Поиск по словарям.

Qalaq (heap) – qabaqcadan həcmi məlum olmayan verilənləri yerləşdirmək üçün proqrama ayrılmış yaddaş sahəsidir. Proqram belə verilənləri saxlamaq üçün qalaqdan boş sahə istəyə bilər, bu yaddaşı öz bildiyi kimi istifadə edə, sonra isə boşalda bilər. C və Pascal proqramlaşdırma dillərində qalaqda işləmək üçün funksiyalar və prosedurlar nəzərdə tutulub. Ehtiyat üçün ayrılan digər yaddaş sahəsi stekdən (STACK) fərqli olaraq, proqramın tələbinə uyğun olaraq, müxtəlif ölçülü bloklarla bölüşdürülür; münasib ölçülü blok qalagın hansı yerində tapılırsa, o yer ayrılır. Nəticədə proqram işlədikcə qalağın fraqmentasiyası artır və onun sıxlaşdırılmasına zərurət yaranır; sıxlaşdırmada kiçik bloklar daha iri sahələrdə birləşirlər ki, bu da yaddaşın daha səmərəli istifadəsinə imkan verir. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Sığın (lat. Alces alces) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin marallar fəsiləsinin sığınkimilər cinsinə aid heyvan növü. Fəsiləyə daxil olan ən iri növ hesab olunur. Erkəyinin bədəninin uzunluğu 3 metrdək, süysününün hündürlüyü 2,3 metrədək, kütləsi 570 kq-dək olur. Dişisi erkəkdən nisbətən kiçikdir. Ayaqları uzun, dırnaqları ensiz və itidir. Başı uzun, burnu donqar, ətli üst dodaqı sallaqdır. Quyruqu qısadır. Erkayinin kürəşəkilli buynuzu var. Dişisi buynuzsuzdur.

Tigin (çincə: 特勤) — Türk dövlətlərində xaqanın vəliəhdlərinin daşıdığı titul. Bunlardan ən məşhuru Kül Tegindir. Günümüzdə "Təkin", "Tegin" olmaqla şəxsi ad kimi istifadə olunur.

Yıyın — Başqırdların sosial-siyasi həyatında ciddi rol oynamış və tayfa idarəçiliyini həyata keçirilən xalq yığıncağı. XIV əsrə qədər başqırdların həyatında mühüm statusa malik olmuşdur. XIV əsrdən etibarən isə yıyınlar əvvəlki statusunu itirmiş Başqırd tayfalarını Noqay və Sibir (tatar) dövlətlərinin murzaları və tarxanları idarə etməyə başlamışlar. ХIV-ХV əsrlərdə sinfi təbəqələşmə nəticəsində başqırdlarda iri "biy"lər (bəylər) meydana çıxmışdı ki, onlar da Sibir və Noqay xanlarının hakimlərinə qarşı mübarizəyə başlamışdı.

Aprınçur Tigin və ya Aprın Çor Tigin (VIII əsr) — Uyğur xaqanlığı dövründə, təxminən VIII–IX əsrlərdə yaşamış Maniçilik dininin təsirində şeirlər yazmış adı məlum ilk türk şairi. Turfan qazıntılarında tapılan şeirləri ilk dəfə Albert von Le Coq tərəfindən 1919-cu ildə yayımlanmışdır. Tapılan iki şeirin birincisi üç misradan təşkil olunan və ilahi tərzində yazılmış bir panegirikdir. Birinci şeirin ilk misrası zədələnmişdir. Aprın Çor Tiginin ikinci şeiri eşq mövzudunda yazılmışdır və dini olmayan bir şeirdir. Yeddi misradan ibarət olan bu şeirin birinci misrası itmişdir. "Sevgili" adlanan bu şeir uyğur ədəbiyyatının ilk və ən qədim lirik şeir nümunəsi hesab olunur. == Mənbə == Bican Ərcilasun, Əhməd. Türk Dili Tarihi / Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla (türk). Akçağ Yayınları.

komandalar yığını – mikroprosessorun tanıdığı və yerinə yetirdiyi maşın komandaları sistemi. Komandalar yığınına toplama, çıxma, vurma və bölmə kimi aşağı səviyyəli addım-addım komandalar daxildir. Hər bir mikroprosessorun öz komandalar yığını var, ancaq bəzi hallarda komandalar yığını daha geniş təyin olunur və ora proqramlaşdırma dillərindəki komandalar daxil olur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Kültigin və ya Köl Tigin (4 mart 685 – 27 fevral 731, Ötüken) — Şərqi Göytürk xaqanlığının başçısı olan Bilgə xaqanla birlikdə dövləti idarə edən şəxs. Qapağan xaqanın qardaşı oğlu, İltəriş xaqanın oğlu, Bilgə xaqanın qardaşı, İstəmi xaqanın nəvəsidir. == Etimologiyası == Rütbə tələffüz zamanı yavaş-yavaş öz mənasından uzaqlaşmağa doğru getmişdir. [Kül Tigin] olaraq tələffüz edilən şəxsin rütbəsinin adı Kül>Köl>Göl şəklində tələffüz olunur, açıqlama olaraq isə "Göl kimi böyük şəhzadə" anlamına gəlir. Xülasə, əsl tələffüz forması [Göl Tigin]dir. == Həyatı == Atası İltəris xaqan öləndə Bilgə 8, Kültigin isə 7 yaşında idi. Qardaşı ilə birlikdə əmisi Qapağan xaqan tərəfindən böyüdüldü.Qapağan xaqanın bir sıra uğurlar qazanmasında Bilgə xaqan və Kültiginin rolu böyük idi. Qapağan xaqan öləndə türklərin qayda-qanununa zidd hərəkət edərək, oğlunu vəliəhd elan etdi, lakin daha sonra Kültigin hakimiyyəti ələ keçirməyə nail oldu və o, Qapağan xaqanın oğlunun hakimiyyətini dəstəkləyənləri edam etdirdi. Daha sonra Bilgə xaqan Kültiginin israrı ilə xaqan oldu. Bu zaman Bilgə xaqanın yaşı 32, Kültigininki isə 31 idi.

Tigin Darxan (yak. Тыгын Дархан) - Saxa xalq qəhrəmanı, toyon. XVI əsrdə Saxanın Tuymada qəsəbəsində doğulmuşdu. Munnan Darxanın oğlu idi. Atasının ölümündən sonra tunqusları məğlub etmiş, Lena çayının sahilinədək Yakutiyanı birləşdirmişdi. Hökmdarlığının son dövründə Yenisey kazaklarının hücumuna uğrayan Tigin Darxan 1632-ci ildə ölmüşdür. Ölümündən sonra oğullarına knyaz titulu verilərək dvoryan sinfinə daxil edilmişdi. Oğulları: Beceke Ekurey Çallay Usun Oyun 1642-ci ildə Tiginin oğulları üsyana başladı və 700 nəfər əsgərlə yığaraq Yakutsk şəhərini mühasirəyə aldılar. Lakin toyonlar arasındakı anlaşmazlıq mühasirənin götürülməsinə səbəb oldu. May-İyun aylarında, buzların açılmasından sonra Yakutsk kazaklarının komandanı Pyotr Qolovin əks-hücuma keçərək üsyançıları məğlub etdi və Tiginin oğullarını diri-diri yandırdı.

Yanqsu Tigin (鞅素特勤) — Göytürk şahzadəsi, Muğan xaqanın oğlu. Biçurin isə onu Tardu xaqanın oğlu sayır. Lakin Takeşi Osava Monqolküre yazılarını oxuyaraq Nili xaqanın atasının Yanqsu, babasının isə Muğan xaqan olduğunu isbatlamışdır. 587-ci ildə Apa xaqanın Tarduya qarşı gəlib Buxaranın 40 km qərbindəki Paykəndi ələ keçirib orada möhkəmlənməsi əhali arasında ciddi narazılıq yaratmışdı. Tardunun göndərdiyi orduya qoşulan və qalib gəldikdən sonra Tardu tərəfindən Buxara və Paykəndin yabqusu təyin olunan Yanqsu Mamastin, Sakmatin, Samtin və Fərab şəhərlərini saldırmışdı. 589-cu ildə Bəhram Çubin tərəfindən öldürülən Savə şahın o olduğu güman olunur.

Ot yığını — təbii ekosistemlərdə rast gəlinən, otlaqlarda yaşıl yem, bağlarda dekorativ ot kimi istifadə edilən təbii bitki. Qırtıckimilər ailəsindəndir və çəmən şəklində deyil, top-top şəklində yığılmış düz çəmənliklərdə rast gəlinir. Adətən bir mövsümdən çox yaşayırlar. Bir çox növün kökləri 2 metr və ya daha çox olur. Bu yolla maili yerlərdə torpağı eroziyadan qoruyurlar. Onun kökləri digər bitkilərə nisbətən daha dərin və nəm yerlərə çata bilir. Onlar həşəratlar (kəpənəklər daxil olmaqla), quşlar, xırda heyvanlar və daha böyük ot yeyənlər üçün yaşayış yeri təmin edir və torpağı süni şəkildə qidalandırırlar. Onun yarpaqları yerli xalqlar və müasir rəssamlar tərəfindən səbət toxuması kimi məqsədlər üçün istifadə olunur.

Higin Qromatik (lat. Hyginus Gromaticus; I əsr – II əsr) — Roma yazıçısı və aqrimensoru. İmperatorlar Domisian, Nerva və Trayanın hakimiyyəti dövründə yaşamışdır. Əsərləri "Corpus agrimensorum Romanorum" kitabına daxildir. Higinin həyatı və mənşəyi haqqında heç bir şey məlum deyil. O, yazıçı Qay Yuli Higin ilə eyni adı daşıyırdı və ola bilsin ki, onun nəslindəndir. Astronomiya və mifologiyaya dair mövcud traktatlar Qay Yuli Higinə aid edilir.

Psevdo-Higin — əsərləri Yuli Higin adı ilə imzalanmış və ya ona aid edilmiş naməlum qədim mifoqrafiyaların ümumi adı. Buna baxmayaraq, o, tarixçilərə məlum olan iki Yuli Higin – Qay Yuli Higin və Higin Qromatik ilə etibarlı şəkildə eyniləşdirilməmişdir.

Genişləndirilmiş ASCII yığını – kodları ASCII yığınının 128–255 (onaltılıq 80h–FFh) aralığında olan hər hansı simvollar yığını. Genişləndirilmiş ASCII yığınının standart yığından fərqi odur ki, o, sabit deyil və kompüterdən, əməliyyat sistemindən, proqramlardan, şriftlərdən, qrafik simvollar yığınından asılı olur. Standart ASCII yığını bütün kompüterlərin işləməli olduğu ən vacib simvolları (hərfləri, rəqəmləri və durğu işarələrini) əhatə edir, genişləndirilmiş ASCII yığınına isə vurğulu hərflər, qrafik simvollar və xüsusi simvollar kimi əlavə 128 simvol daxildir. Genişləndirilmiş ASCII yığınını kodlaşdırmaq üçün baytda olan səkkiz bitin hamısından (standart ASCII yığınında 7 bitdən) istifadə olunur.

Qay Yuli Higin (lat. Gaius Julius Hyginus) Qədim Roma yazıçısı. (* e.ə. 64 İspaniya ya İsgəndəriyyə – † b.e 17) Aleksandr Pologistorun şagirdi. İmperator Oktavian Avqust tərəfindən azadlıq verilmiş qul, Palatin kitabxanasının başçısı. Bir çox əsərlərin: lat. "De viris Claris", "Exempla", "Genealogiae", "De situ urbium Italicarum", "De agricultura" müəllifi. Günümüzə yalnız iki seçməsi: lat. "Fabulae", ""De Astronomia gəlib çatmışdır. Onun şərəfinə Ay planetinin kraterlərindən biri Higinus adlandırılmışdır.

Karı Çor Tigin abidəsi və ya Xian abidəsi — 2010-cu ildə Zhanq Du Yuanlı bir kəndli tərəfindən tapılmış abidədir. Kəndli tapdığı abidəni Xiandakı bazarda satmağa çalışarkən son anda Tanq Vest Market Muzeyi nümayəndələri abidəni görmüş və abidəni alaraq muzey inventarına salmıdşırlar. Karı Çor Tigin abidəsi Çinin Şaanxi əyalətinin mərkəzi, Çinin tarixi paytaxtlarından biri olan Xianda tapılmışdır. Karı Çor Tigin abidəsi və Karı çor Tiginin məzarına aid işləməli daş, bir sıra çincə yazı və arxeoloji materialla birlikdə Çinin ilk özəl muzeyi olan Tanq Vest Market Muzeyində sərgilənməkdədir. == Abidə == Karı Çor Tiginin abidə məzarına aid qranitdən düzəldilmiş kvadrat formasında, üzərində bitki motivləri olan, işləməli qapaq daşı vardır. Abidə Türk-Çin əlaqələrini əks etdirməsi və iki dilli olması yönündən araşdırmaçılar tərəfindən önəmli abidə olaraq göstərilməkdədir. == Mətn == Karı Çor Tigin abidəsində Orxon əlifbası ilə yazılmış 17 sətirlik türkcə mətn vardır. Bununla yanaşı, abidədə çincə mətnlər də mövcuddur. Abidə ümumi mənada yaxşı qorunmuş olmasına baxmayaraq, abidənin I və II sətirlərində olan iki sözdə geridə qalan tarixi müddətdə qırılmalar meydana gəlmişdir. Karı Çor Tigin abidəsinin türkcə hissəsinin oxunma və mənalandırılmasını Çingiz Ayyılmaz reallaşdırarkən, çincə hissəsini oxunub mənalandırılmasını isə Luo Xin etmişdir.

Yəqin Əli Təpə (fars. يقينعلي تپه‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Qoşaçay şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 1,816 nəfər yaşayır (467 ailə).

Cinayət zamanı M yığın (ing. Dial M for Murder) — 1954-cü ildə kinematoqraf Alfred Hitchcock tərəfindən çəkilmiş detektiv filmidir. Frederik Nottun məşhur “Telefon zəngi” pyesinin çox dəqiq uyğunlaşdırılmasıdır. Film IMDb-yə görə 250 ən yaxşı film siyahısına və Amerika Film İnstitutuna görə detektiv janrında olan ilk on filmə daxil edilmişdir.

Nindza tısbağalar 2: Zığın sirri (ing. Teenage Mutant Ninja Turtles II: The Secret of the Ooze və ya TMNT 2) — Nindza tısbağalar seriyasının ikinci filmidir. Rejissoru Maykl Pressman tərəfindən 1991-ci ildə çəkilmişdir. Teenage Mutant Ninja Turtles II Nindza tısbağalar 2: Zığın sirri — Internet Movie Database saytında.

Borc yığan 2 (ing. Debt Collectors) — rejissor Cessi Conson tərəfindən çəkilmiş döyüş filmidir. Film 2018-ci ildə çəkilmiş olan Borc yığan filminin davamıdır. Filmdə baş rolları Skot Edkins, Luis Mendilor və Vladimir Kuliç canlandırmışdırlar. Filmin dünya üzrə premyerası 29 may 2020-ci ildə baş tutmuşdur. == Rollarda == == Süjet xətti == Çarəsiz partnyorların macəralarının davamı olan bu filmdə, bu dəfə şəriklər təkcə yumruq gücünə həll edilə bilməyəcəkləri daha təhlükəli bir işlə məşğul olacaqlar.

Nindza tısbağalar 2: Zığın sirri (ing. Teenage Mutant Ninja Turtles II: The Secret of the Ooze və ya TMNT 2) — Nindza tısbağalar seriyasının ikinci filmidir. Rejissoru Maykl Pressman tərəfindən 1991-ci ildə çəkilmişdir. Teenage Mutant Ninja Turtles II Nindza tısbağalar 2: Zığın sirri — Internet Movie Database saytında.

Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi — Azərbaycan Respublikasında idman və gəncliyin inkişafı ilə bağlı fəaliyyət gösətərən Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin nəzdində hökumət təşkilatı. == Tarixi == Müstəqillik dövründə ilk dəfə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 iyul 1994-cü il tarixli, 179 saylı fərmanı və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 26 iyul 1994-cü il tarixli, 861 saylı qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi yaradılmışdır. Nazirlik bu adla 2-ci dəfə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 yanvar 2006-cı il tarixli, 539 saylı fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin əsasında yaradılmışdır.

Bağin— İranın Kirman ostanının Kirman şəhristanının Mərkəzi bəxşində şəhər. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 7,616 nəfər və 1,903 ailədən ibarət idi.

Bığır (İsmayıllı) — Azərbaycanın İmişli rayonunda kənd. Bığır (Göyçay) — Azərbaycanın Göyçay rayonunda kənd.

Elqin (ing. Elgin, şot.kelt Eilginn) — Böyük Britaniyada, Şotlandiya (Şotlandiya Boyük Britaniya dövlətinin vilayətidir) vilayətində şəhər.

Qiaqin (adıq Джаджэ) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibinə daxil olan kənd. Qiaqin rayonunun və Qiaqin kənd sovetliyinin mərkəzidir. Kənd Qiaqin rayonunun qərb hissəsində, Qiaqin çayının hər iki sahilində yerləşir. Maykopdan 28 km şimalda və Beloreçensk şəhərindən 20 km şimal-şərqdə yerləşir. Kəndin cənub kənarında Şimali Qafqaz dəmiryolunun Qiaqin dəmiryol stansiyası yerləşir. Kəndin sahəsi 32.63 km²-dir ki, bu da kənd ərazisinin sovetliyin 13,07% -ni təşkil etməsi deməkdir. Zakuban düzündə, düzənlikdən respublikanın dağətəyi zonasına keçən ərazidə yerləşir. Bölgənin relyefi, cənub-şərqdən şimal-qərbə ümumi bir yamacda olan, təpəli və təpəli yüksəklikləri olan piedmont dalğalı düzənliklər ilə təmsil olunur. Çay vadiləri dərin yarğanlar və çökəkliklər ilə kəsilir. Orta hündürlüklər dəniz səviyyəsindən təxminən 130 metr yüksəklikdədir.

Çigil — Xəzər dənizində, Bakı arxipelaqında Azərbaycana məxsus ada. Məskunlaşmamış adadır. Palçıq vulkanı mənşəlidir. Ərazisi 0,4 km² təşkil edir. Sahilləri hündür və yalnız cənub-şərq tərəfdən ensiz sahil zolağı ilə əhatə olunmuşdur. Cənub-Şərq hissədə bir necə palcıq vulkanı var. Adanın uzunluğu 585 m, eni 425 m-dir. Sahildən 16,9 km məsafə ayırır. Maksimal hündürlük 5 m təşkil edir. Bəndovan burnundan cənubda yerləşir.

Çiyin (lat. brachium) — yuxarı ətrafın şöbəsi. Çiyin qurşağı və ön kol arasında yerləşir və müvafiq olaraq çiyin birləşməsi və dirsək vasitəsilə onlara birləşir.

Qətliam — Özünü müdafiə etmək imkanı olmayan çox sayda insanın amansızlıqla öldürülməsi hadisəsi.

Timeleya (lat. Thymelaea) — bitkilər aləminin əməköməciçiçəklilər dəstəsinin timeleyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.