Поиск по словарям.

Geri qayıtmaq hüququ — insan hüquqlarının Ümumdünya Bəyannaməsində və Vətəndaş və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktda öz əksini tapmış, öz ölkəsinə qayıtmaq hüququ verən beynəlxalq hüququn qanunvericilik prinsipidir. Geri qayıtmaq hüququ əyalətin konstitusiyasında, immiqrasiya qanununda göstərilə bilər və ya diasporadan repatriasiya haqqında ayrıca bir qanun olaraq rəsmiləşdirilə bilər. == Tarixi == Yəqin ki, geri dönüş hüququnun ilk tanınması 1789-cu il Fransa inqilabından sonra Fransada 15 dekabr 1790-cı ildə qəbul edilmiş Hugenotlar Aktında əksini tapdı. Hugenotlara bütün vətəndaş hüquqlarının verilməsi ilə eyni vaxtda qanun, Fransa vətəndaşlarını dini təqiblər səbəbiylə xaricdə doğulmuş və fransız soyundan olan, qovulmuş və ya qaçan bütün insanları elan etdi. And içən geri qayıdan bütün vətəndaş hüquqlarına sahib idilər. Eyni zamanda, hugenotların böyük hissəsi bundan bir əsr əvvəl qovulmuşdu və bir çoxları İngiltərə, Almaniya və Cənubi Afrikanın yerli əhalisi ilə qarışmağı bacardılar. Qanun, 19 oktyabr 1945-ci ilə qədər qüvvədə qaldı, aralarında Nazizm tərəfdarlarının da ola biləcəyi Almaniyaya assimilyasiya olunmuş hugenotlar nəslinin köçməsinə icazə verilməməsi səbəbindən ləğv edildi. == Beynəlxalq hüquq == Ümumdünya İnsan Haqları Bəyannaməsinin 13-cü maddəsində deyilir ki, "hər kəs öz ölkəsi də daxil olmaqla istənilən ölkəni tərk etmək və öz ölkəsinə qayıtmaq hüququna malikdir". Bu maddənin mənası ilə bağlı fikir birliyi yoxdur, çünki əvvəlki bənddə "dövlət" ("hər kəsin hər bir əyalət daxilində sərbəst hərəkət etmək və yaşayış yerini seçmək hüququ") ifadəsi işlədildiyindən "ölkə" anlayışına icazə verilir. fərqli şərh edir.

Qaymaq — süd məhsulu. Yağ əldə etmək və yemək üçün istifadə olunur. Qaymaq almaq üçün qaynanmış südü qablara (teşt, tabaq və s.) töküb 15—20 saat saxlayırlar. Bu müddətdə südün qaymaq adlanan yağlı hissəsi üzə çıxır. Buna görə də qaymaq xalq arasında bəzən üz adlanır. Süd məhsullarının, o cümlədən qaymağın alınması gil qabların hazırlandığı Neolit dövrünə aiddir. Hazırda qaymaq sənaye üsulu ilə də alınır. Standarta görə tərkibində 20% yağ olan qaymaq adi, 35% yağ olanı isə yağlı qaymaq adlanır. Qaymağın tərkibində A, B, E, C vitaminləri, həmcinin şəkər və zülal var. 1 kq qaymaqdan 5000 kalori alınır.

İşığın qayıtması — iki mühitin (mühitlərdən heç olmasa biri şəffaf olmalıdır) sərhədinə düşdükdə işığın yayılma istiqamətinin dəyişməsi. İşıq mənbəyi olmayan сisimlərin görünməsinə səbəb işığın onların səthindən qayıtmasıdır. Qaytarıcı səth kələ-kötürdürsə, diffuz səpilmə (bütün istiqamətlərdə səpilmə), hamardırsa, güzgü qayıtması baş verir. == İşığın qayıtması qanunları == 1. Düşən şüa, qayıdan şüa və düşmə nöqtəsinlə qaytarıcı səthə çəkilmiş perpendikulyar bir müstəvi (düşmə müstəvisi) üzərindədir. 2. İşıqın qayıtma bucağı (qiymətcə) düşmə bucaqına bərabərdir.İşıq mənbəyi güclü olduqda işığın qayıtması qanunları pozulur. Qayıdan işığın intensivliyi işığın düşmə bucağından, polyarlaşmasından və mühitlərin sındırma əmsallarından asılıdır.

Qaytaq rayonu – Rusiya Federasiyasının subyekti olan Dağıstan Respublikasında inzibati ərazi vahidi. == Coğrafiyası == Rayonun sahəsi 699 km², inzibati mərkəzi Məcəlis kəndidir. == Əhalisi == 2002-ci ildə aparılmış siyahıya almaya əsasən rayonun 26.870 nəfər əhali yaşayır. Bu siyahıya almaya əsasən əhalisinin sayına görə rayonun ən iri yaşayış məntəqəsi Macalis kəndidir (5.766 nəfər).1989–cu ildə aparılmış siyahıya almaya əsasən rayon əhalisinin 75%-ni darginlər, 9%-ni qumuqlar, 16%-ni isə digər xalqlar təşkil edir. == Kəndləri == Rayonda 46 yaşayış məntəqəsi var və onların hamısı kənd tipli yaşayış məntəqəsidir.

Qaytaq usmiliyi — V–XIX əsrlərdə müasir Dağıstan Respublikasının Qaytaq, Dahadayev rayonlarının bütün ərazisi və Serqoqalla, Dərbənd və Qayakənd rayonlarının bir hissəsini tutan qaytaqların və cənub qumuqların feodal dövləti. Usmilik darginlərin məskunlaşdığı qaytağın şimalındakı dağətəyi əraziləri və qumuqların məskunlaşdığı sahil zonasının bir hissəsini ələ keçirirlər. Bu da onlara Dərbənd və Zaqafqaziyanı Şimali Qafqaz şəhərləri və Qara dəniz regionunun İtaliya koloniyaları ilə birləşdirən ticarət yoluna nəzarət etməyə imkan verirdi. Usmiliyin paytaxtı alınmaz bir dağda yerləşən qədim Qala-Köreyş qala şəhəri idi. XIV əsrin ikinci yarısında Usmilik Qızıl Orda tərəfdarı olduğu üçün Əmir Teymur dəhşətli hücumuna məruz qalır. Bu zərbədən yalnız XV əsrdə özünə gələ bilir. XVI əsrin sonunda Usmiliyin iqamətgahı qaytağın düz hissəsindəki Məcəlis kəndinə köçürülür, bundan sonra Usmilin dağlıq hissəsində təsiri zəifləyir. 1813-cü ildə Qaytaq usmiliyi Rusiya İmperiyasının Qaytaq-Tabasaran dairəsinin tərkibinə daxil olur. == Tarix == === Titulun mənşəyi === Qədim zamanlardan Ulluçay hövzəsinin orta hissəsində Qaytaq usmiliyi mövcud olmuşdur. Hökmdarın "usmi" titulunun mənşəyi aydın deyil: bir versiyaya görə o, ərəbcə "ismi" ("şöhrətli"), digərinə görə "qardaş" mənasını verən dargin "usi" sözündəndir.

Qaymaq Mustafa Paşa (ö. 1 oktyabr 1730) — III Əhməd səltənətində müxtəlif vəzifələrdə xidmət edən Osmanlı dövlət xadimi. == Həyatı == Doğum tarixi bilinmir. Atası IV Mehmedin sədrəzəmlərindən Bayburtlu İbrahim Paşa, anası isə yenə eyni dövrün sədrəzəmlərindən Mərzifonlu Mustafa Paşanın qızı Fatma xanım idi. Kiçik yaşlarından saraya alındı və burada Əndərunda təhsil aldı. Qapıçıbaşılığa qədər yüksəldi, ardından 1717-ci ilin fevralında ikinci miraxur, həmin ilin iyununda isə qapıçılar kəndxudası oldu. Bu dönəmdə sədrəzəm Nevşəhərli İbrahim Paşanın qızı Fatma xanımla (ö. 1765) evləndi və onun yaxın adamlarından biri halına gəldi. 1718-ci ilin mayında nişançı vəzir, 1721-ci ilin sentyabrında isə kaptan-ı dərya təyin edildi. Qətlinədək bu vəzifədə qalmışdır.

Qaytaq–Tabasaran dairəsi (rus. Кайтаго-Табасаранский округ) — Rusiya imperiyası (Dağıstan vilayətində) və RSFSR–in (Dağıstan vilayəti və Dağıstan MSSR–də) tərkibində, 1860–1928–ci illərdə mövcud olmuş inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Məcəlis idi.

İşığın tam daxili qayıtması - işıq optik sıx mühitdən optik seyrək mühitə keçdikdə düşmə bucağının müəyyən αlim<90° qiymətində sınma bucağını β≥90° olması və tamamilə düşdüyü mühitə qayıtması hadisəsidir. Limit bucağı sınma bucağının 90°-nə uyğun gələn düşmə bucağına deyilir. İşığın sınma qanunu - düşmə bucağı sinusunun sınma bucağı sinusuna nisbəti ikinci mühitin birinci mühitə nisbətən sındırma əmsalına bərabərdir: sinα/sinβ=n2/n1. Onda sinαlim/sin90°=1/n1. Yəni, bu üsulla mühitin havaya(təqribən vakuuma)nisbətən sındırma əmsalını hesablamaq olar. Mütləq sındırma əmsalı - vakuuma nisbətən sındırma əmsalıdır və işıq sürətinin mühitdə vakuuma nisbətən neçə dəfə azaldığını göstərir: n=c/v. Sındırma əmsalının (n) vahidi yoxdur. Optik sıx mühit - sındırma əmsalı böyük olan mühitdir. Məsələn, işıq sudan havaya, şüşədən havaya keçdikdə tam daxili qayıtma baş verir. Nisbi sındırma əmsalı mütləq sındırma əmsallarının nisbətinə bərabərdir və sındırma əmsalı böyük olan mühitdə işığın sürəti kiçikdir.

Şapurun Xosrovun yanına qayıtması — I Şah Təhmasibin sifarişi ilə 1539–1543-cü illərdə hazırlanmış və Təbriz miniatür məktəbinin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" əlyazmasına daxil olan, Ağa Mirək Mirzə Qiyas tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda Britaniya Milli Kitabxanasında (MS Or. 2265) saxlanılır. == Mövzu == Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasında, Şapur Xosrovun şəkli vasitəsilə Şirində ona qarşı eşq oyatdıqdan sonra, Xosrova müjdə vermək üçün onun yanına qayıdır. Nizami poemada bu epizodu belə təsvir edir: == Təsvir == Açıq çəmənlikdə zəngin bəzədilmiş çadır qarşısında saray əyanları və musiqiçilər əyləşmişlər. Təbiətin qoynunda, dağ döşündə kef məclisi qurulmuşdur. Qonaqlara naxışlı qablarda, üzəri sərpuşlarla örtülmüş yemək gətirilmişdir. Saqi qədəhlərə şərab süzür. Nimçələrdə meyvə və müxtəlif yeməklər görünür. Bəzəkli çadırda, qonaqların əhatəsində gənc Xosrov əyləşmişdir.

== Məzmun == Sənədli film XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda şəhərsalma işində yaxından iştirak edən Polşa memarlarının fəaliyyətindən danışır. == Film haqqında == Filmdə ssenari müəllifi və səs operatoru iştirak etmir.