Elektron resursların idarə edilməsi

Elektron Resursların idarə edilməsi (ing. Electronic resource management, ERM) — kitabxananın elektron informasiya ehtiyatlarının seçilməsi, əldə edilməsi, lisenziyalaşdırılması, çıxışı, saxlanılması, istifadəsi, qiymətləndirilməsi, mühafizəsi və seçimdən çıxarılmasını izləmək üçün kitabxanaçılar və kitabxana işçiləri tərəfindən istifadə olunan metod və üsullara aiddir. Bu resurslara elektron jurnallar, elektron kitablar, media axını, verilənlər bazası, məlumat dəstləri, CD-ROM-lar və kompüter proqramları daxildir, lakin bunlarla da məhdudlaşmır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rəqəmsal inqilabın meydana çıxmasından bəri kitabxanalar elektron informasiya resurslarını öz kolleksiyalarına və xidmətlərinə daxil edilmişdir. Resursların daxil edilməsi Raqanatanın Kitabxana Elminin Beş Qanununda ifadə olunan kitabxana elminin əsas dəyərlərindən, xüsusən də elektron texnologiyanın informasiyaya çıxışı daha birbaşa, rahat və vaxtında təmin etdiyinə inamdan irəli gəlirdi. Bununla belə, 1990-cı illərin sonlarında məlum oldu ki, kitabxanaçıların fiziki resursları idarə etmək üçün istifadə etdikləri üsullar elektron mediaya yaxşı tərcümə olunmur. 2000-ci ilin yanvarında Rəqəmsal Kitabxanalar Federasiyası (RKF) informasiya texnologiyalarından istifadə ilə bağlı tədqiqat kitabxanalarının üzləşdiyi əsas problemləri müəyyən etməyə yönəlmiş qeyri-rəsmi sorğu keçirdi. Sorğuya əsasən, rəqəmsal kolleksiyanın inkişafı kitabxanaçılar arasında ən böyük narahatlıq və qeyri-müəyyənlik mənbəyi hesab olunur və elektron resurslarla işləmək haqqında biliklər nadir hallarda fərdi kitabxanalardan kənara ötürülür. Nəticədə Rəqəmsal Kitabxana Federasiyası Kolleksiya Təcrübələri Təşəbbüsünü yaratdı və yaxşı elektron resursların idarə edilməsi təcrübələrini sənədləşdirmək üçün üç hesabat verdi.[1]

2001-ci ildə Vaşinqton Universitetindən Timoti Cuel “Kommersiya baxımından mövcud olan elektron resursların seçilməsi və təqdim edilməsi” adlı məruzəsində akademik kitabxanaların elektron resursların əldə edilməsi, lisenziyalaşdırılması və aktivləşdirilməsini idarə etmək üçün istifadə etdikləri yerli və xüsusi idarəetmə üsullarını müzakirə etdi.[1] O, “mövcud kitabxana idarəetmə sistemləri və proqram təminatının elektron resursları izləmək üçün mühüm funksiya və imkanlara malik olmadığı” və “ehtiyacları müəyyən etmək və standartları müəyyən etmək üçün koordinasiyalı səylərin çox faydalı olacağı” qənaətinə gəldi.[1]

2019-cu ildə “The Scholarly Kitchen” jurnalında yazan Cozef Espozito qeyd edib ki, müxtəlif ölçülü bir çox akademik kitabxanaların rəhbərləri ilə görüşdə elektron resursların idarə olunması sistemlərindən narazılığın yekdil ifadəsi mövcuddur.[2]

Məlumatların təhlili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2020-ci illərdə kitabxanalar kitabxanaçılara elektron resursları seçmək üçün istifadə edilə bilən məlumatları təhlil etməkdə kömək etmək üçün bir neçə metodu birləşdirən qeyri-kommersiya təşkilatı Unpaywall Journals kimi açıq mənbəli məlumatların təhlili alətlərindən istifadəni genişləndirdilər.[3]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 Jewell, Timothy D. Selection and Presentation of Commercially Available Electronic Resources: Issues and Practices (PDF) (Hesabat). Digital Library Federation. 2001. səh. iv. 2016-08-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-06-30.
  2. ↑ Esposito, Joseph. "Extracting Book Data from Library Information Systems". The Scholarly Kitchen (ingilis). 2019-01-29. 2019-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.
  3. ↑ Wolfe, Denise. "SUNY Negotiates New, Modified Agreement with Elsevier – Libraries News Center University at Buffalo Libraries". library.buffalo.edu. University at Buffalo. 2020-04-07. 2020-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-18.