(1293/1876 – 1379/1960) – yeni dövrün müsəlman maarifçisi və ictimai- siyasi xadimi olmuşdur. O, Bitlisin yaxınlığındakı Nurs kəndində doğulmuşdur
nurun peyğəmbərdən başqasına keçməsi inancıdır. Sonda bu nur Əbu ibn Əbu Talibin soyundan olan imamlara keçmişdir
(21/642-ci ildə vəfat etmişdir) – görkəmli müsəlman sərkərdəsi, Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olmuşdur
bax: ƏLƏVİLƏR
ərəb bütpərəstlərinin məzarlarda və başqa yerlərdə qurduqları qurbanlıq yerləri idi. Burada onlar bütlərə, ölmüş əcdadlarına, müqəddəslərə və mələklər
günəşin doğuşundan batmasına qədər yeməkdən, içməkdən və cinsi yaxınlıqdan uzaq duraraq Allaha edilən ibadətdir
bax: İDƏYN.
(35/656-cı ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin yaxın səhabəsi, görkəmli ictimai-siyasi xadim və üçüncü Raşidi xəlifəsi olmuşdur
Ancaq bütpərəstlər onları şəhərə buraxmamışdırlar. Buna görə Məhəmməd peyğəmbər və onun səhabələri Məkkədən 17 km aralıqda yerləşən Hüdeybiyyə adlanan
İslam dünyasının xəlifələri olmuş türk sultanları olmuşdurlar. Osmanlılar tarixdə formalaşma (1299 – 1453), güclü imperiya (1453 – 1579), durğunluq (1
bax: MÖVT
Allaha ən yaxın olan mələklərdən biridir, vəzifəsi insanların həyatlarını sonlandırmaqdır. İslama görə Allahın əmri olmadan Azrail insanların canını a
(23/644-cü ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin yaxın səhabəsi, görkəmli ictimai-siyasi xadim, ikinci Raşidi xəlifə olmuşdur
müxtəlif xalqların əsrlər boyu oturuşmuş adət və ənənələridir. Örfün yaranma səbəbi cəmiyyətdə münasibətlərin tənzimlənməsi ehtiyacından ortaya çıxmış
günlərini ibadətdə keçirən, mömin həyatı yaşayan, günahlardan çəkinən, mənəviyyata üstünlük verən müqəddəs şəxslərdir
fars dilindən götürülmüş Allahın göndərdiyi və ya seçdiyi elçi, rəsul və nəbilər bu adla adlandırılır
sufizmdə mənəvi yetkinliyə çatmış şeyxin vasitəsi ilə Allahla qurulan bağlantıdır. Şeyx keçmişdə ölmüş övliyalarla da mənəvi rabitə qurula bilər
hicri-qəməri təqviminin doqquzuncu və ən müqəddəs ayıdır. Bu ayda Quran nazil olmuşdur (Quran, 2: 185)
Məhəmməd peyğəmbərin vəfatından sonra Xilafəti idarə etmiş ilk dörd xəlifələrdir. Bunlar Əbu Bəkr Siddiq (hakimiyyət dövrü hicri 11 – 13-cü illər), Öm
Məhəmməd peyğəmbərin sözlü və ya əməli davranışlarını başqalarına ötürən müsəlman din adamlarıdır. Hədis elmində isə ravi rəvayətləri söyləyən və onu
Məhəmməd peyğəmbərin həyat yoldaşlarından biri olmuşdur. Bəzi rəvayətlərə görə Reyhanə Onun kənizlərindən biri olmuşdur
hicri təqviminin yeddinci ayıdır. İslamdan öncəki dövrlərdə Ərəblər bu ayda tanrılarına qurbanlar kəsirdilər
İslamın ilk əsrlərindən etibarən rəyi daha çox İraq məktəbinin ilahiyyatçıları tətbiq edirdilər. Bu məktəb Kufədə yerləşmişdir
kəbində olan kişi və ya qadının zina etdiklərinə görə ölümünə qədər daşqalaq edilməsidir. Fiqhə görə bunu məhkəmədə dörd şahid təsdiq və ya zina etmiş
müsəlmanların Rəcəb ayında qeyd etdikləri müqəddəs gecələrdən biridir. Bu gecə Rəcəb ayının ilk cümə axşamında qeyd edilir
yeni şəriət və kitabla gəlmiş böyük peyğəmbərdir. Rəsullar keçmiş peyğəmbərlərin şəriətlərini inkar etməmişdirlər
Quran və hədislərdə öz əksini tapmamış fiqhi məsələlər üzrə müctəhidin şəriətə uyğun olan öz fikrindən irəli gələn hökmdür
hər hansı bir mala və ya pula qoyulmuş faiz ya da o maldan alınan və həqiqi dəyərinə uyğun olmayan gəlirdir
müsəlman ölkələrinin qeyrimüsəlman ölkələrlə sərhədlərində qurulmuş keşikçi məntəqələri idi. Bu kimi yerlərdə ilk sufi toplantıları keçirilirdi
bax: İRTİDAD.
ərəb qəbilələrinin Əbu Bəkrin başçılıq etdiyi Xilafətə qarşı üsyanlarıdır. Müsəlman tarixçi və ilahiyyatçılarının çoxu hesab edirlər ki, onlar İslamda
bax: RİFAİLƏR.
sufi təriqətlərindən birinin ardıcıllarıdırlar. Təriqətin adı Əhməd ibn Əli Rifai (578/1183-cü ildə vəfat etmişdir) ilə bağlıdır
(1281/1865 – 1354/1935) – Məhəmməd Əbduhun davamçısı, müsəlman islahatçısı və Misrin ictimai-siyasi xadimi olmuşdur
mahiyyəti insan üçün tam bilinməyən, bədənə həyat verən cöhvərdir. Qurana görə Allah insanlara ruh haqqında çox az bilgi vermişdir (17: 85)
Quranda (2: 87) anılmış Cəbrailin adlarından biridir. Bundan başqa Allahın İsa peyğəmbərə verdiyi qüvvə, onun gətirdiyi müqəddəs kitab, Xristian təsli
(2/624-cü ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin Xədicə ilə evliliyindən doğulan qızlarından biridir
bax: MÖVLƏVİLƏR
fiqhdə dini vəzifələrin yüngülləşdirilmiş formada icra edilməsidir. İlahiyyatçılara görə dini vəzifələrin icra edilməsində yüngülləşdirici yollar ola
namazda qiyam, rüku və iki səcdəni əhatə edən ibadət halıdır. O zaman Quran ayələri və başqa dualar oxunur
ibadətlərin əsasları belə adlanır. Məsələn, namazın rüknləri qiyamda durmaq, rükuya getmək və iki dəfə səcdə etmək, sonuncu rükətin sonunda oturub təş
ayaq üstündə edilən təzimdir. Namazın rüknlərindən biridir (Quran, 2: 43). Qiyamdan sonra icra edilir
müəyyən bir işin görülməsi üçün yüksək vəzifəli şəxsə verilən və onun tərəfindən qəbul edilən pul və ya hədiyyələrdir
mələk və ulduzlara tapınan Mesapatomiyada məskunlaşmış qədim xalq olmuşdurlar. Onlar haqqında Quranda məlumat yer almaqdadır (22: 17)
sufilikdə mənəvi yolçuluğu ayıq olaraq, sağlam düşüncəni itirməyərək və vəcd halına düşmədən həyata geçirməkdir
müəyyən bir məqsəd üçün bütlərə adanan, İslam öncəsi ərəblərin hörmət bəslədikləri dişi dəvədir. Həmin niyyət həyata keçən kimi o dəvəni bütün işlərdə
Allahın Səmud qəbiləsinə göndərdiyi peyğəmbər olmuşdur. O, Nuh peyğəmbərin oğlu Samın soyundan idi. Qurana görə Allah günahlara batmış Ad qəbiləsini m
Allahın rizasını qazanmaq üçün dünya həyatının keçici dəyərlərinə əhəmiyyət verməyən, şəriət qaydalarına uyğun olaraq yaşayan, əməlləri ilə hamıya nüm
rəvayətlərə görə Musa peyğəmbərin zamanında İsrail oğullarını qızıl buzov bütünə ibadət etməyə təhrik edən bir adam olmuşdur
bax: MÜSTƏHƏB