Lana Del Rey (Əsl adı: Elizabet Vulric Qrant; 21 iyun1985[1][2], Nyu-York, Nyu-York ştatı[4]) — amerikalı müğənni, mahnı yazarı. O melanxolik, qlamur və kino üslublu mahnıları ilə tanınır. Del Rey altı "Qremmi" mükafatı və "Qızıl Qlobus" mükafatına nominasiyalardan əlavə iki "Brit" mükafatı, iki "MTV Avropa" musiqi mükafatı və "Peyk" mükafatı da daxil olmaqla müxtəlif mükafatlara layiq görülüb.[6] Variety onu "21-ci əsrin ən nüfuzlu müğənni-mahnı yazarlarından biri" olduğuna görə təltif etmişdir.[7][8]
Nyu-York ştatının ətrafında böyüyən Del Rey, musiqi karyerasına davam etmək üçün 2005-ci ildə Nyu-York şəhərinə köçdü. 2011-ci ildə "Video Games" sinqlının viral uğurundan sonra o, Polydor və Interscope[9] şirkəti ilə müqavilə bağladı. O "Summertime Sadness" hitinin daxil olduğu 2012-ci ildə buraxdığı ikinci albomu "Born to Die" ilə daha da kritik və kommersiya uğuru qazandı. Del Reyin 2014-cü ildə yayımladığı gitara əsaslı üçüncü albomu "Ultraviolence" ABŞ-də Billboard 200-də yer aldı. O, dördüncü və beşinci, "Honeymoon" və "Lust for Life" albomlarında əvvəlki buraxılışlarının stilinə geri qayıtdı. Tənqidçilər tərəfindən bəyənilən altıncı albomu "Norman Fucking Rockwell!" soft rok janrı ilə diqqət çəkdi.[10] Onun növbəti studiya albomları "Chemtrails over the Country Club" və "Blue Banisters" 2021-ci ildə işıq üzü gördü.
Del Rey həmçinin müxtəlif filmlər üçün mahnılar yazıb ifa etmişdir. O, 2013-cü ildə qısa musiqili film "Tropiko"nu yazıb baş rolda oynamış,[11] "Böyük Qetsbi" romantik-drama filmi üçün isə "Young and Beautiful" mahnısını buraxmışdır. Bu mahnıya görə o, "Qremmi" mükafatına namizəd göstərildi. 2014-cü ildə "Malefisenta" filmi üçün "Once Upon a Dream" mahnısını ifa etdi, həmçinin "Böyük gözlər" bioqrafik film üçün də mahnı yazdı. Del Rey bununla yanaşı, 2019-cu ildə işıq üzü görmüş "Çarlinin mələkləri" filmi üçün "Don't Call Me Angel" mahnısını ifa etmişdir. O, 2020-ci ildə "Violet Bent Backwards Over the Grass" adlı şeir və fotoqrafiya kolleksiyasını nəşr etdirib.
Elizabet Vulric Qrant 21 iyun 1985-ci ildə[12] Nyu-Yorkun Manhetten[13] bölgəsində anadan olmuşdur. Atası Robert İnqland Qrant Cuniyor Grey Group şirkətinin kopirayteri, anası isə həmin şirkətin hesab rəhbəri Patrisiya Enn "Pet" (qızlıq soyadı: Hill)-dir.[14][15][16] Onun Kerolayn "Çak" Qrant adlı kiçik bacısı[17] və Çarli Qrant adlı kiçik qardaşı var.[18][19] O, Roma‐Katolik kimi böyüdülüb və şotland əsillidir, ata-babası Lanarkşirdəndir.[20][21] Bir yaşında olarkən ailəsi ilə birlikdə Nyu-Yorkda yerləşən Leyk-Plesid şəhərinə köçmüşdür.[22] Atası orada sahibkarlıq sahəsinin investoru olmamışdan əvvəl mebel şirkətində çalışmış:[23] anası isə məktəb müəllimi işləmişdir.[24] İbtidai məktəb illərində o, Müqəddəs Aqnes məktəbində təhsil alıb[19] və kantor olduğu kilsə xorunda oxumağa başlayıb.[19][25]
O, anasının dərs dediyi orta məktəbdə bir il oxuyub,[24] lakin 14[26] və ya 15[27] yaşında olarkən valideynləri onu alkoqolizmdən uzaq tutmaq üçün Kent məktəbinə göndəriblər.[28] Qrant müsahibələrinin birində deyib: "Məni spirtli içkidən uzaq tutmaq üçün 14 yaşımda internat məktəbinə göndərdilər"[26] Məktəbin rəhbərliyində işləyən əmisi ona maddi yardım göstərmişdir.[29] Qrant yeniyetmə və gənclik illərində dost tapmaqda çətinlik çəkirdi.[30][31]
Mən çox gənc yaşlarımda anamın, atamın və tanıdığım hər kəsin, bir gün özümün də öləcəyini bilirdim. Bir növ tənəzzül keçirdim. Ölümlü olduğumuza inana bilmirdim. Nədənsə bu bilik mənim təcrübəmə kölgə saldı. Bir müddət gözüyaşlı oldum. Çox çətinliyə düşdüm. Əvvəllər çox içirdim. Bu mənim həyatımın çətin dövrü idi. [32]
Kent məktəbini bitirdikdən sonra bir il xalası və əmisi ilə Lonq-Aylenddə yaşadı və ofisiant işlədi.[23] Bu müddət ərzində Qrantın əmisi ona gitara çalmağı öyrətdi və "onun [Lananın] bu altı akkordla yəqin ki, bir milyon mahnı yaza biləcəyini başa düşdü".[33] Qısa müddət sonra o, "Sparkle Jump Rope Queen" və "Lizzy Grant and the Phenomena" kimi müxtəlif adlar altında şəhər ətrafındakı gecə klublarında mahnılar yazmağa və ifa etməyə başladı.[33] "Mən həmişə mahnı oxuyurdum, amma ciddi şəkildə məşğul olmağı planlaşdırmırdım—On səkkiz yaşım olanda Nyu-Yorka gələndə Bruklin klublarında mahnı oxumağa başladım" dedi.[13]
2004-cü ilin payızında 19 yaşlı Qrant, Bronksdakı Fordham Universitetinə daxil oldu, o metafizika sahəsinə verdiyi dəyəri nəzərə alaraq fəlsəfə ixtisasını seçdi.[13] Del Rey 2005-ci ilin yazında, hələ kollecdə oxuyarkən, Birləşmiş Ştatların Müəllif Hüquqları Ofisində yeddi trekdən ibarət mini albom qeydə aldı: Bunların adı Rock Me Stable və başqa adı ilə Young Like Me idi.[34][35] İkinci mini albom, From the End, o zaman Del Reyin səhnə adı olan May Jailer adı ilə də qeydə alınmışdı.[35] 2005–2006-cı illər arasında o, May Jailer layihəsi çərçivəsində Sirens adlı akustik albom yazdı, adı gedən mini albom 2012-ci ilin ortalarında internetdə sızdırıldı.[36]
Mən musiqiçilərin yüksək səviyyəli hissəsində olmaq istəyirdim. Çox dostum olmadığına görə məni tam olaraq ruhlandıran olmadı, ümid edirdim ki, yeni insanlarla tanış olacağam, aşiq olacağam və ətrafımda 60-cı illərdə olduğu kimi bir cəmiyyət quracağam.
–Del Rey nə üçün musiqi sənayesinə daxil olduğunu izah edir.[31]
Del Rey 2006-cı ildə Uilyamsburq Canlı Mahnı Müsabiqəsi üçün ilk ictimai çıxışında David Nichternə məxsus müstəqil leybl olan 5 Points Records üçün A&R nümayəndəsi Van Uilson ilə tanış oldu.[37][38][38] 2007-ci ildə Fordhamda sonuncu kursda oxuyarkən o, No Kung Fu adlı akustik mahnılarının demo lentini 5 Points Records-a təqdim etdi.[35] 5 Points onunla 10.000 dollarlıq səsyazma müqaviləsi bağladı, o, pulu Nyu-Cersi ştatının Nort-Berqen şəhərində yerləşən treyler parkı Manhattan Mobile Home Park-a köçmək üçün istifadə etdi və prodüser David Kahne ilə işləməyə başladı.[13][28][35][38] Nichtern bunları xatırladı: "Bizim planımız hər şeyi təşkil etmək və bir səs yazısına sahib olmaq idi, o kolleci bitirdikdən dərhal sonra konsert turlarına gedəcəkdi. Bir çox sənətçi kimi, o da dəyişdi. Bizə ilk gələndə o, zərif kiçik akustik gitara çalırdı, sarı saçlı, çox gözəl gənc qadın idi. Bir az qaranlıq, lakin çox ağıllı idi. O, çox tez təkmilləşməyə doğru gedirdi."[38]
Del Rey 2008-ci ildə Fordhamı fəlsəfə üzrə İncəsənət Bakalavr dərəcəsi ilə bitirdi,[28] bunun ardınca o, Lizzy Grant ləqəbi ilə Kahnenin prodüseri olduğu Kill Kill adlı üç trekdən ibarət mini-albom buraxdı.[39] Açıqlamasında dedi: "David demomu aldıqdan yalnız bir gün sonra mənimlə işləmək istədi. O, çox dürüst bir prodüser kimi tanınır və sadəcə pop deyil, istənilən musiqi üzərində işləməyi bacarır."[40] Bu vaxtlarda, Del Rey evsiz şəxslər və narkomanlar üçün könüllü xeyriyyə işi görürdü;[13] o, Yuta ştatında Hinduların məskunlaşdığı evlərin rənglənməsinə kömək edən zaman kollecdə könüllü işlərlə maraqlanmağa başlamışdı.[19][41]
Debüt albomu üçün səhnə adı seçərkən o dedi: "Mən musiqini formalaşdıra biləcəyim bir ad istəyirdim. O vaxtlar Mayamiyə çox gedirdim, Kubadan olan dostlarımla ispanca danışırdım–Lana Del Rey bizə dəniz sahilinin qlamurunu xatırlatdı.[42] Dilin ucundan çıxan söz möhtəşəm səslənirdi. "Bu ad həm də aktrisa Lana Törnerdən həm də 1980-ci illərdə Braziliyada istehsal edilmiş Ford Del Rey sedanından gəlir.[43] 2010-cu ilin yanvarında özünün adını daşıyan debüt albomunu buraxdı.[38] Atası albomun marketinqində kömək etdi,[44] albom 2010-cu ilin aprelində geri götürülməzdən əvvəl qısa müddət ərzində iTunes-dan satın alınması əlçatan idi.[38][38][45]
Del Rey, Lana Del Ray buraxıldıqdan üç ay sonra menecerləri Ben Mawson və Ed Millett ilə görüşdü və onlar ona 5 Points Records ilə müqaviləsindən çıxmasına kömək etdilər. Qısa müddətdən sonra o, Londona köçdü və "bir neçə il" Mawsonla birlikdə yaşamağa başladı.[19] Del Rey 1 sentyabr 2010-cu ildə Mando Diao ilə birlikdə Berlindəki Union Film-Studios-da MTV Unplugged konsertində çıxış etdi.[46] Elə həmin il o, bir neçə dostu ilə birlikdə çəkdiyi Poolside adlı qısametrajlı filmdə rol aldı.[47]
Del Rey 2011-ci ildə "Video Games" və "Blue Jeans" mahnıları üçün özünün hazırladığı musiqi videolarını YouTube-a yüklədi.[48] "Video Games" musiqi videosu viral internet sensasiyasına çevrildi[49] və bu, Del Reyin mahnını debüt sinqlı kimi buraxmaq üçün Stranger Records ilə müqavilə imzalanmasına səbəb oldu.[50] O, The Observer-ə dedi: "Mən bu mahnını bir neçə ay əvvəl internetə yerləşdirdim, çünki bu, mənim sevimli mahnım idi. Düzünü desəm, bu sinql olmayacaqdı, amma insanlar həqiqətən buna reaksiya verdilər."[13] 2011-ci ilin oktyabrdında mahnı ona Q mükafatı,[51] 2012-ci ildə isə "Ən yaxşı müasir mahnı" üçün Ayvor Novello mükafatı qazandırdı.[52] Elə həmin il o, Born to Die adlı ikinci studiya albomunu buraxmaq üçün Interscope Records və Polydor ilə birgə müqavilə imzaladı.[53] O, həmin il şotlandiyalı müğənni Barrie-James O'Neill ilə münasibət qurdu.[54] Cütlük üç il birlikdə olduqdan sonra 2014-cü ildə ayrılıb. Del Rey 14 yanvar 2012-ci ildə Saturday Night Live-da albomdan iki mahnı ifa etdi və müxtəlif tənqidçilərdən və geniş ictimaiyyətdən mənfi cavab aldı, onlar performansı bəyənmədiklərini bildirdilər.[55][56]
Born to Die 31 yanvar 2012-ci ildə dünya miqyasında satışa çıxarıldı, çox keçmədən kommersiya uğuru qazandı, 11 ölkədə bir nömrə oldu və ABŞ Billboard 200 albom hit-paradında ikinci yeri tutdu.[57][58] Elə həmin həftə o, 2010-cu il debüt albomunun hüquqlarını geri aldığını və 2012-ci ilin yayında onu Interscope Records və Polydor altında yenidən buraxmağı planlaşdırdığını dedi.[59]Born to Die 2012-ci ildə 3,4 milyon nüsxə sataraq 2012-ci ilin ən çox satılan beşinci albomu oldu.[60][61][62]Born to Die 2012-ci ildə ABŞ Billboard 200-də 76-cı yerdə qaldı.[63]
Del Rey 2012-ci ilin sentyabrında Paris Motor Show-da Jaguar üçün F-ype modelini təqdim etdi və onun "Burning Desire" mahnısı avtomobilin tanıtım videosunda yer aldı.[64][65][66] Jaguar-ın qlobal brend direktoru Adrian Hallmark şirkətin seçimini izah edərək, Del Reyin "orijinallıq və müasirliyin unikal qarışığı" olduğunu bildirdi.[64] Sentyabrın 25-də Del Rey qarşıdan gələn mini albomu Paradise-ın tanıtımı üçün "Ride" adlı sinqlı buraxdı.[67] Ardınca 10 oktyabr 2012-ci ildə Santa Monikadakı Aero Teatrında "Ride" musiqi videosunun premyerası baş tutdu.[68][69] Bəzi tənqidçilər Del Reyin canlandırdığı bayker dəstəsindəki fahişə obrazına görə onu qınadılar.[33][69][70][71]
Paradise mini-albomu 12 noyabr 2012-ci ildə buraxıldı.[67]Paradise ilk həftəsində 67.000 nüsxə satılaraq Billboard 200-də 10-cu yerə çıxaraq Del Reyin ABŞ-də ikinci ən yaxşı 10 albomu oldu.[72] Daha sonra 56-cı "Qremmi" mükafatlarında Ən yaxşı pop vokal albomu nominasiyasına namizəd oldu.[73] Del Rey noyabr ayında 2012 MTV Avropa Musiqi Mükafatlarında bir neçə nominasiya aldı və Ən yaxşı alternativ ifaçı mükafatını qazandı.[74] 2013-cü ilin fevralında Brit mükafatlarında, "Beynəlxalq qadın solo sənətçi" mükafatını, ardınca "Ən yaxşı beynəlxalq yeni gələn" və "Ən yaxşı beynəlxalq Pop/Rok sənətçisi" kateqoriyalarında iki "Echo" mükafatına layiq görüldü.[75][76]
Sonrakı bir neçə ay ərzində o, iki kover mahnısının videolarını: Leonard Koenin "Chelsea Hotel#2",[77] ardınca o vaxtkı sevgilisi Barrie-James O'Neill ilə ifa etdiyi Li Hezlvud və Nensi Sinatranın "Summer Wine" buraxdı.[78] Del Rey 2013-cü ilin may ayında Böyük Qetsbi filminin adaptasiyasının saundtreki üçün "Young and Beatiful" adlı orijinal mahnı buraxdı.[79] Mahnı buraxıldıqdan sonra Billboard Hot 100-də 22-ci yerə çıxdı,[80] 2 iyul 2013-cü ildə Del Reyin "Summertime Sadness" mahnısının Cedric Gervais remiksi radioya göndərildi; hit olan mahnı kommersiya uğurunu sübut etdi, "Young and Beautiful"-u keçərək, Billboard Hot 100-də 6-cı yerə çatdı və onun ilk Amerikan ilk on hitinə çevrildi.[81] Remiks 2013-cü ildə Qeyri-klassik Remiks,[82] Ən yaxşı remiks səsyazısı üzrə Qremmi mükafatını qazandı, "Young and Beautiful" isə Vizual media üçün yazılan ən yaxşı mahnı nominasiyasına namizəd oldu.[73]
Del Rey 2013-cü ilin iyun ayında Entoni Mendlerin rejissorluğu ilə çəkilmiş Tropiko filmində rol aldı.[83][84] Filmi 4 dekabr 2013-cü ildə Hollivuddakı Cinerama Dome kinoteatrında nümayiş etdirdi.[85] Dekabrın 6-da soundtrek rəqəmsal satış nöqtələrində buraxıldı.[86][87]
Del Rey 26 yanvar 2014-cü ildə "Malefisenta" qaranlıq fantastik filmi üçün "Once Upon a Time" mahnısının kover ifasını təqdim etdi.[88]Paradise-ın tamamlanmasından sonra Del Rey, Den Auerbax ilə birlikdə Ultraviolence adlı növbəti albomunu yazmağa və lentə almağa başladı.[89]Ultraviolence 13 iyun 2014-cü ildə buraxıldı və ABŞ və Birləşmiş Krallıq da daxil olmaqla 12 ölkədə bir nömrədə debüt etdi. İlk həftəsində dünya üzrə 880.000 nüsxə satılan albomdan əvvəl "West Coast", "Shades of Cool", "Ultraviolence"[90] və "Brooklyn Baby" sinqlları buraxıldı.[91][92][93] Fotoqraf Françesko Karrozzini Del Reyin "Ultraviolence" mahnısı üçün klip çəkdikdən sonra onunla münasibət qurmağa başladı; cütlük bir ildən sonra 2015-ci ilin noyabrında ayrıldılar.[94] Del Rey albomu "kinematik və qaranlıq" kimi təsvir etdi,[95] bəzi tənqidçilər isə albomu onun əvvəlki buraxılışlarından daha qabarıq şəkildə gitara alətlərini özündə əks etdirən psixodelik[96] və desert rok rekordu kimi xarakterizə etdilər.[97][98] Həmin ilin sonunda Del Rey, Tim Burtonun rejissorluğu ilə çəkilmiş "Big Eyes" filmi üçün "I Can Fly" və filmin adını daşıyan mahnı buraxdı.[99]
Del Reyin dördüncü studiya albomu Honeymoon 18 sentyabr 2015-ci ildə buraxıldı[100] və musiqi tənqidçilərinin rəğbətini qazandı.[101] Albomun buraxılmasından əvvəl "High by the Beach" və "Terrence Loves You" sinqlları yayımlandı.[102][103] Del Rey 2015-ci ilin may ayında Honeymoon albomunu buraxmazdan əvvəl The Endless Summer Tour konsert turuna başlayacağını bildirdi, bundan əlavə Kortni Lav[104] və Qrims konsertin açılış mərasimində çıxış edəcəyi məlum oldu.[105] Əlavə olaraq, Del Reyin The Weeknd ilə birlikdə yazıb ifa etdiyi "Prisoner" mahnısı 27 avqust 2015-ci ildə işıq üzü gördü.[106]
2015-ci ilin noyabr ayında Del Rey müğənni-bəstəkar Daniel Constonun həyatı haqqında çəkilən Hi, How Are You Daniel Johnston adlı qısametrajlı sənədli filmin prodüserliyini etdi.[107] Film üçün o, Constonun "Some Things Last a Long Time" mahnısının kover ifasını etdi.[108] Del Rey 2015-ci ilin noyabrında Billboard Women in Music mərasimində Trailblazer Mükafatını aldı[109] və Ən Yaxşı Alternativ mahnıya görə MTV Avropa Musiqi Mükafatına layiq görüldü.[110]
Del Reyin Honeymoon-dan "Freak" mahnısına çəkilmiş klipin premyerası 9 fevral 2016-cı ildə Los-Ancelesdəki Wiltern Teatrında baş tutdu.[111][112] Daha sonra Del Rey Starboy (2016) albomu üçün The Weeknd ilə əməkdaşlıq etdi,[113] o "Party Monster" və "Stargirl Interlude" mahnılarında yer aldı.[114] Del Reyin birgə yazdığı "Party Monster" sinql olaraq buraxıldı[115] və daha sonra Billboard Hot 100-də Top 20-yə daxil oldu[116] və ABŞ-də ikiqat platin sertifikatı qazandı.[117]
↑Hiatt, Brian. "Lana Del Rey – The Saddest, Baddest Diva in Rock". Rolling Stone. No. 1212. July 18, 2014. səh. 44. Del Rey is four days away from her 29th birthday (for reasons she can't explain, she's usually reported to be a year younger), but looks, at the moment, like a college junior home for the summer.; Jackson, Ron. "July 4, 2008 Post". Domain Name Journal. July 4, 2008. July 25, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 18, 2014.; "Girl, Interrupted: Lizzy Grant Becomes Lana Del Rey". Blurt. 2009. July 27, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 18, 2014.