Поиск по словарям.

Ürək Tutması, Ürək infarktı ya da kəskin myokard infarktı (Sıxlıqla MI (Myocardial infarction) vəya AMI (acute myocardial infarction) şəklində deyilir), ürəyin tac arterlərində meydana gələn problem sonrası (tez-tez koroner arterlərdəki tutulma nəticəsində ürək əzələ'sinin bağlı olduğu hissəsinin qidalanması və oksigen'siz qalması ilə) meydana gələn çatışmazlıq nəticəsi şiddətli sinə ağrısıyla ortaya çıxan və ölüm'lə nəticələnməsi riski. Dünyada ən başda gələn ölüm səbəblərindən. == Səbəbləri == Ürək, insan'larda dincəlmə anında dəqiqədə 60–80 dəfə bütün bədəndə qan ötürən güclü bir nasosdur.Bütün bədənin qan ehtiyacını qarşılayan zaman özünün də qidalanması üçün qan istifadəsı lazımdır. Ürəyin özünü qidalandıran damar'ların (tac arterlər) dolaşım problemlərində tac çatışmazlıq meydana gəlir. Tac çatışmazlıq vəziyyətləri tac damarlardakı darlıqların tipinə, dərəcəsinə ve yerinə görə dəyişir. Bəziləri angina səviyyəsində qalan zaman digərləri ürək tutmasına çevrilə bilər. Ümumilikdə fiziki fəaliyyətlər sırasında meydana gələn və dincəlməklə keçən sinə ağrıları (anjina) ilk xəbərdarlıqlardır. Eforlu EKG ə ürək damarlarının funksionallığı dəyərləndirilə bilər. Anjinasız da ürək tutmaları sıx meydana çıxır. Koroner damarlar Ürək damarları ani olaraq tutlularsa, ürək tutması meydana çıxar.

İnfant, qadınlar üçün infanta (isp. infante, port. infant, lat. infans — uşaq) — İspaniya və Portuqaliya kral sülalələrində bütün şahzadələrin titullatı (Portuqaliyada 1910-cu ildə monarxiyanın ləğvinə qədər). İspaniyada hal-hazırda bu titulu Asturiya şahzadəsi daşıyır. XIV əsrdən bəzi ispan krallıqlarında vəliəhd olmayan kral övladları bu titulu daşıyırdılar. == Titulun adının mənası == "İnfant" sözü roman dillərində "uşaq" deməkdir, bununla da onların kral övladları olduğu vurğulanırdı.

İnfant Afonso (port. Infante Don Afonso) (18 may 1475, Lissabon – 13 iyul 1491, Taxo çayı) — Portuqaliya infantı. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı II Con, anası isə Vizey hersoqu İnfant Ferdinandın qızı Elyanoradır. 16 yaşında ikən Taxo çayı sahilində at mindiyi əsnada baş verən qəza nəticəsində vəfat etmişdir. == Həyatı == İnfant Afonso 1475-ci ildə babası V Afonsonun səltənətində dünyaya gəldi və onun şərəfinə adlandırıldı. Uzun illərdir rahibə olmaq istəyən, ancaq nəslin davamiyyəti baxımından icazə verilməyən bibisi İnfanta Yuanna onun doğulmasının ardından Aveyro yaxınlığındakı dominikan kilsəsinə qapandı. O hələ 4 yaşında ikən Kastiliyada babası Afonso və Kastiliyalı İzabella arasında taxt mübarizəsi başlamış, 1479-cu ildə tərəflər arasında sülh təmin edilmişdi. Sülhün şərtlərinə görə Kastiliyalı İzabellanın adaşı olan ən böyük qızı V Afonsonun yeganə oğul nəvəsi olan İnfant Conla evləndirilməli idi. Üstəlik cehiz olaraq Portuqaliyaya külli miqdarda döyüş təzminatı ödəniləcəkdi. Cütlüyün nigahı 1490-cı ildə Sevilyada vəkalətən bağlandı.

İnfant Con (port. Infante Don João) (13 yanvar 1400, Santaren[d] – 18 oktyabr 1442) — Portuqaliya infantı. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı I Con, anası isə Gentli Conun qızı Lankasterli Filipadır. 11 il boyunca Portuqaliyanın ən ali hərbi rütbəsi olan Portuqaliyanın Baş Məmuru (port. Condestável de Portugal) ünvanını daşımışdır. == Həyatı == İnfant Con 1400-cü ildə dünyaya gəldi. Uşaqlıq illəri kral sarayında qardaşlarıyla keçdi. Qardaşlarıyla birlikdə o dönəmdə çox az rast gəlinən şəkildə mükəmməl təhsil almışdır. 18 yaşı tamam olduqdan sonra atasının istəyi və Papa V Martinin təsidqi ilə Müqəddəs Ceyms Orderinin ustadı elan olundu. Həmin il (1418) qardaşı İnfant Henriylə birlikdə Seutaya əlavə donanma apardılar və bölgəni mühasirədən azad etdilər.

İnfant Ferdinand (port. Infante Don Fernando) və ya Müqəddəs Şahzadə (port. Infante Santo) (29 sentyabr 1402, Santaren[d], Portuqaliya krallığı – 5 iyun 1443, Fəs, Mərinilər dövləti[d]) — Portuqaliya infantı. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı I Con, anası isə Gentli Conun qızı Lankasterli Filipadır. İnfant Ferdinand 1402-ci ildə dünyaya gəldi. Uşaqlıq illəri kral sarayında qardaşlarıyla keçdi. Qardaşlarıyla birlikdə o dönəmdə çox az rast gəlinən şəkildə mükəmməl təhsil almışdır. 1433-cü ildə atasının vəfatıyla böyük qardaşı Eduard taxta çıxdı. Ancaq onun qısa səltənəti ailəsi üçün fəlakətlə nəticələndi. Belə ki, 1437-ci ildə qardaşı İnfant Henrinin rəhbərliyi ilə Tanjer qalasının mühasirəsinə qatılmış, ağır məğlubiyyətlə nəticələnən mühasirənin ardından mavrlara əsir düşmüşdür.

İnfant Filipp (isp. Infante Felipe) (15 mart 1720[…], Madrid – 18 iyul 1765[…], Alessandriya, Pyemont) – İspaniya kralı V Filippin oğlu. 1748-ci ildə Parma hersoqu təyin edildi və ölümündən sonra bu rütbə onun şəcərəsinə verildi. Beləcə, Burbon sülaləsinin Burbon-Parma qolunun əsası qoyuldu. == Mənbə == Balechou, Jean Joseph. "Don Philippe, Infant d'Espagne" (in Portuguese). National Library of Portugal. "Parma, Fernando I de Borbón, Duque de (1751-1802)". Ex-Libris Database (in Spanish). Royal Library of Spain.

İnfant Karlos (isp. Infante Carlos) (15 sentyabr 1607, Madrid – 30 iyul 1632) – İspaniya kralı III Filippin ikinci oğlu. Qardaşı IV Filippin övladının dünyaya gəlmədiyi 1621-1629-cu illərdə İspaniya taxtının varisi oldu. == Mənbə == Hoffman, Martha K. (2014). Coolidge, Grace E. (ed.). Childhood and Royalty at the Court of Philip III. New Hispanisms: Cultural and Literary Studies. p. 139. ISBN 9781472428806 Wurzbach, Constantin, von, ed. (1861).

İnfant Qabriel (isp. Gabriel Antonio Francisco Javier Juan Nepomuceno José Serafín Pascual Salvador) (12 may 1752, Portiçi, Kampaniya – 23 noyabr 1788) – İspaniya kralı III Karlın oğlu, İspaniya infantı. Uşaqlıq illəri Neapoldakı Portiçi sarayında keçən Qabriel 7 yaşında ikən atasının İspaniya taxtına çıxmasının ardından valideynləriylə birlikdə Madridə köçdü. Burada ikən 1785-ci ildə Portuqaliya kraliçası I Mariyanın qızı Marianna Viktoriya ilə evləndi. Cütlüyün bu nigahdan 3 övladı olsa da, bunlardan yalnız biri yetkinlik yaşına çata bildi. Son övladının doğumundan sonra Qabriel və xanımı çiçək xəstəliyinə tutuldu. Çox keçmədən öncə xanımı, daha sonra yeni doğulan oğlu, ardından isə İnfant Qabriel vəfat etdi. == Mənbə == Menéndez Pidal y Navascués, Faustino, Hugo. El escudo. P. 248.

İnfant Con (port. Infante Don João) (13 yanvar 1400, Santaren[d] – 18 oktyabr 1442) — Portuqaliya infantı. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı I Con, anası isə Gentli Conun qızı Lankasterli Filipadır. 11 il boyunca Portuqaliyanın ən ali hərbi rütbəsi olan Portuqaliyanın Baş Məmuru (port. Condestável de Portugal) ünvanını daşımışdır. == Həyatı == İnfant Con 1400-cü ildə dünyaya gəldi. Uşaqlıq illəri kral sarayında qardaşlarıyla keçdi. Qardaşlarıyla birlikdə o dönəmdə çox az rast gəlinən şəkildə mükəmməl təhsil almışdır. 18 yaşı tamam olduqdan sonra atasının istəyi və Papa V Martinin təsidqi ilə Müqəddəs Ceyms Orderinin ustadı elan olundu. Həmin il (1418) qardaşı İnfant Henriylə birlikdə Seutaya əlavə donanma apardılar və bölgəni mühasirədən azad etdilər.

Kardinal-infant Ferdinand (isp. Fernando el Cardenal-infante) (16 may 1609[…], Eskorial – 9 noyabr 1641[…], Brüssel[d][…]) – İspaniya kralı III Filippin üçüncü oğlu. Roma-Katolik kilsəsinin kardinalı və Habsburq Niderlandiyasının naibi. == Mənbə == Van Nimwegen, Olaf: The Dutch Army and the Military Revolutions, 1588–1688. Woodbridge: The Boydell Press, 2010. ISBN 9781843835752 Hart, Marjolein: The Dutch Wars of Independence: Warfare and Commerce in the Netherlands 1570–1680. Oxon: Routledge, 2014. ISBN 9781317812548 Thion, Stéphane: French Armies of the Thirty Years' War. Auzielle: LRT Editions, 2008. ISBN 9782917747018 González de León, Fernando: The Road to Rocroi: Class, Culture and Command in the Spanish Army of Flanders, 1567–1659.

Kardinal-infant Lüdovik (isp. Luis Antonio Jaime de Borbón y Farnesio) (25 iyul 1727, Madrid – 7 avqust 1785) – İspaniya kralı V Filippin oğlu, Roma-Katolik kilsəsinin kardinalı. == Mənbə == McWhirter, Ross, McFarlan, Donald, Boehm, David A., and McWhirter, Norris. 1989. 1990 Guinness Book of World Records. Sterling Pub. Co. p. 270. Genealogie ascendante jusqu'au quatrieme degre inclusivement de tous les Rois et Princes de maisons souveraines de l'Europe actuellement vivans (in French).

İnfant Antonio Filipp (isp. Filippo Antonio Gennaro Pasquale Francesco de Paula di Borbone) (13 iyun 1747[…], Portiçi, Kampaniya – 19 sentyabr 1777 və ya 1777, Portiçi, Kampaniya) – İspaniya kralı III Karlın ən böyük oğlu, İspaniya infantı. Ancaq əqli geriliyi səbəbilə taxt sırasından çıxarıldı və özündən kiçik qardaşları Karl və Ferdinand ondan önə keçdi. Atasının 1759-cu ildə İspaniya taxtına çıxmasıyla bütün ailəsi Madridə köçdü. Ancaq Antonio Filipp Neapolda həbs tutulduğu sarayda yaşamağa davam etdi və 30 yaşında tutulduğu çiçək xəstəliyindən vəfat etdi. == Mənbə == Acton, Harold. The Bourbons of Naples (1734–1825). Prion books limited, London, 1989 (first published in 1957). ISBN 1-85375-291-6 Rubio, Maria José. Reinas de España.

İnfant Antonio Paskal (isp. Antonio Pascual Francisco Javier Juan Nepomuceno Aniello Raimundo Silvestre) (31 dekabr 1755, Kazerta, Kampaniya – 20 aprel 1817) – İspaniya kralı III Karlın oğlu, İspaniya infantı. Uşaqlıq illəri Neapoldakı Portiçi sarayında keçən Qabriel 4 yaşında ikən atasının İspaniya taxtına çıxmasının ardından valideynləriylə birlikdə Madridə köçdü. Burada ikən 1795-ci ildə qardaşı IV Karlın qızı Mariya Amaliya ilə evləndi. == Mənbə == Menéndez Pidal y Navascués, Faustino, Hugo. El escudo. P. 248. At Menéndez Pidal y Navascués, Faustino; O´Donnell y Duque de Estrada, Hugo; Lolo, Begoña. Símbolos de España. Madrid: Centro de Estudios Políticos y Constitucionales, 1999.

İnfant Fransisk Paul (isp. Carlos María Isidro Benito de Borbón y Borbón-Parma) (10 mart 1794[…] – 13 avqust 1865[…], Madrid) – İspaniya kralı IV Karlın ən kiçik oğlu, İspaniya infantı. O eyni zamanda VII Ferdinandın qardaşı, II İzabellanın isə əmisi və qaynatası idi. Onun İspaniya sarayındakı mükəmməl təhsili Napoleon Bonapartın bölgəni ələ keçirməklə yarım qaldı. 14 yaşında ikən valideynləri və digər ailə üzvləriylə Fransaya aparıldı və 10 il boyunca Marseldə, daha sonra isə Romada sürgündə yaşadı. 1818-ci ildə qardaşı VII Ferdinandın istəyilə sürgündən geri çağırıldı və infant olaraq nüfuz qazandı. İncəsənət və rəssamlıqla məşğul olan Fransisk Paul ertəsi il bacısı Mariya İzabellanın böyük qızı Siciyalı Şarlotta ilə evləndi. Qardaşının vəfatından sonra 3 yaşlı qızı İzabella kraliça, dul qalan kraliça Mariya Kristina isə kraliçanın naibəsi elan edildi. Ancaq baldızı olan naibə, Fransisk Paul və xanımını dövlət idarəsindən uzaqlaşdırdı. Ölkədəki liberal qruplara qoşulan Fransisk Paul və xanımı aktiv müxalifətlə məşğul olmağa başladılar.

İnfant Ferdinand (port. Infante Fernando) (17 noyabr 1433 – 18 noyabr 1470, Setubal[d]) — Portuqaliya kralı I Eduardın oğlu, Portuqaliya infantı. Ferdinand 1433-cü ildə dünyaya gəldi. Atası Portuqaliya kralı I Eduard, anası isə Araqon kralı I Ferdinandın qızı Araqonlu Elyanoradır. İki dəfə Portuqaliya taxtının vəliəhdi kimi and içdi: ilk dəfə 1438-ci ildə atasının vəfatının ardından taxta çıxan qardaşı V Afonsonun vəliəhdi elan edildi. Ancaq 1451-ci ildə kralın bir oğlu doğuldu və bu ünvanını itirdi. Bununla birlikdə uşaq 1 aylıqkən vəfat etdi və Ferdinand ikinci dəfə vəliəhd elan olundu. Bu dəfə vəliəhdlik dönəmi 1 il oldu çünki ertəsi il 1452-ci ildə kralın bir qızı - Yuanna dünyaya gəldi. Ünvanını itirən Ferdinand həmin il ölkədən qaçdı. Bəzi rəvayətlərlə görə, o, dayısı olan Araqon və Neapol kralı V Alfonsonun cənubi İtaliyaya tərtiblədiyi səfərlərə qatılmışdı.

İnfant Karl Mariya İsidro (isp. Carlos María Isidro Benito de Borbón y Borbón-Parma) (29 mart 1788[…] – 10 mart 1855[…], Triest) – İspaniya kralı IV Karlın ikinci oğlu, İspaniya infantı. Qardaşı VII Ferdinandın 1833-cü ildə ölümündən sonra İspaniya taxtına olan iddiasını irəli sürdü. Ancaq mərhum kralın körpə qızı İzabellanın tərəfdarları onun bu iddiasını qəbul etmədi və ölkəni idarə edən kortes birliyi 15 yanvar 1837-ci ildə İnfant Karl və onun övladlarının taxt hüququnu ləğv etdi. Buna baxmayaraq o və onun şəcərəsi XX əsrin ortalarına qədər İspaniya taxtı uğrunda taxt iddialarını davam etdirdilər. == Mənbə == Holt, Edgar. The Carlist Wars in Spain. Chester Springs, Pennsylvania: Dufour Editions, 1967. Moral Roncal, Antonio Manuel. Carlos V de Borbón.

İnfant Pyotr (port. Infante Don Pedro) (9 dekabr 1392, Lissabon – 20 may 1449) — ilk Koimbra hersoqu və Portuqaliya infantı. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı I Con, anası isə Gentli Conun qızı Lankasterli Filipadır. Yaşadığı dövrdə ən çox səyahət edən şahzadə olan Don Pyotr 1439–1448-ci illərdə taxt naibi olaraq xidmət etmişdir. == Həyatı == === İlk illəri === Don Pyotr 1392-ci ildə Lissabonda dünyaya gəldi. Digər qardaş və bacılarıyla birlikdə o dönəmdə çox az rast gəlinən şəkildə mükəmməl təhsil almışdır. 1415-ci ildə atası, qardaşları Eduard və Henriylə birlikdə Seutanın fəthində iştirak etdi. Fəthin ardından qardaşlarıyla birlikdə müxtəlif ünvanlar aldı: Qardaşı Henri Vizey hersoqu, özü isə Koimbra hersoqu elan edildi. Bu ünvanlar Portuqaliya tarixində ilk dəfə yaradılmışdır. === Səyahətləri === 1418-ci ildə ölkəni tərk etdi və gələcək 10 il boyunca Avropa miqyasında səyahətlərə qatıldı.

İnfant Pyotr (port. Infante Don Pedro) (9 dekabr 1392, Lissabon – 20 may 1449) — ilk Koimbra hersoqu və Portuqaliya infantı. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı I Con, anası isə Gentli Conun qızı Lankasterli Filipadır. Yaşadığı dövrdə ən çox səyahət edən şahzadə olan Don Pyotr 1439–1448-ci illərdə taxt naibi olaraq xidmət etmişdir. == Həyatı == === İlk illəri === Don Pyotr 1392-ci ildə Lissabonda dünyaya gəldi. Digər qardaş və bacılarıyla birlikdə o dönəmdə çox az rast gəlinən şəkildə mükəmməl təhsil almışdır. 1415-ci ildə atası, qardaşları Eduard və Henriylə birlikdə Seutanın fəthində iştirak etdi. Fəthin ardından qardaşlarıyla birlikdə müxtəlif ünvanlar aldı: Qardaşı Henri Vizey hersoqu, özü isə Koimbra hersoqu elan edildi. Bu ünvanlar Portuqaliya tarixində ilk dəfə yaradılmışdır. === Səyahətləri === 1418-ci ildə ölkəni tərk etdi və gələcək 10 il boyunca Avropa miqyasında səyahətlərə qatıldı.