Поиск по словарям.

Sakal xaqan — Türgişlərin hökmdarı. 708-ci ildə taxta çıxmışdır. Çin imperatoru onu şəxsən tanımış, Aşina Xuaytaonu səfir kimi göndərmişdi və Çinhe knyazı (金河) kimi tanımışdı. Hakimiyyətinin ilk illərini ona qarşı üsyana başlamış Kül Çörlə mübarizə edərək xərclədi. Kül Çör əsas dəstəyi rüşvətlə ələ aldığı Çin əyanlarından gördü. Sakal xaqan isə tezliklə Kül Çörün edam edilməsi üçün imperatora xəbərdarlıq göndərdi. Üsyankar Çanqanda həbs olunaraq edam edildi. Çox keçmədən Sakal xaqanın qardaşı Çjen qaçaraq Qapağan xaqana sığındı və onu qardaşına qarşı səfərbərliyə çağırdı. Xaqanın həyat yoldaşı isə öldüyü üçün başı yasa qarışmışdı. Əvəzində Tonyukuk, Tardu şad və İnel şadın başçılığı ilə böyük bir ordunu Türgiş ölkəsinə göndərdi.

Bakal — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Çelyabinsk vilayətinə daxildir

Sakar — Türkmənistan Respublikasının Lebap vilayətində şəhər tipli qəsəbə, Sakar etrapının inzibati mərkəzi. Yaşayış məntəqəsinin adı etnotoponimdir və burada məskun olan Sakar tayfasının adından yaranmışdır. Qəsəbənin təxminən 1 km qərbindən Türkmənabad – Atamurad avtomobil şossesi keçir, 10 km şimal-şərqində isə Ceyhun çayı axır. Qəsəbə ölkənin paytaxtı Aşqabaddan 700 km, vilayətin inzibati mərkəzi Türkmənabaddan isə 20 km uzaqlıqda yerləşir.

Gürcüstan kəndləri Yuxarı Saral — Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli diyarı Sarvan bələdiyyəsinin inzibati-ərazi vahidində kənd. Aşağı Saral — Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli diyarı Sarvan bələdiyyəsinin inzibati-ərazi vahidində kənd. Sarallar — Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli diyarı Bolnisi bələdiyyəsinin inzibati-ərazi vahidində kənd. İran kəndləri Yuxarı Saral (Əlmehdi) — Qərbi Azərbaycan ostanının, Nəqədə şəhristanının, Məhəmmədyar bəxşinin, Əlmehdi dehestanında kənd. Aşağı Saral (Əlmehdi) — Qərbi Azərbaycan ostanının, Nəqədə şəhristanının, Məhəmmədyar bəxşinin, Əlmehdi dehestanında kənd. Ermənistan kəndləri Saral (Hamamlı) — Ermənistan Respublikasının Loru mərzinin Saral bələdiyyəsində kənd. Digər Saral — Qəbələ rayonu ərazisində dağ silsiləsi. Saralçay — Qəbələ rayonu ərazisində çay.

Azərbaycan ərazisində salınmış və geniş tədqiq olunmuş orta əsr şəhər qalalarından biri də Şətəl qalasıdır. Qala Goranboy rayonunun Rəhimli kəndi ərazisində yerləşirdi. Şəhər yerinin uzunluğu 7 km,eni 6 km olmaqla, dəniz səviyyəsindən 200–250 km yüksəklikdə yerləşir. Şəhərin ərazisi bütövlükdə 40 hektardan çox olub. Şəhər ərazisində ilk arxeoloji tədqiqat işlərini tarix elmləri doktoru Arif Məmmədov aparmışdır. Tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, qala III-V əsrlərdə kiçik yaşayış məntəqəsi olmuşdur. Bərdə və Gəncə şəhərlərini birləşdirən əsas qədim karvan yolunun üstündə yerləşdiyinə görə VI-IX əsrlərdə şəhər xeyli böyümüş, X-XII əsrlərdə və XIII əsrin əvvəllərində özünün ən gur inkişaf dövrünü yaşamışdır. XIII əsrdə monqolların hücumu zamanı qala ciddi müqavimət göstərdiyindən dağıdılmışdır. Şəhər adının etimologiyası müxtəlif cür izah olunur. Bəzi müəlliflərin fikrincə Şətəl həmin toponimin dilimizdə bu gün işlədilən variantıdır.

Hideo Sakay (10 iyun 1909 - ?) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 3 oyun keçirib.

Hiroki Sakay (d. 12 aprel 1990) — Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 25 oyun keçirib.

Mark Şaqal (rus. Шагал, Марк Захарович; ivr. ‏מאַרק זאַהאַראָוויטש שאַגאַל‏‎) — yəhudi əsilli belarus və fransız rəssamı. Müasir impressionizm cərəyanının öncüllərindən biri. == Həyatı == Mark Şaqal, yəhudi bir ailənin doqquz övladının ən böyüyü olaraq Belarusun Vitebsk şəhəri yaxınlığında yerləşən Lionzo kəndində dünyaya gəlmişdir. Atası Zaxar Şaqal siyənək balığının ticarəti ilə məşğul olurdu. Anası isə Feige İte adlı yəhudi qadın idi. Rəssamın tablolarından da hiss olunduğu kimi Şaqal qayğısız bir uşaqlıq dövrü keçirmişdir. Şaqalın uşaqlıq dövrünün keçdiyi Pokrovskaya küçəsində yerləşən evi muzeyə çevrilmişdir. 1906-cı ildə bölgənin tanınmış rəssamlarından olan Yehuda Penin yanında dərslər almağa başlamışdır.

Naoki Sakay (d. 2 avqust 1975) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 1 oyun keçirib.

Qotoku Sakay (d. 14 mart 1991) — Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 25 oyun keçirib.

Sadal (fars. ميدان‎‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Çaldıran şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 949 nəfər yaşayır (208 ailə).

Sakae Takahaşi — keçmiş Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 1 oyun keçirib.

Sakan (fars. ساكان‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 182 nəfər yaşayır (35 ailə).

Sakar etrapı (türkm. Sakar etrapy) — Türkmənistan Respublikasının Lebap vilayətində inzibati-ərazi vahidi. Etrapın inzibati mərkəzi şəhər tipli Sakar qəsəbəsidir.

Sakat (başq. Саҡат, rus. Сакатово) — Başqırdıstan Respublikasının Bakalı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Qamışlıtamak kənd şurasının tərkibindədir. Məsafələr: rayon mərkəzindən (Bakalı):23 km, kənd sovetliyindən (Qamışlıtamak) 2 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 56 km. 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə tatarlar (40%), başqırdlar (57) üstünlük təşkil edir.

Saral — Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan) Pəmbək mahalının Hamamlı rayonunda qədim kənd. Saral İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Hamamlı (Spitak) rayonunda kənddir. Rayon mərkəzindən 7 km şərqdə, Pəmbək (Pambək) çayının sol qolu Cicixan çayının sağ sahilində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Kəndin ilk adı Sarala olmuşdur. Hamamlı (prototürk — sakca adı — Hamama) (Spitak) rayonu təşkil edilənədək (1937) Quqark (Qarakilsə) rayonunun tərkibində olmuşdur. Erməni mənbələrində kəndin X–XII əsrlərdə salındığı göstərilir. Toponim Sarala adlı hun- türk tayfasının adı əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir, quruluşca sadə toponimdir. Kənddə 1831-ci ildə 54 nəfər, 1873-cü ildə 539 nəfər, 1886-cı ildə 654 nəfər, 1897-ci ildə 754 nəfər, 1908-ci ildə 951 nəfər, 1914-cü ildə 1111 nəfər, 1916-cı ildə 982 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.

Saral — Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan) Pəmbək mahalının Hamamlı rayonunda qədim kənd. Saral İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Hamamlı (Spitak) rayonunda kənddir. Rayon mərkəzindən 7 km şərqdə, Pəmbək (Pambək) çayının sol qolu Cicixan çayının sağ sahilində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Kəndin ilk adı Sarala olmuşdur. Hamamlı (prototürk — sakca adı — Hamama) (Spitak) rayonu təşkil edilənədək (1937) Quqark (Qarakilsə) rayonunun tərkibində olmuşdur. Erməni mənbələrində kəndin X–XII əsrlərdə salındığı göstərilir. Toponim Sarala adlı hun- türk tayfasının adı əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir, quruluşca sadə toponimdir. Kənddə 1831-ci ildə 54 nəfər, 1873-cü ildə 539 nəfər, 1886-cı ildə 654 nəfər, 1897-ci ildə 754 nəfər, 1908-ci ildə 951 nəfər, 1914-cü ildə 1111 nəfər, 1916-cı ildə 982 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.

Saçal Sarmast (1739–1827) (Sind dilində: سچلُ سرمستُ‎, Urdu dilində: سچل سرمست‎), Əbdül Vahab Faruqi (Urdu: عبد الوہاب فاروقی‎) indiki Pakistanın hüdudlarında yerləşən Sind vilayətində yaşayan Sufi şairi; Kalhoro/Talpur dövründə əsasən Sind dilində olmaqla 7 dildə şeirlər yazmışdır. Buna görə o "Şair-e həft zəban", yəni 7 dildə yazan şair kimi tanınmışdır. O hicri tarixi ilə 1152-ci ildə (miladi tarixi ilə 1739-cu ildə) Ranipur yaxınlığında Darazada anadan olmuşdur. Hal-hazırda Sind əyalətinin Xayrpur məntəqəsindən 40 km cənub qərbdə yerləşən Darazada Saçalın türbəsi mövcuddur. Hər il Saçal Sarmastın vəfatının ildönümünə həsr olunmuş, Ramazan ayının 14-dən başlayaraq Daraza Şərifdə keçirilən 3 günlük mərasim Saçalın ürsü adlanır. Onun poeziyasına əsaslanan ədəbi konfrans, musiqili konsert də keçirilir. Sindin baş naziri Sayed Qaim Əli Şah bu mərasimlə əlaqədar Ramazan ayının 14-də Daraza Şərifdə olur və Sind şairi və sufi müqəddəsinin məzarı üzərinə çələng qoyur. O həmçinin Urs mərasimini açaraq Məhfil-e Samanı ziyarət edir və Saçal Sarmastın ardıcıllarınan ənənəvi üslubda onun şeirlərinə bəslənən musiqiləri dinləyir. Daraza Şərifdə Saçal bağının təməl daşını qoyur və açıq Saçal Muzey guşəsi yaradır. Saçal Sarmastın tərəfdarları Hindistan, Banqladeş, İran, Türkiyə və digər ölkələrdən onu ziyarət etmək üçün bura təşrif buyururlar.

Yoşinori Sakay (yap. 坂井 義則, 6 avqust 1945, Yaponiya, Hiroşima) — Tokioda təşkil olunmuş 1964-cü il Olimpiya Oyunlarında Olimpiyadanın məşəlini yandırmış idmançı. Sakay Hiroşimaya atom bombasının atıldığı gün anadan olub. O, Yaponiyanın müharibədən sonrakı yenidən qurulması və sülh rəmzi kimi seçilib. O, Vaseda Universitetinin qaçış klubunun üzvü olub. Olimpiya oyunlarından sonra o, Banqkokda 1966-cı il Asiya Oyunlarında 1600 metr məsafəyə estafet yarışında qızıl, 400 metr məsafəyə yarışda isə gümüş medal qazanıb. O, 1968-ci ildə Fuji Televiziyasında jurnalist kimi fəaliyyətə başlayıb və əsasən xəbərlər və idman verilişlərində çalışıb. O, faktiki olaraq heç vaxt Olimpiya Oyunlarında mübarizə aparmayıb.

Yoşinori Sakay (yap. 坂井 義則, 6 avqust 1945, Yaponiya, Hiroşima) — Tokioda təşkil olunmuş 1964-cü il Olimpiya Oyunlarında Olimpiyadanın məşəlini yandırmış idmançı. Sakay Hiroşimaya atom bombasının atıldığı gün anadan olub. O, Yaponiyanın müharibədən sonrakı yenidən qurulması və sülh rəmzi kimi seçilib. O, Vaseda Universitetinin qaçış klubunun üzvü olub. Olimpiya oyunlarından sonra o, Banqkokda 1966-cı il Asiya Oyunlarında 1600 metr məsafəyə estafet yarışında qızıl, 400 metr məsafəyə yarışda isə gümüş medal qazanıb. O, 1968-ci ildə Fuji Televiziyasında jurnalist kimi fəaliyyətə başlayıb və əsasən xəbərlər və idman verilişlərində çalışıb. O, faktiki olaraq heç vaxt Olimpiya Oyunlarında mübarizə aparmayıb.

Ertuğrul Şakar (25 avqust 1977, Sivas)-25 avqust 1977 anadan olub Türk oyunçu == Həyat == 1977-ci ildə Çeçen ailəsinin övladı olaraq Sivasda dünyaya göz açan Ərtoğrul Şakar Sivasda ibtidai və orta təhsilini başa vurduqdan sonra Əskişəhər Dəmiryolu Peşə Liseyini və Hacettepe Universiteti Dövlət Konservatoriyası Teatr Bölümünü bitirib. Müxtəlif seriallarda, filmlərdə və reklamlarda rol alan Şakar aktyorluqla yanaşı, Hacettepe Universitetində müəllim kimi diksiya və teatr dərsləri də verir. == Aktyorluq həyatı == Şakar 2010-cu ildə yayımlanmağa başlayan və əsgərlərin terrorla mübarizəsindən bəhs edən Şefkat Tepe serialının 143-cü bölümünə qədər rol alıb. Şakar serialda canlandırdığı sərt xasiyyətli astsubay Kordon Celilin hərəkət səhnələri ilə çox qısa müddətdə tamaşaçıların rəğbətini qazanıb. Körpüdən axan və sürətlə axan suya tullanmaq və ya kəndirlə binalardan enmək kimi səhnələr aktyora tamaşaçılar arasında və daha sonra serial ekranında əfsanə ləqəbi qazandırıb. O, Şakar Şefkat Tepe serialından əlavə Eyvah xala serialında Seyfi rolunda, Dört Osman serialında Naci rolunda, Tombala filmində, müxtəlif reklamlarda rol alıb. və qısametrajlı filmlər. Kanal Ddə yayımlanan Kurtlar Vadisi Pusu serialında Kara yerinə Qara Sancak Komandiri oldu. 18 sentyabr 2015-ci ildən Kurtlar Vadisi Pusu serialında Qara Sancak Komandasının komandiri Yasin obrazını canlandırıb.

Osuqi Sakae (大杉 栄, 17 yanvar 1885, Maruqame, Kaqava prefekturası – 16 sentyabr 1923, Tokio[d]) – Yaponiya anarxisti. Tayşo dövrünün ən tanınmış radikal anarxisti və solçu lideri olmuşdur. Osuqi Sakae 17 yanvar 1885-ci ildə Kaqava prefekturasının Maruqame şəhərində doğulmuşdur. O, orduda xidmət edən bir zabitin ilk uşağı idi. 14 yaşında Naqoya Hərbi Akademiyasına daxil olsa da, 1901-ci ildə əmrə itaətsizlik səbəbilə uzaqlaşdırılmışdır. Psixoloji müalicə aldıqdan sonra təhsilinə Tokioda davam etdirməyə başlamış və Hərbi Heyət Kollecində fransız dili təlimçisi olmuşdur. Bu dövrdə Kotoku Şusui və Sakay Toşihikonun solçu ideyaları ilə tanış olmuşdur. Onun diqqətini anarxizm yox, cəmiyyətin təbiət kimi daim dəyişdiyini iddia edən təkamülçü nəzəriyyələr cəlb etmişdi. Osuqi 1906-cı ilə qədər Yaponiya radikalizminin passiv iştirakçısı olmuşdur. 1906-cı ildə Tokio tramvaylarında gediş haqqının qaldırılması səbəbilə başlamış etiraz aksiyalarına qoşulmuş və həbs edilmişdir.

Sakai boğazı (yap. 境水道) — Honşu adasındakı Şimane (Şimane prefekturası) və Yumigahama (Tottori prefekturası) yarımadaları arasındakı boğaz. Nakaumi gölü ilə Yaponiya dənizini birləşdirən boğazın köhnə adı Nakaenosetodur. Boğazın uzunluğu təqribən 7 km, eni 200–600 m, dərinliyi 7–9 m-dir. "İzumo Fudoki" salnamələrində Tonoenosaki kimi xatırlanır. 1972-ci ildə böğaz üzərində uzunluğu 1714 m olan Sakai-Suido-Ohaşi körpüsü inşa edilir. Boğaz Xiya çay sisteminin bir hissəsidir. Boğazın cənub sahilində Sakaiminato şəhəri yerləşir.

Yusay Sakay (酒井雄哉, Sakay Yusay, 5 sentyabr 1926, Osaka – 23 sentyabr 2013) – yapon buddist rahibi. O, buddizmin Tenday məktəbinə mənsub olmuşdur. Yusay Sakay 5 sentyabr 1926-cı ildə doğulmuşdur. O, məktəbdə zəif şagird olmuş, dəfələrlə imtahanlardan kəsilmişdir. Məzun ola bilmədiyi üçün İkinci Dünya müharibəsində döyüşməyə qərar vermiş və kamikaze pilotu təlimi almışdır. Müharibədən sonra universitetə daxil olmağa cəhdləri uğursuz olmuş, Tokioda müxtəlif işlərdə işləmişdir. Ailə həyatı qurmasına baxmayaraq, maddi cəhətdən çətinliklər yaşamış, hətta bəzən aylarla iş tapa bilməmişdir. Bu vəziyyətə dözə bilməyən həyat yoldaşı intihar etmişdir. Həyat yoldaşının yasını tutan Sakay 1965-ci ildə Osakadan Hiey dağına qədər yolu ayaqla getmişdir. O, Hiey dağının rahiblərinə qatılmaq istədiyini bildirsə də, yaşlı olduğu üçün əvvəlcə qəbul edilməmişdir.

Camal Şakar- Türkiyə ədəbiyyatı tədqiqatçısı,yazıçı == Həyatı == Camal Şakar 1962-ci ildə Türkiyənin Balıkəsir /Gönen viyalətində doğulub. Karesi İlkokul (1973), Atatürk ortaokul (1976), Muharrem Nasbi Liseyi (1979), GÜ iqtisadi və İdarəetmə fakültəsini bitirmiş (1983). 1982-ci ildən Aylıq dərgidə yayımlanmış " bir İnsan ölər, bir ulduz düşər" adlı hekayəsi ilə ədəbiyyata gəlir. Bəzi mənbələrdə isə ilk hekayənin adı "ağ köynək" olduğu qeyd edilir. Balikesirdə ailə şirkətində işə başlamış, bu günə qədər də bu istiqamətdə fəaliyyətini davam etdirir. == Hekayəçilik fəaliyyəti == 1982-ci ildən Aylıq dərgidə yayımlanmış " bir İnsan ölər, bir ulduz düşər" adlı hekayəsi ilə ədəbiyyata gəlir. Bəzi mənbələrdə isə ilk hekayənin adı "ağ köynək" olduğu qeyd edilir. Hekayələri "Aylık Dərgi", "Mavera", "Yedi iklim", "Hece" və "Hece öykü" jurnallarında çap olundu. "Esenlik zamanları" kitabı Türkiyə Yazıçılar Birliyi tərəfindən 1999- cu ildə mükafata layiq görüldü. == Hekayə kitabları == Gidenler Gidenler, Yedi İklim Yayınevi, İstanbul, 1990.