müəmma

Müəmma — klassik Şərq ədəbiyyatında geniş yayılmış formalardandır. Müəmmanı "mənzum tapmaca" da adlandırırlar. Məlum olduğu kimi, müəmmalardan bir çoxu əbcəd hesabı əsasında yazılır. Belə ki, bəzən rəqəm söylənilir, onun müqabili olan hərf nəzərdə tutulur, bəzən də hərf söylənilir, onun müqabili olan rəqəm nəzərdə tutulur. Orta və Yaxın Şərq ədəbiyyatında İ.Nəsimi və M.Füzulinin müəmmaları daha məşhurdur. Müəmmalarda şair fikrini müxtəlif sözlər, təşbehlər, rəmzlər içərisində bir növ gizlədib ifadə edir. Müəmmalarda əsas fikri, mətləbi tapmaq üçün fikirləşmək lazımdır. Aşıq yaradıcılığında, xüsusən də deyişmələrdə müəmmalardan geniş istifadə olunmuşdur. Qurbani, Abbas Tufarqanlı, Xəstə Qasım, Hüseyn Şəmkirli, Aşıq Ələsgər və Molla Cumanın müəmmaları məşhurdur. Ustadlar müəmmalardan müxtəlif məqsədlərlə, xüsusən də aşıq və sinədəftərlərlə deyişmə-qarşılaşma zamanı imtahan-sorğu vasitəsi kimi istifadə etmişlər.

Müəmma filmi — Kino janrlarından biridir. Bu janr detektiv və cinayət filmləri ilə sıx əlaqəlidir. Müəmma filmlərində dolaşıq situasiyalar yaranır, şübhə və sürpriz sonluq əsas süjet xəttini təşkil edir.

On üç müəmma ilk dəfə 1932-ci ildə Böyük Britaniyada müəllifi Aqata Kristi olmaqla Collins Crime Club tərəfindən nəşr olunmuş detektiv hekayələr toplusudur. ABŞ-da toplu 1933-cü ildə Dodd, Mead and Company tərəfindən The Tuesday Club Murders adı ilə nəşr edilmişdir. Kolleksiyaya on üç hekayə daxildir ki, onların hər biri Miss Marplın qonaqlarından birinin “anlatdığı” detektiv hekayəsidir. Qalan qonaqlar sirri həll etməyə və cinayətkarın adını çəkməyə dəvət olunur. Miss Marple - əyri , həvəskar detektiv Raymond West - Miss Marplın qardaşı oğlu, gənc yazıçı Coys Lamprier - rəssam, Raymondun sevgilisi Ser Henry Clittering - Scotland Yardın keçmiş komissarı Doktor Pender - qoca kahin Cənab Peterik - yerli hüquqşünas Bir il sonra kluba daxildir: Polkovnik Bantri Dolli Bantri - Polkovnikin arvadı Jane Helier - aktrisa Dr Lloyd "Çərşənbə axşamı" klubu Ser Henrinin hekayəsi. Üç nəfər - evli cütlük və arvadın yoldaşı - şam yeməyinə otururlar. Nahardan sonra hamı özünü pis hiss edir, amma sonda arvad ölür. Ölüm səbəbi naharda verilən konservlərin tərkibində olan ptomain ilə zəhərlənmə olub. Xidmətçinin şəhadəti göstərir ki, ər arvadının ölümünü arzulayır. Polis cəsədi çıxarır və ölümün arsenik zəhərlənməsindən olduğunu müəyyən edir .

Film bir istirahət mərkəzində baş verən məzəli əhvalatlardan bəhs edir.

Muəmmər Qəddafi və ya Müəmmər əl-Qəddafi ərəb. معمر القذافي‎ [muˈʕamːar alqaðˈðaːfiː]; 1942, Qəsr Əbu-Hadi[d], İtaliya Liviyası[d] – 20 oktyabr 2011[…], Sirt[…]) — Liviya dövlət və hərbi xadimi. İnqilab lideri və faktiki olaraq Liviyanın dövlət başçısı (1969–2011), Ümumi Xalq Konqresinin Baş katibi (1977–1979), Liviya İnqilabi Komandanlıq Şurasının Sədri (1969–1977), Liviyanın Baş naziri və Müdafiə naziri (1970–1972). 1969-cu ildə monarxiya quruluşunu devirərək "Üçüncü dünya nəzəriyyəsini" (Cəmahiriyyə) irəli sürmüş və fikirlərini üç hissədən ibarət "Yaşıl kitab"da ifadə etmişdir. Onun hakimiyyəti dövründə Liviya bir neçə hərbi münaqişəyə cəlb olunmuşdur. 1977-ci ildə Misirlə sərhəd müharibəsi, 1980-ci illərdə Çadda hərbi münaqişə, həmçinin bir sıra terror təşkilatlarına, inqilabçılara və milli azadlıq hərəkatlarına dəstək verməsi səbəbindən 1986-cı ildə ABŞ tərəfindən ölkənin bombalanması və 1990-cı illərdə Liviyanın atom proqramı ilə əlaqədar yeridilən sanksiyalar Qəddafinin hakimiyyət illərinə təsadüf edir. 1965-ci ildə Muəmmər Qəddafi leytenant rütbəsində Benqazidəki hərbi kolleci bitirdi və 1966-cı ildə hazırlıq səviyyəsinin artırılması üçün Böyük Britaniyaya göndərildi. Burada olduğu dövrdə kapitan rütbəsi aldı. 1967-ci ildəki Altı günlük müharibə zamanı öz tabeliyindəki hərbi birlikləri Liviya kralı I İdrisdən xəbərsiz Camal Əbdül Nasirə kömək üçün göndərməsi ilə ərəb dünyasında məşhurluq qazanmışdı. Zabitlərin dövlət çevrilişi planı olan "Əl-Qüds" planının icrası 1969-cu ilin yanvarında hazır olsa da, 3 dəfə — 12 və 24 mart, habelə 13 avqust tarixlərində təxirə salınmışdı.

Bencamin Battonun müəmmalı hekayəsi (ing. The Curious Case of Benjamin Button) — Devid Finçerin rejissorluğu ilə 2008-ci ildə çəkilmiş fentezi, romantik dram filmi. Film Frensis Skott Fitsceraldın 1922-ci ildə yazdığı eyniadlı qısa hekayə əsasında çəkilib. Filmdə Bred Pitt dünyaya qoca gəlib böyüdükcə gəncləşən personajı canlandırır.

Film bir istirahət mərkəzində baş verən məzəli əhvalatlardan bəhs edir.