Ticarət paltarı

Əqli mülkiyyət
Müəllifin hüquqları Kopileft Müəlliflik hüququ Verilənlər bazası hüququ Fermerlərin hüququ Coğrafi göstərici Yerli əqli mülkiyyət Sənaye dizayn hüququ İnteqrasiya edilmiş sxem dizaynının qorunması Mənəvi hüquqlar Patent Kəndlilərin hüquqları Bitki seleksiyaçılarının hüquqları Bitki genetik ehtiyatları Əlaqəli hüquqlar Əlavə mühafizə sertifikatı Ticarət paltarı Ticarət sirri Əmtəə nişanı Faydalı model
Əlaqəli mövzular
Tərk edilmiş proqram təminatı Brendin mühafizəsi Müəllif hüququnun ləğvi Müəllif hüququ trolu Müəllif hüquqlarının tənqidi Biokəşfiyyat İdeya-ifadə fərqi Müəllif hüququna məhdudiyyətlər və istisnalar Ədalətli rəftar Ədalətli istifadə Parafrayzinq Sitat vermək hüququ Tənha iş Patent trolu Pirat partiya İctimai mülkiyyət Əqli mülkiyyətin əsasları Patentlərin əsasları Yuxarı kateqoriyalar: Mülkiyyət və Mülkiyyət hüququ
b m r

Ticarət paltarı (ing. Trade dress) — bir məhsulun və ya xidmətin xarici görünüşü, forması, qablaşdırılması və ya vizual xüsusiyyətlərinin ticarət nişanına bənzər şəkildə qorunması anlamına gəlir.^[1] Bu hüquqi konsepsiya,^[2] bir məhsulun istehlakçılar tərəfindən tanınmasını təmin edən vizual elementləri qoruyur. Ticarət paltarının qorunması, bir məhsulun və ya xidmətin xarakterik görünüşünün kopyalanmasının qarşısını alır, beləliklə istehlakçıları çaşdırmaqdan qoruyur və məhsulun özünəməxsusluğunu saxlayır.^[3]

1. Görünüş və qablaşdırma — ticarət paltarı bir məhsulun zahiri görünüşü ilə əlaqəlidir. Bu, qablaşdırma, dizayn, rənglər, forma və hətta məhsulun təqdimat tərzini əhatə edə bilər. Məsələn, bir içki şüşəsinin unikal forması və ya restoranın daxili dizaynı ticarət paltarına daxil ola bilər.
2. İdentifikasiya rolunu oynama — ticarət paltarı yalnız o zaman qorunur ki, istehlakçılar həmin dizaynı və ya görünüşü məhsulun mənşəyi ilə əlaqələndirə bilsinlər. Bu, məhsulun özünəməxsusluğunu vurğulamaq və istehlakçıların onu bazardakı digər məhsullardan ayırmasını asanlaşdırmaq məqsədi daşıyır.
3. Qeyri-funksionallıq — ticarət paltarı qorunması yalnız funksional olmayan elementlərə tətbiq olunur. Yəni, əgər bir dizayn elementinin yalnız estetik və ya fərqləndirici rolu varsa, o zaman o qorunur. Əksinə, əgər həmin element sırf funksionaldırsa (məsələn, məhsulun işləməsi üçün vacib bir xüsusiyyət), o zaman ticarət paltarı çərçivəsində qorunmur.^[4]
4. İstehlakçıların yanılmasının qarşısını alma — ticarət paltarı hüquqi müdafiəsi, istehlakçıların bazarda iki məhsulun və ya xidmətin vizual oxşarlığı səbəbindən qarışdırılmasının qarşısını almağa yönəlib. Məsələn, rəqib bir şirkət məhsulun görünüşünü kopyalayaraq istehlakçılarda yanlış təəssürat yarada bilər ki, bu məhsul həmin məşhur brendə məxsusdur.^[5]

• Ayırd edici xüsusiyyət — məhsul və ya xidmətin görünüşü müəyyən bir mənbə ilə asanlıqla əlaqələndirilə bilən ayırd edici xüsusiyyətlərə malik olmalıdır.
• İstifadə müddəti — məhsulun və ya xidmətin görünüşü bazarda yetərincə tanınmış olmalı və istehlakçılar arasında müəyyən reputasiya qazanmalıdır.
• Yanılma ehtimalı — istehlakçıların digər oxşar məhsullarla səhv salması ehtimalı varsa, həmin dizayn elementləri daha ciddi qorunur.^[6]

Ticarət paltarı ümumilikdə əmtəə nişanı qanunları ilə tənzimlənir. Bir çox ölkədə, o cümlədən ABŞ-da, bu hüquq Lanham Act kimi qanunvericiliklə təmin edilir. Ticarət paltarı hüquqlarının qorunması ilə bağlı əsas məqam odur ki, bu görünüş və ya dizayn artıq bazarda tanınmış olmalı və istehlakçılar arasında müəyyən səviyyədə ayırd edici qabiliyyət qazanmış olmalıdır.^[7]

• Coca-Cola şüşəsi — şüşənin özünəməxsus forması istehlakçılar üçün o qədər tanınandır ki, bu, Coca-Cola məhsulunu digər içkilərdən ayırmağa kömək edir.^[8]
• Apple mağazalarının dizaynı — Apple mağazalarının daxili və xarici görünüşü də onların vizual identifikatoru hesab edilir və ticarət paltarı çərçivəsində qorunur.^[9]

Ticarət paltarı hüququ şirkətlərin öz markalarını və məhsullarını istehlakçılara unikal və fərqləndirici bir şəkildə təqdim etməsi üçün vacibdir.