I
сущ. май (пятый месяц календарного года). May ayında в мае месяце, mayın onunda десятого мая, mayn ortasında в середине мая, mayın ortalarında в средних числах мая
II
прил. майский:
1. относящийся к маю. May gecəsi майская ночь, may günləri майские дни
2. такой, какой бывает в мае; весенний, тёплый. May küləyi майский ветер, may havası майская погода; may günü майский день; may gülləri майские цветы
May
May (lat. Majus) — Qriqorian təqviminin beşinci ayı . Adını qədim Roma tanrısı Mayyadan götürüb. 31 günü var.
"May" sözü bəşəriyyətə Bizans İmperiyasından keçib.
Maia yaz ilahəsi olan və yaşlı Romalı Faokugotnup və onun həyat yoldaşı Vulcanın qızı olduğu fərziyyə edilir.
== Bayramlar ==
=== Beynəlxalq ===
1 may — Yaz və əmək bayramı
17 may — Beynəlxalq elektrorabitə günü
18 may — Beynəlxalq muzeylər günü
21 may — Beynəlxalq kosmos günü
31 may — Beynəlxalq tütünsüz həyat günü
=== Azərbaycan bayramları ===
9 may — Qələbə Günü
28 may — Respublika günü.
10 may
10 may — Qriqorian təqvimində ilin 130-cu günü. (uzun ildə 131-ci)
Bu tarixdə ilin sonuna 235 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 27 aprel tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1291 — Şotlandiya zadəganları kral seçilənə qədər İngiltərə kralı I Eduardın səlahiyyətlərini tanıyıblar.
1534 — Jak Kartye Nyufaundlenda səfər edib.
=== 1601–1900 ===
1774 — XVI Lüdovik və Mariya Antuanetta Fransanın kralı və kraliçası olublar.
1824 — London Milli Qalereyası ictimaiyyətə açılıb.
=== 1901–cari ===
1922 — ABŞ Kinqmen rifini ilhaq edib.
1940 — İkinci Dünya Müharibəsi: Almaniya bombardmanları səhvən Almaniyanın Frayburq şəhərini bombalayıblar.
1941
İkinci Dünya Müharibəsi: Londonda Böyük Britaniya İcmalar palatasına Lüftvaffe tərəfindən havadan zərbələr endirilmişdir.
11 may
11 may — Qriqorian təqvimində ilin 131-ci günü. (uzun ildə 132-ci)
Bu tarixdə ilin sonuna 234 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 aprel tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
330 — Konstantinopol təqdis olunub.
1502 — Xristofor Kolumb dördüncü və son səyahətinə çıxıb.
=== 1601–1900 ===
1858 — Minnesota ABŞ-nin 32-ci ştatı olub.
=== 1901–cari ===
1949 — Braziliya milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
1997 — Şahmat oynayan superkompüter Deep Blue son oyununda Harri Kasparovu məğlub edərək dünya çempionu olan şahmatçını klassik matç formatında məğlub edən ilk kompüter oldu.
2013 — Türkiyənin Reyhanlı şəhərində törədilən partlayışda 52 nəfər ölüb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1974 — An-2 təyyarəsi Qax rayonunda qəzaya uğramışdır.
12 may
12 may — Qriqorian təqvimində ilin 132-ci günü. (uzun ildə 133-cü)
Bu tarixdə ilin sonuna 233 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 29 aprel tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
2008 — Çinin Sıçuan əyalətində baş verən zəlzələ nəticəsində 69.000-dən nəfər çox həyatını itirmişdir.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1994 — Azərbaycan və Ermənistan arasında Qarabağ müharibəsi bitmişdir.
1995 — Azərbaycan və Venesuela arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
2017 — Bakıda 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarının açılışı olmuşdur.
2021
Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Qaragöl istiqamətindən irəliləyərək Ermənistanın 3,5 kilometr ərazisini ələ keçirib.
Şuşada 30 ildən sonra Xarıbülbül Musiqi Festivalı keçirilib.
13 may
13 may — Qriqorian təqvimində ilin 133-cü günü. (uzun ildə 134-cü)
Bu tarixdə ilin sonuna 232 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 30 aprel tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1989 — Böyük tələbə qrupları Tyananmen meydanına daxil olub, aclıq aksiyasına başlayırlar.
2020 — Lesoto və Madaqaskarda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
2017 — 2017 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil edən Diana Hacıyeva "Skeletons" mahnısı ilə 14-cü yeri tutmuşdur.
14 may
14 may — Qriqorian təqvimində ilin 134-cü günü. (uzun ildə 135-ci)
Bu tarixdə ilin sonuna 231 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 1 may tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1796 — Edvard Cenner təbii çiçək xəstəliyinin ilk peyvəndini həyata keçirib.
1900 — II Yay Olimpiya Oyunları Parisdə keçirilib.
=== 1901–cari ===
1948 — İsrail müstəqil dövlət elan edilib və müvəqqəti hökumət qurulub.
1955 — Soyuq müharibə: Sovet İttifaqı daxil olmaqla, səkkiz kommunist bloku ölkəsi Varşava Müqaviləsi Təşkilatı adlı qarşılıqlı müdafiə müqaviləsi imzalayıb.
1970 — Andreas Baader Ulrike Maynhof, Qudrun Ensslin və başqaları tərəfindən həbsdən azad edildi. Bu Qırmızı Ordu Fraksiyasının formalaşmasında mühüm məqam oldu.
1973 — ABŞ-nin ilk kosmik stansiyası olan Skylab orbitə buraxılıb.
15 may
15 may — Qriqorian təqvimində ilin 135-ci günü. (uzun ildə 136-cı)
Bu tarixdə ilin sonuna 230 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 2 may tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1905 — Las-Veqas şəhəri ABŞ-nin Nevada şəhərində yaradılmışdır.
1940 — Makdonald qardaşları ilk McDonald's restoranını açıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992 — Azərbaycanda Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı uğurlu hərbi çevriliş edib.
2009 — Bakıda Bədii gimnastika üzrə 25-ci Avropa çempionatının açılışı olmuşdur.
2022 — 2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil edən Nadir Rüstəmli "Fade to Black" mahnısı ilə 16-cı yeri tutmuşdur.
16 may
16 may — Qriqorian təqvimində ilin 136-cı günü. (uzun ildə 137-ci)
Bu tarixdə ilin sonuna 229 gün qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 may tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1929 — Hollivudda ilk "Oskar" mükafatı mərasimi keçirilib.
1966 — Çin Kommunist Partiyası Mədəni İnqilabın başlanğıcını qeyd edən "16 May Bildirişi"ni nəşr edib.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
2009 — 2009 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil edən Aysel Teymurzadə və Arəş "Always" mahnısı ilə 3-cü yeri tutmuşdur.
Jessica May
Cessika Mey (5 dekabr 1993, Paranasiti[d], Parana ştatı) — Braziliya əsilli Türk televiziya aktrisası.
May (ad)
May — ad.
May Ayzava —
May Kyokava —
May Nakaçi —
May Ziyadə —
Digər
May — Qriqorian təqviminin beşinci ayı.
May Ata
May Ata — türk mifologiyasında varlıq tanrısıdır. Digər adı Pay (Bay) Atadır. İnsanların qoruyucusudur. Göyün üçüncü qatında oturar. Buddizmin təsiriylə Maitreya adlı tanrı ilə eyniləşdirilmişdir. Tunquslarda Mayın adı verilən bir ruhlar tanrısı vardır və kainatı yaratdığına inanılar. Bu tunqus tanrısı yeni doğulan körpələrə ruh verir. Tunguslar Mayın adlı lütfkar və yaradıcı tanrılarını da ağla gətirir. Altay mifologiyasında, Ülgənin göyün üçüncü qatında olduğuna inanılan iki oğlundan biridir. Ülgənin, insanların hamisi və piri sayılan oğludur.
May Ayzava
May Ayzava (d. 10 sentyabr 1980) — Yaponiyalı keçmiş qadın futbolçu.
== Milli komanda karyerası ==
Yaponiya milli komandasının heyətində 5 oyun keçirib, 4 qol vurub.
May Kyokava
May Kyokava (d. 28 dekabr 1993) — Yaponiya qadın futbolçusu.
== Milli komanda karyerası ==
Yaponiya milli komandasının heyətində 5 oyun keçirib.
May Nakaçi
May Nakaçi (d. 16 dekabr 1980) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu.
== Milli komanda karyerası ==
Yaponiya milli komandasının heyətində 30 oyun keçirib.
May Narva
May Narva (est. Mai Narva; doğ. 22 oktyabr 1999, Tallin, Estoniya) — Eston şahmatçı. Qadınlar arasında beynəlxalq qrosmeyster (2014).
== Həyatı ==
May Narva şahmatçılar ailəsində anadan olub. O, eston şahmatçılar Boris Rıtovun və Merike Rıtovanın nəvəsi, FİDE ustası Yaan Narvanın və qadınlar arasında şahmat üzrə Estoniya çempionu Regina Narvanın isə qızıdır.
Üç dəfə qadınlar arasında şahmat üzrə Estoniya çempionatlarında qalib olub: 2014, 2016 (əlavə turnirdən sonra), 2017. 2014-cü ildə Batumidə U16 yaş qrupunda qızlar arasında Avropa çempionu olub. 2015-ci ildə Karpaçda Estoniyanın qızlardan ibarət komandasının heyətində U18 yaş qrupunda Avropa komanda birinciliyinin qalibi olub. Estoniyanı şahmat olimpiadalarında təmsil etmişdir (2014, 2016).
May Ziyadə
May Ziyadə (ərəb. مي زيادة, 11 fevral 1886 və ya 1886, Fələstin, Suriya vilayəti, Osmanlı imperiyası və ya Nazaret – 17 oktyabr 1941 və ya 1941, Qahirə, Misir krallığı[d]) — Nazaretdən yazıçı. Cübran Xəlil Cübranla məktublaşdı.
May böcəyi
May böcəyi (lat. Melolontha melolontha) - Lövhəbığlar fəsiləsinin melolontha cinsinə aid sərtqanadlı.
== Xarici quruluşu ==
May böcəyinin bədəni 2;2,5 sm uzunluğundadır. Bədəni silindrik formada olub açıq qəhvəyi rəngdədir. May böcəyinin bədəni 3 hissədən: baş, döş, qarıncıqdan ibarətdir. May böcəyinin başı düzünə birləşmişdir. O, başını aşağı əyə bilir. Baş hissəsində 6 buğumdan ibarətdir. Başda ağız,1 cüt bığcıq, mürəkkəb (fasetli) gözləri var. İki ağız tipi var: gəmirici və sorucu.
May dişqurtlayanı
Böyük dişqurtlayan (lat. Ammi majus) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin dişqurtlayan cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Birillik ot bitkisi olub, kiçik ağ çiçəkləri olmaqla, iri çiçəklərınin diametri 15 sm, çiçək qrupu isə mürəkkəb çətirdir. Düz, çılpaq, şırımlı gövdəli, hündürlüyü 100-140 sm-dir. Yuxarı hissəsi budaqlanan, gövdə budağındakı yarpaqları orta saylıdır. Yarpaq lövhəcikləri iki, hətta üç lələkvari bölünmüş olur. Meyvəsi sallaq, kiçik, uzunluğu 2-3 mm, eni isə 1 mm-dir.
Yetişmiş və qurudulmuş mədəni birillik ot bitkisi olan böyük amminin meyvələri xammal olaraq toplanılır. Meyvələrini bitki ölüşkəyən zaman toplanılır. Mərkəzi çətirindəki meyvələri yetişməyə başladıqda bitki toplanılmalı və qurudulmalıdır.
May gülü
Maygülü (lat. Podiceps) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin maygülükimilər dəstəsinin maygülülər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
== Təsnifatı ==
Azərbaycanda Maygülü cinsinə 5 növ daxildir.
May inciçiçəyi
May inciçiçəyi (lat. Convallaria majalis) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin i̇nciçiçəyi cinsinə aid bitki növü. Xoş ətirli, zəhərli, Asiya və Avropanin soyuq iqliminə tab gətirən, torpaqda kökümsov gövdələr yaradaraq çoxalan, çoxillik ot bitkisidir. Yayın sonunda kökmsovlar yuxarı dik pörələr verir.
== Botaniki xarakteristikası ==
Yabanı çoxillik bitkidir. Yarpaqları cüt-cüt yerləşən, qından, oval-neştərvari və ya uzunsov-ellipsvari, zirvəsi itiuclu, bütövkənarlı, çılpaq, yaşıl, qövsəbənzər damarlı olub, uzunluğu 10-20 sm, eni isə 3-8 sm-ə bərabərdir. Çiçəkləri (çiçəkqrupları) 5-10 (20) ədəd sarımtıl-ağ rəngli olub, açıq-yaşıl rəngli govdə üzərində birtərəfli yumşaq fırça ilə qurtarır. Çiçək saplağı üzərində əyilmiş çiçəkləri bölünmüş çiçək altlığının əsası ilə əhatə olunmuşdur. Çiçək yatağı sadə, çiçək tacına bənzər, zəngvarı olub, 6 dişlidir. Erkəkciklərin sayı 6, qısa saplaqlı, yuxarı yumurtalıqlı, genişlənmiş dişicik ağızcığından ibarətdir.
May itburnusu
May itburnusu (lat. Rosa majalis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin i̇tburnu cinsinə aid bitki növü. Azərbaycanın dağ-meşə zonalarında və kolluq yerlərində geniş yayılmışdır.
Dərman məqsədilə meyvələrindən istifadə olunur. Meyvələri adətən sentyabr-oktyabr aylarında toplanır və quruducularda 70-80 temperaturda qurudulur. Meyvələrin rəngi çəhrayıdan parlaq-qırmızı rəngə keçəndə onları toplamaq məsləhətdir.
May itburnusu meyvəsinin tərkibində C vitamini, karotin, B1, B2, K və P vitaminləri, karotinoidlər, flavonoidlər, 18 %-ə qədər şəkər, 4 % aşı maddəsi, 3,7 % limon və alma turşuları, pektin maddələri, dəmir, manqan, fosfor, kalsium duzları və s. vardır. Ona görə də bu meyvələrdən çox zəngin polivitaminli xammal kimi təbabətdə geniş istifadə olunur.
May itburnusunun meyvələrindən dəmləmə, konsentrat, şərbət və mürəbbə şəklində bir sıra xəstəliklərin müalicəsində, məsələn skorbutin, C və P Hipo – və avitaminozların, raxitin, qızılyelin, qanazlığının, vərəmin, sidik və öd yolları xəstəliklərində geniş istifadə edirlər.
May İnqilabı
May İnqilabı (İspan: Revolucion de Mayo) -1810-cu ilin mayında Rio de la Plata vitse-krallığı dövründə Buenos-Ayresdə baş verən və Sisnerosun vəzifəsindən uzaqlaşdırılmasına səbəb olan bir sıra siyasi və ictimai hadisələr. Bu tədbirləri Buenos Ayresin ispan əsilli, lakin tacın bölgədəki siyasətindən narazı olan aristokratları təşkil edirdi. Hadisələr çox zorakılığa və geniş qarşıdurmaya səbəb olmadı, lakin1816-cı il iyulun 9-da Argentinanın müstəqilliyinə gətirib çıxaran prosesin başlanğıcını göstərmək üçün Argentina tarixşünaslığına əsaslanaraq, rəsmi olaraq elan edilən inqilab termini onlara tətbiq olundu.
1810-cu il mayın 18-də Buenos-Ayresdə Sevilya Xuntasının devrildiyi və İspaniyanın fransızlar tərəfindən işğal edildiyi məlum oldu. Vitçe kral Baltasar Hidalqo de Sisnerosun legitimliyi sual altında idi. Mayın 22-də Buenos-Ayres Bələdiyyə Şurasının açıq iclası keçirildi və bu iclas mayın 23-də səhər saatlarında qərar verdi, bu qərara görə Sisneros istefa verməli və parlament yaratmaq üçün bütün səlahiyyətləri bələdiyyəyə verməli idi. Mayın 24-də Sisneros müvəqqəti prezident və qoşunların baş komandanı təyin edildi və bu, xalqın qəzəbinə səbəb oldu, bu isə Buenos-Ayresin mərkəzi meydanında etiraz aksiyaları və ordunun üsyanı ilə nəticələndi. Mayın 25-də naibin yekun istefası elan edildi və müvəqqəti hökumət orqanının — aşağıdakı tərkibdə olan Birinci Xuntanın yaradılması elan edildi:
Kornelio Saavedra — prezident.
Manuel Alberti.
Miqel de Askvenaqa.
Vyentyan may
Vyentyan may (laos ວຽງຈັນໃໝ່, Viengchanmay, hərf. lo – hərf. Yeni Vyentyan) — Laos hökuməti tərəfindən paytaxt və ən böyük şəhər Vyentyanda nəşr olunan laosdilli həftəlik qəzet. Əvvəlcə o, "Vyentyan post" adlanırdı, lakin 1975-ci ildə Laos Xalq İnqilab Partiyası (LXİP) hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra adı dəyişdirilmişdir. Bu, hökumətin və LXİP-nin mövqeyini əks etdirir.
May-Tay
May-tay rom, kürasao, orşad siropu və təzə sıxılmış laym şirəsindən hazırlanan kokteyldir. Tiki mədəniyyətinin xarakterik kokteyllərindən biridir.
Mütəmadi içki kimi təsnif edilir və Beynəlxalq Barmenlər Assosiasiyasının (İBA) “Müasir klassiklər” kateqoriyasında rəsmi kokteyllərindən biridir.
== Tarixi ==
Viktor J. Bergeron 1944-cü ildə Oklend, Kaliforniya, ABŞ-da yerləşən "Trader Vic's" restoranında May-tay icad etdiyini iddia etdi. "Treyder Vic"-in sələfi "Donn Beach", bunun əvəzinə ilk dəfə 1933-cü ildə yaratdığını iddia etdi, baxmayaraq ki, uzun müddətdir ki, həmkarı Beach əslində May-tayın onun QB Cooler kokteylinə əsaslandığını iddia etdiyini söylədi. Don the Beachcomber-in resepti Vic-dən daha mürəkkəbdir və bəziləri onun dadının tamamilə fərqli olduğuna inanır. Digərləri hesab edir ki, inqrediyentlərdəki fərqə baxmayaraq, QB Cooler dadı olduqca oxşardır.
May-tay 1953-cü ildə Bergeron Matson Company otelləri Royal Hawaiian Hotel və Moana Hotel üçün kokteyl menyusu yaratdıqda Havayda təqdim edildi. Kokteyl hitə çevrildi və 1959-cu ildə "ən yaxşı turist cəlbedici" adlandırıldı. Sonrakı illərdə, ananas, portağal şirəsi və tünd rom Havayda istehsal olunan "May-tayda geniş istifadə olunmağa başladı.
Dərbənd mayakı
Dərbənd mayakı — Rusiya Federasiyasının ən cənub mayakıdır. Mayak Dağıstanın Dərbənd şəhərində yerləşir.
Mayak Rusiyanın qorunan abidələri və UNESCO Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.
== Tarixi ==
Dərbənd qədim zamanlarlar liman şəhəri olmasına baxmayaraq, burada XIX əsrə qədər limanların əsas atributlarından sayılan mayakın olması barədə məlumat yoxdur.
Rusiya imperiyasına məxsus gəmilər Dərbənd qalası rayonuna XVI əsrin 60-cı illərində yan almışlar. Bu zaman ruslar Xəzər dənizinin qərb sahillərinə gərbi yürüşlər təşkil edirdilər.
I Pyotr Xəzər dənizində Rusiyanın təsir dairəsini artırmaq və Baltik-Xəzər dəniz yolunu inkişaf etdirməklə Avropa-Şərq arasında ticarət əlaqələrini qurmaq məqsədilə 1722—1723-cü illərdə Rusiya imperator donanamasının köməyi ilə Xəzəryanı bölgələrə hərbi yürüşünü təşkil etmişdir. Bunun nəticəsində Dərbənd və Bakı kimi tratüji əhəmiyyəti olan şəhərlər ələ keçirilir.
1826—1828-ci illərdə baş vermiş Rusiya-İran müharibəsi sonrası Rusiya Xəzər dənizində yeganə hərbi gücə çevrildi. rus və fars ticarət gəmiləri isə dənizdə sərbəst dolaşma hüququ əldə etdi.
Ehsan xan Kəngərli (general-mayor)
Ehsan xan Kəngərli və ya Ehsan xan Naxçıvanski (1789, Naxçıvan – 1846, Naxçıvan) — Çar-Rus ordusunda general-mayor, Naxçıvanın sonuncu xanı Kəlbəli xan Kəngərlinin oğlu, tam süvari qoşunu generalı İsmayıl xan Naxçıvanskinin, Kəlbəli xan Naxçıvanskinin və Qönçəbəyimin atası. Naxçıvanski soyadından istifadə etmiş ilk Kəngərli nümayəndəsi.
== Hərbi fəaliyyəti ==
Ehsan xan Kəngərli 1826–1828-ci illər Rusiya–İran müharibəsi zamanı Abbasabad qalası qarnizonunun hərbi rəislərindən biri, İran ordusunda sərhəngi (polkovnik) olmuşdur. Sonradan o, rusların tərəfinə keçmiş və qalanın alınmasında onlara kömək göstərmişdir. Tarixi mənbələrə görə, Ehsan xan Kəngərli naxçıvanlılardan və ruslardan ibarət on minlik qoşuna başçılıq etmişdir.
İlk dövrlərdə çar hökuməti Azərbaycanın digər xanlıqlarında olduğu kimi, Naxçıvanda da eyni siyasət yeridir və xanlıqdaxili muxtariyyət hüququ verirdi. Azərbaycan xanlıqlarını öz torpaqlarına qatdıqdan sonra, yerlərdə xan üsul-idarəsi komendant idarəsi ilə əvəz olundu. Lakin Naxçıvanın idarəsi rus ordusunun polkovniki rütbəsini almış Ehsan xana tapşırıldı. Azərbaycanın şimalı Rusiyaya birləşdirildikdən sonra general-mayor rütbəsi alan Ehsan xan Kəngərli İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının, Ordubad dairəsinin səlahiyyətli nümayəndəsi kimi Türkmənçay müqaviləsini (1828) imzalamış, xanlıq ləğv edildikdən sonra Naxçıvan əyalətinin ilk naibi təyin olunmuşdur. Ehsan xan abadlıq, quruculuq işlərinə, dünyəvi təhsilə böyük diqqət yetirirdi.
Ehsan xan Naxçıvanski (general-mayor)
Ehsan xan Naxçıvanski (20 oktyabr 1891, Naxçıvan – bilinmir, Naxçıvan) — general-mayor. Görkəmli ictimai-siyasi xadim. III Kəlbəli xan, Cəfərqulu xan Naxçıvanskinin oğlu, məşhur sərkərdə Cəmşid Naxçıvanskinin
böyük qardaşı.
== Fəaliyyəti ==
III Kalbalı xan 1891-ci il oktyabrın 20-də Naxçıvanda anadan olmuşdur.
O, 1909-cu ildə kadet korpusunu bitirərək Qafqaz hərbi məktəbinin Nikolayev
eskadronunda yunker rütbəsində xidmətə başlamışdır.Xidmətinin sonrakı
mərhələlərində Varşavada hərbi xidmətini davam etdirir.Onun I Dünya
müharibəsi cəbhələrində göstərdiyi şəxsi şücaətləri diqqətdən kənarda
qalmamış, 1916-cı ildə ştabs-rotmistr rütbəsinə yüksəldilərək, III dərəcəli
"Müqəddəs Stanislav", IV dərəcəli "Müqəddəs Anna", II dərəcəli "Müqəddəs
Stanislav" və III dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordenləri ilə təltif edilmiş-
dir. III Kalbalı xan 1915-ci ildə qızıl "Georgi silahı" ilə mükafatlandırılmış-
dır. 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş oktyabr çevrilişi və iğtişaşlar vaxtilə
Romanovlar sülaləsinin tabeliyində olan Qafqazı da öz cənginə almışdı. Azərbaycanın Naxçıvan bölgəsinin ermənilər tərəfindən talan edilməsi,
əhalisinin dəhşətli cinayətlərlə qarşılaşması çar ordusunda xidmət edən Naxçıvanskilərin böyük bir qisminin Naxçıvana qayıtmalarına səbəb olur. Onların arasında pokovnik-leytenant III Kalbalı xan Naxçıvanski də vardı.
Ermənilərin Naxçıvana ərazi iddiaları, yerli əhalini qətlə yetirmələri xalqın
səbir kasasını daşdırmışdı.
Elnur Əliyev (mayor)
Elnur Adil oğlu Əliyev (16 avqust 1976, Dədəli, Füzuli rayonu, Azərbaycan SSR – 3 aprel 2016, Cəbrayıl rayonu) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin mayoru. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub, ölümündən sonra "Vətənə xidmətə görə" ordeni (III dərəcəli) ilə təltif edilib.
== Həyatı ==
Elnur Əliyev 1976-cı ilin 16 avqust günündə Füzuli rayonunun Dədəli kəndində anadan olub. Elnur Əliyev ailəli idi; Elvin və Elxan adında iki oğlu yadigar qalıb.
== Hərbi xidməti ==
Mayor Elnur Əliyev 2016-cı ilin aprel ayında Azərbaycan-Ermənistan təmas xəttində baş verən atışma zamanı digər əsgərləri qorumaq məqsədilə qumbaranın üzərinə atılaraq qəhrəmancasına şəhid oldu.
Aprelin 3-ü isə Elnur Əliyev Füzuli rayonunda son mənzilə yola salındı. Dəfn mərasiminə minlərlə rayon sakini ilə yanaşı, şəhidin qulluq etdiyi hərbi hissənin əsgərləri və zabitləri də qatıldı. Dəfn mərasiminin sonunda yaylım atəşi açıldı və mayor Əliyev uğrunda şəhid olduğu torpağa tapşırıldı.
Elnur Əliyev ölümündən sonra göstərdiyi qəhrəmanlığa görə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Vətənə xidmətə görə" ordeni (III dərəcəli) ilə təltif edildi.
Erigeron mayoensis
Erigeron mayoensis (lat. Erigeron mayoensis) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xırdaləçək cinsinə aid bitki növü.
Erik Mayetsçak
Erik Mayetsçak (1 mart 2000-ci ildə anadan olub) — Bundesliqa təmsilçilərindən olan RB Leypziq klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Almaniya futbolçusudur.
== Klub karyerası ==
=== Leypziq ===
Mayetsçak RB Leypziq akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. Bias öz peşəkar karyerasında debütünü 2 avqust 2018-ci ildə Allsvenskan təmsilçisi olan Hakken klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 63-cü dəqiqədə Emil Forsberqi əvəz etmişdir. UEFA Avropa Liqasının təsnifat mərhələsi görüşündə Leypziq rəqibi ilə 1-1 hesabı ilə bərabərə qalmışdır.
== Milli karyerası ==
2017-ci ildə Mayetsçak Almaniyanın gənclərdən ibarət milli komandası ilə Xorvatiyada keçirilən UEFA U-17 Avropa Çempionatında iştirak etmişdir. Turnirdə Mayetsçak Bosniya və Herseqovina, Serbiya, İrlandiya, Niderland və İspaniya milli komandalarına qarşı oyunlarda meydana çıxmışdır. O, Serbiya millisinə qarşı oyunda qolla yadda qalmışdır.
2017-ci ildə Mayetsçak Almaniyanın gənclərdən ibarət milli komandası ilə Hindistanda keçirilən FİFA U-17 Dünya Çempionatında iştirak etmişdir. Turnirdə Mayetsçak İran milli komandasına qarşı oyunlarda meydana çıxmışdır.
Ernst Mayr
Ernst Mayr (ing. Ernst Walter Mayr 5 iyul 1904[…] – 3 fevral 2005[…]) — məşhur amerikalı bioloq, XX əsrin ən böyük təkamülçülərindən biri.
== Kitabları ==
Mayr, Ernst. Systematics and the Origin of Species, from the Viewpoint of a Zoologist. Cambridge: Harvard University Press. 1999. ISBN 0674862503.
Mayr, Ernst. Animal Species and Evolution. Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press.
Euphorbia mayurnathanii
Euphorbia antiquorum (lat. Euphorbia antiquorum) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
Floyd Mayvezer
Floyd kiçik Mayvezer (ing. Floyd Mayweather Jr. ; 24 fevral 1977, Qrand Rapids şəhəri, Miçiqan ştatı, ABŞ ) — orta ağırlıq kateqoriyasında çıxış edən məğlubiyyətsiz Amerikalı peşəkar boksçudur .
Habib Mayqa
Habib Diqbo Q'nampa Mayqa (1 yanvar 1996) — Sent-Etyen klubundan icarə əsasında Liqa 2 təmsilçilərindən olan Metz klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Kot-d'İvuar futbolçusudur.
== Klub karyerası ==
=== Sent-Etyen ===
Mayqa öz peşəkar karyerasında debütünü Sent-Etyen klubu ilə 4 mart 2017-ci ildə etmişdir. Mayqa 90 dəqiqə meydanda mübarizə aparmışdır. Həmin görüşdə Sent-Etyen Liqa 1 görüşündə Bastiya ilə 0-0 hesabı ilə bərabərə qalmışdır. O, karyerasında ilk qolunu 14 oktyabr 2017-ci ildə Metz klubuna qarşı oyunda vurmuşdur. Mayqa 95-ci dəqiqədə qolla yadda qalmış və komandası 3-1 hesabı ilə qalib gəlmişdir.
=== Arsenal Tula ===
21 fevral 2018-ci ildə Mayqa Rusiya Premyer Liqası təmsilçilərindən olan Arsenal Tula klubuna mövsüm sonuna qədər icarəyə verilmişdir.
== Milli karyerası ==
Mayqa 2017-ci ilin noyabr ayında Dünya Kubokunun təsnifat mərhələsində Mərakeş millisinə qarşı oyunda iştirak etmək üçün Kot-d'İvuar millisinə dəvət almışdır.
Hellouin 4: Maykl Mayersin qayıdışı (film, 1988)
Hellovin 4: Maykl Mayersin qayıdışı (ing. Halloween 4: The Return Of Michael Myers) — 1988-ci ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir.
== Məzmun ==
30 oktyabr 1988-ci il. Baş verən hadisələrdən 10 il ötmüşdür. Keçmiş seriyalı qatil Maykl Mayers koma vəziyyətindədir və paralic olduğu üçün hərəkət etmək qabiliyyətini itirmişdir. Həkimlər onu milli xəstəxanaya köçürməyə qərara gəlirlər. Bu müddətdə sifətində çapıq olan həkim Lumis əvvəlki hadisələri xatırlayır və hospitalın işçilərinə Mayersi ciddi nəzarət altında saxlamağı qeyd etmişdir. Onun sözlərinə görə, Mayers koma vəziyyətində olsa da, qaçmaq üçün əlindən gələni edəcəkdir. Bir müddət sonra onun sözləri reallığa çevrilir. Mayersi aparan hospital maşını qəzaya uğrayır və Mayers qəzadan sağ qalaraq qaçmağı bacarır...
Hellouin 5: Maykl Mayersin qisası (film, 1989)
Hellovin 5: Maykl Mayersin qisası (ing. Halloween 5: The Revenge of Michael Myers) — 1989-cu ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir.
== Məzmun ==
Baş verən hadisələrdən 1 il keçmişdir. Artıq Hellovin bayramı yaxınlaşmaq üzrədir.
Hellouin 6: Maykl Mayersin lənəti (film, 1995)
Hellovin 6: Maykl Mayersin lənəti (ing. Halloween: The Curse of Michael Myers) — 1995-ci ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir.
Hellovin 4: Maykl Mayersin qayıdışı (film, 1988)
Hellovin 4: Maykl Mayersin qayıdışı (ing. Halloween 4: The Return Of Michael Myers) — 1988-ci ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir.
== Məzmun ==
30 oktyabr 1988-ci il. Baş verən hadisələrdən 10 il ötmüşdür. Keçmiş seriyalı qatil Maykl Mayers koma vəziyyətindədir və paralic olduğu üçün hərəkət etmək qabiliyyətini itirmişdir. Həkimlər onu milli xəstəxanaya köçürməyə qərara gəlirlər. Bu müddətdə sifətində çapıq olan həkim Lumis əvvəlki hadisələri xatırlayır və hospitalın işçilərinə Mayersi ciddi nəzarət altında saxlamağı qeyd etmişdir. Onun sözlərinə görə, Mayers koma vəziyyətində olsa da, qaçmaq üçün əlindən gələni edəcəkdir. Bir müddət sonra onun sözləri reallığa çevrilir. Mayersi aparan hospital maşını qəzaya uğrayır və Mayers qəzadan sağ qalaraq qaçmağı bacarır...
Hellovin 5: Maykl Mayersin qisası (film, 1989)
Hellovin 5: Maykl Mayersin qisası (ing. Halloween 5: The Revenge of Michael Myers) — 1989-cu ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir.
== Məzmun ==
Baş verən hadisələrdən 1 il keçmişdir. Artıq Hellovin bayramı yaxınlaşmaq üzrədir.
Hellovin 6: Maykl Mayersin lənəti (film, 1995)
Hellovin 6: Maykl Mayersin lənəti (ing. Halloween: The Curse of Michael Myers) — 1995-ci ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir.
Hüseyn Mayıl
Hüseyn Paşa oğlu Hüseynov (1900, Göyərçin, Qazax qəzası – 1970, Salah, İcevan rayonu) — Azərbaycan el şairi, pedaqoq.
== Həyatı ==
Hüseyn Hüseynov 1900-cü ildə Qazax qəzasının Göyərçin kəndində (sonradan Dilican rayonu) Paşalar nəslində anadan olmuşdur. Ulu babası Təbrizin Dəvəçilər məhəlləsindən olub.
İlk təhsilini mollaxanada alan Hüseyn Dilicanda Pedaqoji Seminariyanı qurtardıqdan sonra Tovuz və Gədəbəyin müxtəlif kəndlərində müəllimlik etmiş və qəzet redaksiyalarında çalışmışdır. O 1930-cu illərdə lüğət də hazırlamışdır.
Səməd Vurğun və tanınmış folklorşünas alim Hümmət Əlizadə ilə birlikdə Çəmbərəkəndi və Göyçəni kəndbəkənd gəzərək, ağsaqqallardan, el bayatı və nağıl bilicilərindən bildikləri bu mənəvi sərvəti toplayaraq onları xalqın ümumi istifadəsinə vermişlər.
Onun ilk şeiri 1925-ci ildən qəzetlərdə nəşr olunmağa başlamışdır.
1937-ci ildə çap olunan "Aşıqlar" kitabında, 1949–1951-ci illərdə isə orta məktəblər üçün "Ədəbiyyat müntəxəbatı" dərsliyində şeirləri çap olunmuşdur.
Hüseyn Hüseynov şeirlərini əsasən Hüseyn Mayıl təxəllüsü ilə yazmışdır. Bəzi kitablarda isə səhvən Aşıq Hüseyn Mayıl kimi təqdim olunmuşdur.
Hüseyn Quliyev (general-mayor)
Quliyev Hüseyn Abbasqulu oğlu (1939, Teymur Müskənli, Qubadlı rayonu – 1985, Moskva) — general-mayor, SSRİ Xarici İşlər Nazirliyinin konsulluq şöbəsinin rəisi, SSRİ-nin İrandakı səfirinin 1-ci müavini, SSRİ-nin Türkiyə konsulunun köməkçisi.
== Həyatı ==
Hüseyn Quliyev 1939-cu ildə Azərbaycan SSR Qubadlı rayonunun Teymur Müskanlı kəndində anadan olmuşdur.
Orta məktəbi bitirdikdən sonra Bakıya gəlmiş və Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinə qəbul olunmağa çalışmışdır. Lakin bura qəbul olunmadıqda Ukrayna SSR Lvov şəhərinə gedərək orada Ali Hərbi Məktəbə qəbul olunmuşdur.
həmin təhsil müəssisəsində təhsilini bitirdikdən sonra, diplomatiya təhsili almışdır.
O, uzun müddət SSRİ Xarici İşlər Nazirliyində məsul vəzifələrdə çalışmış, o cümlədən SSRİ-nin İrandakı səfirliyində 1-ci müavin, Türkiyədə konsul köməkçisi işləmişdir.
Hüseyn Quliyev 1970-ci illərin sonu 1980-cı illərin əvvəlləri SSRİ Xarici İşlər Nazirliyinin konsulluq şöbəsinə rəisi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Tezliklə ona göstərdiyi xidmətlərə görə general-mayor rütbəsi verilmişdir.
Lakin bu rütbəni o, uzun müddət gəzdirə bilməmiş, Moskva yaxınlığında 1985-ci ildə qəzaya düşərək həlak olmuşdur.
II Maymun (Dərbənd əmiri)
II Maymun — Dərbəndin son əmiri.
== Hakimiyyəti ==
Atası Mənsur ibn Əbdülmalikin öldüyü il doğulmuşdu və doğulan kimi də əmir olmuşdu. Onun dövründə kürdlərin qarətçi yürüşlərinə məruz qalan Dərbənd daha sonra I Fəribürzün intiqam hücumuna məruz qaldı. 1065-ci ilin aprelində rəislərdən biri olan Müfərric ibn Müzəffər Sərirə qaçdı və oradan Qaytağa keçdi. 6 yaşındakı Əbdülmalik ibn Ləşkərii də özü ilə götürüb Dərbəndə gələn Müfərric Maymunu devirdi.
== Əmirliyə qayıdışı ==
Əbdülmalik ibn Ləşkərinin 1075-ci ildə həbs edilməsindən sonra xalq Maymunu 20 avqustda yenidən taxta dəvət etdi. Lakin həmin ilin dekabrında səlcuqlar tərəfindən devrilən II Maymundan sonra əmirlik birdəfəlik Şirvanşah mülkü oldu.
Kür dili mayakı
Kür dili mayakı — Azərbaycanın Neftçala rayonu ərazisində yerləşən mayak. Kür deltasından təxminən 50 km (30 mil) cənubda, Kür dili adasının cənub-şərq sahilində yerləşir. Mayak 1911-ci ildə istifadəyə verilmişdir. 1966-cı ildən fəaliyyətsizdir.
Laksmirani Mayhi
Laksmirani Mayhi (26 yanvar 1989 və ya 1989) — Hindistanlı oxatan. Laksmirani Mayhi Hindistanı 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi. Laksmirani Mayhi həm də 2015-ci ildə Kopenhagen şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında komanda yarışlarında gümüş medal qazanıb.
== Karyerası ==
Laksmirani Mayhi birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatıldı. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında fərdi yarışlarda, 1/32 final mərhələsində Slovakiyanın nümayəndəsi Alixandra Lonqova ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Laksmirani Mayhi rəqibinə 1:7 hesabı ilə uduzdu.
Laval (Mayen)
Laval — Fransanın qərbində şəhər və kommuna, Mayen departamentinin prefekturası.
== Coğrafiya ==
Şəhər Mayen çayının sahillərində, Bretan, Normandiya və Anju tarixi ərazilərinin qovşağında yerləşir. Ərazi sahəsi 54 km².
Laval, Fransız sənətçi Anri Russo və yazıçı Alfred Jarrinin məmləkətidir.