Omegle

Omegle (/oʊˈmɛɡəl/[2]) — istifadəçilərə qeydiyyatdan keçmədən başqaları ilə ünsiyyət qurmağa imkan verən pulsuz onlayn çat xidməti. Xidmət təsadüfi olaraq istifadəçiləri "You" və "Stranger" adlarından istifadə edərək anonim söhbət edəcəkləri təkbətək söhbət seanslarında cütləşdirirdi. 25 mart 2009-cu ildən 8 noyabr 2023-cü il tarixinədək fəaliyyət göstərmişdir.

Omegle
Loqonun şəkli
URL omegle.com
Tipi müəssisə
Açılma tarixi 25 mart 2009
Bağlanma tarixi 8 noyabr 2023
Alexa reytinqi
  • 2.771 (28 noyabr 2017)[1]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sayt Vermont ştatının Bratlboro şəhərindən olan və o zamanlar 18 yaşı olan Leyf K-Bruks tərəfindən yaradılmış və 2009-cu ilin martında istifadəyə verilmişdir.[3][4] İstifadəyə verilməsindən bir ay keçməmiş Omegle-nin gündəlik ziyarətçi sayı 150.000-i keçmişdi.[5] 2010-cu ilin mart ayında sayt videotelefoniya funksiyasını təqdim etdi.

Omegle Honkonq etirazları zamanı Çin Kommunist Partiyasını tənqid edib və etirazları dəstəklədiyini bildirib, həmçinin saytın ana səhifəsinə ABŞ bayrağının şəklini əlavə edib üzərinə "Si Tsinpin şübhəsiz ki Vinni-Puxa bənzəyir" (ing. Xi Jinping sure looks like Winnie-the-Pooh) sözlərini yazıb.[6]

COVID-19 pandemiyası zamanı sayt, xüsusən də yeniyetmələr arasında populyarlıq qazandı.[7]

Əvvəlcə 13 yaşlı uşaqlar valideynin və ya qəyyumun icazəsi ilə veb-saytdan istifadə edə bilirdilər.[8] Lakin 2022-ci ildə qaydalar yeniləndikdən sonra yalnız 18 və daha yuxarı yaşda olanlar veb-saytdan istifadə edə bilirlər.

8 noyabr 2023-cü ildə K-Bruks saytı idarə etmənin çətinliklərini və veb-saytın bağlanması ilə bağlı son qərarını yayımladı. Sadalanan problemlərə uşaqların onlayn istismarı və kommunikasiya xidmətlərinə hücumlar daxildir. K-Bruks qərarının internetdən sui-istifadə ilə bağlı olduğu qənaətinə gəldi və istifadəçilərdən internet istifadəçilərinin rəqəmsal hüquqlarını dəstəkləmək üçün Electronic Frontier Foundation-a ianə etməyi düşünmələrini xahiş etdi.[9][10]

Mübahisələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Omegle tez-tez qeyri-qanuni məzmun, ayrı-seçkilik, pornoqrafiya və yetkinlik yaşına çatmayanlar tərəfindən saytdan istifadə ilə bağlı bir sıra mübahisələrin mövzusu olmuşdur.

2013-cü ilin əvvəlinə qədər sayt söz filtri vasitəsilə töhfələri senzura etmirdi və istifadəçilər kamerada çılpaqlıq və ya cinsi məzmunla rastlaşdıqlarını bildirirdilər.[11]

Omegle çılpaqlıq və ya seksual məzmun da daxil olmaqla, 18 yaşdan kiçik insanlara qarşı pis davranışlara nəzarət etmək və potensial zərərli məzmundan qorumaq üçün "nəzarət edilən" video çat tətbiq edib. Bununla belə, monitorinq o qədər də effektiv deyildi və istifadəçilər tez-tez qadağalardan keçə bilirdilər.[12][13]

Omegle-nin artan populyarlığı səbəbindən yetkinlik yaşına çatmayanların cinsi istismarı ilə bağlı kibercinayətkarlıq hesabatlarında böyük artım olduğu üçün həm yerli, həm də əyalət hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən çoxsaylı tövsiyələr, bülletenlər və xəbərdarlıqlar verilmişdir.[14][15]

Ayrı-seçkilik

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Omegle ayrı-seçkilik və ifrat sağçı məzmun iddiaları ilə bağlı mübahisə mövzusu olmuşdur. Xüsusilə irqçilik mövzusu, istifadəçilərin azlıq qruplarına qarşı trollinq və təqib halları və öz ideologiyaları üçün yeni ardıcıllar cəlb etməyə çalışılan "redpilling" kimi məsələlər saytda üstünlük təşkil edib. "Redpilling" edən istifadəçilər "white power" deyə bağırmaq və nasist salamı vermək, kiminsə xarici görkəmini ələ salmaq, təhqir etmək, kiminsə etnik mənsubiyyəti və ya dini barədə suallar vermək kimi müxtəlif işlər gördülər.[16]

2020-ci ildə iki gənc saytda irqçiliklə bağlı təcrübə aparıblar. İstifadəçilərlə uyğunlaşmaq üçün “Black Lives Matter”, “Ku Kluks Klan” və “irqçi” kimi terminlər istifadə ediblər. Çox sayda istifadəçinin irqçi ifadələr işlətdiyini bildirdilər.[17]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Alexa Internet (ing.). 1996.
  2. ↑ "Omegle". Omegle. 2023-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
  3. ↑ "What is Omegle? What parents need to know". Internet Matters. 2023-11-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
  4. ↑ "Omegle chat program can help you find love anonymously". Oneindia. April 14, 2009. 30 April 2009 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ Quenqua, Douglas Promises Strangers. "Tired of Old Web Friends? A New Site". The New York Times. April 26, 2009. September 9, 2018 tarixində arxivləşdirilib.
  6. ↑ Restar, Al. "Omegle throws jabs at China: 'Xi = Pooh!'". Z6 Mag (ingilis). 10 October 2019. 23 November 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 April 2021.
  7. ↑ Lorenz, Taylor. "Oh, So We're Doing Random Video Chat Again?". The New York Times. March 1, 2021. 26 July 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  8. ↑ Hanson, Kait. "What is Omegle? What parents need to know about keeping kids safe online". Today. November 8, 2021. July 5, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 9, 2023.
  9. ↑ "Omegle". web.archive.org. 2023-11-09. Archived from the original on 2023-11-09. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
  10. ↑ Hoover, Amanda. "Omegle Was Forced to Shut Down by a Lawsuit From a Sexual Abuse Survivor". Wired. November 9, 2023. November 9, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 9, 2023.
  11. ↑ "Chatroulette and Omegle: chat rooms with a twist". BBC News. 24 March 2010. 20 July 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 June 2010.
  12. ↑ "A Chat with Strangers: Fun or Dangerous?". 14 April 2015. 5 September 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 September 2015.
  13. ↑ "Omegle privacy policy". 1 February 2013. 3 March 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 February 2013.
  14. ↑ Slugoski, Kendra. "Child luring and sextortion cases online spike since start of pandemic". Global News. 9 March 2021. 15 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 April 2022.
  15. ↑ Annable, Kristin; Barghout, Caroline. "A website designed to talk to strangers has become a haven for child sex predators, expert says". CBC News. August 25, 2022. November 4, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 17, 2023.
  16. ↑ "Extremist Trolls are Targeting Omegle Users with Virulent Racism, Antisemitism | ADL". 15 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 May 2023.
  17. ↑ "Racism is rampant on Omegle. Teens are working to hold racist trolls accountable". NBC News. 20 December 2020. 8 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 May 2023.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]