CAZİBƏ
[ər.] сущ. 1. чӀугун (материя тир затӀари сада-сад вичелди чӀугунин кьетӀенвал); // чӀугунин (мес. къуват); 2. пер. ялун, чӀугвадай (ялдай) къуват, инсандин гуьгьуьл вичел желб ийидай кьетӀенвал, гуьзелвал.
Cazibə
Cazibə qüvvəsi, qravitasiya qüvvəsi, çəkim qüvvəsi və ya sadəcə cazibə, çəkim (lat. gravitas—"ağırlıq") — kütləyə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen və fizikada təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.
Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər Yer tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa planetlərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır.
Müasir fizika cazibəyə Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir və Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur.
== Yaranmasına dair ==
Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars astronomu Məhəmməd ibn Musa IX əsrdə fəza cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir.
Cazibə (qrammatika)
Cazibə (qrammatika) — Dilçilikdə cazibə, bir cümlədəki bir xüsusiyyəti bir sözdən digərinə yanlış şəkildə genişləndirən dil istehsalında bir səhv növüdür. Bu, başqa sözlə razılaşma əsasında xüsusiyyətin təyin edildiyi razılığın cəlb edilməsinə aid ola bilər. Bu, adətən ingilis dilində mövzu fel razılaşması ilə baş verir, xüsusən də mövzu mürəkkəb isim fraza quruluşunda feldən ayrıldıqda. O, həmçinin qrammatik rollara əsaslanan xüsusiyyətlər təyin edən hal sürücüsünə və ya ingilis dilinin dialektal formalarında inkar hissəciklərini genişləndirən mənfi sürücüyə aid edilə bilər.
== Müqavilə cəlbediciliyi ==
Razılaşmanın cəlbediciliyi felin mövzudan fərqli olan isimlə uyğunlaşması zamanı baş verir. Bu, ən çox mürəkkəb mövzu isimləri ilə baş verir, bunun əsas nümunəsi New Yorker-də ortaya çıxdı:
ABŞ-da ingilis dilini rəsmi dil etmək səyləri getdikcə sürətlənir.
Mövzu isim söz birləşməsinin “səy” başlığı cəmdir, lakin fel tək formada görünür, çünki ara cümlədəki “dil” yerli isim təkdir və buna görə də tək xüsusiyyətin “is”də görünməsinə səbəb olur. . Bok bu misala işarə etsə də, cümlədəki kimi yerli isimlərin çoxalma və felə cəmləşməsinin daha geniş yayılmış nümunəsinə əməl etmir:
"Kabinetlərin açarı yoxdur"
Cəmli isimlərin daha tez-tez cəlb edilməsi tendensiyası çoxluğun bir xüsusiyyət kimi qeyd edilməsindən qaynaqlanır, burada təklik standartın bir hissəsi hesab olunur və isimlərin çoxluq işarəsinin aktivləşməsi felin cəm formasının aktivləşməsini cəlb edir. Razılaşma yalnız Subject Verb razılaşması ilə deyil, həm də İngilis dilində WH hərəkətində Obyekt Verb razılaşması ilə görünür. Bu qeyri-qrammatik quruluşu götürək.
Cazibə qüvvəsi
Cazibə qüvvəsi, qravitasiya qüvvəsi, çəkim qüvvəsi və ya sadəcə cazibə, çəkim (lat. gravitas—"ağırlıq") — kütləyə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen və fizikada təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.
Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər Yer tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa planetlərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır.
Müasir fizika cazibəyə Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir və Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur.
== Yaranmasına dair ==
Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars astronomu Məhəmməd ibn Musa IX əsrdə fəza cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir.
Cinsi cazibə
Cinsi cazibə, cinsi cəzb etmə və ya cinsi cazibədarlıq bir fərdin başqalarının cinsi və ya erotik maraqlarını cəlb etmək qabiliyyətidir. Bu, cinsi seçimdə və ya yoldaş seçimində bir amildir. Cazibə digər amillərdən əlavə bir insanın estetikasında, hərəkətlərində, səsində və ya qoxusunda da vurğulanır. Cazibədarlığı bir insanın bəzəkləri, geyimləri, ətri və ya tərzi ilə artırmaq mümkündür.
Yaxşı Cazibə
Yaxşı Cazibə (türk. Yahşi Cazibe) — Süreç Film kinoşirkətinin istehsalı olan və Türkiyənin ATV kanalında yayımlanan televiziya serialı.
Səthi cazibə
Səthi cazibə (və ya qeyri-səmimi cazibə) — insanın həqiqətən inandığı və ya etmək istədiyi şeydən çox, başqaları tərəfindən yaxşı qarşılandığı üçün bir şey söyləmək və ya etmək sosial hərəkətinə aiddir. Buna bəzən "insanlara eşitmək istədiklərini söyləmək" deyilir. Səthi cazibə ümumiyyətlə həvəsləndirmək və ya inandırmaq üçün təsirli bir yoldur və təəssürat/özünü təqdimetmə nəzarətinin çoxsaylı elementlərindən biridir.
Açıq-aşkar gizli niyyətlərlə müşayiət olunan yaltaqlıq və cazibədarlıq cəmiyyətdə ümumiyyətlə qiymətləndirilmir və insanların çoxu özlərini səmimi tərifləri səthi olanlardan ayırmağa çalışırlar, lakin tədqiqatçılar hətta zahirən manipulyasiya cazibəsinin də təsirli ola biləcəyini efektiv olduğunu deyirlər. İfadə edilən münasibətlər mənfi və ya rəddedici olsa da, gizli münasibətlər çox vaxt müsbət təsir göstərir. Cazibədarlığın və yaltaqlığın effektivliyi adətən adamın özünü yaxşı hiss etmək təbii istəyindən irəli gəlir.
Səthi cazibə dağıdıcı ola bilər. Həddindən artıq sosial zəka ustası olmaqla və digər insanların sosial siqnallarını sonsuz olaraq qəbul edərək özünə hörməti qurban verə bilər.
Zahirən cazibədar olmaq bacarığı tez-tez teatr, ticarət, siyasət və diplomatiya kimi sahələrdə uğur qazandırır. Səthi cazibədarlar daha xoş təzahürləri ilə müxtəlif müsbət nəticələr yarada bilirlər, onların danışıq bacarıqları xoşa gəlmək qabiliyyətinə görə ictimai yerlərdə yüngül əyləncə təmin edir.
Seksi cazibə
Cinsi cazibə, cinsi cəzb etmə və ya cinsi cazibədarlıq bir fərdin başqalarının cinsi və ya erotik maraqlarını cəlb etmək qabiliyyətidir. Bu, cinsi seçimdə və ya yoldaş seçimində bir amildir. Cazibə digər amillərdən əlavə bir insanın estetikasında, hərəkətlərində, səsində və ya qoxusunda da vurğulanır. Cazibədarlığı bir insanın bəzəkləri, geyimləri, ətri və ya tərzi ilə artırmaq mümkündür.
Seksual cazibə
Cinsi cazibə, cinsi cəzb etmə və ya cinsi cazibədarlıq bir fərdin başqalarının cinsi və ya erotik maraqlarını cəlb etmək qabiliyyətidir. Bu, cinsi seçimdə və ya yoldaş seçimində bir amildir. Cazibə digər amillərdən əlavə bir insanın estetikasında, hərəkətlərində, səsində və ya qoxusunda da vurğulanır. Cazibədarlığı bir insanın bəzəkləri, geyimləri, ətri və ya tərzi ilə artırmaq mümkündür.
Cazibə (film, 2017)
Cazibə — Rusiya istehsalı olan, fantastik janrda çəkilmiş filmdir. Fyodor Bondarçukun rejissoru olduğu film, 2017-ci ildə çəkilib. Film Moskvanın Çertanavo rayonu ərazisində yerlilərin Yadplanetlilər ilə ünsiyyətindən bəhs edilir.
Film Rusiyada, "Stalinqrad", "Ekipaj" və " Düelçi " filmlərindən sonra IMAX formatına çevrilmiş dördüncü filmdir. Rusiyada geniş yayımlanan filmin premyerası 24 yanvar 2017-ci il tarixində baş tutub.
Filmin Rusiya kino teatrlarında kassa yığımı 18 145 514 dollar olub. Filmin xərcləri isə 6.5 milyon dollar göstərilib.
== Süjet ==
Filmin süjet xəttinin mərkəzində yadplanetli Hekon ilə Moskva sakinləri, gənc məktəbli Yuliya Lebedeva, Yuliyanın atası polkovnik Valentin Lebedev və Yuliyanın dostu Artyomun əlaqələri dayanır.
İnsanla bioloji cəhətdən eyni, lakin texnoloji cəhətdən çox inkişaf etmiş bir varlıqların yaşadığı planetdən olan Hekon, araşdırma aparmaq üçün öz planetindən Yer planetinə gəlir. Hekon öz kosmik gəmisi ilə yerə yaxınlaşır və gəmisini xüsusi sistem ilə gözə görunməz edir.
Yerin cazibə qüvvəsi
Cazibə qüvvəsi, qravitasiya qüvvəsi, çəkim qüvvəsi və ya sadəcə cazibə, çəkim (lat. gravitas—"ağırlıq") — kütləyə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen və fizikada təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.
Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər Yer tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa planetlərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır.
Müasir fizika cazibəyə Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir və Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur.
Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars astronomu Məhəmməd ibn Musa IX əsrdə fəza cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir.
Ümumdünya cazibə qanunu
Ümumdünya cazibə qanunu — məşhur ingilis fiziki İsaak Nyutonun təklif etdiyi qanuna görə aralarındakı məsafə
R
{\displaystyle R}
, kütlələri
m
1
{\displaystyle m_{1}}
və
m
2
{\displaystyle m_{2}}
olan iki maddi nöqtə bir- birini kütlələrinin hasili ilə düz,aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olan qüvvə ilə cəzb edir:
F
=
G
⋅
m
1
⋅
m
2
R
2
{\displaystyle F=G\cdot {m_{1}\cdot m_{2} \over R^{2}}}
Qravitasiya sabiti – kütlələri 1 kq, aralarındakı məsafə 1 metr olan iki bircins kürə arasındakı cazibə qüvvəsinə bərabər olan sabitdir, G=
6,673
⋅
10
−
11
{\displaystyle 6{,}673\cdot 10^{-11}}
м³/(кq·san²).
Qravitasiya sahəsinin əsas xassəsi budur:
-Qravitasiya sahəsini mənbəyi kütlədir:böyük kütləli cisimlərin qravitasiya sahəsi kiçik kütləli cisimlərin qravitasiya sahəsinden daha böyükdür.Bilirik ki bütün cisimlər yer tərəfindən cazibə olunur.Həm də Günəş bütün planetləri həmçinin də Yeri cəzb edir.Buna səbəb Günəşin kütləsinin planetlərin kütləsinin hamısından böyük olmasıdır.Ümumdünya cazibə qanunu belə ifadə olunur:
Cazibə qüvvəsi cisimlərin kütlələri ilə düz,arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs asılıdır.
Nyuton nəzəriyyəsinə görə hər konkret kütlə özünə cəzbetmə sahəsi yaradır, bu sahə qravitasiya sahəsi adlanır. Bu sahənin potensialı var və
M
{\displaystyle M}
kütləli maddi nöqtə üçün qravitasiya potensialının funksiyası belə hesablanır:
φ
(
r
)
=
−
G
M
r
{\displaystyle \varphi (r)=-G{\frac {M}{r}}}
Ümumi halda ρ maddəsinin sıxlığı qaydasız yarananda, φ Puasson tənliуinə uyğun gəlir :
Δ
φ
=
−
4
π
G
ρ
,
{\displaystyle \Delta \varphi =-4\pi G\rho ,}
Tənliyin həlli belə götürülür:
φ
=
−
G
∫
ρ
d
V
r
+
C
,
{\displaystyle \varphi =-G\int {\frac {\rho dV}{r}}+C,}
r — dV həcminin elementi ilə φ potensialı hesablanan nöqtə arasındakıməsafədir. С — təxmini görtürülən məlum rəqəmdir.
m
{\displaystyle m}
kütləli maddi nöqtənin qravirasiya sahəsinə təsir edən cəzbetmə qüvvəsinin hesablama tənliyi:
F
(
r
)
=
−
m
∇
φ
(
r
)
{\displaystyle F(r)=-m\nabla \varphi (r)}
Kürəvi simmetrik həcm həcmin mərkəzində yerləşən maddi nöqtə qədər cəzbetmə yaradır.
Böyük kütləli həcm tərəfindən yaradılan qravitasiya sahəsindəki maddi nöqtənin trayektoriyası Kepler qanunu ilə hesablanır.
Ümüdünya cazibə qanunu ideyası Nyutona qədər də bir sıra görkəmli alimlər tərəfindən irəli sürülmüşdü. Bu barədə Epikür, Pyer Qassendi, İohan Kepler, Borelli, Rene Dekart, Roberval, Xristian Hüygens və başqaları öz fikirlərini bildirmişdilər. Kepler hesab edirdi ki, cazibə Günəşə qədər olan məsafəyə əks proporseonaldır; Dekart bildirirdi ki, cazibə fəzada olan küləklərin nəticəsidir.
Cazibə Qüvvəsi (1964)(Kinoalmanax)
Cazibə qüvvəsi — "Azərbaycanfilm" Kinostudiyasında istehsal olunmuş bədii film.
== Məzmun ==
Dağ meşəsindən keçərkən...
Kinonovellada hünərin dildə deyil, əməldə aşkar olduğundan bəhs edilir. Atalar demişkən: "Ağ üzlə qara üz çətin məqamda aydın olar".
Zirvə
Kinonovellada bir qrup alpinistin Qarlı dağa çıxmasından, bu zaman onların çətin sınaq qarşısında özlərini necə aparmalarından danışılır.
Cazibə qüvvəsi
Kinonovellada Gülbəniz adlı (Rəna Səlimova) bir qızın kənddən şəhərə gəlib spartakiadada iştirak etməsindən və yarışlarda qalib çıxmasından söhbət gedir.
== Film haqqında ==
Kinoalmanax
Kinoalmanax 3 novelladan ibarətdir: "Dağ meşəsindən keçərkən...", "Zirvə", "Cazibə qüvvəsi".
Film Azərbaycan kinosunda ilk kinoalmanaxdır.
Dağ meşəsindən keçərkən...
Film operator Rasim İsmayılovun kinoda ilk işidir.
Cazibə qüvvəsi (film, 1964)
Cazibə qüvvəsi — "Azərbaycanfilm" Kinostudiyasında istehsal olunmuş bədii film.
== Məzmun ==
Dağ meşəsindən keçərkən...
Kinonovellada hünərin dildə deyil, əməldə aşkar olduğundan bəhs edilir. Atalar demişkən: "Ağ üzlə qara üz çətin məqamda aydın olar".
Zirvə
Kinonovellada bir qrup alpinistin Qarlı dağa çıxmasından, bu zaman onların çətin sınaq qarşısında özlərini necə aparmalarından danışılır.
Cazibə qüvvəsi
Kinonovellada Gülbəniz adlı (Rəna Səlimova) bir qızın kənddən şəhərə gəlib spartakiadada iştirak etməsindən və yarışlarda qalib çıxmasından söhbət gedir.
== Film haqqında ==
Kinoalmanax
Kinoalmanax 3 novelladan ibarətdir: "Dağ meşəsindən keçərkən...", "Zirvə", "Cazibə qüvvəsi".
Film Azərbaycan kinosunda ilk kinoalmanaxdır.
Dağ meşəsindən keçərkən...
Film operator Rasim İsmayılovun kinoda ilk işidir.
Yaxşı Cazibə (teleserial, 2010)
Yaxşı Cazibə (türk. Yahşi Cazibe) — Süreç Film kinoşirkətinin istehsalı olan və Türkiyənin ATV kanalında yayımlanan televiziya serialı.
Cazibə qüvvəsi (film, 1964)(film, kinoalmanax)
Cazibə qüvvəsi — "Azərbaycanfilm" Kinostudiyasında istehsal olunmuş bədii film.
== Məzmun ==
Dağ meşəsindən keçərkən...
Kinonovellada hünərin dildə deyil, əməldə aşkar olduğundan bəhs edilir. Atalar demişkən: "Ağ üzlə qara üz çətin məqamda aydın olar".
Zirvə
Kinonovellada bir qrup alpinistin Qarlı dağa çıxmasından, bu zaman onların çətin sınaq qarşısında özlərini necə aparmalarından danışılır.
Cazibə qüvvəsi
Kinonovellada Gülbəniz adlı (Rəna Səlimova) bir qızın kənddən şəhərə gəlib spartakiadada iştirak etməsindən və yarışlarda qalib çıxmasından söhbət gedir.
== Film haqqında ==
Kinoalmanax
Kinoalmanax 3 novelladan ibarətdir: "Dağ meşəsindən keçərkən...", "Zirvə", "Cazibə qüvvəsi".
Film Azərbaycan kinosunda ilk kinoalmanaxdır.
Dağ meşəsindən keçərkən...
Film operator Rasim İsmayılovun kinoda ilk işidir.
Cazibəli strofant
Cazibəli strofant (lat. Strophanthus gratus) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin kəndirkimilər fəsiləsinin strofant cinsinə aid bitki növü.
Yerin cazibəsi (film, 2013)
Yerin cazibəsi (ing. Gravity) — 2013-cü ilin, kameralı texnotriller janrında, rejissor Alfonso Kuaronun filmi; 70-ci Venesiya Kino Festivalının açılışında nümayiş olunmuşdur. Film geniş prokata 2013-cü ilin oktyabr ayında buraxılıb.
Rayan Stoun tibbi avadanlıqlar üzrə parlaq mühəndis, Təkrar daşınan kosmik gəmidə onun ilk missiyasını astronavt-veteran Mett Kovalski ilə birgə yerinə yetirməlidir. Mütəmadi açıq kosmosa çıxış bir fəlakətə çevrilir. Kosmik gəminin qıç nahiyyəsində yaranan dağılma nəticəsində Stoun və Kovalski tamamilə yalqız olaraq açıq kosmosun qaranlığında tək qalırlar. Onları birləşdirən yalnız bir trosdur. Qulaqbatıran sükut onu göstərir ki, onlar Yer ilə bütün əlaqələrini itiriblər və onların xilası üçün bütün ümidlər artıq yox dərəcədədir. Panikaya keçən qorxu, oksigenin yaxın zamanda bitəcəyini anlayaraq hava udumu. Xilas edilməyin yeganə çıxış yolu — kosmosun dəhşətli dərinliklərinə üz vurmaqdır.
İlk cazibədarlıq (film, 1993)
Pehla Nasha (mənası: İlk cazibədarlıq) — Aşutoş Qovarikarın rejissorluq etdiyi hind filmidir.
Yerin cazibəsi (film)
Yerin cazibəsi (ing. Gravity) — 2013-cü ilin, kameralı texnotriller janrında, rejissor Alfonso Kuaronun filmi; 70-ci Venesiya Kino Festivalının açılışında nümayiş olunmuşdur. Film geniş prokata 2013-cü ilin oktyabr ayında buraxılıb.
Rayan Stoun tibbi avadanlıqlar üzrə parlaq mühəndis, Təkrar daşınan kosmik gəmidə onun ilk missiyasını astronavt-veteran Mett Kovalski ilə birgə yerinə yetirməlidir. Mütəmadi açıq kosmosa çıxış bir fəlakətə çevrilir. Kosmik gəminin qıç nahiyyəsində yaranan dağılma nəticəsində Stoun və Kovalski tamamilə yalqız olaraq açıq kosmosun qaranlığında tək qalırlar. Onları birləşdirən yalnız bir trosdur. Qulaqbatıran sükut onu göstərir ki, onlar Yer ilə bütün əlaqələrini itiriblər və onların xilası üçün bütün ümidlər artıq yox dərəcədədir. Panikaya keçən qorxu, oksigenin yaxın zamanda bitəcəyini anlayaraq hava udumu. Xilas edilməyin yeganə çıxış yolu — kosmosun dəhşətli dərinliklərinə üz vurmaqdır.