Поиск по словарям.

Vostok (Antarktika stansiyası) — Rusiyanın antarktik elmi stansiyası. Vostok (Astraxan) — Astraxanda kənd. Vostok (İşembay) — Vostok-1 — Vostok-6 — kosmosa buraxılan gəmi. Vostok gölü — Antarktidada, Rusiyanın Vostok stansiyasının altında yerləşən buzaltı göl. Severo-Vostok Burnu — Çelyuskin burnunun digər adı.

Vostok-1 (rus. Восток 1 – "Şərq 1") — Vostok proqramının ilk kosmik uçuşu və tarixdə ilk dəfə insanla orbital kosmik uçuş. Vostok-3KA kosmik kapsulu 12 aprel 1961-ci ildə Sovet kosmonavtı Yuri Qaqarin ilə birlikdə Baykonur kosmodromundan buraxılmış və bunun nəticəsində Yuri Qaqarin Yer ətrafında orbital sürətə çatan və Yer ətrafında tam orbiti tamamlayan ilk insan olmuşdur. Kosmik uçuşun orbitinin ən aşağı nöqtəs iatmosferin yuxarı hissəsindən 169 kilometr (91 nmi) məsafədə idi. Uçuş startdan enişə qədər 108 dəqiqə çəkdi. Qaqarin 7 kilometr (23,000 ft) hündürlükdə kapsulundan ayrılaraq paraşütlə yerə endi. == Arxa fon == Soyuq Müharibənin iki super gücü olan Sovet İttifaqı və ABŞ arasında Kosmos Yarışı Sovet İttifaqı 1957-ci ildə dünyanın ilk süni peyki Sputnik 1-i orbitə buraxmazdan əvvəl başlamışdı. Hər iki ölkə kosmosa uçuş texnologiyasını inkişaf etdirmək istəyirdi. Xüsusilə, hər iki ölkənin əsas məqsədi kosmosa ilk insanı göndərmək idi. Sovet İttifaqı ABŞ-nin Merkuri Layihəsi ilə rəqabətdə "Vostok" proqramını gizli şəkildə həyata keçirirdi.

Vostok-2 (rus. Восток-2, Orient-2 və ya Şərq-2) — daha uzun sürən çəkisizliyin insana təsirini öyrənmək üçün 6 avqust 1961-ci ildə kosmonavt German Titovu tam gün orbitə çıxaran Sovet kosmik missiyası idi. Titov Yer ətrafında 17 dəfədən çox dövr etdi, Yuri Qaqarinin Vostok-1-dəki tək orbitini, eləcə də amerikalı astronavtlar Alan Şepard və Qus Qrissomun Merkuri-Redstone 3 və 4-cü missiyalarında suborbital kosmos uçuşlarını keçdi. Titovun orbitlərinin sayı və uçuş müddəti 1963-cü ilin mayında Qordon Kuperin Merkuri-Atlas 9 kosmosa uçuşuna qədər heç bir Amerika astronavtı tərəfindən üstələnə bilmədi. Vostok-1-in uçuşundan sonra Sergey Korolev Krımda qısamüddətli tətil etdi və burada növbəti missiya üçün uçuş planını hazırlamağa başladı. Uçuş həkimləri üç orbitdən çox olmamaq üçün mübahisə etdikləri üçün missiyanın müddəti ilə bağlı xeyli mübahisələr var idi. Doqquz ay əvvəl Korabl-Sputnik 2 uçuşu altı orbit missiyasında iki it daşımışdı, bu müddət ərzində heyvanlar qıcolma keçirmişdilər və beləliklə, bütün sonrakı Vostok missiyaları maksimum üç orbitlə məhdudlaşdırılmışdı. İtlər və insanlar fizioloji cəhətdən çox fərqli olsalar da, həkimlər daha uzun uçuşda yarana biləcək risklərdən narahat idilər. Kosmik gəmilərin bərpasının sırf praktiki tərəfi də var idi. Əgər "Vostok-2" üç orbitdə uçsaydı, Rusiyanın cənubundakı geniş açıq çöllərdə eniş baş tutacaqdı, eniş sahəsi hər orbitdə sabit şəkildə qərbə doğru irəliləyirdi.

Vostok-3 (rus. Şərq-3 və ya Orient-3) — SSRİ Kosmik Proqramının missiyası idi. Gəmi Andrian Nikolayev tərəfindən idarə olunurdu. 12 avqust 1962-ci ildə Vostok-3 kosmosda Vostok-4 lə qarşılaşdı və həmin an tarixdə ilk dəfə iki gəminin eyni zamanda Yer kürəsinin ətrafında fırlanması baş verdi.

Vostok-4 (rus. Sərq-4 və ya Orient-4) — Sovet kosmik proqramının ilk insanlı layihəsi olan Vostok Proqramının dördüncü missiyası idi. Bu missiyanın kosmonavtı Pavel Popoviç idi. Uçuş 1962-ci il avqustun 12-dən 15-dək baş tutdu. Missiya Vostok-3 ilə birgə gerçəkləşdi. Vostok-3-dən bir gün sonra həyata keçirilən bu birgə missiya eyni vaxtda orbitə iki kosmik gəmi yerləşdirən və kosmonavtların bir-biri ilə əlaqə saxladığı ilk missiya idi. == Ekipaj == Pilot: Pavel Popoviç (Ekipaj üzvlərindən yeganə uçuş kecirən Pavel Popoviç olmuşdur) Ehtiyat pilot: Vladimir M.Komarov Ehtiyat pilot: Boris Volynov == Missiya parametrləri == Kütləsi: 4,728 kq Perige: 159 km Apogee: 211 km Meyl: 65,0° Orbital dövr: 88,2 dəq. == Missiya == Orbitdə olan kosmonavtlar bir-birindən maksimum 6,5 km məsafədə qarşılaşmağa cəhd etmədilər. Buna baxmayaraq, Popoviç yerüstü idarəetmə sisteminə Vostok-3-ü görə bildiyini və gəminin "uzaqdan kiçik bir aya bənzədiyini" söylədi. Missiyanın əsas məqsədi kosmonavtların fiziki və əqli vəziyyətini, onların hərəkət koordinasiyasını və mikroqravitasiyada uzun müddət qalıcı olan əl bacarıqlarını qiymətləndirmək idi.

Vostok-5 (rus. Восток-5, Şərq-5 və ya Orient-5) — Sovet kosmik proqramının Vostok-6 ilə birgə missiyası idi. Bundan əvvəlki Vostok-3 və Vostok-4 cütlüyündə olduğu kimi, iki Vostok kosmik gəmisi də bir-birinə yaxınlaşdı. Orbitə çıxdı və radio əlaqəsi qurdu. Vostok-5 14 iyun 1963-cü ildə buraxıldı və 19 iyunda Yerə qayıtdı və Valeri Bıkovski tərəfindən idarə olundu. == Ekipaj == Baş pilot: Valeri Bıkovski (ekipaj üzvləri arasında yeganə kosmosa uçan Valeri Bıkovski olmuşdur) Ehtiyat pilot: Boris Volınov Ehtiyat pilot: Aleksey Leonov == Mission parameters == Kütləsi: 4,720 kq Apogey: 235 km Perige: 181 km Meyl: 64,9° Dövr: 88,4 dəqiqə == Missiya == Bir neçə gecikmə Vostok-5-in buraxılışdan əvvəl hazırlıqlarını pozdu, ən böyük narahatlıq günəş alovunun artması ilə bağlı idi. İlk zamanlar bunun kosmik gəmiyə və onun sərnişininə hansı təsirləri ola biləcəyi məlum deyildi, buna görə də planlaşdırılan 11 iyun buraxılış tarixi bir neçə gün təxirə salındı. Ayın 14-də, Bıkovski daha çox gecikmələr baş verdikdə, uçuşu gözləyən kapsula bağlandı. Blok E mərhələsindəki giroskop nasaz oldu və dəyişdirilməli idi, lakin bu, yanacaqları gücləndiricidən çıxarmaq, onu yastiqciqdan avtomobilin yığılması binasına endirmək və işə salınmanı daha bir neçə gün gecikdirmək demək olardı. Tamamilə yanacaqla doldurulmuş reaktiv daşıyıcıda sadəcə təmir işləri aparmaq üçün hesablanmış riski götürmək qərara alındı.

Vostok-6 (rus. Восток-6, Şərq-6 və ya Orient-6) — tarixində ilk dəfə Valentina Tereşkova adlı qadın kosmonavtı kosmosa uçuran sovet kosmik proqramının layihəsi idi. == Ekipaj == Baş pilot: Valentina Tereşkova (ekipaj üzvlərindən yalnız Valentina Tereşkova kosmosa uçmuşdur) Ehtiyat pilot: İrina Solovyova Ehtiyat pilot: Valentina Ponomaryova == Missiya parametrləri == Kütləsi: 4,713 kq Apogey: 231 km Perige: 180 km Meyl: 64,9° Dövr: 87,8 dəqiqə == Missiya == Kosmik gəmi 1963-cü il iyunun 16-da orbitə buraxıldı. Vostok-5 texniki nasazlıqlara görə geciksə də, Vostok-6-nın buraxılışı heç bir çətinlik çəkmədən davam etdi. Missiya zamanı toplanan məlumatlar qadın orqanizminin kosmosa uçuşa reaksiyasını daha yaxşı başa düşməyə imkan verdi. Vostok missiyalarında olan digər kosmonavtlar kimi, Tereşkova da uçuş jurnalını aparır, fotoşəkillər çəkir və kosmik gəmini əl ilə istiqamətləndirirdi. Onun kosmosdan üfüqdə çəkilmiş fotoşəkilləri daha sonra atmosferdəki aerozol təbəqələrini müəyyən etmək üçün istifadə edilmişdir. Vostok-5 ilə birgə uçuş missiyası əvvəlcə hər birində qadın kosmonavt olan iki "Vostok"la birgə missiya kimi nəzərdə tutulmuşdu, lakin bu, Vostok proqramında proqramın Vosxod proqramında yenidən qurulmasının xəbərçisi kimi ixtisarların yaşanması ilə dəyişdi. Vostok-6, Vostok 3KA kosmik gəmisinin son uçuşu idi. Vostok-6 eniş sahəsinin koordinatları Barnauldan 200 km qərbdə, Altayda, Baevodan 7 km cənubda və Qazaxıstanın Qaraqandı şəhərindən 650 km şimal-şərqdədir.

Vostok — yelkənli Şlyup, Birinci Antarktika ekpedisiyasında 1819-1821-ci illərdə Faddey Bellinshauzenin rəhbərliyi ilə Antarktidanın kəşfində iştirak etmiş gəmi. == Gəminin tarixi == Gəmi ilk dəfə Sankt-Peterburqda 1818-ci ildə istifadəyə verilmişdir. 19 iyul 1819-cu ildə "Vostok" gəmisi II ranq gəmi kapitanı Faddey Bellinshauzenın və Mirnı gəmisinda isə Mixail Lazarevin rəhbərliyi ilə Kronştatdan dövrü düyna antarktik ekspedisiyasına yollanırlar. Onlar artıq 28 yanvar 1820-ci ildə Antarktida sahillərinə çatırlar. Sidneydə təmirdən sonra Sakit okeanın tropik hissəsində bir qədər üzdükdən sonra 12 noyabr tarixində kurs yenidən Antarktidaya götürülür. 22 yanvar 1821-ci ildə gəmilər 69° 53' c.e və 92° 19' q.u çatır. 5 avqusta çətin səyahətdən sonra gəmilər Kronşatata qayıdır. 751 gün ərzində 49723 mil (92300 km) məsafə qət edir. Bu ekspedisiyanın əhəmiyyəti atlıncı materikin kəşfi olmuşdur. Üstəlik 29 ada kəşf olunuş və çətin okeanoloji işlər görülmüşdür.

Vostok (başq. Восток, rus. Восток) — Başqırdıstan Respublikasının İşembay rayonunda yerləşən kənd. Kənd İşəy kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (İşembay): 23 km, kənd sovetliyindən (İşəy): 5 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 10 km.

Vostok gölü (ing. Lake Vostok) — Antarktidada, Rusiyanın Vostok stansiyasının altında yerləşən buzaltı göl. == Haqqında == Vostok gölü Antarktidadakı 140-dan çox buzaltı göl arasında ən böyüyüdür. Rusiyanın Vostok stansiyasının altında yerləşir. Şərqi Antarktida Buz Təbəqəsinin orta hissələrində yerləşir. Buz təbəqəsi dəniz səviyyəsindən 3488 metr yüksəklikdədir, göl isə buzun 4000 metr dərinliyindədir və bu gölün dəniz səviyyəsindən 500 metr alçaqda yerləşdiyini göstərməkdədir. Bu şirinsulu gölün sahəsi 15.690 km2 və su həcmi 5.400 km3 olduğu düşünülür. Andrey Kapitsa tərəfindən 1959-1964 illərdə araşdırma aparılarkən kəşf edilmişdir. Üzərindəki buz özündə 400.000 il əvvələ aid paleoklimatik məlumatları ehtiva etsə də, suyun 15-27 milyon ildir ki, təcrid olunmuş durumdadır. == Tədqiqatlar == 5 fevral 2012-ci ildə 20 illik dəlmə prosesindən sonra bir qrup rus araşdırmacı 3.768 metrlik dərinliyə enərək gölün səthinə çatdığını bəyan etmişdirlər.

Vostok — yelkənli Şlyup, Birinci Antarktika ekpedisiyasında 1819-1821-ci illərdə Faddey Bellinshauzenin rəhbərliyi ilə Antarktidanın kəşfində iştirak etmiş gəmi. == Gəminin tarixi == Gəmi ilk dəfə Sankt-Peterburqda 1818-ci ildə istifadəyə verilmişdir. 19 iyul 1819-cu ildə "Vostok" gəmisi II ranq gəmi kapitanı Faddey Bellinshauzenın və Mirnı gəmisinda isə Mixail Lazarevin rəhbərliyi ilə Kronştatdan dövrü düyna antarktik ekspedisiyasına yollanırlar. Onlar artıq 28 yanvar 1820-ci ildə Antarktida sahillərinə çatırlar. Sidneydə təmirdən sonra Sakit okeanın tropik hissəsində bir qədər üzdükdən sonra 12 noyabr tarixində kurs yenidən Antarktidaya götürülür. 22 yanvar 1821-ci ildə gəmilər 69° 53' c.e və 92° 19' q.u çatır. 5 avqusta çətin səyahətdən sonra gəmilər Kronşatata qayıdır. 751 gün ərzində 49723 mil (92300 km) məsafə qət edir. Bu ekspedisiyanın əhəmiyyəti atlıncı materikin kəşfi olmuşdur. Üstəlik 29 ada kəşf olunuş və çətin okeanoloji işlər görülmüşdür.

"Vostok" — Yer kürəsi ətrafı orbitdə uçuşlar üçün nəzərdə tutulmuş "Vostok" seriyasından olan birpilotlu kosmik gəmilər üçün sovet kosmik proqramıdır. Onun sınaqdan keçirilməsi zamanı kosmonavt Yuri Alekseyeviç Qaqarin 1961-ci il aprelin 12-də “Vostok-1” gəmisində kosmosa uçan ilk insan olmuşdur. == Tarixi == 1957-ci ilin yazında Sergey Korolyov öz BKT çərçivəsində yerin ilk süni peyklərinin yaradılması üzrə işlərin aparılması üçün 9 saylı xüsusi şöbəni təşkil edir. Şöbənin başçısı Korolevin silahdaşı Mixail Klavdiyeviç Tixonravov seçilir. Tezliklə süni peyklərin yaradılması ilə yanaşı, şöbədə pilotlu peyk-gəminin yaradılması məsələsi üzrə tədqiqatlar aparılmağa başlandı. Raket daşıyıcı korolevski “R-7” olmalı idi. Hesablamalar göstərdi ki, o, üçüncü pillə ilə təhciz olunmaqla aşağı Yer kürəsi ətrafı orbitə 5 tona qədər yük apara bilər. Pilotlu gəminin yaradılması işləri atmosferdə eniş, etibarlı istilik müdafiəsi, yüksək səsli aerodinamika və s. kimi yeni sahələrin dərindən öyrənilməsini tələb edirdi.

Molodıye boytsı vostoka (azərb-kiril. Молодыје бојтсы востока, rus. Молодые бойцы востока; mənası – Şərqin gənc döyüşçüləri) — Azərbaycanda jurnal, Şərq Gəncləri Şurasının orqanı. Yeganə nömrəsi 1921-ci ilin yanvarında, Azərbaycan, rus və fars dillərində, Bakı şəhərində çıxmışıdır. Jurnalda Şərq gənclərinin həyatı və inqilabi mübarizəsini əks etdirən yazılarla yanaşı, Şərq gənclərinin 1920-ci ilin sentyabrında Bakıda keçirilmiş I qurultayı haqqında məlumat, qurultayın Manifesti, nizamnaməsi və b. materiallar da dərc olunmuşdur.

Krasnı Vostok (başq. Красный Восток, rus. Красный Восток) — Başqırdıstan Respublikasının Avurğazı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Məsəli kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Talbazı): 25 km, kənd sovetliyindən (Məsəli): 4 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 34 km. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kəndidə Çuvaşlar (100%) üstünlük təşkil edir.

Krasnı Vostok (başq. Красный Восток, rus. Красный Восток) — Başqırdıstan Respublikasının Avurğazı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Məsəli kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Talbazı): 25 km, kənd sovetliyindən (Məsəli): 4 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 34 km. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kəndidə Çuvaşlar (100%) üstünlük təşkil edir.

Qızıl-Vostok (rus. Кызыл Восток, başq. Ҡыҙыл Восток) — Başqırdıstan Respublikasının Baltas rayonunda yerləşən kənd. Kənd, Aşağı Qarış kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Starobaltas): 27 km., kənd sovetliyindən (Aşağı Qarış): 7 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 97 km. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kəndidə başqırdlar (78%) üstünlük təşkil edir.

«Vostok stansiyası» — Rusiyanın Antarktidada elmi stansiyası. Bu müasir dövrdə Rusiyanın istifadə etdiyi yeganə materikin daxilində yerləşən stansiyadır.. Stansiya 1819-1821 -ci illərdə Faddey Bellinshauzenin rəhbərli altında birinci antarktika ekspedisiyası zamanı istifadə olunan Vostok gəmisinin şərəfinə adlandırılıb. Bu stansiya 16 dekabr 1957-ci ildə 2-ci Sovet Antarktika ekspedisiyası zamanı yaradılıb. Uzun müddət stansiyanın rəhbəri V.S.Sidorov olmuş. Stansiya ərazisində buz qatının qalınlığı 3700 m-dir. == İqlim xüsusiyyətləri == Stansiyanın yerləşdiyi bölgə dünyada ən sərt iqlimə məxsus ərazilərdən biridir. Güclü soyuq. Ərazi il boyu çox aşağı temperatur rejimi ilə diqqət çəkir. Vostok stansiyasında ən aşağı temperatur göstəricisi qeydə alınıb: −89,2 °C (21 iyul 1983).