[yun.] 1. mus. Bir tondan başqa tona keçmə (bax ton2 1 və 5-ci mənalarda). 2. mus. və inc. Tonallığa aid olan (bax tonallıq)
is. 1. mus. Musiqi ladının (kökünün), xromatik qammanın bu və ya digər pərdəsinin düzülüşündən asılı olaraq çıxardığı səslərin səciyyəvi xüsusiyyəti
is. Yanan, yaxud yandırmaq üçün üst-üstə yığılmış odun, çör-çöp, şax-budaq və s. yığını. Bir neçə tayqada sönən tonqalın; İstisi şerimdə, sözümdə qald
is. bot. İri çiçək qrupu və sünbülcükləri olan ot-bitki
sif. Rəqəmlərdən sonra gələrək maşının neçə ton yük apardığını, kranın neçə ton qaldırdığını və s. bildirir
[fr.] 1. dəniz. Gəminin (gəmilərin) sututumu və ya yükgötürmə, yükdaşıma qabiliyyəti. Gəminin tonnajı
[lat. tonus, əsli yun. tonos – gərginlik] 1. fiziol. Sinir sisteminin və əzələ toxumalarının yorğunluq törətməyən uzunmüddətli qıcıqlanması (fəaliyyət
sif. 1500 kiloqram yük götürən. İsti və bürkülü iyun günlərinin birində tonyarımlıq yük maşını Dəmirçilər kəndində kolxoz idarəsinin qabağında dayandı
is. Bərk səthə dəyəndə geri sıçrayan elastik materialdan hazırlanmış bütöv və ya içiboş şar. Futbol topu
is. 1. Nazik taxtaya sarınmış və ya lülə şəklində parça, arşınmalı. 3 top ağ. – [Əsgər bəy:] Mən ki bilirəm, [Hacı Qara], Ağcabədidə üç aydır üç top ç
is. 1. Artilleriya silahlarının ümumi adı. Artilleriya topu. Zenit topu. – Evlərin ürəyi qopur yerindən; Sarsılır varlığı top səslərindən
sif. Çoxlu, toplarla. Burada nə yoxdur, qəfəslərdə top-top çit, parça… Ə.Əbülhəsən
is. Topla oynanılan uşaq oyunu; kos-kos. Səhər tezdən böyük bir həvəslə məktəbə axışıb gələn uşaqlar hələ meydançada top-top oynayırdılar
is. Artilleriya. Həm çalınır təbil, kusü nağara; Daldan gəlir top-topxana, qumbara. A.Səhhət
1. top. Toplar, tüfənglər, odlu silahlar. Top-tüfəng səsləri batandan bəri; Gəzir qayalarda dağ keçiləri
sif. Top və tüfənglə silahlanmış, odlu silahlı. Top-tüfəngli dəstə
sif. və is. 1. Qalaq, yığın. Torpaq topası. – Dəyədən bir az aralıda, topa şeylərin arasında Rüxsarə bükülüb uzanmışdı
sif. və zərf 1. Qalaq-qalaq, yığın-yığın. Aşağılarda kəndin üstündə … topa-topa buludlar hərəkət edirdi
is. Kiçik topa, kiçik qalaq. Pambıq topacığı. Qar topacığı
sif. bot. Çiçəkləri topa şəklində olan. Topaçiçək ot.□ Topaçiçək dəlicincilim bot. – üstü tüklə örtülü birillik ot bitkisi
sif. 1. Bir ayağı, ya bir qolu şikəst və ya o birindən qısa olan. [Məmmədin] ayaq barmaqları yanmış və ayaqları da topal bir şəkil almışdı
is. bot. Kökü xalq təbabətində işlədilən soğanaqlı bitki
“Topalamaq”dan f.is
f. Yığıb topa halına gətirmək, bir yerə yığmaq; qalaqlamaq, toplamaq. Otu topalamaq. Samanı topalamaq
“Topalanmaq”dan f.is
məch. Bir yerə yığılıb topa halına gətirilmək, bir yerə yığılmaq, toplanmaq. Qurudulmuş pambıq topalandı
“Topalaşmaq”dan f.is
qarş. Bir yerə yığışmaq, toplaşmaq. Uşaqlar topalaşdılar
is. İki dəstəyə bölünmüş uşaqların topu ağacla vurmaqla oynadıqları uşaq oyunu. Topaldıqaç oynamaq
“Topallaşmaq”dan f.is
f. Topal olmaq, qolundan, ya qıçından şikəst olmaq; şikəstləşmək
is. Bir ayağın, ya qolun o birindən qısa və ya şikəst olması
is. bot. Qılçıqsız və ya kiçik qılçıqlı çoxillik ot bitkisi. Yanlardan ağarmağa başlayan topalotları və yaşıl pöhrələr dar cığırı örtürdü
cəm bot. Birçiçəkli və ya çoxçiçəkli birillik və çoxillik otların daxil olduğu bitki cinsi
sif. Sıx, qalın saqqalı olan, yekəsaqqal. Yuxarı başda topasaqqal, qorxunc sifətli, təqribən əlli yaşında bir adam oturmuşdu
sif. bot. Yarpaqları topa halında sıx olan. Topayarpaq bitkilər
is. [fr.] Şəffaf kristalları qiymətli daş olan rəngsiz, mavi, çəhrayı mineral
sif. Qısa, qalın bığları olan. Topbığ qoca
is. Qurumuş torpaq parçası; kəsək. □ Topçək vurmaq – kəsəkləri bellə vurub əzmək, belləmək, təpmək. [Güldanə] dayanıb fikirləşirdi… Topçək vurub Gülşə
sif. Çiçəkləri top şəklində olan. Topçiçək gül
is. 1. Artilleriya (topçu hissələr) əsgəri. Keçir uzaqvuran toplar bir alay; Bizim topçulara yoxdur əsla tay! Ə
is. 1. Topçunun vəzifəsi, işi. 2. bax artilleriya 3-cü mənada
sif. 1. Gücçatmaz, məğlubedilməz, yenilməz, alınmaz. El gücü, el köməyi; Topdağıtmaz qaladır. M.Rahim
zərf və sif. İri partiyalarla, toplarla, taylarla, böyük miqdarda, bütöv-bütöv (pərakəndə ziddi). Topdan və pərakəndə satış
is. İri partiyalarla, toplarla, taylarla satış, bütöv taylarla ticarət. Ağır sənaye məhsulunun topdansatış qiymətlərinin və yükdaşıma tariflərinin aşa
is. Malını pərakəndə deyil, topdan satan tacir