bax hürriyyətpərvərlik
[ər. hürriyyət və fars. …pərvər] bax azadlıqsevər
is. Hürriyyəti, azadlığı sevmə; azadlıqsevərlik
is. [ər. “hərf” söz. cəmi] klas. Hərflər
is. [ər. “hüruf” söz. cəmi] Hərflər, əlifba. O hürufat ilə ki, biz yazırıq, onu oxumaq çətin bir məsələdir
is. [ər.] Hürufilik təriqəti tərəfdarı. Hürufi şairlər
is. XIV əsrdə Azərbaycanda meydana gəlmiş, Quranın hərflərindən bir sıra məna və hökmlər çıxaran təriqət
is. İtin, tülkünün və b. heyvanların çıxardığı kəsik-kəsik səs: hürmə səsi. İtin hürüşü. Hürüş səsi. – Ancaq yabana hürən köpəklərin xır-xırı, hürüşü
“Hürüşmək”dən f.is. Ov tulalarına qoşulmuş Qara köpək mağaraya girdi, bunun dalınca başqa itlər də getdilər və yenə də içəridə hürüşmə başlandı
qarş. Səs-səsə verərək hürmək, hamı birdən hürmək. Kəndin itləri hürüşüb, hər tərəfdən süvarinin üstünə tökülüşdülər
is. [ər.] Azərbaycan klassik muğamlarından birinin adı
is. [ər.] 1. Gözəllik, camal. O gözəlin hüsnündəki; Əzəməti şeirə gətir; Qəlbindəki çırpıntını; Hərarəti şeirə gətir
is. [ər.] Yaxşı, xeyirxah, xoş münasibət. □ Hüsn-rəğbət bəsləmək – xoş, xeyirxah, yaxşı münasibət göstərmək
is. [ər.] İbtidai məktəbdə, şagirdlərdə gözəl yazmaq vərdişləri aşılamaq üçün keçilən tədris fənni. Hüsnxət dərsi
is. [ər.] 1. Kədər, qəm, qüssə. Bu səs insana hüzn gətirir. – Durnaların oxumağı Vaqifə hüzn gətirməyir və könlünü pərişan qılmayır… F
sif. [ər. hüzn və fars. …avər – gətirən] klas. bax hüznlü. [Qətibə] əlvan çiçəkli xiyabanlar məhv olan bir xalqın yadigarı kimi qalan köhnə qəbiristan
sif. Qəmli, kədərli; qüssəyə, qəmə, kədərə batmış. Dizini qucaqladığı halda oturmuş hüznlü ana … ayağa qalxdı
“Üzr” sözünün canlı dildə işlənən forması (bax üzr 4-cü mənada). Hüzr yerinə gələnlər ev sahibinə başsağlığı verib dağılanda Molla Sadıqla Cahandar ağ
is. [ər.] klas. 1. Ön, qabaq, pişgah. □ Hüzur(u)na – yanına, qabağına, önünə. Hüzuruna çağırmaq. Hüzuruna gəlmək
Azərbaycan əlifbasının on ikinci hərfi. bax xe
nida. Gülüş, qəhqəhə bildirmək üçün işlədilən təqlidi söz. [İskəndər:] Allahın iti də mənim sözümə baxmır, nə qədər elədim, içəri girmədi
is. [fars.] klas. 1. Yuxu. Gecələr gözlərim xabı görməmək; Ol siyah nərgisiməstanədəndir. M.P.Vaqif. Dayansın qarşıda, gətirsən tabı; Ayıltsın qəflətd
[isp.] İspaniyada geniş yayılmış Kuba xalq rəqsi və onun havası
is. [fars.] köhn. Sarıqlı əfəndi, molla, seyid. Ey xacə, çalış surəti-zahirdə qəşəng ol! İstərsən özün surəti-mənada cəfəng ol! M
is. [fars.] bax xədim 1-ci mənada. Cariyələr Qətibənin yanında gələn iki nəfər xacəni qıdıqlayıb gülürdülər
is. köhn. Keçmişdə: hərəmxana qadınlarına nəzarət edən xədimlərin başçısı. Bir neçə gün keçdi. Bir sübh sərdarın hərəmxanasının xacəbaşısı gəlib baş ə
is. Xristianlığın rəmzi sayılan və bir-birini perpendikulyar olaraq qət edən iki mildən ibarət sitayiş obyekti
is. Xristian dini mərasimlərindən birinin adı, xaçı suya salma. Xaçaçuran bayramı
is. bot. Ləçəkləri xaç şəklində olan bitkilər fəsiləsi. Xaççiçəklilər fəsiləsinə bir sıra kələm, turp, vəzəri kimi qiymətli tərəvəz bitkiləri, xardal
“Xaçlamaq”dan f.is
f. Xaç suyuna salma mərasimi icra etməklə xristian etmək. Onların ata-anası və Nadya xala evdə yox idi … təzə doğulan çağanı xaçlamaq mərasiminə getmi
sif. 1. Xaç taxmış, xaçı olan. Xaçlı keşiş. 2. İs. mənasında, tar. Səlib müharibələri iştirakçısı
is. tar. Xaçlı (2-ci mənada) (səlib müharibələri iştirakçısı olan rıtsar paltarlarına tikilən xaç nişanına görə onlar belə adlanırdılar)
is. Xristian. İki-üç həftə bundan qabaq xaçpərəstlərin pasxa bayramı idi. C.Məmmədquluzadə. [Molla Sadıq:] Xaçpərəstlərin islam milləti arasında təfri
sif. Xaç şəklində olan, xaçaoxşar, xaç kimi. Xaçvari nişan. Xaçvari yol
is. Xaçvari şəkildə olan şeyin halı, görünüşü
is. [ər.] 1. köhn. Xidmət edən, xidmətçi. 2. Hər hansı ictimai fəaliyyət sahəsində özünü göstərmiş, xidmətləri olan şəxs
is. Xidmətçi qadın, qulluqçu. Müdir qadınla bir neçə xadimədən başqa [monastırda] kimsə qalmamış. Çəmənzəminli
is. Xidmətçilik
[fars.] klas. İstər, istərsə. Təfavüt eyləməz sənsiz mənə, ey sərvi-səngin-dil; Məkanın xah külxan, xah səhra, xah bağ olsun
is. [fars.] Bir arzunu, ehtiyacı yerinə yetirmək üçün edilən müraciət, təmənna; rica, təvəqqe, istək
zərf Xahiş edilmədən, öz razılığı ilə. İndi gecə vaxtı Xanpərinin təklifsiz, xahişsiz Qəmərin evinə gəlməsi çox maraqlı idi
[fars.] zərf İstər-istəməz, laqeydcəsinə. Qoca it xahnəxahi çıxmışdı qapıya və xahnəxahi öz vəzifəsini ifa edirdi
is. Yəhudilərdə baş kahin, ruhani başçısı. Sən indi bu gün Gəncədə bir adlı xaxamsan! Ə.Nəzmi
sif. [ər.] 1. Vətəninə, xalqına xəyanət edən; satqın, xəyanətkar, dönük. [Pəhləvanlar:] Dağ-daşından uçsun duman; Qara geysin xain insan! A
bax xaincəsinə. Fərhad, o saatda bir gecə bağda keçirdiyi xainanə dəqiqələr yadına düşüb, cəld ayağa durdu
zərf Xain kimi, xainliklə, xəyanətlə. Xaincə(sinə) hərəkət. Xaincəsinə basqın. – [Səlimin] rəftarı və hərəkəti nə Naşadın əlaqəsinə, nə də hər zaman g