baqrati 2021

Tuşetiya (gürc. თუშეთი, Tuşeti) — Gürcüstanın şimal-şərqində yerləşən tarixi və coğrafi dağlıq ərazi. Ərazi, xüsusilə Mta-Tuşeti Milli Parkı, YUNESKO-nun Dünya Mirası Siyahısına daxil edilmişdir. == Coğrafiyası == İnzibati cəhətdən Tuşeti, Kaxeti bölgəsinin Axmeta bölgəsinin şimal hissəsini təşkil edir. Tuşeti bölgəsi, Kaxetinin cənubundan, Böyük Barbalo zirvəsindən (3294 m), Şaviklda (3578 m) şərqə qədər olan əsas Qafqaz aralığının bir hissəsi ilə ayrılır. 1980-ci illərdə inşa edilmiş Pşaveli-Abano-Omalo avtomobil yolu olan Abano Pass (2850 m), Tuşeti Omalonun ən böyük müasir yaşayış məntəqəsini Axmetin regional mərkəzi ilə birləşdirir. Şimaldan bölgə şərqdə Diklosmt (4285 m) qərbində Tebulosmt (4492 m) yuxarıdan Sulako-Terek Range (Lateral Range şərq hissəsi) tərəfindən Rus Çeçenistan ayrılır. Qərbdə buzlaqlarla örtülmüş dağ divarının arxivi, tarixi Kövsüreti bölgəsinin bir hissəsi olan Arçilo dərəsinin vadisində yerləşir. == Populyar mədəniyyətdə == Tuşetiyanın Omalo kəndində «Mimino» filmi çəkilmişdir. Ssenariyə görə baş qəhrəman Valiko Mizandari (Mimino) əslən Tuşetiyadandır.

Kutaisi məbədi və ya daha çox tanınan adı ilə Baqrati məbədi (gürc. ბაგრატის ტაძარი) — Gürcüstanın Kutaisi şəhərində yerləşən XI əsrə aid məbəd. Orta əsrlərdəki gürcü memarlığının şah əsəri olan məbəd, əsrlər boyu ağır ziyana uğramış və 1950-ci illərdən başlayıb, 2012-ci ildə yekunlaşdırılacaq mühüm bərpa işləri ilə tədricən başlayan bir proses ilə yenidən qurulmuşdur. Kutaisinin mərkəzində simvol abidə olaraq bilinən məbəd, Ukimerioni təpəsində yerləşir.

Aleksandr Baqrationi (gürc. ალექსანდრე, rus. Александр Ираклиевич, 1770, Kartli-Kaxetiya krallığı – 1844, Təbriz) — Gürcü şahzadəsi, II İraklinin oğlu. == Həyatı == Aleksandr Baqrationi 1770-ci ildə Tiflis şəhərində anadan olmuşdu. Atası Gürcüstan valisi, müstəqillik dövründə çar olmuş II İraklidir. II İrakli 1798-ci ildə vəfat edəndən sonra övladları arasında qarışıqlıq düşdü. Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği yazır: "Valinin vəliəhdi olan böyük oğlu Georgi xanı dualadılar. Onun qardaşları: Yulon xan, Parnaoz xan və Aleksandr mirzə bu işə razı olmadılar, çünki bunlar bir anadan olmuşdular. Georgi xan isə başqa bir arvaddan dünyaya gəlmişdi. Hər biri bir tərəfdən üsyana başlayıb vali ilə ədavət və düşmənçilik etdi.

Baqrat Georgiyeviç Baqrationi (8 may 1776, Tiflis – 8 may 1841, Sankt-Peterburq) — Baqrationilər çar sülaləsindən olan gürcü knyazı; Gürcüstan tarixi, veterinar tibb və iqtisadiyyat üzrə əsərlərin müəllifi. == Həyatı == === Gürcüstanda === 8 (19) may 1776-cı ildə Tbilisidə şahzadə Georginin (1746–1800), gələcək Gürcü çarı XII Georginin (1798–1800) ailəsində anadan olub və ilk həyat yoldaşı Ketevan Andronikaşvili (1754–1782) olub. Kartli və Kaxeti çarı II İraklinin nəvəsidir. == Ailəsi == Knyaz Durmişxan Çolakaşvili qızı Yekaterina Çolakaşvili ilə ailə qurub (1781–1831). 30 avqust 1805-ci ildə 2-ci dərəcəli Müqəddəs Yekaterina ordeni ilə təltif edilib. Sankt-Peterburqda vəbadan dünyasını dəyişib və Smolensk qəbiristanlığında dəfn olunub. Baqrat və Yekaterinanın çoxlu övladları var idi.

Baqrationovsk (rus. Багратионовск) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Kalininqrad vilayətinə daxildir.

Baqration əməliyyatı (rus. Операция Багратио́н) və ya Belorus strateji hücum əməliyyatı (rus. Белорусская наступательная операция) — 1944-cü ilin iyun-avqust aylarında İkinci dünya müharibəsi zamanı Şərq cəbhəsində Sovet və alman qoşunları arasında baş vermiş döyüş əməliyyatlarına verilən addır.

Baqrationlar və ya Baqrationilər (gürc. ბაგრატიონები) — Gürcüstanın qədim kral nəsli; Gürcüstanın bir çox, Rusiyanın isə bir neçə nəfər görkəmli dövlət və hərbi xadimi bu nəsildən çıxmışdı. Gürcü tarixi mənbələrində Baqrationilərin xronologiyası VI əsrdən hesablanır. Bəzi mənbələrə görə Avropada ən qədim kral nəslidir. == Milli mənşəyi == Qədim erməni mənbələrinə görə Baqrationilər Hay nəslindəndirlər, qədim gürcü mənbələrində isə Baqrationilər Farnavaz nəslinin davamçıları hesab edilir. Həmçinin, erməni mənbələri ənənəvi olaraq Baqrationilərin soykökünü İran şahı I Artakserksin dövründə — b.e.ə. V əsrdə, Ermənistan satrapı olmuş yəhudi əsir Şambata (Sumbata) bağlayırlar. Amma daha sonrakı erməni-gürcü mənbələrində bir qayda olaraq Baqrationilər Davud peyğəmbərin (Davud padşahın) törəmələləri hesab edilir. == İlkin Baqrationilər == == Orta əsrlərdə == XI–XII əsrlərdə Gürcüstan Baqrationilərin hakimiyyəti altında xeyli gücləndi. Kral IV David (Qurucu David) (1089–1125) Gürcüstanı müstəqilliyini bərpa etdi və bütün gürcü torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirdi.

Baqrationlar və ya Baqrationilər (gürc. ბაგრატიონები) — Gürcüstanın qədim kral nəsli; Gürcüstanın bir çox, Rusiyanın isə bir neçə nəfər görkəmli dövlət və hərbi xadimi bu nəsildən çıxmışdı. Gürcü tarixi mənbələrində Baqrationilərin xronologiyası VI əsrdən hesablanır. Bəzi mənbələrə görə Avropada ən qədim kral nəslidir. == Milli mənşəyi == Qədim erməni mənbələrinə görə Baqrationilər Hay nəslindəndirlər, qədim gürcü mənbələrində isə Baqrationilər Farnavaz nəslinin davamçıları hesab edilir. Həmçinin, erməni mənbələri ənənəvi olaraq Baqrationilərin soykökünü İran şahı I Artakserksin dövründə — b.e.ə. V əsrdə, Ermənistan satrapı olmuş yəhudi əsir Şambata (Sumbata) bağlayırlar. Amma daha sonrakı erməni-gürcü mənbələrində bir qayda olaraq Baqrationilər Davud peyğəmbərin (Davud padşahın) törəmələləri hesab edilir. == İlkin Baqrationilər == == Orta əsrlərdə == XI–XII əsrlərdə Gürcüstan Baqrationilərin hakimiyyəti altında xeyli gücləndi. Kral IV David (Qurucu David) (1089–1125) Gürcüstanı müstəqilliyini bərpa etdi və bütün gürcü torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirdi.

Baqrationlar və ya Baqrationilər (gürc. ბაგრატიონები) — Gürcüstanın qədim kral nəsli; Gürcüstanın bir çox, Rusiyanın isə bir neçə nəfər görkəmli dövlət və hərbi xadimi bu nəsildən çıxmışdı. Gürcü tarixi mənbələrində Baqrationilərin xronologiyası VI əsrdən hesablanır. Bəzi mənbələrə görə Avropada ən qədim kral nəslidir. == Milli mənşəyi == Qədim erməni mənbələrinə görə Baqrationilər Hay nəslindəndirlər, qədim gürcü mənbələrində isə Baqrationilər Farnavaz nəslinin davamçıları hesab edilir. Həmçinin, erməni mənbələri ənənəvi olaraq Baqrationilərin soykökünü İran şahı I Artakserksin dövründə — b.e.ə. V əsrdə, Ermənistan satrapı olmuş yəhudi əsir Şambata (Sumbata) bağlayırlar. Amma daha sonrakı erməni-gürcü mənbələrində bir qayda olaraq Baqrationilər Davud peyğəmbərin (Davud padşahın) törəmələləri hesab edilir. == İlkin Baqrationilər == == Orta əsrlərdə == XI–XII əsrlərdə Gürcüstan Baqrationilərin hakimiyyəti altında xeyli gücləndi. Kral IV David (Qurucu David) (1089–1125) Gürcüstanı müstəqilliyini bərpa etdi və bütün gürcü torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirdi.

Baqrationlar və ya Baqrationilər (gürc. ბაგრატიონები) — Gürcüstanın qədim kral nəsli; Gürcüstanın bir çox, Rusiyanın isə bir neçə nəfər görkəmli dövlət və hərbi xadimi bu nəsildən çıxmışdı. Gürcü tarixi mənbələrində Baqrationilərin xronologiyası VI əsrdən hesablanır. Bəzi mənbələrə görə Avropada ən qədim kral nəslidir. == Milli mənşəyi == Qədim erməni mənbələrinə görə Baqrationilər Hay nəslindəndirlər, qədim gürcü mənbələrində isə Baqrationilər Farnavaz nəslinin davamçıları hesab edilir. Həmçinin, erməni mənbələri ənənəvi olaraq Baqrationilərin soykökünü İran şahı I Artakserksin dövründə — b.e.ə. V əsrdə, Ermənistan satrapı olmuş yəhudi əsir Şambata (Sumbata) bağlayırlar. Amma daha sonrakı erməni-gürcü mənbələrində bir qayda olaraq Baqrationilər Davud peyğəmbərin (Davud padşahın) törəmələləri hesab edilir. == İlkin Baqrationilər == == Orta əsrlərdə == XI–XII əsrlərdə Gürcüstan Baqrationilərin hakimiyyəti altında xeyli gücləndi. Kral IV David (Qurucu David) (1089–1125) Gürcüstanı müstəqilliyini bərpa etdi və bütün gürcü torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirdi.

Baqrationovsk (rus. Багратионовск) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Kalininqrad vilayətinə daxildir.

Şahzadə David Baqrationi-Muxrani (gürc. დავით ბაგრატიონ-მუხრანელი); 24 iyun 1976, Madrid) — Baqrationi sülaləsinin əsas xəttinin rəhbəri.

Şahzadə Georgi (gürc. უფლისწული გიორგი; d. 27 sentyabr 2011) — şahzadə David Baqrationi və şahzadə Anna Baqrationi Qruzinskinin oğlu. Primogenituraya əsasən, əgər Qruzinski və ya Muxrani sülalələrində başqa ali əsilli və indi yaşayanlardan çox yaşayan Baqrationi şahzadəsi anadan olmazsa, şahzadə Georgi Baqrationi Evinin baş kişi varisi və XII Georginin baş varisi olacaq. == Həyatı == Şahzadə Georgi 2011-ci il sentyabrın 27-də, saat 22:40-da İspaniyanın Madrid şəhərində 3 kiloqram 700 qram çəkisi ilə anadan olub.

Şahzadə Georgi (gürc. უფლისწული გიორგი; d. 27 sentyabr 2011) — şahzadə David Baqrationi və şahzadə Anna Baqrationi Qruzinskinin oğlu. Primogenituraya əsasən, əgər Qruzinski və ya Muxrani sülalələrində başqa ali əsilli və indi yaşayanlardan çox yaşayan Baqrationi şahzadəsi anadan olmazsa, şahzadə Georgi Baqrationi Evinin baş kişi varisi və XII Georginin baş varisi olacaq. == Həyatı == Şahzadə Georgi 2011-ci il sentyabrın 27-də, saat 22:40-da İspaniyanın Madrid şəhərində 3 kiloqram 700 qram çəkisi ilə anadan olub.

Şahzadə Georgi (gürc. უფლისწული გიორგი; d. 27 sentyabr 2011) — şahzadə David Baqrationi və şahzadə Anna Baqrationi Qruzinskinin oğlu. Primogenituraya əsasən, əgər Qruzinski və ya Muxrani sülalələrində başqa ali əsilli və indi yaşayanlardan çox yaşayan Baqrationi şahzadəsi anadan olmazsa, şahzadə Georgi Baqrationi Evinin baş kişi varisi və XII Georginin baş varisi olacaq. == Həyatı == Şahzadə Georgi 2011-ci il sentyabrın 27-də, saat 22:40-da İspaniyanın Madrid şəhərində 3 kiloqram 700 qram çəkisi ilə anadan olub.

II Konstantin və ya Mahmudqulu xan — Kaxeti çarı (ö. 28.12.1732). II Konstantin İslamı qəbul etmişdi. Məhəmmədqulu (Mahmudqulu) xan kimi tanınırdı. == Həyatı == I İrakli Baqrationinin oğlu idi, İranda müsəlman olaraq böyüdülmüşdü. 1703-cü ildə İsfahan şəhərinin darğası olmuşdu. 1722-ci ildə Kaxeti çarı kimi hakimiyyətə başlamışdı. 4 may, 1723-cü ildə şahın əmri ilə VI Vaxtanqa hücum etmiş və Kartlini qısa müddətliyinə də olsa ələ keçirmişdi. Həmin vaxt Osmanlı ordusunun gözlənilməz hücumuna məruz qalan çar Gəncə-Qarabağ bəylərbəyi İbrahim paşa tərəfindən həbs olunmuşdu. 1725-ci ildə yenidən çarlığa qayıdan Konstantin Osmanlı ilə sülh bağladı.

I İrakli və ya Nəzər Əli xan — müəyyən fasilələrlə Kaxeti və Kartli çarı olmuş gürcü hökmdarı. 1642-ci ildə anadan olmuşdur. Atası çar I Teymurazın 3-cü oğlu David, anası Diasamidze ailəsindən Yelena Diasamidze idi. İrakli İslamı qəbul etmişdi. Nəzər Əli xan kimi tanınırdı. == Gəncliyi == 1648-ci ildə atasının ölümündən sonra Rusiyaya aparılmış, orda böyümüşdü. 1662-ci ildə Kaxeti çarı olmaq üçün geri qayıtmışdı. == Taxt uğrunda mübarizə == İrakli Kaxetiyanı ələ keçirməyə təşəbbüs göstərsə də, Şahnəvaz xan tərəfindən geri oturduldu. Darmadağın olunmuş İrakli Torqa qalasında gizləndi. İraklinin anasının aman istəyəni nəzərə alan Şahnəvaz xan 1664-cü ildə Torqa qalasını tutsa da İrakliyə toxunmadı.

Qriqol Baqrationi və ya Gürcüstan şahzadəsi Qriqol (ing. Prince Grigol of Georgia; 24 yanvar 1789, Tiflis – 21 sentyabr 1830, Sankt-Peterburq) — Bagrationidən bir gürcü kral şahzadəsi.

Knyaz Roman İvanoviç Baqration (gürc. რომან ივანეს ძე ბაგრატიონი, 1778, Qızılyar, Həştərxan quberniyası – 2 mart 1834, Tiflis, Gürcüstan quberniyası) — Rusiya Ordusunun general-leytenantı. Gürcü kral ailəsi Baqration sülaləsindəndir. 1812-ci il Vətən müharibəsi qəhrəmanını Pyotr ivanoviç Baqration onun kiçik qardaşıdır. 16 aprel 1790-cı il tarixində atlı leyb-qvardiya alayına yazıldı. Fəal hərbi xidmətə 16 aprel 1796-cı ildə Valerian Zubovun yanında kursant olaraq başladı. 1796-cı il mayın 10-da o, Kuban yeger korpusuna yazılaraq gizir vəzifəsinə yüksəldi. 1796-cı ildə Dərbəndin tutulmasında iştirak etdi. 25 aprel 1802-ci ildə Qusar leyb-qvardiyaya alayına leytenant olaraq təyin edildi. 1805 və 1807-ci illərdə o, fransızlarla döyüşüb.

Səlcuq-Baqrationi — Baqrationlar sülaləsinin üzvü kraliça Rusudan və Səlcuq şahzadəsi Qiyasəddin Türkanşahın evliliyi ilə yaranmışdır. Bu sülalə Baqrationlar sülaləsinin kiçik xətti sayılır. Üzvləri: VI David I Konstantin I Mixail II Vaxtanq I Baqrat I Aleksandr I Georgi II Konstantin I Demetre Sülalənin kişi nəsli I Demetrenin ölümü ilə kəsilmişdir.

Təklə Baqrationi (gürc. თეკლე; 1776, Kartli-Kaxetiya krallığı – 11 mart 1846, Tiflis) — Gürcü şairə. Baqrationilər sülaləsinin nümayəndəsi və Kartli-Kaxetiya çarlığının knyazqinası. Təklə 1776-cı ildə anadan olmuşdur. Atası Kartli-Kaxetiya çarı II İrakli, anası isə Dadianilər sülaləsindən olan Darican Dadianidir. Döyüşkən xarakterinə görə ona "Təklə-oğlan" (gürc. თეკლე-ბიჭ) ləqəbi verilmişdir. O, 7 sentyabr 1800-cü ildə Gürcüstanın məşhur sülaləsi Orbelianilərdən olan Saqareco hakimi knyaz Vaxtanq Orbeliani ilə evlənmişdir. Bu evlilikdən Aleksandr, Nikoloz, Dimitri və Vaxtanq adlı uşaqları olmuşdur. 1801-ci ildə Karli-Kaxetiya çarlığının Rusiya imperiyası tərəfindən ilhaq edilməsindən sonra, digər gürcü zadəganlarından fərqli olaraq Təklə Kartli-Kaxetiyadan çıxarılmamışdır.

Vaxuşti Baqrationi; Şahzadə Vaxuşti (gür.: g.ə. ვახუშტი ბატონიშვილი, l.ə. vaxuşti batonişvili) — Kartli kralı VI Vaxtanqın nigahdankənar oğlu, alim, coğrafiyaçı, tarixçi və kartoqraf. 1717–1724-cü illərdə Kartlinin siyasi həyatında fəal iştirak etmişdir: VI Vaxtanqın əmri ilə 1722-ci ildə (I Pyotrun Xəzərsahili əyalətlərə yürüşü zamanı Səfəvi şahına xəyanət edən VI Vaxtanq oğlu III Bakarla birlikdə 40.000 əsgər ilə rus ordusuna qoşulmaq üçün Gəncəyə gedərəkən və orada Rusiya imperatorundan xəbər gözləyərkən: 1722-ci ilin avqust–noyabr aylarında) Kartlinin hakimi, 1724-cü ildə isə Aşağı Kartli ordusunun baş komandanı təyin edilmişdi. 15 iyul, 1724-cü ildə kral ailəsinin digər üzvləri ilə birlikdə Rusiya çarlığına (Həştərxana) köçdü. 1757-ci ildə Moskvada vəfat edən Vaxuşti bu şəhərdə yerləşən "Don monastırı" nekropolunda dəfn edilmişdir. Vaxuşti, qısa adı Kartvel krallığının təsviri (gür.: g.ə. აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, l.ə. ağtsera sameposa sakartvelosa) – tam adı Kartvel krallığının təsviri, onun adət və qanunları (gür.: g.ə. აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, ზნენი და ჩვეულებანი საქართველოსანი l.ə.

Vaxuşti Baqrationi körpüsü (gürc. ვახუშტი ბაგრატიონის ხიდი) — Gürcüstanın paytaxtı Tiflis şəhərində, Kür çayı üzərində yerləşən avtomobil körpüsü. Körpü paytaxtın Saburtalo və Didube rayonlarını (Didube-Çuqureti rayonu) birləşdirir. Körpü Kutaisi və Baxuşti Baqrationi küçələrinin girəcəyində yerləşir. Bu küçələri George Saakadze enişi ilə birləşdirir. Sol sahil hissədə avtovağzal, Didube dəmir yol və metro stansiyaları vardır. Körpüdən yuxarı axar boyunca Şota Şalikaşvili, aşağı axar üzrə isə Çariça Tamar körpüləri yerləşir. Körpü gürçü şahzadəsi, tarixçi və coğrafiyaçısı Vaxuşti Baqrationinin şərəfinə adlandırılmışdır. Körpü 1974–1976-ci illərdə inşa edilmişdir. Layihə "Kavqiprotrans" institutunuin mühəndisləri Q. Breqvadze, İ. Koşkadze və mühəndis N. Lomidze tərəfindən hazırlanmışdır.

İrakli Baqration-Muxraneli (gürc. ირაკლი ბაგრატიონ-მუხრანელი; 21 mart 1909 və ya 3 aprel 1909, Tiflis – 30 oktyabr 1977, Madrid) — keçmişdə Gürcüstanın hakim sülalələrindən biri olan Baqrationilər sülaləsinin davamçısı. O, Baqrationilərin Muxraneli qoluna mənsub idi. İrakli 21 mart 1909-cu ildə hazırda Gürcüstanın paytaxtı, 19-cu əsrdə isə Rusiya imperiyasının tərkibində olan Tiflis şəhərində anadan olmuşdur. Onun atası Muxraneli knyazı Georq Baqrationi (1884–1957), anası isə Yelena Siqismundovna adlı qadın olmuşdur. 1921-ci ildə Qırmızı Ordunun Gürcüstanı işğal etməsindən sonra onun ailəsi Gürcüstanı tərk etmək məcburiyyətində qaldı. İrakli ilk təhsilini Almaniyada almışdır. Daha sonra o, İtaliyada yaşamağa başlamışdır. İtaliyada yaşadığı dövrdə Mariya Belayeva ilə evlənmiş, lakin sonradan boşanmışdır. İkinci evliliyi 1940-cı ildə, Roma şəhərində Mariya Antonietta ilə baş tutmuşdur.

Baqrationlar və ya Baqrationilər (gürc. ბაგრატიონები) — Gürcüstanın qədim kral nəsli; Gürcüstanın bir çox, Rusiyanın isə bir neçə nəfər görkəmli dövlət və hərbi xadimi bu nəsildən çıxmışdı. Gürcü tarixi mənbələrində Baqrationilərin xronologiyası VI əsrdən hesablanır. Bəzi mənbələrə görə Avropada ən qədim kral nəslidir. == Milli mənşəyi == Qədim erməni mənbələrinə görə Baqrationilər Hay nəslindəndirlər, qədim gürcü mənbələrində isə Baqrationilər Farnavaz nəslinin davamçıları hesab edilir. Həmçinin, erməni mənbələri ənənəvi olaraq Baqrationilərin soykökünü İran şahı I Artakserksin dövründə — b.e.ə. V əsrdə, Ermənistan satrapı olmuş yəhudi əsir Şambata (Sumbata) bağlayırlar. Amma daha sonrakı erməni-gürcü mənbələrində bir qayda olaraq Baqrationilər Davud peyğəmbərin (Davud padşahın) törəmələləri hesab edilir. == İlkin Baqrationilər == == Orta əsrlərdə == XI–XII əsrlərdə Gürcüstan Baqrationilərin hakimiyyəti altında xeyli gücləndi. Kral IV David (Qurucu David) (1089–1125) Gürcüstanı müstəqilliyini bərpa etdi və bütün gürcü torpaqlarını öz hakimiyyəti altında birləşdirdi.