Kin, küdurət. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Qarovulçu, keşikçi, nəzarətçi. 2. Məcazi mənada: hami, himayəçi. Dastanlarda hər iki mənada işlənir
Bax: pa.
Bax: payi-bəstə.
Ayaq altına döşənən ensiz, uzun xalça. Dastanlarda payandaz, pəyəndaz şəklində də işlənir. Padşah bu əhvalatı eşidən kimi əmr etdi, öz imarətindən qal
1. Ayağı buxovlanmış. 2. Məcazi mənada: əsir, aşiq. Dastanda 2-ci mənada işlənir. Oldum bir gözəlin payi-bəstəsi, Həm yar ənsuru, dil şikəstəsi
Pendir. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Arxa, ard.
Arxasınca gəlmək (getmək). Xab içində yatan novrəstə şahzadə, Gəl bizim ellərə, sor asta-asta. Mən olum bir ahu, sən də ol səyyad, Düşüb də peşimə var
Əsl mənası “oxun ucundakı sivri dəmir” olub klassik ədəbiyyatda “kirpik” mənasında işlənir. Gəldim mehman oldum, səni şad edim, Oyan bu qəflətdən, dur
1. Xarici görünüş; üz, surət; görkəm; bədən. 2. Gözəl. Həft peykər – yeddi gözəl. Mürəkkəb sözlərin tərkib hissəsi kimi də işlənir: mələkpeykər – mələ
Bax: teyləmək. Əbdülkəbir gör neylədi, Xəzangül bağrın peylədi. (“Dilsuz və Xəzangül”)
1. And, əhd. 2. Bağlaşma, razılaşma. Atam yanına gedirəm, Oğlan, gəlib apar məni. Səninlə peyman edirəm, Oğlan, gəlib apar məni
1. Qədəh, piyalə. 2. Çaxır, şərab. Dastanlarda 1-ci mənada rast gəlinir. Gülgəz Pəri saralıban solunca, Qaynayıban peymanələr dolunca, Qoy gəlməsin Mə
Beşdəbir. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qanad. Kəklik, pərin çatmaz şonqar pərinə. Gəlməsin könlünə güman, haralı? (“Məhəmməd və Güləndəm”) * Dir
Həyətyanı əkin sahəsi. Bəlkə, bizə bir öküz verə, biz də gətirib pərəkardan-zaddan əkək. (“Qurbani”)
1. Xidmətçi, qul. 2. Məcazi mənada: pərəstiş edən, pərəstişkar. Cəmi-cümlə hər məhşuri bilmişəm, Çağır kimlər sənə pərəskar olar
Bax: pərəskar.
Bax: pərəskar. Yusif deyər, sən də ondan var idin, Onların şahısan, pərəstkarıdın. Xabda görmüş sən Kəmtərə yar idin, Yusif hər elmdən bilər halları
Bax: peykər.
Dilimli, pərli, qanadlı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bıçaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Fırlamaq, uçmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Keşiş cübbəsi, keşişlərin geydikləri qara cübbə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Qoca, çox yaşlı kişi, ixtiyar. 2. Məcazi mənada: ustad, müəllim. Söz tamam oldu. Reyhan xanım kağızı aparıb gizlətdi
Qoca, ağsaqqal, ixtiyar. Bir məhəlləsində yeddilər, beşlər, Bir məhəlləsində bəzirgan işlər, Bir məhəlləsində doqquz dərvişlər, Bir məhəlləsində piran
Bax: piran.
Peşkəş, hədiyyə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bişirmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
16,38 kq-a bərabər ağırlıq ölçüsü. Put yarım çay gətir, qırx beş pud şəkər, Simavar qaynasın daim sarasər, On beş gün kef çəkmək hər axşam, səhər, Qıs
Duman, sis, tutqun hava. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Pusqu. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Busquda durmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: pud.
fars. büt Bütpərəstlərin öz əlləri ilə düzəldib özlərinə Tanrı etdikləri şəkil, heykəl. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. butə Hədəf, nişangah. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: bütxana. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Gizli, xəlvət. Pünhan danış, heç kəs səni duymasın, Şirin cana heç özgələr qıymasın, Öldürsə öldürsün, burda qoymasın, Yalvar, yapış yara, dil sənə qu
Qıvrılmış, qıvrım. Yüz qaməti-rəna ola, yüz kakili-pürçin... (“Qurbani”)
Püstan məmə, döş deməkdir. Adətən, xalq şeirində gözəlin sinəsi nara bənzədilir. Seydi, sana bir ərzim var, Dolan pünhanı-pünhanı
Yol. Qəfləli, qatırlı gedən bəzirgan. Xəbər ver bir mənə Dərbənd elindən. Rahın tay eyləyib gedən bəzirgan, Xəbər ver bir mənə Dərbənd elindən
Nişan almaq, hədəfə götürmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: rəbb. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Köçmə, səfər etmə. 2. Məcazi mənada: ölüm. Seyfəlmülük durub rəhlət üstündə, Zalım fələk cavan canım qəsdində, Bir namə yazılıb kağız üstündə, Moll
1. Qoşqu ləvazimatı, minik atına lazım olan əşyalar. 2. Döşənəcək, yatacaq. 3. Səfər ləvazimatı. Məndən sonra bu dünyadan doysunlar, Şahana rəxtimi mə
Bax: rəxtitab. Axşam rəxt-xabə girib yatdı. (“Tahir və Zöhrə”)
fars. rəxt – yatacaq, xab – yuxu Yataq, yorğan-döşək. Yəqin etdi ki, at üstə çox inciyib, odur ki, rəxtitab saldı, guya Abbas dincəlsin
Məhəmməd peyğəmbərin (s.ə.s.) ana bətninə düşdüyü gecə. Təbəssüm eyləyir hərdən nazənin, Mərifət anlayıb mənasın bilin
Bax: rəmmal. – Əlinizi qoyun qılıncın dəstəsinə. Münəccim deyil, rəmdar deyil, nə biləcək? (“Qurbani”)