Sulamif Messerer

Sulamif Mixaylovna Messerer (Meşoyrer) (rus. Сулами́фь Миха́йловна Мессере́р (Мешойрер); 27 avqust 1908, Moskva – 3 iyun 2004, London) — Sovet balerinası və balet müəllimi, üzgüçü. Asap Messerer və Rahila Messerer-Plisetskayanın bacısı, Mixail Messererin anası, Maya Plisetskayanın xalası və övladlığa götürən ökey anası.[1] RSFSR xalq artisti (1962).

Sulamif Messerer
rus. Сулами́фь Миха́йловна Мессере́р
Doğum tarixi 27 avqust 1908(1908-08-27)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 iyun 2004(2004-06-03) (95 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Fəaliyyəti balerina, xoreoqraf, baletmeyster, balerina, balet pedaqoqu[d]
Fəaliyyət illəri 1921-ci ildən
Təhsili
  • Moskva Dövlət Xareoqrafiya Akademiyası[d]
Mükafatları "Britaniya imperiyası" ordeni zabiti "Xalqlar dostluğu" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni
RSFSR xalq artisti RSFSR əməkdar artisti
"Müqəddəs xəzinə" ordeni
"Stalin" mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sulamif Plisetskaya 27 avqust 1908-ci ildə Vilnoda diş həkimi Mendel Berkoviç (Mixail Borisoviç) Messerer (1866–1942) və Sima Moiseevnanın (qızlıq soyadı Şabad, 1870–1929) ailəsində anadan olub. Milliyyətcə valideynləri yəhudi idi. Ailədə ondan başqa daha 9 uşaq var idi. Atası Dolqinovodan, anası Antakalnisdən Vilnüsə gəliblər.

Sulamifin atası Mendel 8 xarici dil bilirdi. O, Xarkovda diş həkimi diplomu alıb və 1904-cü ildə həyat yoldaşı və uşaqları ilə birlikdə yaşadığı yeri tərk edərək Moskvaya gedə bilib. Qardaşları və bacılarına Şulamitin özü kimi, nadir adlar qoyulmuşdu: Pnina, Azariya, Mattani, Musa, Rahila, Asap, Elişeva, Sulamif, Emanuel, Aminadab. M. B. Messererin bütün uşaqlarının adlarını incildən seçmişdi. Ailədə dayəsi onu "Sulamif" adı ilə çağırdığına görə qıza tez-tez Mita da deyirdilər. 1940-cı ildə Mixail Messererin ikinci evliliyindən Sulamifin daha bir bacısı Erella dünyaya gəlib. Sulamifin bacı və qardaşları arasında Azariya, Rahila və Asap da sonradan məşhurlaşmışdılar.[2]

1920-ci ilin qışında Rahila Messerer on bir yaşlı Sulamifi Böyük Teatr Balet Məktəbinə aparır. Gələcək tələbələrin imtahanından bir gün əvvəl Rahila bacısı üçün bintdən balet ayyaqqabıları tikdi ki, imtahanda daha yaxşı çıxış edə bilsin. Müsabiqə Böyük Teatr məktəbinin yerləşdiyi Puşeçnaya küçəsi 2 ünvanında baş tutub. Komissiyaya Aleksandr Qorski, Vasili Tixomirov, İvan Smoltsov daxil idi. Sulamif Messerer, bəlkə də, yaşına görə, Vera İlyiniçna Mosolovanın rəhbəri olduğu üçüncü sinfə təyin edildi. Mosolova sərt müəllim idi. Mənzilində o, tez-tez fərdi dərslər keçirirdi. Tələbələr fərdi dərslər üçün pulla yox, odunla ödəniş edirdi. Bir arabesklə məşğul olmaq üçün iki bağlama odun ödənilməli idi. Bəlkə də ödəniş üsulu kimi odun təsadüfən seçilməmişdi. Çünki mənzildə yaxşı qızdırılan nəhəng soba var idi və uşaqlar normal şəraitdə dərs keçirdilər. Mənzildə dərs zamanı xüsusi uzun boru əvəzinə şagirdlər stulların arxalarından istifadə edirdilər. Dərslər zamanı Vera Mosolova Böyük Teatrın balerinasının necə olması barədə fikirlərini uşaqlarla bölüşürdü. Tədricən Sulamif zəhməti sayəsində Mosolovanın sevimli tələbələrindən birinə çevrildi. Əgər ilk dərslərdə Maslova onu "qəribə adlı qız" adlandırırdısa, tədricən ona Mita deməyə başladı.[2]

Karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sulamif Messerer ilk dəfə 1921–1922-ci illərdə səhnəyə çıxıb. Belə ki, balet tamaşası zamanı uşaqlar lazım idi. Bu onun debütü oldu. Eyni dövrdə o, bəzən Yekaterina Geltser ilə bir tamaşada səhnəyə çıxırdı. On dörd yaşında o, "Don Kixot" baletində Cupid partiyasını rəqs etdi. Gələcək solistlər Aleksandr Tsarman, Tamara Tkaçenko, Vera Vasilyeva Sulamifdən təhsil alıblar.[2]

1926-cı ildə müəllimləri V. Mosolova və V. Tixomirov olan Moskva Xoreoqrafiya Məktəbini bitirmiş və E. Gerdtin rəhbərliyi altında təkmilləşmişdir.[2]

Məzunlar balet məktəbini bitirdikdən sonra adətən korpus de baletdə işləməyə başlayırdılar. Ancaq ilk dövrlərdə Sulamif və onun sinif yoldaşları üçün boş yer yox idi və onlar "birdəfəlik" rollara dəvət olunmağa başladılar. Bunun üçün onlara pul ödənilirdi. Bu cür tamaşalara böyük tələbat yaranırdı və bəzən balerina hər axşam 8 dəfə çıxış etməli olurdu. Ödəniş həmişə pul deyildi — bəzən yemək və ya ayaqqabı ilə ödəyirdilər. Sulamif Messerer yaxşı yaddaşa malik idi və nömrələrə baxarkən tez-tez başqalarının oyunlarını xatırlayırdı. Bir gün tamaşa başlamazdan əvvəl xəstələnən solistə təcili olaraq əvəzedici lazım oldu. Sulamif könüllü olaraq onun yerinə pas de trois rəqsini ifa etdi. Tədricən Sulamif Messerer xəstəlik səbəbindən səhnəyə çıxa bilməyən digər balerinaları əvəz etməyə başladı. Çünki digər balerinalar hazırlıqsız çıxış etməyə cürət etmirdilər. Qorskinin "Qu gölünün" üçüncü pərdəsindən əvvəl rəqs üçün 6 qu quşu lazım olanda və cəmi 5 balerina gələndə, Sulamif yenə heç bir hazırlıq olmadan başqasının rolunu ifa etməyə razılaşdı. Bu cür unikal yaddaşı, texniki bacarıq və cəsarət Şulamifin solist kimi parlamasına və Böyük Teatrın truppasına qəbul edilməsinə səbəb oldu.[2]

Sulamif Messerer 1926–1950-ci illərdə Dövlət Akademik Böyük Teatrın baletinin solisti olub və müxtəlif rolların ifaçısı kimi tanınıb. O, virtuoz texnika və temperamentə malik olub.

Sulamif Messererin ilk əri Boris Kuznetsov idi. Toy 1930-cu ildə baş tutdu. 30 dekabr 1932-ci ildə Sulamif qardaşı Asap Messerer ilə birlikdə ilk xarici qastrol səfərinə yollandı. Onlar əvvəlcə Riqaya getdilər və proqramlarının açılışında Don Kixotdan "pas de deux" nümayiş etdirdilər. Asap tamaşaçılara ikiqat raund nümayiş etdirdi, Sulamif isə ardıcıl olaraq 32 qoşa "fuett" etdi. Nömrələrin birində balerina əlindəki halqanı buraxaraq səhvə yol verdi və onu səhnənin aşağısına atdı. Lakin cəld tərpənərək onu məharətlə tutdu. Nömrə tamaşaçıların xoşuna gəldi və Sulamif bu hərəkəti rəqsdə tərk etmək qərarına gəldi. Sonra Messerer qardaşı və bacısı Stokholmda Kral Operasında çıxış etmək üçün dəvət aldılar. Kral V Qustav onların tamaşalarından birinə baxmağa gəldi. 1933-cü ildə Danimarka və Almaniyada çıxış etdilər. 1933-cü il martın 15-də Parisdə konsertləri oldu.[2]

Fransada Sulamif Messerer Rusiyadan köçdükdən sonra Parisdə yaşayan Mariinski Teatrının keçmiş balerinası Alisa Frantsevna Vronskaya tərəfindən açılan balet studiyasına baş çəkdi. O, balerinadan bir neçə dərs aldı və qeyd etdi ki, Alisa Vronskayanın studiyası onun çox xoşuna gəlib. Baxmayaraq ki, o, Asapla birlikdə məşhur balerinaların bir neçə özəl məktəbinə də baş çəkmişdilər. İvan Xlyustin o vaxt Messererlə Vronskayanın yanında məşul olurdu. Onlar vaxtilə balerina Anna Pavlovanın ifa etdiyi rəqsi birlkdə ifa etdilər.[2]

Messererlər Fransaya gedərkən Frankfurtda atalarının orada yaşayan qohumları ilə görüşdülər. 18 mart 1933-cü ildə onların Kurfürstendamm Teatrında konsertləri oldu. Sonra Paris və Amsterdamda konsertlər verdilər. Ümumilikdə onların Avropa turnesi 4 ay çəkdi.[2]

Moskvada yeni "Paris alovları" tamaşasında balerinaya əsas rol olan Jannanı ifa edtmək tapşırıldı. Premyeradan az sonra Sulamif Messerer Stalin mükafatına layiq görüldü. 1935-ci ildə "Üç gombul" baletində baş rolun ilk ifaçısı oldu. Sulamif "Yatmış gözəl"də Avrora, "Qu gölü"ndə Odette-Odil, "Şelkunçik"də Maşa rollarını ifa edib. 1936-cı il yanvarın 15-də Sulamifin iştirak etdiyi Messerer ailəsinin benefisi baş tutdu. Benefis gecə yarısı başladı. Messerer ailəsinin üzvlərinin çıxışlarına baxmaq istəyən izdiham o qədər böyük idi ki, atlı polislər 2-ci Moskva İncəsənət Teatrının binasının yerləşdiyi meydançada və girişlərdə patrul çəkirdilər.[2]

1938-ci ilin martında Sulamifin bacısı Rahila Messerer-Plisetskaya həbs olundu. Bundan əvvəl onun əri Mixail Plisetski həbs edilmişdi. Sulamif bacısı qızı Maya Plisetskayanı himayəsinə götürdü. Maya 4 yaşında olanda Sulamif onu uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş "Qırmızı papaq" baletinə apardı. Evə qayıtdıqdan sonra balaca Maya bütün əsas personajların hissələrini rəqs etdi. Maya Plisetskaya 7 yaş 8 aylıq olanda Sulamif onu qəbul imtahanı üçün Böyük Teatrının xoreoqrafiya məktəbinə apardı. Orada Plisetskaya istedadını nümayiş etdirdi, lakin qəbul komissiyasının üzvləri hələ 8 yaşına çatmamış uşağı qəbul etməyin mümkün olub-olmamasına qərar vermədilər. Çünki bu, məktəb qaydalarının pozulması demək idi. Sulamif Messerer qardaşı qızının bir il itirməsini istəmədi və müəllimləri onu qəbul etməyə inandırdı. 1938-ci ildə Sulamif rəsmi olaraq Maya Plisetskayanı övladlığa götürdü. Çünki qəyyumluq orqanları onu xalq düşmənlərinin uşaqları üçün internata göndərmək istəyirdilər. Sulamif Messerer 14 yaşında ikən Maya üçün "Ölən qu quşu" rəqsinin xoreoqraflığını edib. Rəqsdə bacısı qızının əllərinin gözəlliyinin və onun plastikliyinin görünməsini istəyirdi və buna görə arxası tamaşaçılara tərəf səhnəyə daxil olmaqla çıxış yolu tapdı.[3][4][5]

1944-cü ildə Sulamif Messerer İranda qastrol səfərində olub. 1960-cı ildən Moskva Xoreoqrafiya Məktəbində, sonra Tokio Balet Məktəbində və Tokio Balet truppasında dərs deyib. Yapon balet məktəbinin yaranmasına böyük töhfə verib.[2]

7 fevral 1980-ci ildə Böyük Teatrın Yaponiyada da qastrol səfəri zamanı o, oğlu ilə birlikdə Britaniya səfirliyindən siyasi sığınacaq istəyib. 1980-ci ildən Böyük Britaniyada sığınacaq tapıb. Londonda o, Covent Garden Teatrında müəllim və təlimçi kimi çalışıb.[6]

Sulamif Messerer ömrünün son ilində tamamladığı və oğlu tərəfindən 2005-ci ildə nəşr olunan "Xatirələr fraqmentləri" kitabının müəllifidir.[2]

Messerer 3 iyun 2004-cü ildə Londonda vəfat edib. O, Gunnersberi qəbiristanlığında (London) dəfn edilib.[2]

Ailəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Birinci həyat yoldaşı — Boris Kuznetsov.
  • İkinci həyat yoldaşı — sirk artisti (şaquli divarda motosiklet və avtomobil yarışçısı), mühəndis Qriqori Emmanuiloviç Levitin (1900–1963). O, şaquli divarda fiqurlu akrobatika attraksionu ilə çıxış edən Sovet fiqurlu akrobatika məktəbinin yaradıcısıdır. Qorki adına Mərkəzi Mədəniyyət və Mədəniyyət Parkında şaquli divarda motosikletlə çıxış edirdi.[7][8]
  • Oğlu — Mixail Qriqoryeviç Messerer (1948-ci il təvəllüdlü), Böyük Teatrın artisti, müəllim-xoreoqraf, Mixaylovski Teatrının baş xoreoqrafı.[9]

İdman nailiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Üzgüçülüklə məşğul idi. 1928-ci ildə Ümumittifaq Spartakiadasında (bu, həm də üzgüçülük üzrə SSRİ çempionatı idi) ikiqat çempion olub. Nəticələri:[10]

  • 50 m sərbəst üsulla — 1-ci yer — 37,2;
  • 100 m sərbəst üsulla — 3-cü yer — 1.26.8;
  • 4×100 m sərbəst üsulla — 1-ci yer (Moskva komandasının tərkibində) — 5.55.9 (SSRİ rekordu).

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Filmoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • 2003 — "Sulamif Messerer. Demək istəyirəm…"[13] — sənədli film, 2003, 39 dəq., rejissor Nikita Tixonov.

Biblioqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Sulamif Messerer. "Xatirələr fraqmentləri." "Olimpia Press" 2005. ISBN 5-94299-066-2 (M. Q. Messerer tərəfindən nəşr olunur)

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Плисецкая М. М. Я, Майя Плисецкая… — М.: АСТ Москва, 2008. — 490 с.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Суламифь Мессерер. "Фрагменты воспоминаний". "Олимпия-пресс" 2005. ISBN 5-94299-066-2 (издана М. Г. Мессерером)
  3. ↑ "Борис Мессерер: «У Плисецкой всегда был взрывной характер»". 2017-07-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-11.
  4. ↑ "Ушла из жизни «рождённая танцевать» Майя Плисецкая". 2017-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-11.
  5. ↑ "Скончалась легендарная балерина Майя Плисецкая". 2017-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-11.
  6. ↑ "Некролог в «The Guardian»". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-30.
  7. ↑ "Автомотогонки на вертикальной стене Г. Левитина". 2015-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-13.
  8. ↑ "Михаил Мессерер: жизнь как триллер". 2015-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-13.
  9. ↑ "Генеалогические данные семьи Мессерер". 2015-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-13.
  10. ↑ Плавание. Справочник / Составитель З. П. Фирсов. — М.: "Физкультура и спорт", 1976. — С. 190–191.
  11. ↑ "Указ Президиума Верховного Совета СССР от 25 мая 1976 года «О награждении орденами и медалями СССР работников Государственного академического Большого театра СССР»" (PDF). 2019-08-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-04-06.
  12. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 27 мая 1951 года "О награждении орденами и медалями СССР артистов и художественно-технических работников Государственного ордена Ленина Академического Большого театра СССР"
  13. ↑ "Суламифь Мессерер. Я хочу рассказать…" [1] — документальный фильм

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]