межд. чур:
1. обычно в сочет. со словами: “меня”, “нас” устар. возглас, означающий запрет касаться чего-л. , совершать какое-л. действие (в заклинаниях против “нечистой силы”, в детских играх и т.п. )
2. возглас, которым требуют соблюдать какое-л. условие
Bayan Çur xaqan
Moyon Çur xaqan (çin. 葛勒可汗) — 747-ci ildən 759-cu ilədək Uyğur xaqanlığının xaqanı.
== Həyatı ==
716-cı ildə doğulmuşdur. İlk dövrləri haqda məlumat yoxdur. 747-ci ildə Qutluq Bilgə Kül xaqan ölüncə yerinə oğlu Tay Bilgə Tutuk yabqu təyin olunsa da, Moyon Çur qardaşını devirərək xaqan oldu. O, qardaşının tərəfini tutan Qırğız, Çik, Səkkiz Oğuz və Doqquz Tatar kimi Türk boylarını itaət altına alaraq, dövlət nüfuzunu gücləndirdi. Digər yandan yenə bu dövrdə, cənubdakı Beş-balıq, Kuça və Qaraşar kimi zəngin taxıl və ticarət şəhərləri də Uyğur təsirinə düşmüşdü. Turfan bölgəsi ilə Uyğurlar arasındaki münasibətlər də, yenə bu dövrdən etibarən başlamış oldu. Moyon Çur xaqanın önəmli işlərindən biri də, onun zamanında, Uyğurlar arasında şəhərləşmə, oturaqlaşma işlərinə başlamasıdır. Digər yandan eyni xaqan, geMoyonə güclənməkdə olan Tibet təhlikəsini sezərək onlara qarşı cəbhə aldı.
Moyon Çur xaqan
Moyon Çur xaqan (çin. 葛勒可汗) — 747-ci ildən 759-cu ilədək Uyğur xaqanlığının xaqanı.
716-cı ildə doğulmuşdur. İlk dövrləri haqda məlumat yoxdur. 747-ci ildə Qutluq Bilgə Kül xaqan ölüncə yerinə oğlu Tay Bilgə Tutuk yabqu təyin olunsa da, Moyon Çur qardaşını devirərək xaqan oldu. O, qardaşının tərəfini tutan Qırğız, Çik, Səkkiz Oğuz və Doqquz Tatar kimi Türk boylarını itaət altına alaraq, dövlət nüfuzunu gücləndirdi. Digər yandan yenə bu dövrdə, cənubdakı Beş-balıq, Kuça və Qaraşar kimi zəngin taxıl və ticarət şəhərləri də Uyğur təsirinə düşmüşdü. Turfan bölgəsi ilə Uyğurlar arasındaki münasibətlər də, yenə bu dövrdən etibarən başlamış oldu. Moyon Çur xaqanın önəmli işlərindən biri də, onun zamanında, Uyğurlar arasında şəhərləşmə, oturaqlaşma işlərinə başlamasıdır. Digər yandan eyni xaqan, geMoyonə güclənməkdə olan Tibet təhlikəsini sezərək onlara qarşı cəbhə aldı.
Aratlı-Çuruğlu bələdiyyəsi
Ağsu bələdiyyələri — Ağsu rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
== Tarixi ==
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub.
== Siyahı ==
== Mənbə ==
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Vitali Çurkin
Vitali Çurkin (tam adı: Vitali İvanoviç Çurkin, rus. Виталий Иванович Чуркин; 21 fevral 1952, Moskva – 20 fevral 2017, Manhetten, Nyu-York ştatı) — SSRİ və Rusiya siyasətçisi, diplomatı.
21 fevral 1952-ci ildə Moskva şəhərində anadan olmuşdur.
Çurkin diplomatik xidmətinə 1974-cü ildə başlamışdır.
1992-ci ildə Rusiya Federasiyasının xarici işlər nazirinin müavini işləmişdir.
1994–1998-ci illərdə Rusiyanın Belçikada səfiri, NATO-nun daimi nümayəndəsi, daha sonra Rusiyanın Kanadada səfiri, 2006-cı ildən ömrünün sonunə qədər isə Rusiyanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi kimi fəaliyyət göstərmişdir.
20 fevral 2017-ci ildə təxminən saat 17:30-da Nyu-York şəhərində səfirlikdə iş başında olarkən infarkt nəticəsində vəfat etmişdir.
Çurapan (Baltas)
Çurapan (rus. Чурапаново, başq. Сурапан) — Başqırdıstan Respublikasının Baltas rayonunda yerləşən kənd. Kənd, Nijnekarışev kənd şurasının tərkibindədir. 2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kəndin əhalisi 44 nəfərdir.
Kənd, rayon mərkəzindən 8 kilometr, ən yaxın dəmiryolu stansiyasından isə 85 kilometr uzaqlıqdadır.
2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kəndidə başqırdlar (98%) üstünlük təşkil edir.
Çurapçı ulusu
Çurapçı ulusu (saxa Чурапчы улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon.
İnzibati mərkəzi Çurapça kəndidir.
Mərkəzi Yakutiyada yerləşir. Ulusun çox hissəsi Prilenski yaylasında yerləşir. Amqa çayı ulusdan axır. Çoxlu göllərə sahibdir. Ən böyük gölü Çurapçadır.
Qışı soyuqdur. Yanvarın orta temperaturu -42 ° C, iyulun + 16 ... + 17 ° C-dir.
Çuriçeni adası
Çuriçeni adası (bolq. остров Чуричени, ‘Ostrov Churicheni’ \'os-trov chu-'ri-che-ni\) — Cənubi Şetland adalarının Robert adasının şimal-qərbində yerləşən, Onoqur adaları arxipelaqında yerləşən adasıdır. Ada buzlaqlardan azaddır. Adanın uzunluğu 230 m, eni 140 metrdir. Robert adasından 100 m məsafədə yerləşmişdir.
Ada Cənub-qərbi Bolqarıstanda yerləşən Çuriçeni şəhərinin adını daşıyır.
Çuriçeni adası 62°21′02″ c. e. 59°40′33″ q. u.
Çurki adası
Çurki adası — Xəzər dənizinin Abşeron körfəzi akvatoriyasında yerləşən kiçik ada. Dardanel adaları ilə Çilov adasının Urunus yarımadası arasında yerləşir. Şərqində Yal adası yerləşir. Düzən relyefə malikdir. Abşeron arxipelaqının tərkib hissəsinə daxildir. Okean səviyyəsindən −28 metr aşağıda yerləşir.
Çurlyanis dağı
Çurlyanis dağı — bazaltdan təşkil olunmuş dağ. Zirvə Frans-İosif Torpağına daxil olan Payer adasında yerləşir. İnzibati cəhətdən Arxangelsk vilayətinin Primorski rayonu ərazisinə daxildir. Tixaya buxtası sahilində, Belenius boğazı yaxınlığında yerləşir. Zirvənin ətrafı Çurlyanis buzlağı ilə örtülüdür.
Georgi Sedovun 1913-cü ildə təşkil etdiyi ekspedisiyanın rəssamı Nikolay Pineqin tərəfindən adalandırılmışdır. O əraziyə nəzər salanda Nikolayus Çurlyanisin çəkdiyi «Rahatlıq» əsərini xatırladığından zirvəyə müəllifin adını vermişdir..
1957-ci ildə dağda Orta Yura qalıqları aşkar edilir.
Çurnalistika
Çurnalistika (ing. churnalism) — xəbərləri çatdırmaq əvəzinə, vaxt və pul qənaəti üçün əlavə istintaqsız və ya yolamasız, press relizlər, ismarıclar və xəbər agentliklərdən tərəfindən hazırlanan başqa materialın əsasında yaradılan məqalələr üçün işlədilən alçaldıcı ifadə.
Orijinal jurnalistikanın enməsi və çurnalizmin qalxması ictimaiyyətlə əlaqələrin qalxması ilə bağlı olduğunu deyilir.
Çurquy-ool Xomuşku
Çurquy-ool Xomuşku (tıva Хомушку, Чүргүй-оол Намгай-оглу 10 may 1918, Hondelen[d], Hemçik kojuunu[d] – 10 iyul 1978, Bert-Dağ[d], Tuva MSSR) — Tıva və sovet zabiti, tankçı, Böyük Vətən Müharibəsinin iştirakçısı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.
Çurquy-ool Xomuşku 10 may 1918-ci ildə Hondelen kəndində anadan olmuşdur. 20 may 1943-cü ildə Tuva Xalq Respublikasının ilk könüllülər qrupu olaraq Çurquy-ool Xomuşk cəbhəyə yollanır. Bir müddət Tıva könüllüləri Qorki şəhərində hərbi təlim keçir. 1944-cü ilin fevral ayında Tıva könüllüləri 25-ci ayrı tank alayına qoşulur.
25 fevral 1944-cü ildə Çurquy-ool Xomuşkunun xidmət etdiyi alay 2-ci Ukrayna Cəbhəsinin 52-ci Ordusuna daxil olur. 1944-cü ilin martında alay Buq-Dnestrə hücum əməliyyatında iştirak edir.
5 mart 1944-cü ildə Rızanovka və Kobılyaki (Kiyev, indi Çerkası vilayət) kəndləri yaxınlığında düşmənin müdafiəsi sıçrayışı zamanı Çurquy-ool Xomuşkunun sürdüyü tank ən yüksək sürətlə düşmən mövqeyinə atılır. Tank atəş nöqtələrini və düşmənin çanlı qüvvəsini məhv edir. İki saat ərzində Xomuşku və qrupu 35 düşmən əsgərini, üç tank əleyhinə silahı, yeddi pulemyot və iki minaatan qurğunu məhv edir.
Çurular
Çurular (vyet. Chu ru) — Vyetnam Sosialist Respublikasının cənubunda – Lamdonq və Txuanxay əyalətlərində yaşayan dağ tyamları qrupuna aid xalq. Vyetnamda rəsmi olaraq tanınmış 54 xalqdan biridir. Sayları təqribən 19 min nəfərdən çoxdur.
Bu xalq həm də tyurular, tyorular (özlərini "yeni torpaqları mənimsəyən adamlar" adlandırırlar), tyular, krular, kazolar adlanırlar.
Ehtimal edilir ki, çurular tyamlarla eyni əcdadlara malikdirlər. Çuruların rəvayətlərinə görə onların əcdadları vaxtilə Mərkəzi Vyetnamın sahilyanı ovalığında yaşamış, tyamlardan ayrılaraq Cənubi Vyetnamın dağlıq və dağətəyi rayonlarına köçmüşlər. Bəzi yerlərdə raqlaylar və koxolarla birlikdə yaşayırlar.
Fransız müstəmləkəsi dövründə Dalat ərazisində ən güclü dağlıq liderləri çurular idi.
Sayları 1999-cu ildə 14,978 nəfər, 2009-cu ildə isə 19,314 nəfər olmuşdur.
Çurum Meru
Anxel şəlaləsi — Venesuelanın cənubundakı Bolivar ştatında yerləşən şəlalə. Yerli əhalinin dilində Kerepakupai meru və ya Churun meru adlanır. Cənubi Amerika materikində yerləşir.
Anxel dünyada ən hündür şəlalədir, ümumi hündürlüyü 979 metrdir. Digər bir çox sənədlərə əsasən isə 1054 metr sayılır. Suyun aşağı tökülməsi hündürlüyü, yəni hündürlükdən axım zamanı su arası kəsilmədən 807 metrlik yeri əhatə edir. Şəlalənin adı isə pilot Ceyms Anxelin şərəfinə qoyulmuşdur, 1935-ci ildə şəlalənin üzərindən uçuş zamanı buranı kəşf etmişdir.
Şəlalə Venesuelanın tropik meşələrində yerləşir və həmin ərazinin milli parkı sayılan "Canaima" nın səlahiyyətindədir. Şəlalənin coğrafi koordinatı – 5°58′03″ şimal, 62°32′08″ qərb hissə.
Şəlalə Çurun çayının Karao qolunun üzərində yerləşir.
Çurzəq
Çəvərzəq- İranın Zəncan ostanının Tarım şəhristanının Çəvərzəq bəxşində şəhər və bu bəxşin mərkəzidir.2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 1,343 nəfər və 377 ailədən ibarət idi. Əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarətdir və azərbaycan dilində danışırlar.
Çurə-i Süfla
Çurə-i Süfla (fars. چوره سفلي) — İranın Qəzvin ostanının eyniadlı şəhristanının Kuhin bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd.
2006-cı ildə əldə edilən məlumatına görə, kənddə neçə nəfərin yaşaması naməlumdur.
İnna Çurikova
İnna Mixailovna Çurikova (rus. Инна Михайловна Чурикова, 5 oktyabr 1943[…], Bələbəy, Başqırd MSSR – 14 yanvar 2023[…], Moskva) — Rusiya aktrisası. SSRİ xalq artisti (1991), Rusiya Federasiyasının Dövlət Mükafatı laureatı (1997).
İnna Çurikova 1943-cü il oktyabrın 5-də Ufa vilayətinin Belebey kəndində anadan olub. Anası Yelizaveta Zaxarovna biokimya üzrə elmlər doktoru idi, atası Mixail Çurikov isə Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında işləyib. 1950-ci ildə anası ilə atası ayrılıb və anası İnna ilə birlikdə Moskvaya köçüb.
Orta məktəbdə çox yaxşı oxuyan İnna getdikcə teatra maraq göstərir. Həyatda hər şeyə öz zəhməti və iradəsi ilə nail olan anası da çox istəyib ki, qızı gələcəkdə aktrisa olsun. İnna Çurikovanın xarici görünüşü aktrisalığa uyğun gəlməsə də, anası onu həmişə gözəl hesab edib. Sonralar İnna Çurikova etiraf edib ki, anası olmasaydı, özünə inanmazdı.
Çurənab (Zəncan)
Çurənab (fars. چوره ناب) - İranın Zəncan ostanının Zəncan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
2006-cı il məlumatına görə kənddə 187 nəfər yaşayır (39 ailə).
Çurui Nauman Fili Muzeyi
Çurui Nauman Fili Muzeyi (忠類ナウマン象記念館, Çurui Nauman-zo Kinenkan) – Yaponiyanın Hokkaydo prefekturasının Makubetsu qəsəbəsində yerləşən fosil muzeyi. Yaponiyada nəsli kəsilmiş fil növü olan Nauman filinə həsr olunmuşdur.
Muzey 1969-cu ildə Çurui (indiki Makubetsu) qəsəbəsində kəşf edilmiş Nauman fili fosili münasibətilə 2 avqust 1988-ci ildə açılmışdır. Bu fosil 26 iyul 1969-cu ildə Çuruidə ferma yolu tikintisi zamanı təsadüfən kəşf edilmişdir. Ərazidə qazıntı-tədqiqat işləri aparılmış və Nauman filinə aid 46 fosilləşmiş sümük (diş, xortum, ayaq sümükləri) tapılmışdır. Yaponiyada fil fosili tapmaq çox nadir hal olduğu üçün Çuruidə tapılmış bu fosil əsasında Yaponiyanın müxtəlif muzeylərində sərgilənən 23 ədəd Nauman fili rekonstruksiyası yaradılmışdır.
Bundan əlavə, 1970-ci ildə aparılmış əlavə qazıntı işləri zamanı mamonta aid azı diş və Nauman filinə aid ayaq izləri tapılmışdır. Bu mamont azı Hokkaydoda mamontların yaşadığını təsdiqləmişdir.
Fosil üçün qazıntı işlərinin aparıldığı ərazidə abidə və lövhə quraşdırılmışdır. Muzey binası yuxarıdan baxıldıqda fil formasını xatırladır.
Marusya Çuray
Marusya Çuray (ukr. Маруся Чурай; 1625[…], Poltava – 1653[…], Poltava) — əfsanəyə görə Poltavada yaşayan əfsanəvi Ukrayna xalq müğənnisi və Xmelnitski dövrünün şairəsi.
Marusya Çuray: "Ah,Qritsyu getmə", "Arabalar dağlardan yuvarlanır", "Kazaklar işığa qalxdı" və s. kimi bir sıra mahnıların müəllifi hesab olunur. O, həmçinin Marusya Çuraivna kimi də tanınır.
== Həyatı ==
Rəvayətə görə, Marusya Çuray 1625-ci ildə kazak yüzbaşı Qordeyin ailəsində anadan olub.
Pavlyukla birlikdə edam edilən atasının ölümündən sonra o, Poltavada anası ilə birlikdə yaşamağa davam edib. Gənclik illərində onun gənc kazak İvan İskranın da içində olduğu bir çox pərəstişkarı olsa da, lakin o, ürəyini Poltava alayı kornetinin oğlu, Grits Bobrenkoya verdi. 1649-cu ildə Xmelnitski üsyanı başlayanda Grits geri dönəcəyini vəd edərək müharibəyə getdi. Marusya Çuray 4 il onu gözlədi.
Çurçxela
Qozlu sucuq və ya Çurçxela (gürc. ჩურჩხელა) — şam formalı ənənəvi gürcü şirniyyatı.
Qozlu sucuk əsasən üzüm şirəsi, qoz-fındıq və undan hazırlanır. Badam, qoz, fındıq, şokolad və bəzən kişmiş ipə saplanır, qatılaşdırılmış üzüm şirəsi, tut şirəsi və ya meyvə şirələrinə batırılır və kolbasa şəklində qurudulur. Şərqi Gürcüstanda sucuk istehsalı Kaxeti, Kartli və ya Mesxetidə buğda unu ilə qatılaşdırılmış yerli üzümdən şirədən hazırlanan tatara adlı qatılaşdırılmış şirə ilə başlayır. Samtsxe-Cavaxetiyada qatılaşdırılmış tut şirəsi hazırlamaq üçün buğda unundan da istifadə olunur. Qarğıdalı unundan Qərbi Gürcüstanda (Raça, Leçxumi, Quriya, Sameqrelo, Abxaziya və Açara əraziləri) istifadə olunur və bu qatılaşdırılmış üzüm şirəsi pelamuşi adlanır. Abxaziyada yerli abxaz dilində adjindjuk kimi tanınır və hədiyyə üçün ən yaxşı suvenir hesab edilir.