İsraildə din

Yerusəlim şəhərində yerləşən Ağlama divarı və Məbəd dağı.

İsraildə din ölkənin həm mədəniyyətində, həm də əhalinin həyat tərzində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Din İsrail tarixində daima mərkəzi rol oynamışdır. İsrail dünyada əhalisinin əksər hissəsi yəhudi olan yeganə dövlətdir. İsrail Mərkəzi Statistika Bürosunun 2011-ci ildə verdiyi məlumata əsasən əhalinin 75,4%-i yəhudi, 20,6%-i ərəb, 4,1%-i isə digər etnik azlıqlardan ibarət olmuşdur.[1] Dini bölgü baxımından əhalinin 75,4%-i yəhudilərdən, 17,0%-i müsəlmanlardan, 2,1%-i xristianlardan, 1,7%-i druzlardan, qalan 4%-i isə bəhailik və ya digər dinlərə sitayiş edənlərdən ibarət olmuşdur.[2][3]

İsraildə konstitusiya yoxdur. Ölkədə qanunlar "İsrailin əsas qanunları" ilə müəyyən olunur və bu, ölkədə konstitusiya rolunu oynayır. Həmin qanunlarda ölkə "Yəhudi dövləti" kimi adlandırılmışdır.[4][5] İsrail qanunları rəsmi olaraq beş dini tanıyır ki, bunların da hər biri İbrahimi dinlər sırasına daxildir. Bu dinlər İudaizm, İslam, Xristianlıq, Druzizm və Bəhailikdir. Bunlardan başqa, qanunlar formal olaraq xristianlığın on başqa sektasını da tanıyır.[6][7] Ölkədə yəhudilər və digər dini qrupların üzvləri arasında vəziyyət tez-tez gərginləşir.

İbrahimi dinlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İudaizm

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İsraildə əhalinin əksər hissəsi yəhudilərdən ibarətdir.[8] 2015-ci il hesablamalarına əsasən yəhudilər əhalinin 74,9%-ni təşkil edir.[9]

İslam

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qüds bütün dünyada müsəlmanlar üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən şəhərdir. Bu şəhər həm yəhudi məbədlərinin yerləşdiyi əsas şəhər kimi, həm də Səudiyyə Ərəbistanında yerləşən Məkkə və Mədinə şəhərlərindən sonra İslam dinində üçüncü müqəddəs şəhər hesab olunur.

İsraildə yaşayan müsəlmanların əksər hissəsi sünnilərdən ibarət olmasına baxmayaraq, Əhmədiyyə təriqətinin üzvləri də az sayda mövcuddur.[10]

Xristianlıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İsraildə yaşayan xristianların əksər hissəsi etnik ərəblərdir, qalan hissəsi isə fərqli ölkələrdən buradakı kilsələrdə və monastırlarda işləməyə gəlmiş insanlardır.

Xristian ərəblər ölkədə ən təhsilli qruplardan hesab olunur. Maariv qəzeti xristian ərəbləri "təhsil sektorunda ən böyük irəliləyiş" əldə etmiş qrup adlandırmışdır. Hesablamalara görə xristian ərəblər istər bakalavr, istərsə də elmi dərəcə əldə olunmasına görə nisbətdə İsraildə yəhudilər, druzlar və müsəlmanlara nisbətən daha yüksək nəticələr göstərmişlər.[11]

Druzlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İsraildə təqribən 102,000 nəfər druz yaşayır. Onların əksəriyyəti Hayfa və Əkka şəhərlərində məskunlaşmışdır. 1957-ci ildən etibarən İsrail hökuməti druzları ayrı etnik icma kimi qəbul etmiş və onlara özlərinə icma rəhbəri seçməyə icazə vermişdir.[12]

Bəhailik

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəhailiyin inzibati və mənəvi mərkəzi Hayfa şəhəridir. XX əsrin sonlarında İsraildə təqribən 10,000 nəfər bəhai yaşayırdı.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ http://www.haaretz.com/hasen/spages/1115060.html Arxivləşdirilib 2009-12-03 at the Wayback Machine.
  2. ↑ Fazel, Seena. THE BAHA’IS OF IRAN: Socio-Historical Studies. 2012. səh. 223.
  3. ↑ Table 2.1 — Population, by Religion and Population. As of may 2011 estimate the population was 76.0 Jewish. Group // Statistical Abstract of Israel 2006 (No. 57). Israel Central Bureau of Statistics. 2006. 14 sentyabr 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  4. ↑ "Israel and the Occupied Territories". U.S. Department of State. 2012-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-18.
  5. ↑ "Basic Law: Human Dignity and Liberty". 2018-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-18.
  6. ↑ Sheetrit, Shimon. "Freedom of Religion in Israel". Israel Ministry of Foreign Affairs. 2001-08-20. 6 fevral 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2017.
  7. ↑ "Freedom of Religion in Israel". www.jewishvirtuallibrary.org (ingilis). 2018-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 mart 2017.
  8. ↑ "Population, by Population Group" (PDF). Monthly Bulletin of Statistics. Israel Central Bureau of Statistics. 31 December 2013. 3 fevral 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2017.
  9. ↑ "Population of Israel on the eve of 2016". Press Release. Israel Central Bureau of Statistics. 31 dekabr 2015. 9 yanvar 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2017.
  10. ↑ Ori Stendel. The Arabs in Israel. Sussex Academic Press. səh. 45. ISBN 1898723249. 2020-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2017.
  11. ↑ "Christians in Israel: Strong in education". ynet. 2018-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-18.
  12. ↑ Pace, Eric. "Sheik Amin Tarif, Arab Druse Leader In Israel, Dies at 95". The New York Times. 2020-04-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2017.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]