İnna Gens

İnna Yuliusovna Gens (rus. Инна Юлиусовна Генс; 23 sentyabr 1928 – 21 sentyabr 2014, Moskva) — Sovet və rus kinoşünası və sənətşunası, Yaponiya Kavakita mükafatı laureatı.

İnna Gens
rus. Инна Юлиусовна Генс
Doğum tarixi 23 sentyabr 1928(1928-09-23)
Doğum yeri Tartu, Estoniya
Vəfat tarixi 21 sentyabr 2014(2014-09-21) (85 yaşında)
Vəfat yeri
Milliyyəti alman
Vətəndaşlığı SSRİ SSRİ
Rusiya Rusiya
Fəaliyyəti Kinoşünas
Redaktor
Yazıçı
Fəaliyyət illəri 1959—2014
İstiqamət Yaponiya kinosu tarixi

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnna Gens 1928-ci il sentyabrın 23-də Tartuda hüquqşünas və biblioqraf milliyyətcə alman Yulius Gens və onun həyat yoldaşı Berta Maltinskayanın ailəsində anadan olub. Lev adlı qardaşı ondan altı yaş böyük idi. Uşaqlara yoxsullaşmış Pribaltikalı baronunun qızı fröylin Bählendorf dayəlik edirdi. 1934-cü ilin payızında ailə Tallinnə köçdü. Burada atası İsveç kibrit tresti "The Timber Company"in Estoniyadakı nümayəndəsi oldu.

İnna Gens Estoniyanın ən yaxşı qız təhsil müəssisələrindən biri olan "Elfriede Lander" Gimnaziyasında təhsil alıb. Estoniyada sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra gimnaziyada antisemit əhval-ruhiyyənin artması ilə əlaqədar olaraq o, qardaşının oxuduğu yəhudi məktəbinə keçib.

Atası Yulius Gens son işlərini İsveç şirkətinə təhvil verərək Estoniya İncəsənət Muzeyinə elmi işə qəbul olundu. Rus mədəniyyətinə yaxın olduğundan o, sovet hakimiyyətini qəbul etdi. Müharibə başlayanda ona arxa cəbhəyə getmək əmri verildi. Ailə Daşkəndə təxliyə edildi, atası Xalq Kitabxanasının nadir kitablar şöbəsində işə düzəldi. Özbəkistan SSR-in paytaxtında İnna rus dilini öyrəndi. 1944-cü ilin sonunda ailə Tallinə qayıtdı.[1]

1946-cı ildə İnna Gens Leninqrad Dövlət Universitetinin Şərq fakültəsinə daxil olur və 1951-ci ildə oranı bitirir. 1951-ci ilin martında kosmopolitizmə qarşı aparılan kampaniya zamanı atası həbs olunur. Anası stresə dözə bilməyib intihar edir. 1951-ci ilin noyabrında ağır xəstə olan atası ailəsi zamin durması ilə şərti azadlığa buraxılır. 1957-ci ilin fevralında Yulius Gens vəfat edir.[1]

1951-1959-cu illərdə İnna Gens Estonia SSR Dövlət Kitabxanasında çalışıb. Sonra Moskvaya gedərək, Yapon kinosunu ixtisası kimi seçərək İncəsənət Tarixi İnstitutunun (hazırda Dövlət İncəsənət İnstitutu) aspiranturasına daxil olub. Orada o, yapon dilini öyrənib. İnna Gens rus, eston, ingilis, alman, fransız və bir az da fars dillərində danışa bilirdi.[2]

İnna Gens 1966-cı ildə “Yapon müstəqil kinosu” mövzusunda sənətşünaslıq namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə edib. 1991-ci ilə qədər İnna Gens İncəsənətşünaslıq İnstitutunda elmi işçi vəzifəsində çalışıb.

Gensin əsərləri 1959-cu ildən nəşr olunur. O, yapon kinosuna həsr olunmuş bir sıra kitab və məqalələrin müəllifidir.

1963-cü ildə İnna Gens sənədli filmlər rejissoru Vasili Katanyanla ailə həyatı qurub. 20 il ögey qaynanası Lilya Brik ilə ünsiyyətdə olanda, sonra onun arxivini çeşidləyəndə, gündəliklərini oxuyanda Vladimir Mayakovskinin həyatının incəliklərini dərk edib. O, dövrdə onların evi (onlar Lilya Brikin Kutuzovski prospektindəki mənzilində yaşayırdılar) qonaqpərvərliyin simvoluna çevrilmişdi. Maya Plisetskaya və Rodion Şedrin onların evində tanış olmuşdu. Orada siyasi rejimin təqiblərinə məruz qalan Sergey Paracanov özünü tamamlə əziz insan kimi hiss edirdi.[3] İv Sen Loran, Fransuaza Saqan, Andrey Tarkovski, Aleksandr Qaliç, Lyudmila Qurçenko və bir çoxları onların evlərinə daim qonaq gəlirdi. İnna Gens həyat yoldaşı ilə birlikdə Lilya Brikin arxivindən geniş materialları sistemləşdirdi və qoruyub saxladı. Ölümündən sonra o, Vladimir Mayakovskiyə məxsus bir çox sənədləri və əşyaları Rusiya Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinə və Ədəbiyyat Muzeyinə təhvil aktında göstərildiyi kimi “saxlamaq üçün” təhvil verib[4]

İnna Gens ərinin "Yamaqlı yorğan" kitabını, Lilya Brik və Elza Triole bacılarının yazışmalarını və özünün "Evlər və Mirajlar" xatirələrə əsərini nəşr etdirib. O, həmçinin ötən əsrin epistolyar janrının nümunəsi olan Vasili Katanyanla anası arasında məktublaşmanı kitab halında hazırlayıb. Qızı Yuliya Gens hazırda həm onun, həm də Liliya Brikin irsinin qanuni varisi sayılır.[5]

Biblioqrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Sadek Hedajät "Hadži-Aga". Pärsia keelest tõlkinud I. Genss. "Loomingu" raamatukogu Nr. 33 (93) 1959. (fars dilindən tərcümə).
  • Yapon müstəqil kinosu: dissertasiya ... sənətşünaslıq namizədliyi: 17.00.00. - Moskva, 1966. - 325 s.
  • Qılınc və Xirosima: Yaponiyada müharibə mövzusu. kinematoqrafiya. - Moskva: Art, 1972. - 168 s.
  • Toşiro Mifune. – Moskva: Sənət, 1974, – 128 s. (“Xarici kino sənətinin ustaları” seriyası).
  • Çağırışçılar: 60-70-ci illərin yapon kinorejissorları. / Sonrakı sözlər. V. Tsvetova; Ümumrusiya Tədqiqat İncəsənət Tarixi İnstitutu. - M., Art, 1988. - 271 s.
  • Yaponiya kinosu: Trans. ingilis dilindən / Tadao Sato; [Son söz I. Yu. - Moskva: Raduqa, 1988. - 223 s.
  • Bir biblioqrafın qeydləri / İ.Gens, O.G. Lasunsky // Kitab. Araşdırma və materiallar = Kitab. Tədqiqatlar və materiallar. - Toplu 60. - Moskva: "Kitabxana" nəşriyyatı, 1990. - S. 213-232. — [20] s.
  • Oğurlanmış kitabxana. Almanax İkşa, I buraxılış, 1997.
  • Evlər və ilğımlar. – N. Novqorod: DECOM, 2005.

Kodud və kujutelmad. – Tartu: Atlex, 2007. – ISBN 978-9949-441-04-4.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "Генс-Катанян И. Дома и миражи. – Н. Новгород: ДЕКОМ, 2005" (PDF). 2022-06-02 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-01-09.
  2. ↑ Катанян В. Прикосновение к идолам. – М.: Вагриус, 1997, с. 61.
  3. ↑ Майя Беленькая. Судьбы скрещенья... на сайте «Новой газеты»  (rus.)
  4. ↑ Солод В. Жизнь за Родину. Вокруг Владимира Маяковского. Том 1. Перманентная революция и футуризм. – М.: У Никитских ворот, 2023.
  5. ↑ "Потомки Маяковского. Кто имеет право на наследство поэта? // Радио Свобода. — 2019. — 12 декабря". 2024-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-01.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Кинословарь / Под редакцией С. И. Юткевича. — М.: Советская энциклопедия, 1986—1987. — С. 92. — 640 с.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]