Andrey Tarkovski

Andrey Arsenyeviç Tarkovski (rus. Андре́й Арсе́ньевич Тарко́вский; 4 aprel 1932^[1][2][…] – 29 dekabr 1986^[2][3][…], Paris^[5]) — sovet kinorejissoru, ssenarist, film redaktoru, film nəzəriyyəçisi, teatr və opera rejissoru.

Andrey Tarkovski
rus. Андрей Арсеньевич Тарковский
Doğum adı	Andrei Arsenyevich Tarkovsky[4]
Doğum tarixi	4 aprel 1932(1932-04-04)[1][2][…]
Vəfat tarixi	29 dekabr 1986(1986-12-29)[2][3][…] (54 yaşında)
Vəfat yeri	Paris, İl de Frans, Fransa metropoliyası, Fransa[5]
Vəfat səbəbi	ağciyər xərçəngi
Vətəndaşlığı	SSRİ  Fransa[5]  İtaliya[5]
Fəaliyyəti	kinorejissor, aktyor, montajçı[d], ssenarist, bioqraf, kino aktyoru, teatr rejissoru, rejissor, film ssenaristi[d]
Fəaliyyət illəri	1958–1986
Təhsili	REA Şərqşünaslıq İnstitutu, Sergey Gerasimov adına Ümumrusiya Dövlət Kinematoqrafiya Universiteti
Mükafatları
IMDb	ID0001789
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

"Andrey Rublyov", "Solyaris", "Güzgü" və "Stalker", "Qurbanvermə" kimi filmlərin müəllifidir. O, özünün yeddi bədii filmindən beşini Sovet İttifaqında çəkmiş, son iki filmi isə İtaliya və İsveçdə istehsal olunmuşdur.

Tarkovski İvanovo Sənaye Oblastının Yuryevetski rayonunun Zavrajye kəndində şair və tərcüməçi Arsen Aleksandroviç Tarkovskinin və Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirmiş Mariya İvanovna Vişnyakovanın ailəsində doğulmuşdur. Uşaqlığı Yuryevetsdə keçmişdir. Uşaqlıq dostları onu aktiv və məşhur, çox dostu olan və hərəkətin mərkəzində olan adam kimi təsvir edirlər. 1937-ci ildə onun atası ailəni tərk edir, ardınca 1941-ci ildə könüllü orduya yazılır. Tarkovski anası ilə qalır, anası və bacısı Marina ilə birlikdə Moskvaya köçürlər, anası çap evində korrektor işləməyə başlayır. 1939-cu ildə Tarkovski 554 nömrəli məktəbdə qeydiyyata alınır. Müharibə müddətində üçü də Yuryevetsə köçür və nənəsigildə yaşayırlar. 1943-cü ildə ailə Moskvaya qayıdır. Tarkovski təhsilinə şair Andrey Voznesenskinin onun sinif rəhbərlərindən biri olduğu əvvəlki məktəbdə davam etdirir. O, musiqi məktəbində pianonun öyrənir və incəsənət məktəbində dərslərə qatılırdı. Ailə Moskvanın Zamoskvoreçye rayonunda, Şşipok küçəsində yaşayırdı. 1947-ci ilin noyabrından 1948-ci ilin yazına qədər o, vərəm xəstəliyinə görə xəstəxanada yatmışdır. Uşaqlığındakı bir çox mövzular — köçürülmə, anası və onun iki uşağı, onlardan uzaqlaşmış atası, xəstəxanadakı vaxtlar — onun gələcək məşhur ''Güzgü'' filmində göstərilir.

1954-cü ildə axtarış ekspedisiyasından qayıtdıqdan sonra Tarkovski Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutuna (VQİK) müraciət edir və rejissorluq fakültəsinə qəbul olunur. O, İrma Rauşla eyni sinifdə oxuyurdu, 1957-ci ilin aprelində onlar evləndilər.

Erkən Xruşşov dövrü gənc rejissorlara nadir fürsətlər yaradırdı. 1953-cü ildən əvvəl illik film istehsalı aşağı idi və əksər filmlər veteran rejisorlar tərəfindən çəkilirdi. 1953-cü ildən sonra isə çoxlu yeni filmlər çəkildi və bunların əksərini gənc rejissorlar etdi. Xruşşov yumşalması Sovet cəmiyyətini açdı və müəyyən dərəcəyə qədər Qərb ədəbiyyat, film və musiqisinə icazə verdi. Bu icazə Tarkovskiyə italyan neorealistlərinin, fransız yeni dalğasının və Kurosava, Bunyuel, Berqman, Bresson və Mizoquçi kimi rejissorların filmlərini izləməyə imkan verdi.

Tarkovskinin müəllimi gələcəkdə nüfuzlu film rejissorları olacaq bir çox tələbələrə dərs demiş Mixail Romm idi. 1956-cı ildə Tarkovski özünün ilk qısametrajlı tələbə filmi "Killerlər"i çəkir, film Ernest Heminqueyin hekayəsi əsasında çəkilmişdi. "Bu gün tərxis olmayacaq" (Сегодня увольнения не будет…) qısametrajlı filmini və "Konsantrasiya" (Концентрат) ssenarisini ardıcıl olaraq 1958 və 1959-cu ildə hazırlamışdı.

Tarkovskiyə ən çox təsir göstərən VQİK-də dərs deyən rejissor Qriqori Çuxray olmuşdur. Tələbəsinin istedadından təsirlənən Çuxray, Tarkovskiyə onun "Təmiz səmalar" filmində rejissor köməkçisi mövqeyini təklif edir. Başlanğıcda Tarkovski buna maraq göstərirdi, lakin sonra o, diqqətini təhsilinə və özünün proyektlərinə cəmləməyi qərara aldı.

Tarkovski ÜDKİ-dəki üçüncü ilində Andrey Konçalovski ilə görüşür. Onların eyni rejissorları sevmək kimi ümumilikləri tapılır və filmlərlə bağlı ideyalarını paylaşırdılar. 1959-cu ildə onlar "Antarktika — Uzaq Ölkə" adlı ssenari yazırlar, bu ssenari "Moskva komsomolu" (Московский комсомолец) qəzetində çap olunur. Tarkovski ssenarini Lenfilmə təqdim etməyə məcbur olur, ssenari rədd edilir. Onlar daha uğurlu "Silindr və skripka" (Каток и скрипка) filminin ssenarisini yazıb Mosfilmə satırlar. Bu film Tarkovskinin diplom işi olur. Diplomunu 1960-cı ildə qazanır və 1961-ci ildə Nyu York Tələbə Film Festivalında ilk mükafatını qazanır.

İl	Filmin adı	Şəkil	Filmin orijinal adı	Fəaliyyəti
1956	Qatillər		rus. Убийцы	Rejissor, ssenarist, aktyor
1958	Bu gün tərxis olmayacaq		rus. Сегодня увольнения не будет	Rejissor, ssenarist, aktyor
1960	Katok və skripka		rus. Каток и скрипка	Rejissor, ssenarist
1962	İvanın uşaqlığı		rus. Иваново детство	Rejissor, ssenarist
1964	İliçin zastavası		rus. Застава Ильича	Aktyor
1966	Andrey Rublyov		rus. Андрей Рублёв	Rejissor, ssenarist
1967	Sergey Lazo		rus. Сергей Лазо	Ssenarist
1968	Mində bir şans		rus. Один шанс из тысячи	Ssenarist, bədii rəhbər
1968	Daşkənd — çörək şəhəri		rus. Ташкент — город хлебный	Ssenarist
1971	Atamanın sonu		rus. Конец атамана	Ssenarist
1972	Solyaris		rus. Солярис	Rejissor, ssenarist
1973	Ağızqamaşdırıcı üzüm		rus. Терпкий виноград erm. Հնձան	Montajçı
1973	Vəhşi		rus. Лютый	Ssenarist
1974	Güzgü		rus. Зеркало	Rejissor, ssenarist
1979	Stalker		rus. Сталкер	Rejissor, ssenarist
1979	Özünü gözlə!İlanlar!		rus. Берегись! Змеи!	Ssenarist
1979	Səyahət zamanı		rus. Время путешествия, ing. Tempo di viaggio (Voyage in Time)	Rejissor, ssenarist
1982	Vətən həsrəti		rus. Ностальгия	Rejissor, ssenarist
1983	Bressona yol		nid. De weg naar Bresson	Rejissor, ssenarist
1986	Qurbanvermə		isv. Offret	Rejissor, ssenarist, montajçı

• "Mələyi görən insan". //"Cinema News" jurnalı.- 2008.- iyun.- səh. 16–19.