Поиск по словарям.

Mayya sivilizasiyası

Mayya (fr. Monthieux) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle. INSEE kodu — 01097. == Coğrafiyası == Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir. == Əhalisi == 2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.

Mayya incəsənəti — Mezoamerikan Mayya sivilizasiyasının incəsənəti. == Yaranması və xüsusiyyətləri == Mayyalılar sənət əsərlərini taxta və daş alətlərinin köməyi ilə yaradırdılar, dəmirdən yalnız eramızın 11-ci əsrində istifadə etməyə başlamışdılar, ancaq İspanların fəthi Mayyalılar arasında metal alətlərin yayılmasının qarşısını aldı. Hər Mayya krallığının özünəməxsus regional məktəbləri var idi. Bu məktəblər öz krallığında izlənilməsi tələb olunan tərz və incəsənət ənənələri yaradırdılar.. Mayya sənət əsərləri insanın qüdrəti və əhəmiyyəti barədə fikirləri əks etdirir. Bir çox sənət əsəri real həyatın xüsusiyyətlərini əks etdirməyə çalışırdı, canlı görüntülər yaradırdı. Təsviri sənət Mayya elitası tərəfindən ideoloji silah kimi istifadə olunurdu, Mayya allahlarının sonsuz güc sahibi olduqları iddia edilirdi. Əsərlərin çoxu padşahların və elitanın gücünü və böyüklüyünü öyərək, Mayya tanrılarının məhdudiyyətsiz gücə sahib olduğunu müdafiə edirdi. Mayya padşahları onları ucaltmaq məqsədi ilə müəyyən qaydalara uyğun olaraq təsvir edilirdi. Mayya sənəti klassik dövrdə özünün ən yüksək dövrünə çatdı.

Mayya memarlığı — Mayya sivilizasiyasının mühüm bir hissəsi. Mayya memarlığı müxtəlif dövrlərdə və müxtəlif şəhərlərdə fərqlənirdi. Mayya memarlığına aid olan binaların divarları, bir qayda olaraq, qırmızı idi. == Materiallar == Əsasən Mayya memarlığında tikilən binalarda əhəng daşından istifadə edilmişdir. Tikintidə istifadə edilən sement, əhəng, qum və su qarışığından yaranmışdır. Eyni bu tərkibin daş tozu ilə qarışığından divarları və tavanları əhatə edən mala yarandı. Daha sonra həmin divar və tavanlarda ieroqliflər və şəkillər kəski ilə tətbiq olundu. == İnkişaf tarixi == Mayya memarlığı formalaşma dövründə meydana gəldi. O dövrdə digər mədəniyyətlərin güclü təsiri altında inkişaf etmişdir. O dövrün binaları daşqından mühafizə olunmaq üçün aşağı platformalarda tikilən, pəncərəsiz və bir qapıdan olan adi daxmalar idi.

Mayya rəqəmləri — 20-lik say sisteminə əsaslanan yazı. Mayya rəqəmləri 3 elementdən təşkil olunub: 0 rəqəmi (balıqqulağı işarəsi), 1 rəqəmi (nöqtə) və 5 rəqəmi (üfüqi xətt). Məsələn, 12 ədədi 2 nöqtə və 2 üfüqi xətlə göstərilir: . == 19-dan böyük olan ədədlər == 19-dan böyük olan ədədlər 20-nin dərəcəsinə görə yuxarıdan aşağıya doğru yazılır.

Mayya — Qızıldərili Mayya xalqı tərəfindən qurulan Xristofor Kolumbdan əvvəlki Amerika sivilizasiyalarından biridir. Mərkəzi Amerika sivilizasiyası olan Mayya sivilizasiyası, min illər ərzində Meksikanın cənub-şərqindən, Honduras, Salvador və Qvatemalaya qədər uzanan Mezoamerika bölgəsində hökm sürmüşdür. Meksikanın cənub-şərqində beş dövlət qurmuş Mayyalar (Campeche, Chiapas, Quintana Roo, Tabasco və Yucatn), tarixləri boyu yüzlərlə dialekt istehsal etmişlər və bu dialektlərdən bəziləri günümüzdə hələ də danışılan 21–44 Mayya dilinin əmələ gəlməsini təmin etmişdir. Bu sivilizasiya e.ə.600 vasitələrində yüksəlişə keçmiş, b.e. 3-cü əsrdə qızıl dövrünə (klassik dövr, b.e. 250–900-cü illərində addım atmış, kənd-dövlətlərinin siyasi qarışıqlıqlar nəticəsində dağıldığı b.e.900-cü ilə qədər geniş bir sahədə varlığını davam etdirmiş və İspaniya işğalı ilə də, dağılma prosesinə girmişdir. Mayya sivilizasiyası bir çox baxımdan bitmiş olsa da, geniş inancın əksinə, Mayyalar yox olmamışlar, hazırda bu ölkələrdə yaşayır və Mayya dillərindən bəzilərini danışırlar. Köhnə Mayyaların (Mayyaların indiki nəsillərinə nisbətən deyilən termin) astronomiya, riyaziyyat, memarlıq və incəsənət kimi bir çox sahədə inkişaf etmiş bir mədəniyyət səviyyəsindədir. Rabinal Achi, Popol-Vuh, Çilam Balam, Mayya ədəbiyyatı bu mədəniyyətin həyatını təsvir edir. İspaniya işğalı 1697-ci ildə Itza Mayya'nın paytaxtı Tayas və Qvatemaladakı Mayyaların paytaxtı Zacpeten'in alınması ilə sona çatdı və son Mayya dövləti 1901-ci ildə paytaxtı Meksika işğalı ilə yox oldu.

Mayya — Mezoamerikanın yerli hindi xalqlarından olan etnolinqvistik qrup. Hazırda onlar Meksikanın cənubunda, Qvatemala və Belizdə, habelə El Salvadorun və Hondurasın qərbində məskunlaşıblar.

Mayya — Mezoamerikanın yerli hindi xalqlarından olan etnolinqvistik qrup. Hazırda onlar Meksikanın cənubunda, Qvatemala və Belizdə, habelə El Salvadorun və Hondurasın qərbində məskunlaşıblar.

Klassik Mayya sivilizasiyasının süqutu – inkişaf etmiş Klassik Mayya sivilizasiyasının VIII-IX əsrlərdə naməlum səbəblərdən süqut etməsi. Mayya xarabalıqlarına oyulmuş rəqəmlər Mayya mədəniyyətinin nə vaxt başa çatdığını göstərir. Kopanda qeyd edilən son tarix 820-ci ilə aiddir və digər Mayya şəhərləri də bunun ardınca tək-tək məhv olmuşdur: Naranxo 849-cu ildə, Karakol 859-cu ildə və Tikal 879-cu ildə. Süqut Xristofer Kolumbun Amerikaya gəlməsindən 600 il öncə baş verdiyindən və hansısa başqa xalqın onları məhv etməsi barədə izin olmaması Mayya mədəniyyətinin süqut etməsinin səbəbləri haqqında bir çox nəzəriyyələrin yaranmasına səbəb olmuşdur. == Səbəblər == Bir nəzəriyyəyə görə Mayya mədəniyyəti ekoloji problemlərə görə məhv olmuşdur. Məsələn, mayyalıların yerlərini genişləndirmək üçün meşələri məhv etdiyi irəli sürüldü. Bəzi alimlər zəlzələ, qasırğa, quraqlıq kimi təbii fəlakətlərin baş verdiyini irəli sürdülər. Hansısa xəstəliyin də mayyalılar arasında yayıldığı nəzəriyyələrdən biridir. 1995-ci ildə orta Yukatanda Çikankanub gölünün dibində 800-1000-ci illərə aid dövrdən qalan çpküntülərin tərkibində xeyli kalsium sulfat tapmışdırlar. Kalsium sulfat ancaq göldə çox az su varsa, xüsusilə quraqlıq zamanı dibə çökür.

Mayna (lat. Acridotheres) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin çovdarçıkimilər dəstəsinin tənbəlcüllütlər fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Azərbaycanda nominativ yarımnövü olan eyni adlı politipik növlə təmsil olunmuşdur. Adi sığırçından bir qədər kiçikdir. Rəngi əlvandır: başı, boynu, qanadları, və quyruğu qara, qarnı, qanadlarının üstündə və quyruğunun ucundakı zolaqlar ağdır, qalan lələkləri qonurumtul-çəhrayıdır. Dimdiyi ayaqları və gözünün altındakı xal sarıdır. Növün Arealı Asiya olsa da bir çox dünya ölkələrinə aparılmışdır. Yaşayış məntəqələrində oturaq yaşayan tamamilə sinantrop quşdur. Sürü halında gəzir və yuvalayır. Bakıda ilk dəfə yuvalanması 1983-cü ildə qeydə alınmışdır.

Mayka yaxud atlet — qolsuz və ya qısayollu alt köynəyi yaxud alt paltarı, həmçinin yay köynəyi və idman köynəyi. Alt paltarı kimi əsasən ağ rəngdə olur və daha çox ağ rəngə üstünlük verilir, lakin fərqli rənglərdə də mövcuddur. Əsasən yundan və pambıqdan tikilir. Mayka alt paltarıdır, atlet isə yay köynəyi və idman köynəyi kimi istifadə olunur və fərqli rənglərdə mövcuddur.

Lepechinia (lat. Lepechinia) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Mafiya — terror yolu ilə məqsədini həyata keçirən gizli təşkilat və ya cəmiyyət. Bir qrup tədqiqatçılar mafiyanın tarixini daha qədimlərə aid eləyirlər. Onların iddiasına görə, mafiya ərəblərin Siciliyanı işğalları zamanı yaranıb, özü də ərəb kəlməsi "maf(f)ja" — "qurtuluş yeri" sözündən götürülüb. Guya həmin dövrdə siciliyalılar milli dəyərlərin təbliği üçün gizli təşkilat yaradıblar ki, bu təşkilat da zadəgan Siciliya ailələri tərəfindən himayə olunurmuş. Sonradan ada vikinqlər, ardından ispanlar tərəfindən işğal olunanda yerli əhali qula çevrilməkdən qaçmaqdan ötrü vadilər arasındakı dayaq məntəqələrində – mafiyalarda gizlənirlər. Yeri gəlmişkən, xatırladaq ki, Mario Pyüzonun məşhur "Xaç atası" romanında da siciliyalı mafiozlar sözün mənasını məhz bu cür qəbul edirlər, yəni "qurtuluş" kimi. Diqqət etdinizsə, mafiyanın yaranma tarixiylə bağlı fərziyyələrin hamısı Siciliya ilə bağlıdır. Hamı havayı yerə Siciliya mafiyasından danışmır ki… Bu mənada Siciliya mafiyası üzvlərinin özlərinin bu tarixə olan münasibətini yazmamaq mafiyaya qarşı çıxmaq kimi bir şey olar. Onu deməklə kifayətlənək ki, Siciliya mafiozları özlərini əsası 1185-ci ildə müqəddəs Fransiska di Paolo tərəfindən qoyulmuş təriqətin davamçıları hesab edirlər. == Tarixi və quruluşu == Özlərini "Şərəfli Birlik" adlandıran Koza Nostranın təşkilatlanması, müasir bir şirkətin təşkilatlanmasını xatırladır: Capofamiglia (don/ata — Rəhbər) Consigliere (məsləhətçi/atanın sağ qolu) Sotto Capo (ikinci rəhbər) Capodecina (kapitan/capo) Uomini D'onore (əsgər) Vito Cascio Vito olaraq tanınan Vito Cascio Ferro 1862-ci ildə Palermoda doğulub.

Maya — qadın adı. Maya Anjelu – Amerikalı şairə. Maya Saviç — Monteneqronu təmsil edən həndbolçu. Maya Zebiç — Xorvatiyanı təmsil edən həndbolçu. Maya Sandu — Moldovalı dövlət və siyasi xadim Maya Bədəlbəyli — Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü Maya Tabakova — Bolqarıstanı təmsil edən bədii gimnast.

Dayya-Nueva (isp. Daya Nueva) — İspaniyada yerləşən bələdiyyə. Bələdiyyə Veqa-Baxa-del-Sequra ərazisinin 7,10 km² hissəsini əhatə edir. 2010-cu ildə hesablamalara görə əhali 1938 nəfərə çatmışdır. Əyalət paytaxt şəhərindən 18 km uzaqlıqda yerləşir.

Dayya-Vyexa (isp. Daya Vieja) — İspaniyada yerləşən bələdiyyə. Bələdiyyə Veqa-Baxa-del-Sequra ərazisinin 3,1 km² hissəsini əhatə edir. 2010-cu ildə hesablamalara görə əhali 696 nəfərə çatmışdır.

Habib Diqbo Q'nampa Mayqa (1 yanvar 1996) — Sent-Etyen klubundan icarə əsasında Liqa 2 təmsilçilərindən olan Metz klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Kot-d'İvuar futbolçusudur. == Klub karyerası == === Sent-Etyen === Mayqa öz peşəkar karyerasında debütünü Sent-Etyen klubu ilə 4 mart 2017-ci ildə etmişdir. Mayqa 90 dəqiqə meydanda mübarizə aparmışdır. Həmin görüşdə Sent-Etyen Liqa 1 görüşündə Bastiya ilə 0-0 hesabı ilə bərabərə qalmışdır. O, karyerasında ilk qolunu 14 oktyabr 2017-ci ildə Metz klubuna qarşı oyunda vurmuşdur. Mayqa 95-ci dəqiqədə qolla yadda qalmış və komandası 3-1 hesabı ilə qalib gəlmişdir. === Arsenal Tula === 21 fevral 2018-ci ildə Mayqa Rusiya Premyer Liqası təmsilçilərindən olan Arsenal Tula klubuna mövsüm sonuna qədər icarəyə verilmişdir. == Milli karyerası == Mayqa 2017-ci ilin noyabr ayında Dünya Kubokunun təsnifat mərhələsində Mərakeş millisinə qarşı oyunda iştirak etmək üçün Kot-d'İvuar millisinə dəvət almışdır.

Mayda Mehmedoviç (25 may 1990, Bar) — Monteneqronu təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Mayda Mehmedoviç Monteneqro yığmasının heyətində 2012-ci ildə London şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Final oyununda Norveç yığmasına 26:24 hesabı ilə məğlub olan Monteneqro yığması, London Olimpiadasını 2-ci yerdə başa vurdu və gümüş medal qazandı. Daha sonra Mayda Mehmedoviç Monteneqro yığmasının heyətində 2016-cı ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Qrup mərhələsində baş tutan beş oyunun hamısında məğlub olan Monteneqro yığması, Rio-de-Janeyro Olimpiadasını 11-ci yerdə başa vurdu.

Mayra Aqiyar (tam adı: Mayra Aguiar da Silva; d. 3 avqust, 1991, Braziliya) — Braziliya cüdoçusu, Olimpiya Oyunlarının bürünc mükafatçısı (2012, 2016), Dünya çempionu (2014) və beş dəfə Pan Amerika çempionu (2008, 2010, 2012, 2013, 2015). == Həyatı == 2012-ci ildə məşhur polşalı cüdoçu Darya Pogorzelesə London Olimpiadasında dörddəbir finalda qalib gəldi, amma yarımfinalda o, nəticədə qızıl medal qazanan Amerikalı Kylie Harrisonu məğlub etdi, üçüncü yer uğrunda mübarizə aparan təcrübəli Hollandiyalı cüdoçu Marhinda Werkerkə qalib gəldi və bürünc medal qazandı. 78 kq çəki dərəcəsində bürünc medal qazanmışdır.

Mayra Məhəmmədqızı (qaz. Майра Мұхамедқызы; 5 sentyabr 1965, Külcə, Sincan-Uyğur Muxtar Rayonu) — bir qazax opera müğənnisidir. O, "Paris Operası"nda ilk qazax qadın idi. Qazaxıstan Respublikanın əməkdar artistidir. == Həyatı == Mayra Məhəmməd qızı Çində anadan olub. Babaları 1930-cu illərdə Sovet hakimiyyətinin özbaşınalığından qaçaraq Qazaxıstan çöllərindən Çinə köçmüşdü. Musiqiçi valideynləri ona fortepiano çalmağı və oxumağı öyrənməsi üçün yerli musiqi məktəbinə yazdırmışdı. 1987-ci ildə Çin Xalqları Mərkəzi Universitetinin musiqi fakültəsini, daha sonra Quo Şu Cen ilə birlikdə oxuduğu Pekin Konservatoriyasını bitirdi. 1987-ci ildən Mayra ölkədə fəal iştirak etməyə başladı. "Qızıl Əjdaha" ümumittifaq vokal müsabiqəsində iştirak etdi və 6 il müddətində universitetdə dərs verdi.

Miho Manya (d. 5 noyabr 1996) — Yaponiya qadın futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 7 oyun keçirib.

Marya Kubaşec (y.sorb Marja Kubašec,alm. Maria Kubasch‎; 7 mart 1890 – 13 aprel 1976, Bautzen) — sorb uşaq yazıçısı, tərcüməçi və müəllimi. == Bioqrafiya == Marya Kubaşec 1890-cı il martın 7-də Budışın yaxınlığındakı Xasovun sorb kəndində anadan olub. 1902–1909-cu illərdə Erfurtdakı Pedaqoji Liseydə oxuyub. 1909–1911-ci illərdə Duysberqdə, 1911–1925-ci illərdə Krostvicedə müəllim işləmişdir. 1911-ci ildə "Matitsa Serbian" mədəni-maarif təşkilatına daxil olur. 1920–1922-ci illərdə "Serbski Student" tələbə qəzetinin redaktoru, 1920–1923-cü illərdə isə "Raj" uşaq jurnalının redaktoru olub. 1923-cü ildə "Budışında" ilk əsəri olan "Vusadnıy" povestini nəşr etdirir. 1925–1938-ci illərdə Polçnitsı kənd orta məktəbində müəllim, 1946–1952-ci illərdə Radibor və Budışında müəllim olub. 1952–1956-cı illərdə Budişindəki Sorb Pedaqoji Kurslarında elmi işçi kimi çalışmışdır.

Esra Manya (11 aprel 1999, Antalya) Türkiyə Superliqasında "Beşiktaş" klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən futbolçudur. Türkiyədə anadan olub, Azərbaycanın qadınlardan ibarət milli futbol komandasının böyüklər heyətinə qoşulmazdan əvvəl qadınlardan ibarət U-17 və U-19 komandalarında ölkəsini təmsil edib. == Klub karyerası == Manya 21 may 2013-cü ildə 1207 Antalya Muratpaşa Belediye Spor klubu ilə müqavilə imzaladı. 2013–14 mövsümündə İkinci Liqada oynamağa başladı. 2014–15 mövsümünün sonunda onun komandası liqanı çempion kimi başa vurdu və Birinci Liqaya yüksəldi. 2019–20 İkinci Liqa mövsümünün ikinci yarısında 2019–20 Birinci Liqasında oynamaq üçün Hakkarigücü Spora transfer oldu və üç matçda meydana çıxdı. 2020–21 liqa mövsümündə o, keçmiş klubuna qayıtdı. 2022–23 Super Liqa mövsümündə İstanbulun Beşiktaş J. K. klubuna transfer oldu. == Beynəlxalq karyerası == O, Türkiyənin 17 yaşadək futbolçulardan ibarət komandasına dəvət aldı və 12 may 2014-cü ildə Portuqaliyaya qarşı UEFA İnkişaf Turnirində debüt edib. Həmçinin 2015 və 2016-cı illərdə 17 yaşadək qadınlar arasında UEFA Çempionatının seçmə oyunlarında iştirak edib.

Manya Vilbuşevitz Şoxat (ivr. ‏מניה שוחט‏‎; 11 oktyabr 1879, Qrodno, Qrodno quberniyası[d], Rusiya imperiyası – 17 fevral 1961, Tel-Əviv) – rus və yəhudi siyasətçi. İsraildə kommuna məskunlaşmanın anası və kibbutz hərəkatının qabaqcılı olmuşdur. == Həyatı == === İlk illəri === Manya Şoxat 1880-ci ildə Qərbi Rusiyada yerləşən Losona ərazisində doğulmuşdur. O, 10 uşaqlı ailənin 8-ci uşağı idi. 15 yaşı olanda evindən qaçaraq qardaşının Minskdə yerləşən dülgərlik emalatxanasında işləməyə başlamışdır. Minskdə idiş dilini öyrənmiş, yəhudi işçilərlə əlaqələr qurmuşdur. Manyanın anası sekulyar şəxs olmuş, ərinin oğullarını ravvin kimi yetişdirmək ideyasına qarşı çıxmışdır. Manya Minskdə rus və yəhudi inqilabçı qruplaşmalara qoşulmuş, fəhlələrə oxuma, yazma, ədəbiyyat öyrədən gizli təhsil qrupları yaratmışdır. Onun Minskdəki fəaliyyəti həbs olunmasına gətirib çıxarmışdır.

Maya Anjelu (doğum adı Marqarita Enn Conson; 4 aprel 1928[…], Sent-Luis, Missuri – 28 may 2014[…]) – Amerikalı şairə. O, alim Con Brekston tərəfindən "ən məşhur qara dərili qadın" adlandırılmışdır.[mənbə göstərin] == Yaradıcılığı == Maya Anjelu öz uşaqlıq həyatından və ilkin böyük həyatından bəhs edən altı cildlik avtobioqrafik əsərləri ilə məşhurdur. Məhz bu ssər ona beynlxalq şöhrət gətirdi və Milli Kitab Mükafatına namizəd kimi təqdim edildi. Pulitser Mükafatı laureatıdır. == Ədəbiyyat == Angelou, Maya (1969). I Know Why the Caged Bird Sings. New York: Random House. ISBN 0-375-50789-2 Angelou, Maya (1984). "Shades and slashes of light". In Black women writers (1950–1980): A critical evaluation, Mari Evans, ed.