Hindlərdə Allah adıdır. Farslarda və bizdə isə “dişi dəvə” anlamında işlədilir. Şəxs adı kimi hər ikisi mümkündür. Simvolik mənası “ağ”, “gözəşirin” deməkdir. Bayatı da var: Buradan bir maya getdi, / Sallandı çaya getdi, / Yolunda cəfa çəkdim, / Əməyim zaya getdi. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Mayya (kommuna)
Mayya (fr. Monthieux) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01097.
== Coğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.
Mayya incəsənəti
Mayya incəsənəti — Mezoamerikan Mayya sivilizasiyasının incəsənəti.
== Yaranması və xüsusiyyətləri ==
Mayyalılar sənət əsərlərini taxta və daş alətlərinin köməyi ilə yaradırdılar, dəmirdən yalnız eramızın 11-ci əsrində istifadə etməyə başlamışdılar, ancaq İspanların fəthi Mayyalılar arasında metal alətlərin yayılmasının qarşısını aldı.
Hər Mayya krallığının özünəməxsus regional məktəbləri var idi. Bu məktəblər öz krallığında izlənilməsi tələb olunan tərz və incəsənət ənənələri yaradırdılar..
Mayya sənət əsərləri insanın qüdrəti və əhəmiyyəti barədə fikirləri əks etdirir. Bir çox sənət əsəri real həyatın xüsusiyyətlərini əks etdirməyə çalışırdı, canlı görüntülər yaradırdı. Təsviri sənət Mayya elitası tərəfindən ideoloji silah kimi istifadə olunurdu, Mayya allahlarının sonsuz güc sahibi olduqları iddia edilirdi. Əsərlərin çoxu padşahların və elitanın gücünü və böyüklüyünü öyərək, Mayya tanrılarının məhdudiyyətsiz gücə sahib olduğunu müdafiə edirdi. Mayya padşahları onları ucaltmaq məqsədi ilə müəyyən qaydalara uyğun olaraq təsvir edilirdi.
Mayya sənəti klassik dövrdə özünün ən yüksək dövrünə çatdı.
Mayya memarlığı
Mayya memarlığı — Mayya sivilizasiyasının mühüm bir hissəsi.
Mayya memarlığı müxtəlif dövrlərdə və müxtəlif şəhərlərdə fərqlənirdi.
Mayya memarlığına aid olan binaların divarları, bir qayda olaraq, qırmızı idi.
== Materiallar ==
Əsasən Mayya memarlığında tikilən binalarda əhəng daşından istifadə edilmişdir. Tikintidə istifadə edilən sement, əhəng, qum və su qarışığından yaranmışdır. Eyni bu tərkibin daş tozu ilə qarışığından divarları və tavanları əhatə edən mala yarandı. Daha sonra həmin divar və tavanlarda ieroqliflər və şəkillər kəski ilə tətbiq olundu.
== İnkişaf tarixi ==
Mayya memarlığı formalaşma dövründə meydana gəldi. O dövrdə digər mədəniyyətlərin güclü təsiri altında inkişaf etmişdir. O dövrün binaları daşqından mühafizə olunmaq üçün aşağı platformalarda tikilən, pəncərəsiz və bir qapıdan olan adi daxmalar idi.
Mayya rəqəmləri
Mayya rəqəmləri — 20-lik say sisteminə əsaslanan yazı.
Mayya rəqəmləri 3 elementdən təşkil olunub: 0 rəqəmi (balıqqulağı işarəsi), 1 rəqəmi (nöqtə) və 5 rəqəmi (üfüqi xətt).
Məsələn, 12 ədədi 2 nöqtə və 2 üfüqi xətlə göstərilir: .
== 19-dan böyük olan ədədlər ==
19-dan böyük olan ədədlər 20-nin dərəcəsinə görə yuxarıdan aşağıya doğru yazılır.
Mayya sivilizasiyası
Mayya — Qızıldərili Mayya xalqı tərəfindən qurulan Xristofor Kolumbdan əvvəlki Amerika sivilizasiyalarından biridir. Mərkəzi Amerika sivilizasiyası olan Mayya sivilizasiyası, min illər ərzində Meksikanın cənub-şərqindən, Honduras, Salvador və Qvatemalaya qədər uzanan Mezoamerika bölgəsində hökm sürmüşdür. Meksikanın cənub-şərqində beş dövlət qurmuş Mayyalar (Campeche, Chiapas, Quintana Roo, Tabasco və Yucatn), tarixləri boyu yüzlərlə dialekt istehsal etmişlər və bu dialektlərdən bəziləri günümüzdə hələ də danışılan 21–44 Mayya dilinin əmələ gəlməsini təmin etmişdir. Bu sivilizasiya e.ə.600 vasitələrində yüksəlişə keçmiş, b.e. 3-cü əsrdə qızıl dövrünə (klassik dövr, b.e. 250–900-cü illərində addım atmış, kənd-dövlətlərinin siyasi qarışıqlıqlar nəticəsində dağıldığı b.e.900-cü ilə qədər geniş bir sahədə varlığını davam etdirmiş və İspaniya işğalı ilə də, dağılma prosesinə girmişdir. Mayya sivilizasiyası bir çox baxımdan bitmiş olsa da, geniş inancın əksinə, Mayyalar yox olmamışlar, hazırda bu ölkələrdə yaşayır və Mayya dillərindən bəzilərini danışırlar.
Köhnə Mayyaların (Mayyaların indiki nəsillərinə nisbətən deyilən termin) astronomiya, riyaziyyat, memarlıq və incəsənət kimi bir çox sahədə inkişaf etmiş bir mədəniyyət səviyyəsindədir. Rabinal Achi, Popol-Vuh, Çilam Balam, Mayya ədəbiyyatı bu mədəniyyətin həyatını təsvir edir. İspaniya işğalı 1697-ci ildə Itza Mayya'nın paytaxtı Tayas və Qvatemaladakı Mayyaların paytaxtı Zacpeten'in alınması ilə sona çatdı və son Mayya dövləti 1901-ci ildə paytaxtı Meksika işğalı ilə yox oldu.
Mayya xalqı
Mayya — Mezoamerikanın yerli hindi xalqlarından olan etnolinqvistik qrup. Hazırda onlar Meksikanın cənubunda, Qvatemala və Belizdə, habelə El Salvadorun və Hondurasın qərbində məskunlaşıblar.
Mayya xalqları
Mayya — Mezoamerikanın yerli hindi xalqlarından olan etnolinqvistik qrup. Hazırda onlar Meksikanın cənubunda, Qvatemala və Belizdə, habelə El Salvadorun və Hondurasın qərbində məskunlaşıblar.
Klassik Mayya sivilizasiyasının süqutu
Klassik Mayya sivilizasiyasının süqutu – inkişaf etmiş Klassik Mayya sivilizasiyasının VIII-IX əsrlərdə naməlum səbəblərdən süqut etməsi. Mayya xarabalıqlarına oyulmuş rəqəmlər Mayya mədəniyyətinin nə vaxt başa çatdığını göstərir. Kopanda qeyd edilən son tarix 820-ci ilə aiddir və digər Mayya şəhərləri də bunun ardınca tək-tək məhv olmuşdur: Naranxo 849-cu ildə, Karakol 859-cu ildə və Tikal 879-cu ildə.
Süqut Xristofer Kolumbun Amerikaya gəlməsindən 600 il öncə baş verdiyindən və hansısa başqa xalqın onları məhv etməsi barədə izin olmaması Mayya mədəniyyətinin süqut etməsinin səbəbləri haqqında bir çox nəzəriyyələrin yaranmasına səbəb olmuşdur.
== Səbəblər ==
Bir nəzəriyyəyə görə Mayya mədəniyyəti ekoloji problemlərə görə məhv olmuşdur. Məsələn, mayyalıların yerlərini genişləndirmək üçün meşələri məhv etdiyi irəli sürüldü. Bəzi alimlər zəlzələ, qasırğa, quraqlıq kimi təbii fəlakətlərin baş verdiyini irəli sürdülər. Hansısa xəstəliyin də mayyalılar arasında yayıldığı nəzəriyyələrdən biridir. 1995-ci ildə orta Yukatanda Çikankanub gölünün dibində 800-1000-ci illərə aid dövrdən qalan çpküntülərin tərkibində xeyli kalsium sulfat tapmışdırlar. Kalsium sulfat ancaq göldə çox az su varsa, xüsusilə quraqlıq zamanı dibə çökür.