Lüğətlərdə axtarış.

Pəhləvi sülaləsi — 1925-ci ildən 1979-cu ilə qədər İranda hakim sülalə. 400 il davam edən Azərbaycan monarxiyasının devrilməsi və İran inqilabı nəticəsində ləğv olunmuşdur. Xanədan 1925-ci ildə Rza Şah Pəhləvi tərəfindən qurulmuşdur. Onun oğlu Məhəmməd Rza Şah Pəhləvi İranın son şahı idi. Qacar sülaləsinin son hökmdarı Əhməd Şah Qacar ​​hakimiyyətdə olduğu, İran hökumətinə Britaniya və Sovet hücumlarını dayandırmaq iqtidarında olmadığı, hərbi zərbə ilə çox zəiflədiyi və parlamentdən hakimiyyətdən çıxarıldığı dövrdə Pəhləvilər hakimiyyətə gəldi. 12 dekabr 1925-ci ildə təsis yığıncağı olaraq çağırılan Məclis olaraq bilinən Milli Məclis gənc Əhməd Şah Qacarı hakimiyyətdən devirdi və Fars imperatorluğunun yeni hökmdarı Rza Şahı elan etdi. 1935-ci ildə Rza Şah xarici nümayəndələrdən endonim İrandan rəsmi yazışmalarda istifadə etməsini və İranın İmperatorluğunun rəsmi adı qəbul olunmasını istədi. 1953-cü ildə Birləşmiş Krallıq və ABŞ tərəfindən dəstəklənən dövlət çevrilişindən sonra Məhəmməd Rza Şah Pəhləvi hakimiyyəti daha otokratik olub və Sovet İttifaqı dövründə Qərb bloku ilə bərabər olmuşdur. 1978-ci ildən etibarən artan ictimai narazılıq və xalq üsyanı ilə qarşı-qarşıya gələn Pəhləvi 1979-cu ilin yanvarında ailəsi ilə sürgün olundu və bir çox hadisələrə səbəb oldu və 11 fevral 1979-cu ildə dövlətin ləğvi ilə nəticələndi. 27 iyul 1980-ci ildə Məhəmməd Rza Şah Pəhləvinin ölümündən sonra oğlu Rza Pəhləvi Pəhləvi xanədanlığının rəhbəri oldu.

Pəhləvi dili — Orta dövr (e.ə. 250, 65-ci ilə kimi) fars dili. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Lessons in Pahlavi-Pazend by S.D.Bharuchī and E.S.D.Bharucha (1908) at the Internet Archive - Part 1 and 2 Middle Persian texts on TITUS Scholar Raham Asha's website, including many Middle Persian texts in original and translation An organization promoting the revival of Middle Persian as a literary and spoken language (contains a grammar and lessons) Edward Thomas. Early Sassanian inscriptions, seals and coins. Trübner. 1868. 137. İstifadə tarixi: 2011-07-05.

Ələvilik — islamda mövcud məzhəblərdən biri. Daha çox şiəliyə və bəktaşiliyə yaxındır. == İyerarxiya nərdivanı == Aşiqlər – bunları assosiativ üzvlər də adlandırmaq olar, elektorat da. Təriqətə rəğbətlə yanaşan, amma hələ Yolu seçməyənlər belə adlanardı. Mühibb – təqdimetmə mərasimini keçmiş aşiqlərdir. Bunlara bir sıra mərasim və ayinlərin icrasında iştirak etməyə icazə verilərdi. Dərviş – özündən böyüklərə qulluq eləmək qaydalarını öyrənmiş, Yolu keçmək üçün and içib icazə al/götürmüş, xirqə və digər simvolları daşımaq hüququ əldə eləmiş kəslər. Ata – Dədə-baba və ya regional təkyənin xəlifəsi tərəfindən təyin olunardı. Bu titulun sahibi yerli təkyənin başçısı, ya da regional təkyədə şöbə rəhbəri ola bilərdi. Dərvişi-mücərrəd – nikahsızlıq andı içmiş dərviş.

Nüseyrilər, ya da Nusayriyyə (ərəb. النصيرية‎ - Al-Nusayrīyah, ya da ərəb. العلوية‎ - Al-Alawīya) — Suriyanın Lazkiyə, Baniyas və Tartus bölgələriylə Türkiyənin Hatay, Adana və Mersin illərində yaşayan, ismaililik, duruzilik, xristianlıq ilə birlikdə Suriyadakı mövcud digər yerli inancların İslamiyətin şiəlik məzhəbinin damı altında yaşaması nəticəsində ortaya çıxmış olan dini inanc toplumu. == Yaranması == Nusayrilik 883-cü ildə Məhəmməd bin Nusayri əl-Nəm tərəfindən yaradılmış və Suriyada geniş yayılmış batini şiə təriqətidir. Bəzi mənbələrdə Numeyrilər də adlanırlar. Batini xarakterli təriqət adlanmalarının səbəbi ikili (əslində, daha çox) inanc sisteminə malik olmaları ilə bağlıdır. Özlərini zahirən müsəlman adlandırsalar da, batində qarışıq bir dini sistemə mənsubdurlar. Yaradıcısı, özünü şiə-imamiliyinin onuncu imamı Əli əl-Hakinin sağlığında onun tərəfindən göndərilmiş peyğəmbər olduğunu iddia edirdi. Bir rəvayətə görə də, IBM Nusayri, on birinci imam Həsən əl-Asgərinin (873) "atası olduğunu irəli sürmüş və onun vəfatıyla da oğlu Məhəmməd b. əl-Həsənın Mehdiliyini qəbul etmişdir".Yalnız Suriya bölgəsində yayilmiş olan nüseyrilər 903-cü ildə Suriyada hakimiyyəti ələ keçirdilər.

Təbəristan Ələviləri (maz. تبرستون علویون ərəb. علويون طبرستان‎) — həmçinin Zeydilər kimi də tanınan İranın Təbəristan regionunda qurulmuş ərəb əsilli və Zeydi Şiə əmirliyi idi. Onlar üçüncü Şiə İmamın (İmam Həsən ibn Əli)nəslindən idilər və İslamı Xəzərin cənubi regionuna yaydılar.Həsən ibn Zeyd, Daie Kəbir ləqəbiylə Təbəristan Ələviləri silsiləsinin təsisçisidir.Paytaxtları Amul şəhəri idi.

Ələvilər məscidi — İranın Həmədan ostanının mərkəzi Həmədan şəhərində yerləşən və Səlcuqlu memarlığının ən gözəl nümunələrindən sayılan məscid. Məscid dəfələrlə bərpa olunmuş və hər bərpa zamanı abidəyə dövrün memarlıq ənənələrinə uyğun dəyişikliklər edilmişdir. Ələvilər məscidi və ya Ələvilər günbədini Qəzvinin Səlcuqlu dövrünə aid məscidləri ilə yaşıd hesab edirlər. İlkin çağında bir səlcuq məscidi olan bu abidə sonralar ələvilərin xanəgahı, namaz və ibadət yeri edildiyindən abidə daha çox Ələvilər məscidi adı ilə tanınmışdır. XIX əsrin əvvəllərində aparılan yenidənqurma işləri zamanı məsciddə zəngin gəc bəzək işləri aparılmış, içərisində yeraltı sərdabə quraşdırılmışdır. Ona görə də bu abidəni bəzi mənbələr türbə kimi də təqdim edir. Başqa səlcuqlular dövrü məscidləri kimi Ələvilər məscidinin də plan biçiminin kvadrat olmasına baxmayaraq yan üzlərdə açırımın olması ilə onlardan seçilir. Abidəyə yalnız şimal tərəfdən bir qapı gözü açılmışdır. Belə məkan qapalılığına ola bilsin ki, XIX əsrin dəyişmələri müəyyən təsir göstərmişdir. Ələvilər məscidini onunla çağdaş olan məscidlərdən fərqləndirən başqa bir cəhət onun bayır künclərində ulduzvarı planlı qülləciklərin olmasıdır.

Ələvilər sülaləsi (ərəb. سلالة العلويين الفيلاليين‎‎) — Mərakeşin hakim sülaləsi. XVII əsrdən Sultan, 1957-ci ildən kral titulu daşıyırlar. Həmçinin Filialid və ya Filial şərifləri kimi də tanınır. Ələvilər sülaləsinin tarixi Səədi sultanlığının hakim sülaləsinin devrilməsindən sonra başlayır. Səədi sultanlığının hakimiyyəti dövründə dəniz quldurları Sale dəniz limanında bir növ muxtar respublika yaradırlar. Mərakeş tədricən Qərbi Afrikadakı qızıl mədənlərinə nəzarəti itirdi. XVII əsrin ortalarında Mərakeşdə hakimiyyət hələ də ölkədə iqtidarda olan Ələvilər sülaləsinə keçdi. Ələvilər sülaləsi Tafilaltdan Sigilmas şəhərindən gəlmişdilər. Onlar Məhəmməd Peyğəmbərin nəvəsi Həsənin soykökündən olan şerif ailəsinə mənsub idilər.