Hayfa
Hayfa (İvritcə: חיפה; Ərəbcə: حيفا) — İsrailin şimalının ən böyük şəhəri və ölkənin üçüncü böyük şəhəridir.
| Şəhər | |||||
| Hayfa | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ivr. חֵיפָה ərəb. حَيْفَا | |||||
 | |||||
|
|||||
| 32°48′00″ şm. e. 34°59′00″ ş. u.HGYO | |||||
| Ölkə |
 İsrail |
||||
| Dairə | [[Hayfa dairəsi]] | ||||
| Mer | Eynat Kaliş-Rotem | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1761 | ||||
| Yaşayış məntəqəsi statuslu | 1877 | ||||
| Sahəsi | 63.67 km² | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 475 m | ||||
| Saat qurşağı | UTC+2 , yayda UTC+3 | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 278 903 nəfər (2016) | ||||
| Sıxlığı | 4223.9 nəf./km² | ||||
| Aqlomerasiya | 1 048 900 | ||||
| Milli tərkibi |
yəhudilər: 81.2% ərəblər: 9.8% druzlar: 0.1% digərləri: 8.9% |
||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +972 4 | ||||
| Poçt indeksi | 33000 | ||||
| Digər | |||||
| haifa.muni.il | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
İsraildə sıx olaraq ərəb əhalisi yaşayan bir şəhərdir. Müqəddəs Kitablarda (Əhdi-i Atik, Tövrat) adı keçmişdir. Yəhudilər, Romalılar, Ərəblər, Səlibçilər, Osmanlılar Hayfanı idarə etmişlər. Kavalalı Mehmet Əli Paşanın şəhəri təkrar ələ keçirməsindən əvvəl Hayfa 1799-ci ildə Napalyon Bonapart tərəfindən işğal edilmişdir. Müqəddəs Kitablarda adı keçən Kermil Dağı Hayfadadır. Bu dağda xristianlıq, müsəlmanlıq və son olaraq Bahailik- üçün müqəddəs bir qalıq olan İlyas Peyğəmbərin mağarası da vardır. Həmçinin bu dağ yamaclarında Bəhai Dininin Dünya Mərkəzi ilə gözəlliyiylə tanınmış bağçaları və terraslar var.
Əhalisi 278 903 nəfər (2016-cı il). Hayfada 1948-ci ildə 98 600 insan yaşayırdı.
Etimologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Versiyalardan birinə görə, şəhərin adı ivrit dilində חוף יפה "xof yafe" — "gözəl sahildir" deməkdir[1]. Səlibçilər şəhərin adını İsa Məsihin çarmıxa çəkildiyi dövrdə yaşamış baş kahin Kayafanın adıyla bağlayırdılar[2]. Daha bir versiyaya görə, bu ad aramey dilində "xaffa"-"sahil" sözündən yaranıb (aramey dili daha əvvəl bu regionda geniş yayılmışdı).
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hayfanın hələ Roma imperiyası dövründə əsası qoyulmuşdur. Talmud dövründə (III–V əsrlərdə) Hayfanın yerində çiçəklənən yəhudi qəsəbəsi mövcud idi. Səlibçilər dövründə (XI əsr) bura o vaxtlar üçün kifayət qədər böyük yaşayış məntəqəsi və əhəmiyyətli Aralıq dənizi limanı idi. Karmel dağında karmelçilərin ordeni yerləşirdi. 1880-ci illərin sonundan Hayfa böyük liman şəhəri və Fələstinin əsas dəniz qapıları olur. 1930-cu illərdə Hayfa qeyri-leqal immiqrasiyanın mərkəzi idi. Qeyri-leqal repatriant-yəhudilərin əksəriyyəti, həmçinin nasist Almaniyasından qaçqınlar Fələstinə Hayfa portu vasitəsilə çatırdılar. 1944-cü ilə yəhudilər həmin vaxt 128 min nəfər əhalisi olan Hayfanın əhalisinin əksəriyyətini təşkil edirdilər.[3]
Qardaşlaşmış şəhərlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tarixlərin əsas mənbəyi — Hayfa bələdiyyəsinin rəsmi saytı (ing.).
Odessa, Ukrayna — 13 sentyabr 1992-ci ildən.
Boston, Massaçusets, ABŞ — 10 noyabr 1999-cu ildən.- San-Fransisko, Kaliforniya, ABŞ — 1984-cü ildən[4].
- Fort Lauderdeyl, Florida, ABŞ — 2002-ci ilin martından.
Portsmut, Böyük Britaniya — 1962-ci ildən.- Nyukasl, Böyük Britaniya — 30 iyun 1980-ci ildən.
- Xakni, London, Böyük Britaniya — 9 sentyabr 1968-ci ildən.
Turin, İtaliya — 6 mart 1997-ci ildən[5].
Olborq, Danimarka — 25 dekabr 1972-ci ildən[6].
Antverpen, Belçika — 7 may 1986-cı ildən.
Bremen, Almaniya — 1978-ci ildən.- Düsseldorf, Almaniya — 1988-ci ildən.
- Mayns, Almaniya — 30 mart 1987-ci ildən.
- Erfurt, Almaniya — 6 fevral 2000-ci ildən.
Marsel, Fransa — 1962-ci ildən.
Limasol, Kipr Respublikası — 9 sentyabr 2000-ci ildən.
Şanxay, Çin — 21 iyun 1994-cü ildən.
Manila, Filippin — 22 mart 1971-ci ildən.
Keyptaun, CAR[7].
Rosario, Argentina — 10 mart 1988-ci ildən.
Sankt-Peterburq, Rusiya — 20 may 2008-ci ildən[8].
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Winter, Dave. Israel Handbook: With the Palestinian Authority Areas. Footprint Travel Guides. səh. 560. 2020-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-13.
- ↑ "Рабби Авдими из Хайфы" (rus). IsraelInfo.ru. 20 августа 2010 года. 2011-08-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-09-16.
- ↑ "Haifa Municipality – Aliya Web Site". .haifa.muni.il. 12 oktyabr 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 oktyabr 2013.
- ↑ San-Fransisko Ensiklopediyası Arxivləşdirilib 2013-10-08 at the Wayback Machine (ing.)
- ↑ Turin Hayfa bələdiyyəsinin saytında qardaşlaşmış şəhər kimi qeyd edilməyib. Buradakı informasiyanın mənbəyi: http://www.comune.torino.it/relint/inglese/coordinamento/report05.pdf Arxivləşdirilib 2008-02-29 at the Wayback Machine (ing.).
- ↑ 25 dekabrda alyansın layihəsi təsdiqlənib; şəhərlərin qardaşlaşması haqqında müqavilə 1973-cü ilin yanvarında imzalanıb.
- ↑ Hayfa bələdiyyəsinin saytında Keyptaunun adı çəkilir, amma müqavilənin imzalanması haqqında heç bir şey deyilmir. 2006-cı ilin avqustuna olan məlumatlara görə bu iki şəhərin qardaşlaşması proqramı çərçivəsində heç bir fəaliyyət olmamışdır.
- ↑ MigNews saytındakı məlumata əsasən Arxivləşdirilib 2017-10-19 at the Wayback Machine (rus.).
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Hayfa şəhərinin rəsmi veb-saytı
- Places To Visit in Haifa Arxivləşdirilib 2014-08-09 at the Wayback Machine
- Haifa city – the complete guide to Haifa Arxivləşdirilib 2008-02-15 at the Wayback Machine
 | |
|---|---|
| 500.000+ şəhərlər | |
| 100.000+ şəhərlər | Tel-Əviv · Hayfa · Rişon LeZion · Aşdod · Beer-Şeva · Petax-Tıkva · Netanya · Holon · Bney Brank · Bat-Yam · Ramat-Qan · Aşkelon · Rexovot |
| 50.000+ şəhərlər | Herzliya · Kfar Saba · Hadera · Raanana · Beyt Şemeş · Lod · Nazaret · Ramla · Modin-Makkabim-Reut · Nahariya |