Heroqlif
Heroqlif — yazının inkişafı nəticəsində heratik kursiv yazi meydana gəlmişdir. Eramızdan əvvəl VII-VIII əsrlərdə demotik kursiv yazı yaranmışdır. Demotik yazıda liqaturalar çoxdur. Bu demotik yazı mətnlərinin oxunuşunu çətinləşdirir. Sonuncu demotik mətnlər eramızın V əsrinə aiddir. Misir yazısını ilk dəfə 1822 -ci ildə Jan-Fransua Şampolyon deşifrələmişdir. Bundan başqa (heroqlif) başqa dillərdə səs və ya məfhum bildirən yazı işarəsidir.
Kartuş (heroqlif)
Kartuş — Qədim Misir heroqliflərində seçilməsi üçün firon və ya hökmdarın adını içərisində yazmaq üçün uzunsov, bir qədər oval şəklində kontur yaxud haşiyədir. IV sülalə dövründən başlayaraq, firon Snofru hökmranlığı zamanında tətbiq olunmağa başlanılmışdır.
Beş firon titulundan yalnız Şəxsi ad və Taxt-tac adı kartuş haşiyəsində göstərilirdi. Bəzən qəbirə qoyulmaq üçün kartuş formasında üzərində hökmdarın adı yazılmış qızıl amulet ya tumar düzəldilirdi. Bu cür artefaktlar arxeoloqlar üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, qızıl tumarın köməyi ilə dəfn müddətini müəyyən etmək mümkün olur.
Misir heroqlif yazısı
Misir heroqlif yazısı — dünyanın ən qədim yazı sistemlərindən biridir.
== Yaranması ==
Misirdə dövlət meydana gələndən sonra yazı qəti şəkildə yarandı. Əvvəlcə misirlilər demək istədikləri şeyin sadəcə şəklini çəkirdilər. Məsələn, içərisinə nöqtə qoyulmuş dairə "günəş", yay-oxlu insan isə "döyüşçü" demək idi. Buna piktoqrafiya deyilir. Yazının heroqriflərdən təşkil olunması Qədim Misirdəki səsli danışığın araşdırılmasını çətinləşdirir.
Sonralar hecaları və ayrı-ayrı səsləri də işarələrlə göstərməyə başladılar. Bu cür işarə şəkillərə heroqlif deyilir. Yazı yazmaq üçün Nil çayının dayaz yerlərində bitən papirus adlı qamışdan istifadə edirdilər. Papirusun gövdəsini nazik zolaqlar şəklində kəsir və bunları kağıza oxşayan vərəqlər şəklində bir-birinə yapışdırırdılar.
Qızıl ad (heroqlif)
Qızıl ad, Qızıl horus ad Qədim Misir fironlarının 5 çar titul adından biri. Qızıl ad titulunun daşıdığı məna hələ də tam şəkildə açıqlanmamışdır.
== Yaranması ==
Güman edilir ki, çar və ya firona günəşlə eyniləşdirmək üçün "Qızıl adı" verirmişlər. Rəmzi boyunbağı üzərində oturmuş şahin quşudur.
"Qızıl ad" bir titul kimi III sülalə dövründən başlayaraq firon Coser tərəfindən təsis edilmişdir. Yazılarda üzərində şahin oturmuş boyunbağı təsviri kimi Orta qədim dövrə qədər gəlib çatmışdır.
== Bax ==
Şəxsi ad
Taxt-tac adı
Hor adı
Nebti adı
Set adı
== Literatur ==
Hans Bonnet: Goldhorus, in: Lexikon der ägyptischen Religionsgeschichte, Hamburg 2000 ISBN 3-937872-08-6 S. 216f.
Wolfgang Helck, Eberhard Otto (Ägyptologe): Kleines Lexikon der Ägyptologie. Harrassowitz, Wiesbaden 1999, ISBN 3-447-04027-0
Jürgen von Beckerath: Handbuch der ägyptischen Königsnamen. Münchner Ägyptologische Studien, Bd.
Petroqlif
Petroqlif (Yunanca Petra – qaya və glyphein – oymaq) — qaya üzərində yonulmuş, cızılmış və ya boyamaqla düzəldilmiş arxeoloji rəsm sənətinə Petroqraf deyilir. Petroqlif, piktoqrafiya ilə qarışdırılmamalıdır. Petroqlifikaya aid olan ən gözəl nümunələrdən biri də Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğunda olan qayaüstü rəsmləridir.
Azərbaycan qayaüstü təsvir abidələri arasında ən çox rast gəlinən zoomorf təsvirlərdən biri də öküz rəsmləridir. Qobustan, Abşeron , Kəlbəcər , Gəmiqaya abidələrində xeyli sayda öküz nümunələri var ki, bunlar da dövrlərə, işlənmə texnikasına və çəkilmə məqsədlərinə görə müxtəlifdirlər. Azərbaycan ərazisi ibtidai öküzlərin yaşaması üçün əlvərişli iqlim şəraitinə, zəngin qida ehtiyatına malik olmuşdur. Bunu Abşeron yarmadasının mərkəzində, Binəqədi yaxınlığındakı bitum yataqlarında aparılan qazıntılar zamanı geoloq Ə. S. Məstanzadə tərəfindən aşkarlanan ərazinin florası və faunası haqqında zəngin materiallar təsdiq edir. Binəqədi qır yatağından tapılmış heyvan sümükləri arasında Qobustan qayalarında təsviri olan, "Məstənzadə öküzü" adlanan öküz var. Tədqiqatçıların fikrincə, "Məstənzadə öküzü" buynuzlu heyvanların əcdadı olub, əhilləşdirilmiş bu növ heyvanlar da onun törəməsidir. Ehtimal olunur ki, bir vaxtlar burda şirin su yataqları bol olmuş, vəhşi heyvanlar, həmçinin ibtidai öküzlər bura su içmək üçün gəlmiş, qırlıqda "tələyə" düşüb batıb qalmışlar.
