Məsyaf
Məsyaf[1][2][3][4] (ərəb. مصياف) — Suriyanın Həma mühafəzəsində şəhər. 2004-cü ilin əhali siyahıyaalmasının məlumatlarına görə, Məsyaf şəhərində 22.000 nəfər yaşayır. İsmaililər, ələvilər və xristianlardan təşkil olunmuş şəhər əhalisi din baxımından cürbəcürdür. Şəhər orta əsrlərə aid qalası ilə tanınır, hansı ki, nizari ismaililərin və onların elit xaşxaşi qoşunlarının mərkəzi olmuşdur.
| Məsyaf | |
|---|---|
| مصياف | |
 | |
| 35°03′55″ şm. e. 36°20′31″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 447 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 22.508 nəfər (2004) |
| Rəsmi dili | ərəb dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Etimologiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şəhərin adı İslam dövründə və indiyə qədər sakinləri tərəfindən "Məsyaf", "Masyat" və "Masyad" kimi müxtəlif formalarda tələffüz edilmişdir.[5] Şəhərin ərəb dilindəki adı Akkad dilindəki "Mansuate" sözündən törəmişdir. Şərqşünas Edvard Lipinski irəli sürür ki, bu sözdəki "nsv" ərəb dilindəki mənası "qurmaq" və "yaratmaq" olan "nss" ilə əlaqəlidir.[6] Əlavə olaraq, Lipinski iddia edir ki, şəhərin Akkad dilindəki adı böyük ehtimalla "mansuvatu" sözünün konfiqurasiyadır. "Mansuvatu" ərəb dilindəki "minassatu(n)" sözü ilə əlaqəlidir ki, hər iki sözün mənası "yüksəklik" deməkdir.[7]
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Erkən dövrlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Güman edilir ki, Məsyaf e.ə. VIII əsrdə mövcud olmuş Mansuate arami şəhəridir. Şəhər daha sonra indiki Suriyanın mərkəzi ərazilərində yerləşən eyniadlı Assuriya vilayətinin inzibati mərkəzinə çevrilmişdir.[7] Həmçinin, Məsyafın Marsi şəhəri olduğu da güman edilir. Roma və Bizans tarixşünasları Əl-Qab və Bekaa vadiləri arasında yerləşən "Marsi" adlı bir şəhərin adını çəkirlər.[8]
Məsyaf və onun qalası ilk dəfə 1099-cu ildə, səlibçi salnaməçilər tərəfindən qeyd olunur.[9][10] Buna baxmayaraq, Məsyaf qalasının XI əsrdən əvvəl inşa edildiyi güman edildiyindən, müasir tarixçilər ehtimal edir ki, qala Hələb mərkəzli Həmdanilər sülaləsi tərəfindən tikilib.[8] Eyni zamanda, qala Fatimilər xilafətinin Cund Kinnəsrin vilayətinin tərkibində olmuşdur. Bizans imperatoru II Vasili Vulqarokton 999-cu ilin payızında Antioxiya və ətrafını müsəlmanlardan almaq üçün ora yürüş edir, bu zaman isə Məsyaf qalasını məhv edir.[9]
Bu ərazi daha sonra səlcuq türklərinin hakimiyyəti altına girir, ancaq Tərabülüs əş-Şam şəhərini işğal etmiş səlibçilər 1099-cu ildə Məsyafı ələ keçirmək istəyir. Şam şəhərinin səlcuq atabəyi olan Tuğtəkin səlibçilərə qarşı yürüş edir və onlarla qısamüddətli bir razılığa gəlir. Razılığın şərtlərinə görə, Məsyaf və Krak de Şevalye qalaları müsəlmanların nəzarətində qalacaq, ancaq müsəlmanlar səlibçilərə xərac ödəməli olacaq. Bir müddət sonra Məsyaf Mirdasilər sülaləsinin nəzarətinə düşür.[9]
Populyar mədəniyyətdə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məsyaf "Assassin's Creed" videooyun seriyasında, xüsusilə də "Assassin's Creed" və "Assassin's Creed: Revelations" videooyunlarında Xaşxaşilər Ordeninin mərkəzi kimi təsvir edilmişdir.[11] Kəndin əsası dağ üzərində qoyulub, qala isə kəndin ən ucqar nöqtəsindədir.[12]
Qalereya
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Məsyaf şəhərindəki hərbi hədəflər raket atəşinə tutulub". 2021-05-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-21.
- ↑ İsrail Suriyaya raket zərbələri endirib[ölü keçid]
- ↑ "İsrail Suriyanı bombaladı". 2021-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-21.
- ↑ Suriyada dövlət nazirinə sui-qəsd törədilib[ölü keçid]
- ↑ Lipinsky, 2000. səh. 306
- ↑ Lipinsky, 2000. səh. 308
- ↑ 1 2 Lipinsky, 2000. səh. 309
- ↑ 1 2 Hasan, 2008. səh. 7
- ↑ 1 2 3 Honigman, 1989. səh. 789
- ↑ Daftary, 2011. səh. 115
- ↑ Juba, Joe. "The Places You'll Go In AC Revelations". Game Informer (ingilis). 23 may 2011. May 8, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyul 2020.
- ↑ Archer, Richard. "The amazing (real) history behind all the Assassin's Creed games". PlayStation Universe (ingilis). 23 iyul 2017. May 8, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyul 2020.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Balanche, Fabrice, La région alaouite et le pouvoir syrien (PDF) (French), Karthala Editions, 2006, ISBN 2845868189, 2012-04-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF), İstifadə tarixi: 2020-07-29
- Daftary, Farid, Historical Dictionary of the Ismailis, Scarecrow Press, 2011, ISBN 9780810879706, 2016-05-11 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2020-07-29
- Daftary, Farid, The Isma'ilis: Their History and Doctrines, Cambridge University Press, 2007, ISBN 9781139465786, 2016-04-27 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2020-07-29
- Hasan, Haytham. The Citadel of Masyaf (PDF). The Aga Khan Trust for Culture. 2008. 46. ISBN 9782940212064. 2015-12-08 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-01.
- Honigman, E. Masyad // Bosworth, Clifford Edward (redaktor). The Encyclopaedia of Islam: Fascicules 111–112: Masrah Mawlid. Brill Publishers. 1 January 1989. ISBN 9789004092396. 8 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 July 2020.
- Le Strange, Guy. Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. 1890. OCLC 1004386.
- Lipinsky, Edward. The Aramaeans: Their Ancient History, Culture, Religion. Peeters Publishers. 2000. səh. 30. ISBN 9042908599. 2023-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-29.
- Mirza, Nasser Ahmad, Syrian Ismailism: The Ever Living Line of the Imamate, AD 1100–1260, Psychology Press, 1997, ISBN 9780700705054, 2016-05-11 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2020-07-29
- Willey, Peter. The Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria. I.B.Tauris. 2005. səh. 220. ISBN 9781850434641. 2023-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-29.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Məsyaf ilə əlaqəli mediafayllar var.