Çində səhiyyə

Çində səhiyyə — Çin Xalq Respublikasındakı səhiyyə sistemi.

Statistika[redaktə | mənbəni redaktə et]

2006-cı ildə Çin Xalq Respublikasında əhalinin hər 100 min nəfərinə 155 həkim, 111 orta tibb işçisi, 2002-ci ildə isə 11 stomatoloq, 28 əczaçı, 3 mama düşürdü[1].

Səhiyyəyə qoyulan xərc 2003-cü ildə ÜDM-in 4,7%-ni təşkil etmişdir. 2005-ci ildə bu göstərici büdcə hesabına 38%, özəl sektor hesabına 62% maliyyələşdirmədən ibarət idi[1].

1949-cu ildən etibarən Çin hökuməti əhalinin sağlamlığına böyük təsir göstərmişdir. Sağlamlıqla əlaqəli əsas parametrlər belədir:

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2011
Ömür müddəti 41.6 31.6 62.7 66.1 69.5 72.1 75.0
Ümumi məhsuldarlıq dərəcəsi 5.3 4.3 5.7 2.3 2.5 1.5 1.7
Uşaq ölümü nisbəti 195.0 190.0 79.0 47.2 42.2 30.2 12.9
5 ölümlülük dərəcəsi / Uşaq ölümü 317.1 309.0 111 61.3 54.0 36.9 14.9
Ana ölümü nisbəti 164.5 88.0 57.5 26.5
Mənbə: www.gapminder.org.[2]

Normativ-hüquqi baza[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səhiyyə sisteminin hüquqi tənzimlənməsi ölkənin Konstitusiyası, şəhər qulluqçularının baza tibbi sığortası haqqında ÇXR Dövlət şurasının 1998-ci il tarixli qərarı; tibbi praktika haqqında 1999-cu il tarixli, əhali və ailə planlaşdırılması haqqında 2001-ci il tarixli, dərmanlar haqqında 2001-ci il tarixli, infeksion xəstəliklərin qarşısının alınması və müalicəsi haqqında 2004-cü il tarixli qanunlar; vərəmin profilaktikası, müalicəsi, nəzarəti üzrə tədbirlər haqqında 1991-ci il tarixli qərar və ənənəvi Çin təbabəti haqqında 2001-ci il tarixli Əsasnamə ilə həyata keçirilir[1].

Xəstəliklər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ən çox yayılmış infeksiyalar bakterial diareya, əhalinin 10%-ində hepatit B, leptospiroz və malyariyadır[1].

Ölümlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bütün ölüm hadisələrinin 80%-nin səbəbi xroniki xəstəliklərdir. Yaşlı əhali arasında ölümün əsas səbəbləri 2005-ci ildə bədxassəli şişlər, serebrovaskulyar xəstəliklər, travmalar, ağ ciyər və ürəyin işemik xəstəlikləri olmuşdur[1].

Kurortlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xançjou, balneoloji (Şinçen, Tanqantszı, Szimo və s.), dağ iqlimi (Kunmin, Luşan, Muqansan, Tayşan, Çanşan və s.), dənizyanı iqlim (Beydayxe, Tsindao, Yantay və s.) kurortları var[1].

Xalq təbabəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çində ənənəvi xalq təbabəti həkimləri də tibbi xidmət göstərirlər[1].

Tibbi mövzular[redaktə | mənbəni redaktə et]

Siqaret çəkmək[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çin Xalq Respublikasında siqaretlə əlaqəli xəstəliklər 1,2 milyon insanın ölümünə səbəb olmuşdur. Bununla birlikdə dövlətin tütün monopolisti olan Çin Milli Tütün Korporasiyası dövlət gəlirlərinin 7-10%-ni təmin edir ki, məsələn, 2011-ci ildə bu məbləğ 600 milyard yuan, təxminən 100 milyard ABŞ dolları həcmində olmuşdur[3].

İslahatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səhiyyə sistemində əsaslı islahatlar aparılır. Təşkilati-maliyyə dəstəyinin yerli hakimiyyətə həvalə edilməsi bazarın ixtisaslaşdırılmış yardım və bahalı dərmanlarla doldurulmasına səbəb olmuşdur. Təminatsız əhalinin ödəniş qabiliyyəti olmadığından onun tibbi xidmətlər, o cümlədən ilk tibbi-sanitariya yardımı istehlakı azalır. Səhiyyə və ailə planlaşdırılması mərkəzlərinin xidmətləri daxil olmaqla, tibbi xidmət aztəminatlılar üçün də ixtisar edilir[1].

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 73. ISBN 978-9952-441-11-6.
  2. ↑ "Gapminder". gapminder.org. 2004-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-29.
  3. ↑ Cheng Li. "The Political Mapping of China's Tobacco Industry and Anti-Smoking Campaign" (PDF). John L. Thornton China Center Monograph Series. Brookings Institution (5). oktyabr 2012. 24 may 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 noyabr 2012. ...the tobacco industry is one of the largest sources of tax revenue for the Chinese government. Over the past decade, the tobacco industry has consistently contributed 7-10 percent of total annual central government revenues...

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]