Поиск по словарям.

Sunərgizi (lat. Caltha) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Tatta (urdu ٹھٹہ) — Pakistanın Sind əyalətində tarixi şəhər. Tatta orta əsrlərdə Sindin paytaxtı idi və ardıcıl üç sülalə üçün hakimiyyət yeri olaraq xidmət etdi. YUNESKO-nun Dünya İrsi Siyahısında olan Tattanın Makli Nekropolu, dünyanın ən böyük qəbiristanlıqlarından biridir və həmçinin 14-18-ci əsrlər arasında alt Sindin sincretik cənazə üslubunda tərtib edilmiş çox sayda monumental məzarı var. 17-ci əsrdə tikilmiş Şah Cahan məscidi dekorativ plitələrlə zəngindir və Cənubi Asiyada kafel işlərinin ən mükəmməl abidəsi sayılır. == Etimologiyası == Sindlilərin fikrində Thattanın Sindhi adı əslində Tatto olmalıdır və ya çay kənarındakı yaşayış məntəqələrinə aid olan Sindhi 'Tatti' və ya 'Tatto' sözlərindən qaynaqlana bilər.

Kasta — İspan Amerikası və Filippində müstəmləkə dövründə İspan elitası tərəfindən yaradılmış və 17–18-ci əsrlərdə rəsmi olaraq mövcud olan iyerarxik irqi təsnifat sistemidir, hələ də fəal şəkildə istifadə olunur.

Kata (ja. 型 və ya 形) — Şərq əlbəyaxa döyüş növlərinin əksəriyyətində əvvəlcədən bir neçə nəfərə qarşı hazırlanmış formal hərəkətlərdən ibarət döyüş formasıdır. Kata sözü xüsusi ilə Karate-do döyüş növündə istifadə edilir. Məsələn, analoji olaraq Uşu, Kunq Fu döyüş növlərində "Tao", Taekvon-do döyüş növündə "Pumse" və s. kimi işlədilir.

Canuario Karta (it. Gianuario Carta; 1 yanvar 1931, Bitti, Sardiniya – 14 fevral 2017, Kalyari) — İtaliyalı siyasətçi, Xristian Demokratik Partiyasının rəhbərlərindən biri. == Həyatı == 1931-ci ildə Bittidə anadan olmuşdur. 1968–1983-cü illərdə İtaliya Deputatlar Palatasının üzvü olmuşdur. 1983–1992-ci illərdə İtaliya Senatlar Palatasının üzvü olmuşdur. 1983–1986-cı illərdə İtaliyada Tacir donanmasının başçısı olmuşdur.

Culio Natta (d. 26 Fevral 1903 - 2 May 1979) Nobel Mükafatı sahibi, İtaliyan kimyagər və elm adamıdır. 1963-cü ildə yüksək polimerlərlə əlaqədar fəaliyyətlərinə görə Karl Zigler ilə Kimya üzrə Nobel Mükafatına layiq görülmüşdür. Ayrıca 1969-cu ildə Lomonosov Qızıl Medalının sahibi olmuşdur. == Bioqrafiyası == === İlk illəri === Natta İtalyanın İmperiya şəhərində anadan olmuşdur. 1924-cü ildə Milandakı Politecnico di Milanoda kimya mühəndisi adını almışdır. 1927-ci ildə isə yenə burada professor olmuşdur. 1933-cü ildə Paviya Universitetində professorluq etmiş və Ümumi Kimya İnstitutunun idarəçisi olmuşdur və 1935-ci ilə qədər burada qalmışdır. 1935-ci ildə Roma La Sapienza Universitetinə fizikokimya professoru olmaq məqsədiylə müraciət etmişdir. === Karyerası === 1936 və 1938-ci illərdə Politecnico di Torinoda professorluq etmiş və Sənaye Kimya İnstitutunun idarəçisi olmuşdur.

Kanta-Hyame və ya köhnə adıyla Tavastiya mülkü (fin Kanta-Häme; isv. Egentliga Tavastland) - Finlandiyanın vilayətidir. Kanta-Hyame bəzən sadəcə Hyame vilayəti olaraq da adlandırılır. Bu vilayət Cənub-qərbi Finlandiya, Pirkanmaa, Pyayat-Hyame və Uusimaa ilə əhatələnib. Mərkəzi Hyaameenlinaa şəhəridir. == Tarixi == Kanta-Hyame bölgəsində məskunlaşma daş dövründən bəri mövcuddur. Tarixi Tavastiya vilayətinin ilk yazılı qeydinə 1042-ci ildə Şahzadə Vladimir tərəfindən başladılan hərbi kampaniyaya istinad edən Novqorod Salnaməsində rast gəlinir. Bölgə Birger Yarlın Tavastiya vilayətinin sakinlərinə qarşı apardığı 13-cü əsrdəki səlib yürüyüşünə qədər bölgə isveçlilər tərəfindən idarə olunur. 14-cü əsrdə Hyame inzibati əyaləti Hyame qalası olan quldurluq mərkəzinə çevrildi. 1809-cu ildə Finlandiya ruslar tərəfindən İsveçdən alınanda Tavastiya da Rus İmperiyasının bir hissəsi oldu.

Kanta İbrahimov (9 iyul 1960, Qroznı) — Rus, çeçen yazıçısı və ictimai xadimi, Çeçenistan Respublikasının xalq yazıçısı, Ədəbiyyat və incəsənət sahəsində Rusiya Federasiyası Dövlət Mükafatı laureatı, Çeçenistan Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri, iqtisad elmləri doktoru, professor. == Bioqrafiya == Alim, kimya elmləri doktoru Həmzət İsmayıloviç İbrahimovun ailəsində anadan olmuşdur. 1982-ci ildən Çeçen-İnquş Dövlət Universitetinin İqtisadiyyat Fakültəsini bitirdikdən sonra Şali rayonundakı Calka sovxozunda iqtisadçı işləmişdir. 1987-ci ildə Moskva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının aspiranturasına daxil olur. 1990-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək "Sevkavneftegaz" (Qroznı) Çeçen-İnquş Elmi-İstehsalat Birliyinin direktor müavini təyin edilmişdir. 1991-ci ildə Çeçen-İnquş Respublikası Nazirlər Sovetinin birinci kateqoriyalı mütəxəssisi, 1992–1994-cü illərdə "Alam" tədqiqat ekoloji mərkəzinin direktor müavini (Qroznı) işləmişdir. Çeçenistan Respublikasında qarşıdurmanın artmasından sonra Moskvaya köçür, 1995-ci ildə K. Timiryazev adına Moskva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının doktoranturasına daxil olur. 1996-cı ildə "Bazar şəraitində meyvənin inkişafının təşkilati və iqtisadi problemləri və səmərəliliyinin artırılması" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını vaxtından əvvəl müdafiə etmişdir. 1999-cu ildə Rusiya Federasiyası Vergilər İdarəsinin şöbə müdirinin müavini təyin edilir. 2004-cü ildən Çeçenistan Respublikası Elmlər Akademiyasının akademikidir.

Hindistan tarixi deyildiyində ağlımıza ilk gələn mövzulardan biri olan kasta sistemi 1975-ci ildə faktiki olaraq aradan qaldırıldı, amma Bollivud filmlərində də sıx-sıx rastlaşdığımız kimi hələ də ölkənin ucqar bölgələrində həyata keçirilir. Kasta sistemi endoqamiya (qohum evliliyi) əsasına görə xarakterizə edilən sosial təbəqələmənin bir formasıdır. "Kasta" termini portuqalca olub "saf soy" anlamındadır və təbəqə ayrılıqlarına dayanır. Kasta sisteminin özünü "Varna" və "Cati"olaraq ikiyə ayıra bilərik. Varna kastanın ən üst 4 təbəqəsini ifadə edir (Brahman, Kşatri, Vayşi, Şudra). Varna insanların toplumun hansı təbəqəsində olduğunu müəyyənləşdirərkən, Cati isə insanların necə həyat tərzi yaşamağa müqəddər olduğunu, hansı peşəylə məşğul olacağını, necə bir hüquqa və ictimai nizama tabe olacaqlarını müəyyənləşdirən ikinci faktordur. Kasta içərisində "yüksəklik və əsalət" baxımından "pilləli" bir zəncir söz mövzusudur. Maraqlı olan bir durum isə bu sistem içərisində "zənginliyə" dayalı bir ayrımın olmamasıdır. Yəni bir insan doğumundan ölümünə qədər eyni kasta içərisində yer alır. == Varna təlimi == Kasta sistemini ayaqda tutan ən önəmli faktor "Varna" təlimidir.

Katba arxipelaqı — Sakit okeanın Cənubi Çin dənizi suları ilə əhatələnmiş, 366 adadan ibarət olan arxipelaq. İnzibati baxəmından adalar Vyetnam ərazisinə daxildir. Arxipelaqın ən böyük adasıda Katba adlanır. Arxipelaqın sahəsi 285 km² təşkil edir. Adalarda ümumilikdə 30 000 əhali yaşayır. == Coğrafiyası == Arxipelaqa daxil olan ən iri ada Katbadır. Arxipelaq Halonq buxtasında yerləşir. Hanoy şəhərindən 115,6 km məsafədə qərarlaşır. Katba adasının uzunluğu 21,3 km, maksimal eni isə 11 km təşkil edir. Adanın ərazisi təpəliklərdən ibarətdir.

"Katti Sark" (ing. Cutty Sark) — Bu günə qədər də qorunub saxlanılan yeganə və ən məşhur çay kliperlərindən biri. 1869-cu ildə qurulmuşdur. Hal-hazırda Qrinviçdə quru limanında yerləşir. 2007-ci il 21 may tarixində baş vermiş yanğın nəticəsində gəmiyə çox ciddi şəkildə ziyan dəymişdir. Restavrasiyadan sonra təkrar açılışı 2012-ci ildə baş tutmuşdur. == Gəminin tarixi == === "Katti Sark"ın yaradılması === Kliper Herkules Linton (Hercules Linton) tərəfindən proektləşmiş və 1869-cu il 23 noyabr tarixində ləqəbi "Ağ silindr" olan kapitan Con Cok Uillisin sifarişi ilə Scott&Linton kompaniyası tərəfindən şotland şəhəri Dambartonda (Dumbarton) çaya buraxılmışdır. Kapitana Çindən çay daşınması üçün dünyada ən sürətli kliper lazım idi. == Adının tarixi == "Katti Sark" şotland dilindən tərcümədə "qısa köynək" mənasını verir. Kliperin gələcək sahibi, kapitan Con Uillis şəkilli qalereyalardan birinə girəndə, bataqlıq üzərindən şabaşa uçan qısa gecə köynəyi geyinmiş cavan əcinnənin təsviri olan bir rəsm əsəri görür.

Katya Dörner (18 fevral 1976, Ziqen, Şimali Reyn-Vestfaliya) – alman siyasətçi. Bonn şəhərində 27 sentyabr 2020 tarixində bələdiyyə sədri vəzifəsinə seçilib. == Haqqında == Dorner Altenkirxen bölgəsindəki Şteynbaxda böyüyüb. 1995-ci ildə özəl Marienştat gimnaziyasını bitirdikdən sonra o, Bonn, York və Edinburqda siyasi elmlər, ictimai hüquq və ədəbiyyat üzrə təhsil alıb, 2000-ci ildə Magistra Artium ilə bitirib. 2001-ci ildən Dorner Şimali Reyn-Vestfaliyadakı yaşıl parlament qrupunun lideri Silviya Löhrmanın şəxsi müşaviri olub. 2010-cu ilin iyun ayından 2014-cü ilin iyul ayına qədər Katya Dorner Müasir Həmrəylik İnstitutunun idarə heyətinin üzvü olub. 2013-cü ilin dekabrında Deutsches Kinderhilfswerk -in direktorlar şurasına seçilib. Evlidir, bir oğlu var və ailəsiylə birlikdə Bonnun Auerberq rayonunda yaşayır.

Katya Hannçen Leni Rimann (1 noyabr 1963[…], Vaye[d], Aşağı Saksoniya) — alman aktrisa. == Filmoqrafiyası == 1985–1986: Sommer in Lesmona (série télé), de Peter Beauvais 1988: Faust – Vom Himmel durch die Welt zur Hölle, de Dieter Dorn 1989: Tatort – Katjas Schweigen (série télé), de Hans Noever 1989: Salz für das Leben (court-métrage), de Rainer Kaufmann 1990: Regina auf den Stufen (série télé), de Bernd Fischerauer 1991: Von Gewalt keine Rede, de Theodor Kotulla 1992: Der Fahnder – Zwischen den Stühlen, (série télé) 1992: Abgeschminkt!, de Katja von Garnier 1992: Ein Mann für jede Tonart, de Peter Timm 1992: Die Distel, de Gernot Krää 1993: Polizeiruf 110 – Blue Dream – Tod im Regen (série) de Bodo Fürneisen 1994: Les nouveaux mecs, de Sönke Wortmann 1994: Himmel und Hölle (téléfilm), de Hans-Christian Schmid 1995: Nur über meine Leiche, de Rainer Matsutani 1995: Stadtgespräch, de Rainer Kaufmann 1996: Pour l'amour du risque − Operation Jennifer (série), de Tom Mankiewicz 1996: Nur aus Liebe, de Dennis Satin 1996: Die Apothekerin, de Rainer Kaufmann 1997: Bandits, de Katja von Garnier 1997: Comedian Harmonists, de Joseph Vilsmaier 1999: Männer sind wie Schokolade 1999: Balzac (téléfilm), de Josée Dayan 1999: Else – Geschichte einer leidenschaftlichen Frau, d'Egon Günther 1999: Long Hello and Short Goodbye, de Rainer Kaufmann 2000: Desire, de Colleen Murphy 2001: Goebbels und Geduldig (téléfilm), de Kai Wessel 2001: Girl, de Piers Ashworth 2002: Bibi Blocksberg, d'Hermine Huntgeburth 2002: Nachtmusik (court-métrage) de Johannes Thielmann 2003: Rosenstrasse, de Margarethe von Trotta 2003: Der Job seines Lebens, de Rainer Kaufmann 2004: Der Job seines Lebens 2 – Wieder im Amt, de Hajo Gies 2004: Une famille allemande (Agnes und seine Brüder), d'Oskar Roehler 2004: Bibi Blocksberg und das Geheimnis der blauen Eulen, de Franziska Buch 2004: Bergkristall, de Joseph Vilsmaier 2005: Die Diebin und der General, de Miguel Alexandre 2005: Küss mich, Hexe!, de Diethard Küster 2006: Je suis l'autre (Ich bin die Andere), de Margarethe von Trotta 2006: Das wahre Leben, d'Alain Gsponer 2007: Le Goût du sang (Blood and Chocolate), de Katja von Garnier 2007: Ein fliehendes Pferd, de Rainer Kaufmann 2007: Mon Führer : La Vraie Véritable Histoire d'Adolf Hitler (Mein Führer – Die wirklich wahrste Wahrheit über Adolf Hitler), de Dani Levy 2007: Shanghai Baby, de Berengar Pfahl 2008: Up! Up!

Katya Sambuka (rus. Катя Самбука; doğum adı: Yekaterina Mixailova (rus. Екатери́на Миха́йлова); 27 avqust 1991, Leninqrad, RSFSR, SSRİ) — Rusiya müğənnisi, aktrisası, televiziya aparıcısı və erotik modeli.

Böyük Azadlıqlar Xartiyası (lat. Magna Carta Libertatum, ing. The Great Charter) — İngiltərə kralı Con və onun baronları arasında 15 iyun 1215-ci ildə imzalanmış və kralın hüquqlarını məhdudlaşdıran sənəddir. Sonrakı dövrdə İngiltərədə insan hüquq və azadlıqlarının inkişafında mühüm rol oynamışdır. Magna Carta-ya görə, bundan belə baronların razılığı olmadan kral heç bir mühüm siyasi və iqtisadi qərar qəbul edə bilməzdi. Bu sənəd İngiltərə konstitusiya hüququnun əsas aktlarından biri olmaqla yanaşı, dünya hüquq tarixinin ən mühüm mənbə və nümunələrindən biri hesab edilir. Xartiya 63 maddədən ibarət tərtib olunmuş, bunlardan 60 maddə sonrakı dövrlərdə parlament tərəfindən ləğv edilmişdir. Üç maddəsi isə bugünədək qüvvədədir. == Tarixi və strukturu == Yaranma səbəbi kralla zadəganlar arasında olan ziddiyətlərin kəskinləşməsi və beləliklə də baronların öz hüquqlarını müdafiə istəkləri olmuşdur. Nəticədə baronlar qrupu kralı belə bir xartiyanı imzalamağa məcbur etmişdir.

Məhəmməd Hatta (12 avqust 1902[…], Bukittinqqi[d], Niderland Ost-Hindi – 14 mart 1980[…], Cakarta) İndoneziyanın ilk vitse-prezidenti, sonra isə ölkənin baş naziri vəzifəsində işləyib. İndoneziyanın ilk prezidenti Sukarno da daxil olmaqla İndoneziyanın müstəqilliyi üçün Hollandiyadan qarşı mübarizə aparmışdır. Hatta Qərbi Sumatra, Niderland Ost-Hindində (İndoneziya) anadan olmuşdur. İlk təhsilinden sonra Niderland Ost-Hindinin holland məktəblərində və sonra 1921-ci ildən 1932-ci ilə qədər isə Hollandiyada təhsil alıb. == Həyat == Hatta 12 Avqust 1902-ci ildə Fort De Kokda (indi Bukittinggi kimi tanınır) məşhur və güclü İslam ailəsində dünyaya gəldi. Onun babasına Payakumbuh yaxınlığındakı Batuhampar şəhərində uləma kimi hörmət edilirdi. Atası Hacı Məhəmməd Cəmil o səkkiz aylıq olarkən vəfat etdi və altı bacısı və anası ilə birlikdə yaşadı. Minhanqkabau ənənəsinin matriarxaizm cəmiyyətində olduğu kimi anasının ailəsində böyüdü. Anasının ailəsi zəngin idi və Hatta məktəbdə Quranı bitirməklə yanaşı hollandca da öyrəndi.1913-1916-cı illərdə Bukittinqqidə Sekolah Melayu ('Malay Məktəbi') bitirdikdən sonra Padanq şəhərində holland dili ibtidai məktəbi (ELS və ya Europeesche Lagere Məktəbi) bitirdi. On üç yaşındaykən Bataviada (indiki Cakarta) holland orta məktəbinə (HBS və ya Hogere burgerschool) qeydiyyatdan keçmək üçün imtahan verdi.

Mənzil — Adıyaman əyalətinin Kahta rayonunda yerləşən kənddir. == Tarix == Kəndin adı 1928-ci ildəki qeydlərdə də indiki adı ilə qeyd edilmişdir. 1960-cı il qeydlərində isə kəndin adı Durak olaraq xatırlanır. 2012-ci ildən sonra isə kənd yenidən indiki adını almışdır. Türkiyədə şöhrət qazanmış Nəqşibəndi təriqətinin bir qolu olan Mənzil Camaatı öz adını bu kənddən götürmüşdür. == Coğrafiyası == Kənd Adıyaman şəhər mərkəzindən 75 kilometr, Kaxta rayon mərkəzindən 42 km isə məsafədə yerləşir.

Qazı (qaz. қазы, qırğ. казы, başq. ҡаҙы, tatar. казылык, özb. qazi, krımtat. къазылыкъ) — bir sıra türk xalqları arasında sucuq və beşbarmaq hazırlanmasında istifadə edilən at ətli kolbasa,delikatesdir. Həm də qazı sözü bu kolbasanın hazırlanmasında istifadə olunan qabırğa yağı mənasını ifadə edir. == Tarixi == At əti çox kaloridir və köçərilərin həyatının sərt iqlim şəraitinə uyğunlaşmasında və uzun ömürlü olmalarına kömək edir. Qeyd etmək lazımdır ki, bütün atlar ət üçün kəsilmir və at əvvəlcədən kökəldilir.

Uiçiro Hatta — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 2 oyun keçirib.

Yekaterina Petrovna Boqolyubova (Kondratenko) (ukr. Катерина Петрівна Боголюбова; 12 iyul 1978, Kiyev) — Katya Chilly səhnə adı altında çıxış edən ukraynalı müğənni, musiqiçi və bəstəkar. Peşəkar karyerasının on üç ilində mətbuatın və ictimaiyyətin diqqətini çəkən dörd albom buraxmışdır. == Bioqrafiya == === Uşaqlıq və gənclik === Kondratenko ilk dəfə 1986-cı ilin yayında televiziya kanallarında görünür. Onun pioner düşərgələrindən birində “Çernobıl uşaqları” konserti zamanı çıxışı sovet televiziyası tərəfindən göstərilib. Bu səkkiz yaşlı müğənninin "33 inək" mahnısını ifa etdiyi ilk ciddi çıxış idi. Kondratenko ümumtəhsil məktəbinin üçüncü sinfində oxuyarkən folklor dərnəyində iştirak edir və “Oryol” uşaq folklor xorunda oxuyur. Musiqi məktəbində fortepiano və violonçel siniflərində oxuyub. VII sinifdə incəsənət məktəbinin folklor şöbəsində təhsil alır. Daha sonra Taras Şevçenko adına Milli Universitetə daxil olan Milli Humanitar Liseydaha oxuyur Taras Şevçenko adına Milli Universitetinin filologiya fakültəsində oxuyarkən ali təhsil alıb.

Kata

Kata çimərliyi (tay หาดกะตะ) — Andaman dənizində, Pxunet adasının qərb sahilində, ən çox ziyarət olunan çimərlik. Şimaldan Karon çimərliyi ilə sərhədlənir. Kata-Noy çimərliyindən 10 km, Pxunet şəhərindən 17 km, Pxunet hava limanından 47 km aralıda yerləşir. İnzibati baxımından Pxunet vilayətinin Karon rayonuna daxildir. 1970-ci illərdən ərazidə yurizm inkişaf edir. 26 dekabr 2004-cü ildə Hind okeanında zəlzələ və sunami nəticəsində ərazi böyük zərər görmüşdür. Sahil xəttinin uzunluğu 1,5 km-dir. Sahil aypara formasındadır. Çimərliyin şimal hissədə eni 70 m, cənubda isə 50 metrdir. Çimərliyin qarşı tərəfində Pu adası yerləşir.

Məhəmməd Məhəmməd əl-Əmir Avad əl-Səyid Atta (ərəb. محمد محمد الأمير عوض السيد عطا‎; 1 sentyabr 1968, Kafr əl-Şeyx – 11 sentyabr 2001) misirli terrorçu və ABŞ-nin dörd ticarət təyyarəsinin xüsusi mülki və hərbi hədəfləri məhv etmək niyyəti ilə hazırlanmış 11 sentyabr hücumlarının liderlərindən biri. Planlanmış hücumlar çərçivəsində Dünya Ticarət mərkəzinin Şimal Qülləsinə çırpılan Amerika Hava Yolları reys 11-in qarətçi pilotu vəzifəsini icra etmişdir. 33 yaşında, planlanmış hücumlarda iştirak edən 19 terrorçudan ən yaşlısı idi. Misirdə anadan olub böyüyən Atta 1990-cı ildə Qahirə Universitetində memarlıq təhsili aldı və Almaniyada Hamburq Texnologiya Universitetində təhsilini davam etdirdi. Hamburqda Əl-Quds məscidinə qatılan Atta, orada Hamburq radikal qrupunu yaradaraq Mərvan əl-Şəhhi, Rəmzi bin əl-Şibh və Ziyad Cərrahla görüşdü. Atta 1995-ci ildə Həcc ziyarətinə gedərək uzun müddət Almaniyada görünmədi. 1999-cu ilin sonu 2000-ci ilin əvvəllərinədək Əfqanıstanda Üsamə bin Laden və digər əl-Qaidə liderləri ilə görüşdü. Məhəmməd Atta və digər radikal qrup üzvləri planlanmış hücum üçün Bin Laden tərəfindən işə götürüldü. Atta 2000-ci ilin fevral ayında Hamburqa qayıtdı və ABŞ-də uçuş təhsili haqqında məlumatlar toplamağa başladı.

Kata Betlen (30 noyabr 1700 – 29 iyul 1759) — Transilvaniyalı yazıçı, Macarıstan və Rumıniyada ilk memuarçılardan biri olub. == Haqqında == Kata Betlen ölkəsinin mədəni və intellektual həyatında fəal iştirak edib. Yazıçının ailəsi cəmiyyətdə yüksək mövqe tuturdu — Bethlen klanı hökmdarlar və kanslerlər kimi Transilvaniyanın başçısı olmuşdur. Kata Betlen 17 yaşında katolik ilə evlənmək məcburiyyətində qaldı, bu evlilik ailəsinin siyasi qərarı idi. Bu evlilik ona çox pis təsir etdi. Həyat yoldaşı uşaqlarını əlindən aldı, Kata onlarla görüşə bilmirdi. Uşaqlarından ayrı yaşamaq çox çətin idi. Yazıçı öz memuarlarında uşaqları haqqında xatirələrini yazırdı. Həyat yoldaşının ölümündən sonra Kata bu dəfə sevgilisi ilə yenidən evləndi. İkinci evlilikdən çox xoşbəxt idi, lakin ikinci həyat yoldaşı və uşaqları rəhmətə getdilər.

Tsiqler-Natta katalizatorları – vinil monomerlərinin polimerləşmə katalizatorlarıdır. Onlar həmçinin stereomüntəzəm polimerlərin alınmasına da imkan verir. Bu katalizatorlar keçid metalların birləşmələrinin (TiCl4, TiCl3, VOCl3 və s.) alkillərlə və II-III qrup metalların halogenalkanları (AlR3, AlR2Cl, MgRCl, ZnR2) ilə qarşılıqlı təsirindən əmələ gələn komplekslərdən ibarətdir. Katalizatorlar polimerləşmə prosesində keçid metalın alkil törəməsi ilə koordinasiya olunur, sonra isə M—C, M—M əlaqəsi üzrə tətbiq olunur. == Tarixi == 1990-cı illərə qədər Tsiqler-Natta katalizatiolarının qəqiq təsir mexanizmi axira qədər öyrənilməmiş qalırdı. 2010-cu ildə Tsiqler-Natta katalizatiolarının istifadəsi ilə plastmas, elastomer və rezin istehsalının həcmi 100 milyon tondan artıq olmuşdur. == Növləri == Hal-hazırda Tsiqler-Natta katalizinin 3 növü tətbiq olunur: klassik – titan birləşmələrinin əsasında. Kataliz sokatalizator kimi alüminium üzvi birləşmələrinin iştirakı ilə gedir. Bir qayda olaraq, sokatalizator kimi trietilalüminium Al(C2H5)3 və triizobutilalüminium Al(C4H9)3 götürürlər; metallosen – metallosenlər əsasında (məs., titanosen dixlorid əsasında). Bu halda da sokatalizator tələb olunur, adətən, digər alüminium üzvi birləşmədən – metilalümoksandan (Al(CH3)O)n istifadə olunur; postmetallosen kataliz.

Akuta — Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı. == Toponimkası == Akuta - Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı. Türk dillərində aq və ut (azərbaycanca ot) sözlərindən ibarətdir. XIX əsrdə Qars əyalətinin Oltin dairəsində Aqut-Kom kənd və yayla adı, Aqutir, Azərbaycanda Şəki rayonunda Oxut (Aqut adından təhrif) adları ilə eyni mənadadır. Mal-qaranın yediyi "aq otluq" mənasındadır. XIX əsrdə Cənubi Qafqazda bu adın Aqudi forması da vardı: Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Sisyan rayonunda) Aqudi, Qars əyalətinin Oltin qəzasında Axut, Naxçıvanda Aqut-İr, Quba qəzasında Oqudi dağ adı və s. Naxçıvanda Akutir kənd adı ilə eyni bir kənd adı Akutiri formasında Kaxetiyada qeydə alınmışdır.