Ceffri Saks

Ceffri Saks (ing. Jeffrey Sachs; 5 noyabr 1954[1][2][…], Detroyt, Miçiqan) — amerikalı iqtisadçı, inkişaf iqtisadiyyatı və iqtisadi siyasət sahəsindəki işləri ilə tanınır.[4] O, xüsusilə iqtisadi islahatlar, yoxsulluğun azaldılması, davamlı inkişaf və qlobal sağlamlıq kimi mövzularda böyük töhfələr vermişdir. Kolumbiya Universitetində iqtisad professoru olan Saks həm də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Davamlı İnkişaf Hədəfləri üzrə müşaviri olaraq çalışıb.[5]

Ceffri Saks
ing. Jeffrey David Sachs
Doğum tarixi 5 noyabr 1954(1954-11-05)[1][2][…] (70 yaş)
Doğum yeri
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları Padma Bhuşan
jeffsachs.org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əsas töhfələri və işləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şok terapiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Saks, 1980-90-cı illərdə keçmiş SSRİ və Şərqi Avropa ölkələrində iqtisadi islahatların aparılması üçün təklif etdiyi "şok terapiya" iqtisadi islahat modeli ilə məşhurdur.[6] Bu modelin əsas məqsədi iqtisadiyyatın sürətlə liberallaşdırılması və bazar iqtisadiyyatına keçidi təmin etmək idi. Saks Polşa və Rusiyadakı islahatlarda[7] mühüm rol oynadı, lakin bu yanaşma bəzən tənqidə də məruz qalıb, çünki sürətli keçid prosesi sosial və iqtisadi problemlərə yol açmışdı.[8]

Yoxsulluqla mübarizə və davamlı inkişaf

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Saks yoxsulluğun köklərini araşdırmaq və onu aradan qaldırmaq yollarını təhlil edən işləri ilə tanınır.[9] Xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yoxsulluğun azaldılması üçün müxtəlif strategiyalar hazırlayıb.[10]"Yoxsulluğun Sonu" (ing. The End of Poverty) adlı kitabında, yoxsulluq səviyyəsinin yüksək olduğu ölkələr üçün təklif etdiyi yardım və investisiya modellərini açıqlayıb.

Millennium Villages Project

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Saksın təşəbbüslərindən biri də Afrikada yoxsulluqla mübarizə üçün başladığı "Millennium Villages" layihəsidir.[11] Bu layihə vasitəsilə Afrikanın müxtəlif bölgələrində davamlı inkişaf layihələri icra olunmuş və təhsil, səhiyyə, su təminatı kimi əsas sahələrdə infrastrukturlar yaradılmışdır. Layihənin məqsədi yoxsulluq dövrünü qırmaq üçün yerli icmaların dəstəklənməsidir.[12] Həmçinin Saks, qlobal səhiyyə məsələlərində də fəal rol oynayıb. Xüsusilə malyariya və HİV/AİDS kimi xəstəliklərlə mübarizədə beynəlxalq yardımların artırılması üçün müxtəlif proqramlar hazırlamışdır. Eyni zamanda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Davamlı İnkişaf Hədəflərinin formalaşdırılmasında əsas müşavirlərdən biri olub. Bu hədəflər yoxsulluğun aradan qaldırılması, ətraf mühitin qorunması və iqtisadi inkişafın təmin edilməsi məqsədi ilə hazırlanmışdır.[13]

Əsərləri və kitabları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ceffri Saksın kitabları inkişaf iqtisadiyyatı və qlobal məsələlər barədə geniş məlumat təmin edir. Bunlar arasında:[14]

  • The End of Poverty (Yoxsulluğun Sonu) — yoxsulluğun səbəbləri və aradan qaldırılması yolları barədə.
  • Common Wealth: Economics for a Crowded Planet (Ümumi Sərvət: İzdihamlı Planet üçün İqtisadiyyat) — davamlı inkişaf və qlobal rifah haqqında.
  • The Age of Sustainable Development (Davamlı İnkişaf əsri) — davamlı inkişaf anlayışını və iqtisadi strategiyaları təhlil edən əsas əsərlərindən biridir.

Ceffri Saks iqtisadiyyat və qlobal siyasət sahəsindəki nəzəriyyələri və fəaliyyəti ilə qlobal yoxsulluqla mübarizə və davamlı inkişaf üçün əsas fiqurlardan biri hesab olunur.[15][16]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Jeffrey D. Sachs // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 Jeffrey Sachs // Munzinger Personen (alm.).
  3. ↑ 1 2 https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/current.
  4. ↑ Janet Shan, "Keynesian Economist, Jeffrey Sachs Says President Obama's Stimulus has Failed", June 7, 2010, Hinterlandgazette.com, June 7, 2010, April 13, 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: February 19, 2014
  5. ↑ "Sachs's CV" (PDF). March 5, 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 12, 2016.
  6. ↑ Burda, Michael C. "CV" (PDF). Humboldt University of Berlin. February 4, 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 9, 2017.
  7. ↑ "Jeffrey D. Sachs | American economist | Britannica". October 9, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 9, 2022.
  8. ↑ Jacobson, Lindsey. "Economists offer bleak view of President Trump's first term, citing deglobalization trends and 'protectionism'". CNBC (ingilis). August 24, 2020. September 18, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 15, 2020.
  9. ↑ "Theodore Sachs Labor Lawyer, 72 – New York Times". The New York Times. March 13, 2001. March 10, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 19, 2014.
  10. ↑ "China's yuan 10 years from being on par with US dollar, says US economist". South China Morning Post (ingilis). November 28, 2019. February 22, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 15, 2020.
  11. ↑ "Buenos Aires Times | Jeffrey Sachs: 'This is not a game for BlackRock to get an extra percentage point – that's absurd'". www.batimes.com.ar. February 22, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 16, 2020.
  12. ↑ "Jeffrey D. Sachs Arxiv surəti 1 avqust 2020 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib avqust 1, 2020, at the Wayback Machine" UCL Institute for Innovation and Public Purpose. University College London. ucl.ac.uk. Retrieved July 17, 2017.
  13. ↑ "SDSN Association Board of Directors". Sustainable Development Solutions Network. September 16, 2020. İstifadə tarixi: September 16, 2020. [ölü keçid]
  14. ↑ Shaw, Adam (April 10, 2017). "UN tensions with Trump administration mount as both sides dig in Arxiv surəti 16 iyul 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib iyul 16, 2017, at the Wayback Machine". Fox News. foxnews.com. Retrieved July 17, 2017. "Guterres' spokesman Stephane Dujarric confirmed ... this week that Jeffrey Sachs, a world-renowned economist who has served as a senior U.N. adviser since 2002, will continue in that role."
  15. ↑ "Open letter to Jeffrey Sachs on the Russia-Ukraine war". Berkeley (ingilis). 2022. 2024-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-07.
  16. ↑ "Economics professors condemn Jeffrey Sachs in open letter on Russia-Ukraine war". Columbia Spectator. 2023.