Konstantin Lordkipanidze

Konstantin Lordkipanidze (gürc. კონსტანტინე ლორთქიფანიძე, rus. Константин Лордкипанидзе; 7 yanvar 1905[1], Didi Cixaişi[d], Kutaisi quberniyası, Rusiya imperiyası – 30 iyul 1986, Tbilisi) — gürcü tərcüməçisi, yazıçısı və ssenaristi.

Konstantin Lordkipanidze
gürc. კონსტანტინე ალექსანდრეს ძე ლორთქიფანიძე
Doğum tarixi 7 yanvar 1905(1905-01-07)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 30 iyul 1986(1986-07-30) (81 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti yazıçı, ssenarist
Əsərlərinin dili gürcü dili
Mükafatları Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
"Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı ulduz" ordeni "Qırmızı ulduz" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni

Həyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Erkən illər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konstantin Lordkipanidze 7 yanvar 1905-ci ildə Gürcüstanın Samtredia yaxınlığındakı Didi Cixaişi kəndində anadan olub. O, Kutaisi Humanitar Texnikumunda təhsil alıb və 1924-cü ildə oranı bitirib. Həmin il o, ilk şeirini, 1926-cı ildə isə ilk şeirlər toplusunu nəşr etdirdi.[2] Əvvəlcə gürcü simvolistlərindən güclü təsirləndi, lakin tezliklə onlardan ayrılaraq özünü proletar şair elan etdi. O, inqilabi mübarizə haqqında çoxlu təmtəraqlı şeirlər yazıb.[3]

1930-cu illərin əvvəllərindən yalnız nəsrlə yazmağa başladı.[3] Onun nəsr əsərlərində mövzular köhnə ideyalardan qoparaq yeni ictimai münasibətlər, sovet xalqının qəhrəmanlığı və fəal humanizm idi. Onun "Kolxidanın şəfəqi" (1931, 1952-ci ildə təkrar nəşr) romanı gürcü kəndinin həyatındakı böyük dəyişiklikləri təsvir edir. "Ölümsüzlük" (1938) hekayələr toplusu 1918–1920-ci illər vətəndaş müharibəsi zamanı belarusların mübarizələrindən bəhs edir.[4]

İkinci dünya müharibəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

İkinci Dünya Müharibəsi (1939–1945) illərində 1942-ci ildə Gürcüstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Qırmızı Ordunun Gürcüstan 414-cü atıcı diviziyasını gücləndirmək üçün Lortkipanidzeni və digər fəalları göndərdi. O, 1943-cü ilin sentyabrında fəal ordu sıralarına qoşulmuş, əvvəlcə rabitə müəssisəsində telefon operatoru, sonra 1944-cü ildən gürcü dilində çıxan "Vətən yolunda irəli" divizion qəzetinin müxbiri və təşkilatçısı kimi fəaliyyət göstərmişdir. Şimali Qafqaz Cəbhəsində və ayrıca Primorsk ordusunda döyüşmüş, Novorossiysk-Taman və Krım hücum əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Döyüşdə nümunəvi fəaliyyətinə görə iki hərbi ordenlə təltif edilib. 1945-ci ildə ordudan tərxis olunub.[3]

Müharibədən sonrakı dövr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müharibə illərində xalqın qəhrəmanlığı Lortkipanidzenin sonrakı əsərlərinin bir neçəsinin mühüm mövzusunu təşkil edirdi: "Passız bıçaq" (1949), "Ölüm gözləyəcək" (1968, hekayələr), "Qoca balıqçılar necə öldü" və s.[3] Onun mükafata layiq görülmüş "Ölüm gözləyəcək" (1968) real hekayələr toplusu İkinci Dünya Müharibəsi illərində sovet xalqının qəhrəmanlığına həsr olunub. "Sehrli daş" romanı (1955-ci il 1-ci hissə, 1965-ci il 2-ci hissə) Sovet Gürcüstanı haqqında geniş bir əsərdir. "Ortaçala balıqçılar" (1969), "Yaşasın Don Kixot" (1970) və başqa povestlərin mərkəzində müasir etik problemlər dayanır.[4]

Əsərləri fransız, alman, türk, ukrayna və erməni dillərinə tərcümə olunub. Öz əsərlərini rus dilinə tərcümə edib. Taras Şevçenko və Vladimir Mayakovskinin əsərlərini gürcü dilinə tərcümə edib.[3] O, həmçinin A. Mitskeviçin, P. Eluarisin, İ. Frankonun, X. Aboviani, A. İsaakyan, Takubokunun bəzi poetik əsərlərini və Sasunlu David erməni dastanının bir neçə fəslini tərcümə etmişdir.[2] Lordkipanidze "Dostluq" (1941), "Yolda kölgə" (1957), "Yarımçıq mahnı" (1960) filmləri üçün ssenarilər yazıb.[4]

Lordkipanidze "Literaturnaya qruziya" jurnalının (1956–1962) və "Tsikari" jurnalının (1962–1966) baş redaktoru olub. 1966–1973-cü illərdə Nakaduli nəşriyyatının direktoru olub. 1973–1986-cı illərdə "Zarya" almanaxının redaktoru olub.[3] 1977-ci ildə isə "Qantiadi" almanaxının baş redaktoru təyin edilib.[4] Gürcüstan SSR Ali Sovetinin səkkizinci çağırışının deputatı olub.[5] Lordkipanidze 30 iyul 1986-cı ildə vəfat etdi və Tbilisidəki Didube Panteonunda dəfn edildi.

Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 1981 – Gürcüstan Dövlət Mükafatı
  • 1971 – Şota Rustaveli Dövlət Mükafatı
  • Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni
  • Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
  • Lenin ordeni

Nəşrlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Xavsi. Tbilisi, 1927.
  • Birveli deda. Tbilisi, 1929.
  • Axali gleksebi: Narkvevi. Tbilisi, 1930.
  • Rçeşli Nəcərəbi, cild. 1–2. Tbilisi, 1955–56.
  • Natvris t'vali. Tbilisi, 1958.
  • Konstantin Lortkipanidze (1959), Kolxidanın şəfəqi (roman) (gürcücə), Tbilisi: Tsodna, s. 303
  • Konstantin Lortkipanidze (1966), Ölüm gözləyəcək: Əsl hekayələr (gürcücə), Tbilisi: Şura. Gürcüstan, səh. 95
  • Konstantin Lortkipanidze (1967), Bircildlik (gürcücə), Tbilisi: Ədəbiyyat və İncəsənət, s. 542
  • Konstantin Lortkipanidze (1969), Tsabuniya: Hekayə. Məktəb yaşlı uşaqlar üçün (gürcücə), Tbilisi: Nakaduli, s. 25
  • Konstantin Lortkipanidze (1975), Qoca balıqçı necə öldü: Hekayə (gürcücə), Tbilisi: Merani, səh. 131

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 კონსტანტინე ლორთქიფანიძე // http://geocinema.ge//ka/persons/6840.
  2. ↑ 1 2 Mchedlishvili, David A. (2010–2012), "კონსტანტინე ლორთქიფანიძე (Konstantine Lortkipanidze)", Biographical Dictionary Arxivləşdirilib 2021-09-21 at the Wayback Machine (in Georgian), retrieved 2021–09–22
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Лордкипанидзе Константин Александрович" Arxivləşdirilib 2022-02-21 at the Wayback Machine, warheroes.ru (in Russian), retrieved 2021–09–22
  4. ↑ 1 2 3 4 "Константин Лордкипанидзе" Arxivləşdirilib 2021-11-04 at the Wayback Machine, peoples.ru (in Russian), retrieved 2021–09–22
  5. ↑ "Konstantin Lordkipanidze" Arxivləşdirilib 2021-11-04 at the Wayback Machine, The Great Soviet Encyclopedia, 1979, retrieved 2021–09–22

Xarici linklər[redaktə | mənbəni redaktə et]