Doroti Meri Kroufut-Hodjkin

Doroti Meri Kroufut-Hodjkin- (ing. Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, Dorothy Hodgkin; 12 may 1910[3][4][…], Qahirə, Misir[7][2]29 iyul 1994[3][4][…]) ingilis kimyaçısı və biokimyaçısıdır[8]. Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1964) ("X-şüalarından istifadə edərək bioloji aktiv maddələrin strukturlarının müəyyən edilməsinə görə"). London Kral Cəmiyyətinin üzvü (1947-ci ildən)[9], SSRİ Elmlər Akademiyasının xarici üzvü (1976)[10].

Doroti Meri Kroufut-Hodjkin
ing. Dorothy Crowfoot Hodgkin
Doğum tarixi 12 may 1910(1910-05-12)[3][4][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 29 iyul 1994(1994-07-29)[3][4][…] (84 yaşında)
Vəfat səbəbi beyin qansızması[d]
Elm sahələri biokimya[1], kimya[2], kristalloqrafiya[1]
İş yeri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları Austrian Decoration for Science and Art
Kimya üzrə "Nobel" mükafatı
"Xidmət" ordeni
"Kopli" medalı "Lenin" sülh mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ailə və uşaqlığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Doroti Meri Kroufut-Hodjkin[11] 12 may 1910-cu ildə Qahirədə Misir Təhsil Xidmətinin filoloqu və arxeoloqu Con Kroufut (1873–1959) və Qreys Meri (1877–1957) ailəsində anadan olmuşdur. Ana — Qreys Meri (Molli), (Hud), əri ilə birlikdə Misirdə kənd məktəblərinin təşkilinə kömək etdi, onunla bir çox ekspedisiyalara getdi. Onun müxtəlif maraqları var idi; xüsusilə, xeyriyyəçilikdən əlavə, o, botanika ilə məşğul olurdu və Sudanın florasının böyük kolleksiyalarını toplamışdı, bir çox botanika rəsmləri çəkmişdi ki, indi bu rəsmlər Kral Botanika Bağlarında yerləşir Kyu (Kew). Bundan əlavə, o, toxuculuğu da sevirdi və qədim toxuculuq üzrə beynəlxalq ekspert idi. Doroti uşaqlığının əvvəlini Misirdə keçirdi, Birinci Dünya Müharibəsi başlayana qədər hər il İngiltərəyə yalnız bir neçə aylıq gedirdi. 1918-ci ildə valideynləri Xartuma (Sudan) köçdülər və orada dördüncü qızları Diana doğuldu. O zaman Dorotini nənə və babasının himayəsində qalaraq Böyük Britaniyaya Uortinqemdə (Sasseks) oxumaq üçün göndərdilər.

Məktəb və erkən təhsili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müharibədən sonra, 1918-ci ildə Kroufut bacıları anaları ilə Linkolnda (Lincolnshire mahalında) məskunlaşdılar və bir il Doroti və bacısı Coan analarının rəhbərliyi altında tarix, coğrafiya və ədəbiyyat oxudular. 11 yaşında o, Con Lehman məktəbinə daxil olur və burada Mançester Universitetinin məzunu Kris Dili (Chris Deely) tərəfindən kimyadan dərs alır. Hələ o zaman Doroti təbiət elmlərinə, xüsusən də kimyaya böyük maraq göstərirdi. Anası Dorotini elmə həvəsləndirmək məqsədiylə evdə təcrübələrin aparılmasına icazə verdi. 15 yaşında o, Dorotiyə U. Breqqa (W. Bragg) tərəfindən Kral İnstitutunun Milad Mühazirələri (Əşyaların Təbiəti, Köhnə Ticarət və Yeni Biliklər haqqında) əsasında yazılmış bir neçə kitabını verdi. Onlardan Doroti maddənin kristal quruluşu və rentgen şüalarının difraksiyası haqqında ilk biliklərini götürdü. Bundan əlavə, Doroti Parsonsun Biokimyanın Əsaslarını da öyrənmişdir. 1922-ci ildə Doroti və bacısı Coan valideynlərini ziyarət etməyə göndərildi. Orada Doroti atasının yaxın dostu olan və "Welcome Laboratories"-də işləyən kimyaçı Dr. A. F. Cozeflə tanış oldu. 1924-cü ildə A. F. Cozefin növbəti səfəri zamanı Dorotiyə bağ qumunda mineralların miqdarını təyin etmək üçün ilk kimyəvi təcrübələrini həyata keçirməyə kömək etdi. A. F. Cozeflə dərslər Dorotinin onun laboratoriyasına baş çəkməsi onun elmə olan marağını dahada gücləndirdi. O, fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı Uilyam Henri Braqin məktəblilər üçün "Əşyaların təbiəti haqqında" kitabından kristallarda rentgen şüalarının difraksiyasını oxudu. Dorotinin atası övladlarının yerli Sudan məktəblərinə getməli olduğuna inanırdı, ona görə də o, yerli Valideynlər Milli Təhsil Birliyinin Sinfində qaldı. Bu müəssisədə kimya kursu Dorotini çox valeh edən kristalların yetişdirilməsi ilə başladı. 1926-cı ildən atası Qüdsdəki Britaniya Arxeologiya Məktəbinin direktoru vəzifəsində işləmək üçün Fələstinə köçdü. Doroti atasına baş çəkdi və Transiordaniyada (indiki İordaniya) zəlzələ nəticəsində dağılmış şəhəri Ceraşda qazıntılarda iştirak edə bildi. O, qədim mozaika səkilərinə heyran oldu və gözəl eskizlər çəkdi, lakin arxeologiyaya marağı onu kimyadan yayındırmadı və o, rentgen kristalloqrafiyasını öyrənməyə qərar verdi. Son kursda o, məktəbin attestat imtahanında İngiltərədə birinci oldu. Doroti Kollecə Qəbul imtahanını müvəffəqiyyətlə verdi və 1928-ci ildə kimya üzrə təhsil almaq üçün Oksford Universitetinin Somerville Kollecinə getdi.

Oksford Universiteti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Universitetdə oxuduğu ilk ildə o, mineralogiya üzrə ən yaşlı müəllim olan Dr. Barkerin kristalloqrafiya üzrə bir neçə mühazirəsinə qatılıb. Müəllim kimyanı daha ətraflı öyrənmək üçün onu kristalloqrafiya işlərini bir il təxirə salmağa inandırdı. Təəssüf ki, o, tezliklə vəfat etdi və o, bioloji aktiv maddələrin tədqiqinə görə 1947-ci ildə Nobel mükafatı laureatı olmuş görkəmli üzvi kimyaçı Robert Robinsonun mühazirələrində iştirak etməyə başladı. O dövrün Oksford Universitetində böyük alimlərin bütöv qalaktikası dərs deyirdi. Xüsusilə Dorotiyə Ser Ernest Rutherford, Niels Bohr, Peter Dubois böyük təsir göstərmişdir. O, həmçinin Con Desmond Bernalın (John Desmond Bernal) maddənin metal vəziyyəti və rentgen kristalloqrafiyası haqqında mühazirələrində iştirak etdi. Həyatının bu dövründə elm adamlarından başqa, Quakerlər olan yaxın ailə dostları Elizabeth Wadsworth və Margery Fry Dorotiyə böyük təsir göstərdilər. Doroti uzun müddət öz mədəniyyətini və dəyərlərini qorudu. Doroti təhsilinin birinci hissəsini yüksək qiymətlərlə başa vurdu. Onun təhsilini davam etdirmək üçün bir neçə variantı var idi və kristalloqrafiyanı seçdi. O, kristalların təsviri, təsnifatı və kataloqlaşdırılması üzərində uzun illər çalışmış Somerville Kollecində tədqiqatçı olan Dr. Polly Porter tərəfindən həvəsləndirildi. Doroti Kroyfut Hodqkin[11] ilk işlərindən biri onun ilk müəllimi Freddi Breverin rəhbərliyi altında dimetiltalium halogenidlərinin kristal quruluşunun tədqiqi olmuşdur. Müxtəlif halogenlərin sintezindən və yüksək keyfiyyətli kristallar əldə etmək üçün uzun cəhdlərdən sonra o, dimetiltalium bromidlərinin ən yaxşı kristallaşdığını aşkar etdi. Maddənin öyrənilməsi üçün rentgen üsullarının başlanğıcında elm adamları əldə edilən strukturları tam təsvir etmək üçün hələ kifayət qədər riyazi aparata malik deyildilər. Doroti belə nəticəyə gələ bildi ki, tallium və brom ionları natrium xlorid qəfəsindəki kimi düzülüblər (üz mərkəzli qəfəs). Hodjkinin işi keyfiyyətli idi (müasir struktur tədqiqatı atomların mövqelərinin səpilmə amplitudasının intensivliyindən hesablanmasını nəzərdə tutur), buna görə də molekulda metil qruplarının yeri ilə bağlı konkret nəticə əldə edilməmişdir. Bununla belə, Hodqkinin bu araşdırması diqqətəlayiqdir ki, bu, metal-karbon bağının ilk rentgen difraksiya tədqiqatı idi. 27 ildən sonra bu tələbə işi ona B12 koenziminin strukturunu deşifrə etmək üçün fundamental tədqiqatlarda kömək edəcəkdi. 1929-cu ildə Doroti Faraday Cəmiyyətinin yazılarını, yəni Braggs, W. Goldschmidt, C. Lonsdale və J. D. Bernalın əsərlərini öyrənməyə başladı. Bu əsərlər Dorotiyə ilham verdi və onun elmi həyatında yeni dönüşü əvvəlcədən müəyyənləşdirdi. Mentoru Freddie Brewer onu yeni təyin olunmuş rentgen kristalloqrafı Tiny Powell ilə işləməyi tapşırdı. Onun rəhbərliyi altında Doroti rentgen şüalarının difraksiya analizi sahəsində ixtisaslaşmağa başladı və yayda Heidelberqdə kristal kimyasının banilərindən biri Viktor Qoldşmidtin laboratoriyasında təlim keçdi.

Ailə və uşaqları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1937-ci ildə Kroufut-Hodjkin kommunist və afrikalı marksist tarixçi, həkim Tomas Hodjkinin qohumu və müstəqil Qananın ilk prezidenti Kvame Nkrumahın gələcək (1961-ci ildən) müşaviri Tomas Lionel Hodqkinlə evləndi. Kroyfut-Hodqkin dörd övladı ilə xoşbəxt evli idi. İlk uşaq Luka 1938-ci ildə anadan olub. Doroti tez bir zamanda döş absesini inkişaf etdirdi və qızdırmadan sonra revmatoid artrit inkişaf etdirdi və sonradan xroniki hala gəldi. İkinci uşaq Elizabet 1941-ci ildə anadan oldu. Öz siyasi fəaliyyəti və ərinin Kommunist Partiyasına üzv olması səbəbindən Doroti Kroyfut-Hodqkinin 1953-cü ildə ABŞ-yə girişi qadağan edildi.

Xolesterolun strukturunun öyrənilməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin Doroti Kroufut-Hodjkin 1937-ci ildə Oksforddan yodoxolesterol kristallarının analizinə görə fəlsəfə doktoru dərəcəsi almışdır. Tədqiqat üçün yod xolesterolun seçilməsi təsadüfi deyildi. Molekulda ən ağır olan yod atomu bir növ "istinad nöqtəsi" idi, ondan molekulun əsas skeletini öyrənərkən başlamaq rahat idi (sterollar kimi kompleks molekulların verdiyi məlumatlar başqa sözlə, spektral bolluğunda onu müəyyən etmək asan idi.). O zaman strukturların hesablanması Paterson funksiyası adlanan hesablamadan və sonradan ikiölçülü elektron sıxlığı xəritələrinin tərtibindən istifadə etməklə həyata keçirilirdi. Bu, molekuldakı bütün atomların yerini müəyyən etməyə kömək etdi, lakin bioloji molekulun xarakteristikası üçün xüsusilə vacib olan stereokimyəvi məlumatları yalnız o dövrdə inanılmaz dərəcədə çətin bir iş olan üçölçülü xəritələrdən istifadə etməklə əldə etmək mümkün idi. Doroti, mürəkkəb hesablamalar aparmadan, bununla belə, xüsusi yanaşmaların köməyi ilə sterol nüvəsinin strukturunun bütün xüsusiyyətlərini, o cümlədən stereokimyəvi xüsusiyyətlərini nəhayət müəyyən edə bildi. V. Q. Braqqın fikrincə, bu iş üzvi kimyada mürəkkəb fəza strukturlarının təyini üçün fiziki metodun mükəmməl tətbiqidir. Bu tədqiqat Dorotinin kristalloqrafiya sahəsində ilk parlaq nəticələrindən biri idi və mürəkkəb strukturların tədqiqində belə üsulların böyük potensialını nümayiş etdirdi. D. Hodqkin bununla dayanmadı və sterol nüvəsi olan molekulların məkan xüsusiyyətləri ilə bağlı sualları həll edərək struktur tədqiqatlarını davam etdirdi. Doroti kalsiferol, lumisterol və suprasterol II və oxşar quruluşa malik bəzi digər maddələr üzərində araşdırma aparmışdır. Doroti Kroyfut-Hodqkin 1936–1977-ci illərdə Oksford Universitetində müəllim olub. Onun tələbələri arasında Marqaret Tetçer də var idi. Bir müddət öz laboratoriyasında, SSRİ-də yaradılmış qramisidin C antibiotikinin rentgen difraksiya analizini işləmək ona tapşırılmışdı. M. Tetçer baş nazirliyi dövründə universitet müəlliminin Doroti Kroyfut-Hodqkinin şəklini stolunun üstündə saxlayırdı. Mühafizəkarların lideri ilə leyborist Kroyfut-Hodqkinə səs verənlərin siyasi baxışlarının əks olmasına baxmayaraq, onlar yaxın idilər və isti münasibətlər saxlayırdılar.

Əsas elmi nəticələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1935-ci ildə insulin üzərində yaxından işləmiş D. Hodgkin zülal kristallarının əldə edilməsi ilə bağlı tipik çətinliklərlə qarşılaşdı. Bir çox üsulları sınadıqdan sonra o, hələ də kristalloqrafik tədqiqatlar üçün uyğun yaxşı kristallar yetişdirməyi bacardı. Qurudulmuş kristallar bir difraksiya nümunəsi verdi və əvvəlcə siqnalların zülal tərəfindən verildiyini təsdiqləmək üçün o, ksantoprotein reaksiyasını həyata keçirdi.

O dövrdə dünyada zülal kristalloqrafik məlumatları ilə işləmək təcrübəsi olan çox az adam var idi (bəlkə də yalnız W. T. Astbury və J. Bernal). Bu, müxtəlif çətinliklərlə, ilk növbədə yüksək keyfiyyətli protein kristallarının problemli istehsalı ilə bağlıdır. Bəzi zəif strukturlaşdırılmış zülallar üçün bu vəzifə aşılmaz olur.

Digər mühüm problem kristalloqrafiyanın fiziki prinsipində idi. Fakt budur ki, əks olunan şüaların intensivliyini və fazasını ölçmək üçün birbaşa yol yoxdur. Sadə birləşmələrin kristalları üçün "sınaq və səhv üsulu" olduqca uğurla istifadə edilmişdir. 1930-cu illərdə A. L. Paterson intensivlik (Paterson funksiyası) vasitəsilə bir fazın təmsil olunmasının mümkünlüyünə işarə edənə qədər, mürəkkəb strukturlu maddələrin kristalları və daha çox biopolimerlər üçün vəziyyət həll olunmur. Kristaloqrafik məlumatların emalı problemi də kəskin idi: kompüterlər üçün hesablama alqoritmlərinə ehtiyac var idi, onlar yalnız 1950-ci ilə qədər təkmilləşdirilmişdir. Əldə edilmiş və nəzəri hesablanmış məlumatların düzgün şərhi problemi də xüsusi idi.

İnsulin üzərində iş Hodgkin tərəfindən dəfələrlə təxirə salındı, xüsusən də İkinci Dünya Müharibəsi zamanı penisilinin strukturunun deşifr edilməsinin təcili ehtiyacı ilə əlaqədar olaraq, təxminən 800 atomdan ibarət insulinin tam strukturu nəhayət yalnız 1969-cu ildə müəyyən edildi.[5] Dorothy Hodgkin bütün dünyada insulin və onun diabet xəstələri üçün əhəmiyyəti haqqında çoxlu mühazirələr oxuyub. Paralel olaraq laktoglobulin, hemoglobin və bitki mənşəli bəzi qlobulinləri öyrəndi. Buna baxmayaraq, insulinin tam sintezi daha əvvəl, 1963–65-ci illərdə həyata keçirildi. Almaniya, ABŞ və Çindən olan tədqiqatçılar.

İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Doroti Hodkin 1938-ci ildə ilk övladı Lukanın doğulmasından sonra inkişaf etdirdiyi revmatoid artrit (sonradan xroniki) xəstəliyinə baxmayaraq, penisilini (və daha az dərəcədə insulin) fəal şəkildə araşdırdı. Hodgkinin tədqiqatı Rokfeller Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən və onun Oksforddakı kristalloqrafik laboratoriyası müharibə zamanı belə tədqiqatların aparıldığı dünyada nadir yerlərdən biri olaraq qaldı.

İlk penisilin (krustozin) 1942-ci ildə SSRİ-də Ümumittifaq Eksperimental Tibb İnstitutunda alınmış və 1943-cü ilin aprelindən xəstəxanalarda fəal şəkildə istifadə edilmişdir. Qısa müddətdə penisilinin strukturunu qurmaq lazım gəldi. O dövrdə penisilinin özünü kristallaşdırmaq mümkün deyildi (ehtimal ki, barium ionlarının çirkləri səbəbindən), lakin bir neçə cəhddən sonra penisilin natrium, kalium və rubidium duzlarının kristalları yetişdirildi, onlardan rentgen nümunələri götürüldü. Bir neçə struktur təklif edilmişdir: biri oksazolon halqasını, digəri isə β-laktam halqasını ehtiva edir. Hesablamaların nəticələrinə əsasən, laktam halqasının çox güman ki, penisilin strukturunda olduğu müəyyən edilmişdir. Demək olar ki, eyni vaxtda R. Vudvord termokimyəvi təcrübənin nəticələrinə əsaslanır. Artıq dəfələrlə qeyd edildiyi kimi, o dövrdə rentgen məlumatlarının riyazi emalı çox qeyri-trivial bir problem idi. D. Hodgkinin xatirələrinə görə, "Əgər elm adamlarının ixtiyarında Paterson funksiyasının üçölçülü xəritələri olsaydı, penisilinin strukturu 1940-cı illərin əvvəllərində asanlıqla müəyyən edilə bilərdi". Bütün çətinliklərə baxmayaraq və böyük əzmkarlıq sayəsində o və onun əməkdaşları 1949-cu ilə qədər penisilinin strukturunu deşifrə edə bildilər.

Doroti Krofut-Hodqkinin əlamətdar tədqiqatı vitamin B12 (1948–1956) strukturunun müəyyən edilməsi olmuşdur.

1948-ci ildə L. Smitsdən bu maddənin qırmızı kristallarını aldıqdan sonra o və onun qrupu bu molekulun strukturunu əldə etmək və deşifrə etmək cəhdlərinə başladı. Bu molekulun kütləsini təxminən təxmin edərək və Tərkibində təxminən yüz atom olduğunu anlayan Hodgkin, belə bir quruluşu deşifrə etməyin çətin bir iş olacağını başa düşdü. Lakin tezliklə məlum oldu ki, strukturda karbon atomu və porfirin halqası ilə birbaşa bağlı olan kobalt atomu var. Beləliklə, ilk dəfə orqanometal birləşmədə birbaşa metal-karbon rabitəsi etibarlı şəkildə aşkar edilmişdir.

Kobalamin (vitamin B12) quruluşu

Vitamin B12un strukturuna dair bəzi kimyəvi məlumatları və bu birləşmənin törəmələrinin öyrənilməsinə dair məlumatları müqayisə edərək, D. Hodgkin tədricən strukturun həllinə yaxınlaşdı. O dövrün ən güclü kompüterlərindən birinə çıxışı olan Kaliforniyadan olan doktor Kennet Trueblood və Mançesterdən D. Cruickshankın xidmətləri nəhayət məsələnin həllinə kömək etdi. Paralel olaraq [[Todd, Alexander Robertus|A. şəkər və nuklein turşularının kimyası sahəsindəki işi ilə tanınan Todd]] 1955-ci ildə B12 vitamininin strukturunun bəzi xarakterik xüsusiyyətlərini kimyəvi yolla müəyyən edə bilmişdir. 1956-cı ildə D. Hodgkin kristalloqrafik məlumatların işlənməsini başa çatdıra və bu maddənin strukturunu etibarlı şəkildə müəyyən edə bildi.

D. Hodgkin əsas işindən əlavə, bioloji aktivlik nümayiş etdirən kiçik molekullar üzərində apardığı tədqiqatlarla da tanınır. Dorothy Hodgkin öz sahəsində ciddi reputasiyaya malik idi, buna görə də bir çox tədqiqatçılar səlahiyyətli məsləhət üçün onun Oksforddakı laboratoriyasına müraciət etdilər. Məsələn, morfina (Maureen Mackay, 1955) və antibiotik ferroverdinin (Sofia Candeloro) strukturlarını deşifrə etmək üçün istifadə edilmişdir.

İctimai həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1958-ci ildə Doroti Kroufut-Hodjkinin laboratoriyası universitetin Təbiət Tarixi Muzeyinə köçürüldü. O, 1960–1977-ci illərdə London Kral Cəmiyyətində tədqiqat professoru , 1977–1982-ci illərdə Oksforddakı Volfson Kollecinin idarə heyətinin üzvü , Bristol Universitetinin fəxri kansleri (1970–1988) olub. Onun penisilin, insulin və vitamin B12 kimi mühüm maddələrin tədqiqi elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir və 1964-cü ildə Doroti Kroufut-Hodjkin kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülür və alır. O, vaxtının çox hissəsini laboratoriyasında universitetə, tələbələrə və layihələrə dəstək verməklə keçirirdi. Doroti Kroufut-Hodjkin bütün həyatı boyu fəal vətəndaşlıq pozisiyasını qoruyub saxlayıb. 1962-ci ildən Pauqoş görüşlərində iştirak etdi (və 1975-ci ildən 1988-ci ilə qədər – Pauqoş hərəkatının prezidenti olub), Vyetnam Tibbi Yardım Fondunun sədri və Vyetnam müharibəsi zamanı ABŞ-nin cinayətini araşdıran komissiyanın üzvü idi. 1972–1975-ci illərdə Beynəlxalq Kristalloqraflar İttifaqının prezidenti olub. 1992-ci ildə "İnsanlığa Xəbərdarlıq"[12] imza atdı. Doroti Kroyfut-Hodqkin bir sıra elmlər akademiyalarının, o cümlədən SSRİ Elmlər Akademiyasının (1976), ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının (1971), Niderland, Yuqoslaviya, Qana, o Puerto RikoAvstraliya Elmlər Akademiyalarının xarici üzvü olub. Kembric, Harvard, Broun, Qansky, Çikaqo eləcə də Lidsa, Mançester, Sasseks və s. universitetlərinin fəxri fərmanlarıyla təltif olunub.

Dorotinin əri Tomas Layonel Hodjkin 1982-ci ildə uzun sürən limfoqranulomatoz xəstəliyindən (indi Hodgkin xəstəliyi) vəfat edib. 1970-ci ildə xidmətdən təqaüdə çıxdıqdan sonra valideynlərinin İlminqton (Uorvikşir) kəndindəki evinə köçdü, lakin son günlərə qədər aktiv qaldı və əmək qabiliyyətini itirmədi. Ərinin ölümü Dorotiyə dərindən təsir etdi: artrit tutmaları tez-tez olurdu, arıqladı, lakin o, araşdırmalarını davam etdirdi və iki dəfə 1990 və 1993-cü illərdə müvafiq olaraq Bordo və Pekində Beynəlxalq Kristalloqrafiya Konfransında iştirak etdi. 1993-cü ildə Çindən qayıtdıqdan sonra Doroti İlminqtonda qızı Luizlə çox vaxt keçirdi. Doroti Meri Kroyfut-Hodqkin 29 iyul 1994-cü ildə insultdan öldü.

Mükafatlar və tanınmaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şərəf ordeni, Hodgkinə təqdim edilmişdir

Doroti Kroyfut-Hodqkin xidmətə görə təqdim edilən ordenləri

  • 1956 — London Kral Cəmiyyətinin Kral Medalı[13].
  • 1964 — Kimya üzrə Nobel Mükafatı, rentgen şüalarından istifadə edərək bioloji aktiv maddələrin strukturlarının müəyyən edilməsinə görə
  • 1965 — Fəxri Fərman ordeni
  • 1972 — Banting Medalı
  • 1972 — Baker mühazirəsi
  • 1976 — Kopli medalı
  • 1982 — SSRİ Elmlər Akademiyasının M. V. Lomonosov adına Böyük Qızıl medalı
  • 1987 — "Xalqlar arasında sülhün möhkəmləndirilməsinə görə" Beynəlxalq Lenin Mükafatı 23 dekabr 1982-ci ildə Krım Astrofizika Rəsədxanasının astronomu Lyudmila Karaçkina tərəfindən kəşf edilmiş asteroid (5422) Doroti Kroyfut-Hodqkin şərəfinə adlandırılmışdır. Londondakı Milli Portret Qalereyasında Doroti Kroyfut-Hodqkinin 17 portreti, o cümlədən Mudge Hamblinq tərəfindən iş masasının üstündəki yağlı boya tablosu və David Montqomerinin portreti var.[14]

Doroti Kroyfut-Hodqkin 1996 və 2010-cu il Britaniya poçt markalarında əks olunub. 2010-cu ildə Kral Cəmiyyətinin yaradılmasının 350-ci ildönümündə Hodjkin, İsaak Nyuton, Edvard Cenner, Cozef Lister, Benjamin Franklindən sonra Cəmiyyətin ən görkəmli on üzvünün xatirəsini yad edən markalar dəstində yeganə qadın idi. , Charles Babbage, Robert Boyle, Ernest Rutherford, Nicholas Shackleton və Alfred Russell Wallace. Royal Society Doroti Kroyfut-Hodqkin Təqaüdünü "tədqiqat karyeralarının erkən mərhələsində olan və valideynlik və ya sağlamlıq səbəbləri kimi şəxsi vəziyyətlərə görə çeviklik tələb edən görkəmli alimlər üçün" mükafatlandırır. 1999-cu ildən bəri Oksford Beynəlxalq Qadınlar Festivalı Doroti Kroyfut-Hodqkin işinin şərəfinə adətən mart ayında illik xatirə mühazirəsini keçirir. Mühazirə Oxford AWiSE (Elm və Texnologiyada Qadınlar Assosiasiyası), Somerville Kolleci və Oksford Universitetinin Təbiət Tarixi Muzeyi arasında əməkdaşlığın bir hissəsidir.

  1. 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  2. 1 2 3 4 Catalog of the German National Library (alm.).
  3. 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  4. 1 2 3 4 Dorothy Mary Hodgkin Crowfoot // KNAW Past Members (ing.).
  5. 1 2 3 4 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science (ing.): Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century. Routledge, 2003. Vol. 1. P. 606. 798 p. ISBN 978-1-135-96342-2
  6. 1 2 http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-52628.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12.
  7. 1 2 Кроуфут-Ходжкин Дороти // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1973. Т. 13 : Конда — Кун. С. 484.
  8. Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, O. M. 12 may 1910–29 July 1994 on JSTOR (англ.). jstor.org. Дата обращения: 10 декабря 2018
  9. Hodgkin; Dorothy Mary Crowfoot (1910–1994); Chemist // Сайт Лондонского королевского общества (англ.)
  10. Профиль Дороти Мэри Ходжкин (Кроуфут-Ходжкин) на официальном сайте РАН
  11. 1 2 Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, O. M. 12 may 1910–29 July 1994 on JSTOR (англ.). jstor.org. Дата обращения: 10 декабря 2018.
  12. World Scientists' Warning To Humanity (англ.). stanford.edu (18 ноября 1992). Дата обращения: 25 июня 2019. Архивировано из оригинала 6 декабря 1998 года
  13. Royal Medal (англ.)
  14. Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin — Person — National Portrait Gallery (англ.). npg.org.uk. Дата обращения: 10 декабря 2018.