Sultan Arpa xan

Bu məqalə böyük ölçüdə və ya tamamilə tək mənbəyə əsaslanır. Mövzu ilə bağlı müzakirə səhifəsindəki müzakirələrə qoşula və fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. Məqaləyə etibarlı mənbələr əlavə edərək təkmilləşdirə bilərsiniz.

Sultan Müizəddünya vəl-Din Mahmud Arpa xan (? - ö. 1336) — Elxanilər dövlətinin 10-cu hökmdarı (1335-1336).

Sultan Müizəddünya vəl-Din Mahmud Arpa xan
monq. Арпа Кэүн хан
Borucigin sülaləsindən X elxan
30 noyabr 1335 – 15 may 1336
Əvvəlki	Əbu Səid Bahadur
Sonrakı	Musa xan
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	II minillik
Doğum yeri	Monqolustan
Vəfat tarixi	15 may 1336
Vəfat yeri	Sultaniyə
Fəaliyyəti	suveren[d]
Atası	Səfyan Borucigin
Anası	Hacı xatun
Həyat yoldaşı	Sultan Satıbəy xatun
Ailəsi	Çingizlilər
Dini	islam

Arpa xan, Arıq Buğanın nəslindən olub, ailəsi 1308-ci ildə Elxanilər dövlətinə gəlmişdi. Əbu Səidin ölümündən sonra vəzir Qiyasəddin Məhəmmədin himayəsi altında elxanlığa yiyələnmişdi. O, 5 dekabr 1335-ci ildə Qarabağda taxta çıxmışdı.

Sultan Əbu Səidin ölüm xəbərini almış Özbək xan yenidən Azərbaycana soxuldu və Kür çayına qədər irəlilədi. Arpa xan, 45 gün qızılordalılarla vaxtaşırı vuruşaraq düşməni ölkədən qovmağa nail oldu. Hakimiyyətə gəldikdən sonra Sultan Satıbəy xatunla evlənmişdi. Əmir Həsənə əmir-i ulus titulu verilmişdi.

Onun dövründə feodal müharibələri şiddətləndi. Həmdullah Qəzvini yazır ki, "bu dövrdə ölkədə çoxdan gözlənilən fitnə baş qaldırmışdı, dövlət əyanlarının hər birinin iddiası var idi, hər kəs öz nümayəndəsini səltənətə sahib etmək niyyətində idi". Əbu Səidi əvəz etmiş Arpa xanın mərkəzi hakimiyyəti möhkəmləndirmək üçün gördüyü tədbirlər nəticəsiz qaldı. Bir tərəfdən Əbu Səidin övladına hamilə olan Dilşad xatun, bir tərəfdən də Əbu Səidin anası Hacı xatunun qızışdırdığı Əmir Əli Padşah hakimiyyətə təhlükə törədirdi. Əli Padşahın başçılığı ilə mərkəzi hakimiyyətə qarşı çıxmış Oyrat tayfası Arpa xanı 9 may 1336-cı ildə məğlub etdi və 15 may 1336-cı ildə Sultaniyədə edam etdi. Yerinə Baydunun nəvəsi Musa xan gətirildi.^[1]

• Elxani hökmdarlarının siyahısı

SƏLƏF Sultan Əbu Səid Bahadur xan

Sultan Arpa xan Elxanilər

XƏLƏF Sultan Musa xan