Yukon

Yukon — Kanadada ərazi. Mərkəzi Vaythors şəhəridir.

Yukon
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]

60°43′15″ şm. e. 135°03′12″ q. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Vaythors
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1898
Sahəsi
  • 482.443 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 40.232 nəf. (2021)[3]
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu CA-YT
Poçt indeksi Y
Rəsmi sayt
Yukon xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yukon (Kanada fransızcası: [juˈkõ]; əvvəllər Yukon Ərazisi və ya the Yukon adlanırdı)[4] Kanadanın üç ərazisi içində ən kiçik və ən qərbində yerləşir. Bura 2024-cü ilə qədər əhalisi 45,750 nəfər olmaqla Kanadada üçüncü ən az məskunlaşılan əyalət və ya ərazidir. Bununla belə, ərazi paytaxtı Uaythors üç ərazi içində ən böyük yaşayış məntəqəsidir.[5]

Yukon Şimal-Qərb Ərazilərindən 1898-ci ildə Yukon Ərazisi adı ilə ayrıldı. 2002-ci il martın 27-də krallıq təsdiqi alan federal hökumətin Yukon Aktı ilə Yukon Ərazisi adı hələ də populyar istifadədə olsa da, ərazinin rəsmi adı olaraq "Yukon" təyin edildi. “Canada Post” ərazinin beynəlxalq təsdiq edilmiş poçt abbreviaturası kimi YT-dən istifadə edir.[6][4] 2021-ci ildə ərazi hökumətinin siyasəti "The Yukon" adının rəsmi ərazi hökumət materiallarında istifadə üçün tövsiyə edilməsi yönündə dəyişdirildi.[7]

Rəsmi olaraq ikidilli (ingilis və fransız) olmasına baxmayaraq, Yukon hökuməti İlk Millətlərin dillərini tanıyır.

5959 m hündürlüyü ilə Yukonda Klueyn (Kluane) Milli Parkı və Qoruğundakı Loqan dağı Kanadanın ən hündür dağı və Şimali Amerika materikində (ABŞ-ın Alyaska əyalətindəki Denali dağından sonra) ikinci ən yüksək dağdır. Yukonun əksər ərazilərində uzun, soyuq qış və qısa, isti yay ilə xarakterizə olunan subarktik iqlim var. Şimal Buzlu okean boyunca sahil zonası tundra iqliminə malikdir.

Mühüm çaylara Yukon, Pelli (Pelly), Stüart (Stewart), Pil (Peel), Vayt (White), Liard və Tatşenşini daxildir.

Haqqında

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yukon Kanadanın şimal-qərbində yerləşən və əhalisi niabətən az olan bir bölgədir. Yukon ərazisi təbiəti, tarixi və yerli mədəniyyəti ilə tanınır.

Tarixi

Yukon qədim dövrlərdən bəri yerli xalqların, o cümlədən kaskalar (Kaska), tlinkitlər (Tlingit), taqişlər (Tagish), şimal (Northern Tutchone) və cənub tutçonları (Southern Tutchone) kimi qrupların məskəni olub. 1896-cı ildə Klondayk qızıl hərisliyi zamanı bölgə geniş miqyasda xarici miqrantlar tərəfindən işğal olundu. Bu hadisə Yukon tarixində mühüm yer tutur və onun inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Douson şəhəri (Dawson City) qızıl hərisliyinin mərkəzi olaraq tanınır.

Coğrafiyası

Yukon Kanada dağları və tundra ilə əhatə olunmuş geniş bir ərazidir. Burada Kanadanın ən yüksək zirvəsi olan Loqan dağı (Mount Logan) yerləşir. Bölgə həmçinin çoxsaylı çaylar və göllərlə zəngindir.

İqlimi

Yukon soyuq iqlimi ilə tanınır. Qışlar uzun və sərt, yaylar isə qısa və mülayim olur. Bu iqlim şəraiti bölgənin təbii ekosistemini formalaşdırır.

Mədəniyyəti

Yukonun mədəniyyəti onun yerli xalqlarının mirası və tarixi hadisələrlə zəngindir. Burada keçirilən mədəni tədbirlər, festivallar və sənət sərgiləri yerli mədəniyyəti yaşatmağa və tanıtmağa kömək edir. Həmçinin Yukonun musiqi, rəqs və sənət ənənələri geniş şəkildə yaşadılır.

İqtisadiyyatı

Yukon iqtisadiyyatı əsasən mədən sənayesi, turizm və dövlət sektoruna əsaslanır. Qızıl və digər qiymətli metalların mədənçiliyi bölgənin iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır. Turizm isə bölgənin təbiəti və unikal mədəniyyəti sayəsində inkişaf edir.

Turizm

Yukon macəra axtaran turistlər üçün cəlbedici bir yerdir. Klueyn Milli Parkı, Klondayk (Klondike) Qızıl Hərisliyi Milli Tarixi Parkı və Yukon-Çarli Çayları (Yukon-Charley Rivers) Milli Qoruğu kimi yerlər turistlər üçün maraqlı məkanlardır. Həmçinin, burada Şimal işıqlarını izləmək də mümkündür.

Yukon öz təbii gözəlliyi və qədim tarixi ilə Kanadanın unikal bölgələrindən biridir. Bu bölgə, həm yerli mədəniyyəti, həm də macəra və təbiət həvəskarları üçün cazibədar bir yerdir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 ArchINFORM (alm.). 1994.
  2. ↑ 1 2 Юкон (rus.). // Малая советская энциклопедия / под ред. Н. Л. Мещеряков 2 Советская энциклопедия, 1936.
  3. ↑ Canada 2021 Census (fr.).
  4. ↑ 1 2 "Yukon Act, SC 2002, c 7". CanLII. May 19, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 22, 2011.
  5. ↑ Canada, Government of Canada, Statistics. "Population and Dwelling Count Highlight Tables, 2016 Census". www12.statcan.gc.ca (ingilis). February 8, 2017. August 8, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 8, 2017.
  6. ↑ "Table 8 Abbreviations and codes for provinces and territories, 2011 Census". Statistics Canada. December 30, 2015. March 31, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 9, 2016.
  7. ↑ "Back to 'the' Yukon: The big return of a 3-letter word". CBC. August 10, 2021. August 11, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 3, 2021.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]