Keson sənaye bölgəsi

Keson sənaye bölgəsi və ya Keson sənaye zonası— Şimali Koreyanın (KXDR) xüsusi inzibati sənaye bölgəsi. Bölgə 2002-ci ildə Keson şəhərinin bir hissəsindən yaradılıb. Baxmayaraq ki, Cənubi Koreyanın prezidenti Moon Jae-in bölgəni yenidən açmağı və genişləndirməyi arzuladığını bildirmişdir,^[1] sənaye bölgəsi 10 fevral 2016-cı ildə Cənubi Koreya hökuməti tərəfindən müvəqqəti olaraq bağlanmış və bütün işçi heyət Park Qeun-hye administrasiyası tərəfindən geri çağrılmışdır.^[2]

Keson Sənaye Regionu
(kor. 개성공업지구)
37°55′48″ şm. e. 126°37′30″ ş. u.HGYO
Ölkə	Şimali Koreya
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	2004
Sahəsi	66 km²
Saat qurşağı	UTC+09:00
Əhalisi
Rəsmi dili	Koreya dili
Keson Sənaye Regionu
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bunun əhəmiyyətli xüsusiyyəti Keson sənaye parkının Cənubi Koreya ilə birgə iqtisadi inkişaf olaraq fəaliyyət göstərməsidir. Park Koreya Silahsızlaşdırma Zonasının 10 kilometr (altı mil) şimalda, Seuldan Cənubi Koreyaya birbaşa avtomobil yolu və dəmir yolu ilə bir saatlıq məsafədə yerləşir. Park Şimali Koreyanı xarici valyutanın əhəmiyyətli bir mənbəyi ilə təmin edərkən, Cənubi Koreyalı şirkətlərə təhsilli, təcrübəli və sərbəst olan ucuz əməklə məşğul olmağa imkan verir.^[3]

2013-cü ilin aprel ayından etibarən 123 Cənubi Koreya şirkəti təxminən 53.000 KXDR işçisini və 800 Cənubi Koreya işçisini işə götürdü. Hər il 90 milyon dollar məbləğində olan ümumi əmək haqqı birbaşa Şimali Koreya hökumətinə ödənilmişdir.^[4]

Şimali və Cənubi Koreya arasındakı gərginlik dövründə, sənaye parkına cənubdakı giriş məhdudlaşdırılmışdır.^[3] 2013-cü il Koreya böhranı zamanı aprelin 3-də Şimali Koreya bütün Cənubi Koreyalı vətəndaşların bölgəyə girişini əngəllədi. 8 aprel 2013-cü ildə Şimali Koreya hökuməti bütün fəaliyyətlərini dayandıran Keson sənaye parkından 53.000 olan bütün Şimali Koreyalı işçisini uzaqlaşdırdı.^[4][5] 15 avqust 2013-cü ildə hər iki ölkə sənaye parkının yenidən açılmasına razılığa gəldilər.^[6]

Cənubi Koreya Birliyi Nazirliyi 10 fevral 2016-cı ildə sənaye parkının "müvəqqəti" olaraq bağlanacağını və bütün heyətin geri çağrıldığını elan etdi, bir qismi 2016-cı ilin yanvarında peyk buraxma və iddia edilən hidrogen bombası testi də daxil olaqmaqla, Şimali Koreyada davam edən təxribatlara etiraz etdi.^[2] Növbəti gün, Şimali Koreya bütün Cənubi Koreyalı işçiləri xaric etdiyini açıqladı və birgə işləyən zavod parkında bütün Cənubi Koreya əmlak və avadanlıqlarının dondurulacağını söylədi. Bu elandan sonra Cənubi Koreyanın bütün 280 işçisi Kesonu tərk etdilər.

İnşaat 2003-cü ilin iyun ayında başlanmış və 2003-cü ilin avqustunda Şimali və Cənubi Koreya investisiya dəstəkləmək üçün dörd vergi və mühasibat müqaviləsini təsdiqləmişdir. Pilot tikintisi 2004-cü ilin iyun ayında başa çatdırılmış və sənaye parkı 2004-cü ilin dekabrında açılmışdır.^[7]

Parkın ilkin mərhələsində 15 Cənubi Koreya şirkəti istehsalat obyektləri tikdirdi. Şirkətlərdən üçü 2005-ci ilin martına qədər fəaliyyətə başladı. Birinci mərhələdə 2006-cı ildən 250 Cənubi Koreyalı şirkətin iştirakı və 2007-ci ildə 100 min nəfər işçi ilə təmin olunması planlaşdırılmışdır.

2012-ci ildə parkın sahəsinin 65 km² olması və 700 min nəfəri işlə təmin edəcəyi gözlənilirdi. Plan, həmçinin, dəstəkləyici zona da adlandırıldı ki, sənayeləşmiş bölgənin təxminən üçüncü hissəsi həyat səviyyəsini yaxşılaşdırmaq üçün üçün nəzərdə tutulmuşdur. Xüsusilə, bu yaşayış məntəqələrinin yaradılması, xəstəxanalar, ticarət mərkəzləri və hətta turistlərin cəlb edilməsi üçün təklif olunan bir mövzu parkı deməkdir.

Keson sənaye parkı 2004-cü ildə başlayan 50 illik kirayəlik bir Cənubi Koreya komitəsi tərəfindən idarə olunur. Cənubi Koreyanın Hyundai konglomerasiyasının bir bölməsi olan Hyundai Asan ərazini inkişaf etdirmək üçün Pxenyan tərəfindən icarəyə götürüldü.^[8] Şimali Koreyada şirkətlər ayaqqabı, paltar və saat kimi aşağı qiymətli malların istehsalında Çin ilə rəqabət etmək üçün mövcud olan aşağı qiymətli əməkdən istifadə edirlər.^[8]

Koreya Bankının baş iqtisadçısı Park Suhk-sam, sənaye bölgəsinın 725 min yeri yarada biləcəyini və 2012-ci ilə qədər Şimali Koreya iqtisadiyyatı üçün llik 500 milyon dollarlıq gəlir əldə edə biləcəyini təxmin etdi. Beş il sonra, illik vergilərdən əldə edilən gəlirdən başqa sənaye layihəsində iştirak edən Cənubi Koreya şirkətləri 1,78 milyard dollar qazanacaq.^[9]

İlk tam əməliyyat ilinin sonunda Keson sənaye regionunda 11 Cənubi Koreya şirkəti fəaliyyət göstərirdi. 2006-cı ilədək 15 ilkin firma istehsalata başladı. Bu firmalar aşağıdakılardır-JCCOM, Yongin Electronics, TS Dəqiq Aparatlar, JY Solutec, Magic Micro, Hosan Ace, Romanson, Munchang Co., Daewha Yanacaq Pompası, Taesong Sənaye, Bucheon Sənaye, Samduk Trading, Shinwon, SJ Tech və Sonoko Cuisine Ware.^[10] 2016-cı ilin fevral ayında, parkın sonuncu dəfə bağlanmasından bir qədər əvvəl parkda fəaliyyət göstərən Cənubi Koreya firmalarının sayı 124-ə yüksəldi.^[11] Parkda həyata keçirilən müxtəlif istehsal növləri- 71 tekstil və geyim firması, 9 kimyəvi məhsul firması, 23 metal və maşında işləyən, 13 ədəd elektronik istehsal edən və digər növ istehsal edən 8 firma da pozuldu.^[12]

Zona bir sıra maneələrlə üzləşir. ABŞ-a qarşı iqtisadi sanksiyalar kompüter kimi əsas texnologiyalar və malların idxalını qadağan edir.^[8]

2009-cu ilin may ayında Pxenyan, sənaye parkında birtərəfli olaraq əmək haqqı və kirayə müqavilələrini ləğv edib. 2009-cu ilin iyun ayında, onlar da həmçinin, əvvəllər aldıqları 75 ABŞ dolları ilə müqayisədə 40 min işçi üçün ayda 300 ABŞ dolları məbləğində yeni əmək haqqı tələb etmişdilər.^[13]

2009-cu ilin sentyabrında Hyundai Group sədrinin Şimali Koreyaya səfəri ölkənin tələblərinə nisbətən əmək haqqının artması və torpaq icarəsi ilə bağlı dəyişiklik edilməməsinə qərar verdi.^[14]

2012-ci ildə əmək haqqı Cənubi Koreyanın minimum əmək haqqının beşdə birinə və tipik Çin maaşlarının dörddə birinə uyğun təxminən 160 dollar hesablandı.^[15]

2012-ci ildə Birliyin Nazirliyinə məlumat verildi ki, mövcud 123 şirkətdən 8-i vergi yığımı barədə xəbərdarlıq aldı. Bildirişlər Şimali Koreyanın birtərəfli qərarı ilə qəbul edildi. Səkkiz şirkətə ₩ (Cənubi Koreya von-u) 170,208,077 (160,000 ABŞ dolları) vergi ödəmək barədə xəbərdarlıq edilib; iki şirkət artıq Şimali Koreyaya 20 min dollar vergi ödəyib.^[17]

Mərkəzi Özəl İdarəetmə Bürosu tərəfindən tənzimləmə üçün verilmiş birtərəfli qərarlar Keson sənaye bölgəsinin qanunlarını pozur, hansı ki, qanunlara hər hansı düzəlişin edilməsi Şimali Koreya ilə Cənubi Koreya arasında müzakirə edilməsini tələb olunur.

İlk dəfə olaraq, 2011-ci ildə Keson sənaye regionundakı şirkətlər orta hesabla ₩ 56 milyon (56,241 ABŞ dolları) mənfəəti əldə etmişlər. İllər sonra isə şirkətlər qara siyahıda fəaliyyət göstərmişlər.^[17]

Yaşıl Həkimlər, 2004-cü ilin yanvar ayında Busan şəhərində qurulan bir QHT, rəsmi olaraq 2005-ci ildə bölgədə bir xəstəxana açmaq üçün icazə aldı. O vaxtdan bəri kompleksin bağlanmasına qədər Keson işçilərini müalicə etdi. Orada çalışan həkimlər maaş almırdılar.^[18]

2010-cu ilin mayında ROKS Cheonan və Cənubi Koreyanın reaksiyasına bənzəyərək, Şimali Koreya Cənubi Koreya ilə əlaqələri kəsdi və Məsləhət Bürosunu bağladı^[19], lakin zonada mövcud fəaliyyətlər istehsal fəaliyyətini davam etdirir^[20], Cənubi Koreyaya nəqliyyat və telefonlar normal fəaliyyət göstərirdi.^[21]

3 aprel 2013-cü ildə Şimali Koreya Cənubi Koreyalı işçilərini Keson sənaye regionuna girişdən imtina etməyə başladı. Bu, Seul və Pxenyan arasında gərginliyin sürətlənməsinə gətirib çıxardı.^[22] 8 aprel tarixində Şimali Koreya Keson sənaye kompleksindəki bütün 53.000 Şimali Koreyalı işçisini geri çağırdı və əməliyyatlarını tamamilə dayandırdı.^[4][5] Bununla belə, 406 Cənubi Koreyalı kompleksdə bağlanışdan sonra orada qaldılar.^[23]

17 aprel tarixində Şimali Koreya sənaye bölgəsində qalan 200 Cənubi Koreyalı işçiyə ərzaq və təchizatı çatdıran 10 Cənubi Koreyalı iş adamının bir heyətini kənarlaşdırdı.^[24] 26 aprel 2013-cü ildə Cənubi Koreya bütün qalan işçilərini geri çağırmağa qərar verdi^[25] və may ayının 4-də, son yeddi Cənubi Koreyalı Keson sənaye regionunu tərk etdi və beləliklə, sənaye regionu tamamilə dayandı.^[26]

Hər iki ölkə 4 iyulda prinsipial olaraq Keson Sənaye Parkının yenidən açılmasına razılıq verdi, iki tərəf arasında gərginlik azalmağa başladı.^[27] Cənubi Koreyanın gələcəkdə Şimali Koreyanın kompleksi bağlamağın qarşısını almaq üçün şərtlə olan danışıqları, altı danışıq mərhələsində bir razılaşma əldə edilmədən keçirildi.^[28] Avqustun ilk həftəsində Şimali Koreya, kompleksin yenidən açılmasının hər iki xalqın marağında olduğunu təkrarladı.^[6] Avqustun 13-də Cənubi Koreya kompleksdəki müəssisələrə sığorta ödənişləri paylayacağını deyib, həmçinin Kesonun birgə nəzarəti məsələsində yeni mətnlərə açıq olduğunu bildirib. Bölgəni rəsmən bağlamaq üçün öncü olaraq görülən hərəkət, Cənubi Koreyanın "son" olaraq etiketlədiyi yeddi tur müzakirələrinə səbəb oldu.^[29] Kompleksi yenidən açmaq üçün rəsmi razılaşma 15 avqust tarixində imzalanıb. Müqavilə gələcəkdə oxşar bir bağlanmaya qarşı təmin etmək üçün hazırlanmış müddəaları əhatə etmişdir. Bağlanma nəticəsində yaranan iqtisadi itkilər üçün kompensasiyanın təmin ediləcəyini müəyyən etmək üçün birgə komitə yaradılmışdır.^[6][28]

13 sentyabrda, Keson sənaye regionunun yenidən açılmasından əvvəl iki hökumət giriş, hüquqi qalmaq, ünsiyyət, gömrük və keçid ilə bağlı əlavə məsələləri möhkəmlətmək üçün yardımçı komitə iclası keçirdi.^[30] Həmçinin, Kumqanq turistik bölgəsində turizmin bərpası da müzakirə edildi.^[31]

16 sentyabrda Keson beş aydan sonra yenidən açıldı.^[32] Kesonda fəaliyyət göstərən 123 şirkətin hamısı 575 milyon funt (944 milyon dollar) təşkil edən zərərlərə məruz qalıb.^[33]

Cənubi Koreya 10 Fevral 2016-cı ildə KXDR tərəfindən raket atılmasına reaksiya olaraq, ilk dəfə bölgədə əməliyyatları dayandıracağını açıqladı. Seul kompleksdəki bütün əməliyyatlar "nüvə və raket inkişafını maliyyələşdirmək üçün" sərmayələrini istifadə edərək Şimali Koreyanı dayandırmaq üçün düşərgə salacağını söylədi. Növbəti gün Şimali Koreya bütün Cənubi Koreyalı işçiləri xaric etdiyini bildirdi və birgə fəaliyyət göstərən fabrik parkında bütün Cənubi Koreya əmlak və avadanlıqları donduracağını söylədi. Cənubi Koreyanın bütün 280 işçisi Şimali Koreyanın bu elanından sonra bir saat içində Kesonu tərk etdi.^[34][35]

Cümə axşamı, 11 fevral, gecə yarısından bir neçə dəqiqə əvvəl, Cənubi Koreya Kesonun fabrik zonasını təmin edən elektrik və su təminatını kəsdiyini açıqladı.^[36]

Cənubi Koreyanın daxili siyasətində 2016-cı il bağlanması üçün iki qarşı mövqelər var idi - Sanuri Partiyası Şimali Koreyanın təxribatını sona çatdırmaq üçün yeganə vasitənin bağlanma olduğunu ifadə etdi. Digər iki partiya, Minyo Partiyası və Xalq Partiyası Sanuriyə etiraz edərək, daha çox ünsiyyətə ehtiyac olduğunu və bağlanmanın yalnız Koreya yarımadasında gərginliyin artacağını söylədi. Sanuri iqtidar partiyası, Keson sənaye regionunun bağlanılmasının elan edildiyi müddətdə demişdir- "Şimali Koreya, Cənubi Koreya hökumətindən və beynəlxalq cəmiyyətdən davamlı xəbərdarlıqlara baxmayaraq dördüncü nüvə sınaq və raket atışını reallaşdırdı. Rabitə və inandırıcılıq, ya da "yerkökü" artıq işləmir. Şimali Koreyaya daha güclü sanksiyalar lazımdır".^[37] Bəzi insanlar Sanuri partiyası ilə razılaşaraq, Cənubi Koreyanın Şimali Koreyaya qarşı daha təhlükəli və mürəkkəb bir mövqeyə sahib olması lazım olduğunu müdafiə edərək, onların bu cür testləri təkrar edə bilməyəcəyini söyləyirlər. Digər tərəfdən, müxalifət partiyaları olan Minyo partiyası və Xalq partiyası Şimali Koreyanın özünün Çətin mart və ya Şimali Koreyanın qıtlığı dövründə belə təxribatı dayandırmadığını qarşıya qoyaraq, sadə bir bağlanmanın nüvə silahlarını sınaqdan keçirmək və mərmilərin açılmasına heç vaxt mane ola bilməyəcəyini vurğulamışdır. Həmçinin, onlar Keson sənaye regionun Cənub və Şimali Koreya arasında əbədi ziddiyyətlərin sülh yolu ilə həllinə son ümid olduğunu söyləyir, lakin hazırda Cənubi Koreya vətəndaşının milli qorunma üzərində qorxu artacaqdır.^[38]

Keson sənaye regionu Koreya Dövlət Dəmir Yolu ilə Panun stansiyasından Pyonbu Xətti ilə xidmət göstərir. Qyenqu xətti ilə Cənubi Koreyaya (Korail tərəfindən idarə olunan) dəmir yolu mövcuddur, lakin hansı məhdudiyyətlərin tətbiq edildiyi məlum deyil. 2007-ci ilin noyabr ayında dəmir yolu nəqliyyatı xidmətləri yenidən qurulmasına dair saziş imzalanmışdır.^[39]

Cənubi Koreyadakı ən yaxın stansiya Dorasan stansiyasındadır, bu yoldan çıxış əldə etmək olar.

Cənubi Koreya işçilərinin Cənubi Koreya Milli Route 1 vasitəsi ilə DMZ-yə, sonra isə Şimali Koreyada Asiya Highway-1 yolu ilə Kesona çatması üçün məhdud yola girişi mümkündür. İki avtomobil yolunun marşrutu asfalt yol və AH1 şəbəkəsinin bir hissəsidir. Marşrutda heç bir əlaqə yolları yoxdur və yalnız Şimali Koreyaya getməzdən əvvəl Cənubi Koreyada bir dönüş mümkündür. DMZ-yə daxil olduqdan sonra nəzarət nöqtələrindən məhdudiyyətlər olduqda yola giriş bağlanır.

Kesondan Cənubi Koreya istiqamətinə gedən hava uçuşları yoxdur. Sohung Cənubi Hava Limanı Şimali Koreyada Kesona ən yaxın hava limanıdır, lakin hava limanı Cənubi Koreya ilə əlaqədar heç bir uçuşa xidmət etmir.

Cənubi Koreyadakı ən yaxın hava limanları Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı və Inçen Beynəlxalq Hava Limanıdır, hansı ki, bu yoldan sənaye regionuna getmək olar.

• Şimali Koreya
• Cənubi Koreya

• Official website: Kaesong(Gaeseong) Industrial District Management Committee (KIDMAC) of South Korea Arxivləşdirilib 2021-09-28 at the Wayback Machine
• Official website: Hyundai Asan, the South Korean firm responsible for creating the Zone Arxivləşdirilib 2013-03-31 at the Wayback Machine
• Work to Start on Kaesong Industrial Park, People's Daily, 4 November 2002
• South Korea Begins Supplying Electricity to N.K. Industrial Park, Yonhap News, 17 March 2005
• Despite U.S. Attempts, N. Korea Anything but Isolated, Washington Post, 12 May 2005
• North-South Korea Trade Increased to Record $1.1 Bln in 2005, Bloomberg, 23 January 2006
• A One-Hour Commute to Another World^{[ölü keçid]}, Los Angeles Times, 28 February 2006
• "Kaesong zone a troubled Korean jewel" Arxivləşdirilib 2013-05-02 at the Wayback Machine Asia Times Online, 6 April 2006
• "Companies in Kaesung Delegate Management over to North Korea" Daily NK, 17 May 2007
• The Kaesong North-South Korean Industrial Complex, Mark E. Manyin and Dick K. Nanto, Congressional Research Service, 18 April 2011.

1. ↑ Chang, Jae-soon (8 May 2017). "THAAD deployment could raise cost-sharing questions: CRS report" Arxivləşdirilib 2018-11-07 at the Wayback Machine. Yonhap News Agency. Retrieved 12 May 2017.
2. ↑ ^{1 2} "Arxivlənmiş surət". 2022-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-02.
3. ↑ ^{1 2} "North Korea's resort seizure ends project of hope" Arxivləşdirilib 2022-06-05 at the Wayback Machine. BBC. 2011-09-22. Retrieved 2013-04-08.
4. ↑ ^{1 2 3} Gale, Alastair. "North Korea Suspends Operations at Kaesong Industrial Complex - WSJ.com" Arxivləşdirilib 2022-08-14 at the Wayback Machine. Online.wsj.com. Retrieved 2013-04-08.
5. ↑ ^{1 2} "N. Korea Urgers Foreigners to Flee From S. Korea". The Express. 10 April 2013. p. 6.  
6. ↑ ^{1 2 3} Koreas 'reach deal' to re-open Kaesong industrial zone Arxivləşdirilib 2022-07-15 at the Wayback Machine BBC. 14 August 2013. Retrieved 16 August 2013.
7. ↑  N Korean Industrial Complex Made Ready For Seoul's Investment Arxivləşdirilib 2005-10-24 at the Wayback Machine, Northeast Asia Peace and Security Network, 2004-06-30. Retrieved 2008-01-18.
8. ↑ ^{1 2 3} An Oasis of Capitalism, Newsweek, 2005-09-19. Retrieved at the Internet Archive on 2008-01-19
9. ↑ Bridging the Korean Economic Divide Arxivləşdirilib 2008-06-12 at the Wayback Machine, Business Week, 8 March 2006. Retrieved 2008-01-19
10. ↑  Sang-hun, Choe (10 February 2016). South Korea to Shut Joint Factory Park, Kaesong, Over Nuclear Test and Rocket Arxivləşdirilib 2016-03-07 at the Wayback Machine.The New York Times.
11. ↑ "What is the Kaesong Industrial Complex?" Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine. BBC News. 10 February 2016.
12. ↑ editors, Bernhard Seliger, Werner Pascha, (2011). Towards a Northeast Asian security community implications for Korea's growth and economic development. New York, NY: Springer Science+Business Media, LLC. ISBN 1441996575.
13. ↑ N Korea demands millions Arxivləşdirilib 2012-09-08 at Archive.today News24
14. ↑ N. Korea withdraws demand for steep wage hike at joint park Arxivləşdirilib 2017-08-20 at the Wayback Machine. Yonhap. 11 September 2009. Retrieved 25 August 2011.
15. ↑ Dexter Roberts (19 January 2012). "North Korea, New Land of Opportunity?" Arxivləşdirilib 2012-08-17 at the Wayback Machine. Bloomberg Businessweek. Retrieved 5 September 2012.
16. ↑ A One-Hour Commute to Another World - Los Angeles Times Arxivləşdirilib 2013-05-19 at the Wayback Machine. Articles.latimes.com (2010-06-13). Retrieved on 2013-08-14.
17. ↑ ^{1 2} http://ifes.kyungnam.ac.kr/eng/FRM/FRM_0101V.aspx?code=FRM121025_0001 Arxivləşdirilib 2021-05-14 at the Wayback Machine The Institute for Far Eastern Studies. 25 Oct 2012. Retrieved 6 January 2013.
18. ↑  임, 원철 (21 August 2013). [https://archive.today/20130925033152/http://news20.busan.com/controller/newsController.jsp?newsId=20130821000062 Arxivləşdirilib 2013-09-25 at Archive.today "[만나봅시다] 설립 10돌 재단법인 그린닥터스 정근 이사장"]. 부산일보. Retrieved 25 September 2013.
19. ↑ Thatcher, Jonathan (25 May 2010). "Text from North Korea statement" Arxivləşdirilib 2010-06-05 at the Wayback Machine. Reuters.
20. ↑ "Seoul Decides to Continue Kaesong Project, Humanitarian Aid" Arxivləşdirilib 2018-09-11 at the Wayback Machine. The Chosun Ilbo. 25 May 2010. Retrieved 2010-05-25.
21. ↑ Kim So Yeol (26 May 2010). "North Korea Responds to Firm South Korean Stance" Arxivləşdirilib 2016-10-31 at the Wayback Machine. The Daily NK. Retrieved 2010-05-26.
22. ↑ North Korea blocks South workers from Kaesong zone Arxivləşdirilib 2013-04-21 at the Wayback Machine BBC News. 3 April 2013. Accessed 3 April 2013
23. ↑ Kim, Christine; Lee, Joyce.North Korea warns foreigners to leave South amid new threats of war Arxivləşdirilib 2015-09-24 at the Wayback Machine Reuters. 9 April 2013. Accessed 11 April 2013
24. ↑ N. Korea blocks S. Korean food delivery to Kaesong staff Arxivləşdirilib 2020-07-19 at the Wayback Machine AFP News. 17 April 2013. Accessed 17 April 2013
25. ↑  Alastair Gale and Jeyup S. Kwaak (26 April 2013). "Seoul to Pull Workers out of North Korea" Arxivləşdirilib 2021-06-17 at the Wayback Machine. Wall Street Journal. Retrieved 26 April 2013.
26. ↑  "개성공단 사실상 잠정폐쇄" Arxivləşdirilib 2019-07-30 at the Wayback Machine. Kyeong Ki News. Retrieved 5 May 2013.
27. ↑ Kaesong talks: North and South Korea reach agreement. Arxivləşdirilib 2022-08-15 at the Wayback Machine BBC. 7 July 2013. Retrieved 8 July 2013.
28. ↑ ^{1 2} "South and North Korea agree to reopen Kaesong" Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine. Radio Australia. AFP. 14 August 2013. Retrieved 16 August 2013.
29. ↑ Jasper Kim (15 August 2013). "How the Koreas Got to Yes on Kaesong" Arxivləşdirilib 2020-07-20 at the Wayback Machine. Wall Street Journal. Retrieved 16 August 2013.
30. ↑ "남북, 개성공단 출입.체류, 3통 문제 추가 논의" Arxivləşdirilib 2022-08-31 at the Wayback Machine. Retrieved 25 September 2013.
31. ↑ 김, 민서 (25 September 2013). "北 이산상봉 연기 군부 강경파 탓… 대외 의사결정 '쥐락펴락'" Arxivləşdirilib 2018-09-24 at the Wayback Machine. Segye Ilbo. Retrieved 25 September 2013.
32. ↑ K .J. Kwon (16 September 2013). "North and South Korea reopen Kaesong Industrial Complex" Arxivləşdirilib 2014-01-28 at the Wayback Machine. CNN. Retrieved 17 January 2014.
33. ↑ "South Koreans head back north to reopened Kaesong complex" Arxivləşdirilib 2022-01-21 at the Wayback Machine. Associated Press. 15 September 2013. Retrieved 17 January 2014.
34. ↑ "North Korea 'executes' army chief of staff Ri Yong-gil" Arxivləşdirilib 2016-02-13 at the Wayback Machine. BBC News. Retrieved 2016-02-10.
35. ↑  "South Korea to Halt Work at Joint Industrial Park With North" Arxivləşdirilib 2016-02-10 at the Wayback Machine. NBC News. Retrieved 2016-02-10.
36. ↑ "South Korea, U.S. to discuss missile defense; South cuts power to Kaesong park" Arxivləşdirilib 2022-08-14 at the Wayback Machine. Reuters. 2016-02-12. Retrieved 2016-02-12.
37. ↑ [https://web.archive.org/web/20200720042947/https://news.joins.com/article/19619528 Arxivləşdirilib 2020-07-20 at the Wayback Machine "[시사NIE] 개성공단 폐쇄 찬반 논쟁"] (in Korean). 2016-02-23. Retrieved 2016-09-27.
38. ↑  Tokyo, Justin McCurry; agencies (2016-02-10). "Seoul shuts down joint North-South Korea industrial complex" Arxivləşdirilib 2018-06-26 at the Wayback Machine. The Guardian. ISSN 0261-3077 Arxivləşdirilib 2017-12-19 at the Wayback Machine. Retrieved 2016-09-27.
39. ↑ "Two Koreas agree rail timetable" Arxivləşdirilib 2022-01-29 at the Wayback Machine. BBC News. 16 November 2007.