Rudolf Klauzius

Rudolf Yulius Emanuel Klauzius^[2] (alm. Rudolf Julius Emanuel Clausius‎, doğum zamanı: Rudolf Qottlib, alm. Rudolf Gottlieb‎; 2 yanvar 1822 – 24 avqust 1888) – alman fiziki və riyaziyyatçısı,^[3] termodinamikanın yaradıcılarından biri.^[4] 1865-ci ildə Kainatın istilik ölümü hipotezini irəli sürmüşdür. Klauzius həmçinin entropiya anlayışını elmə daxil etmişdir.

Rudolf Klauzius
alm. Rudolf Julius Emanuel Clausius‎
Rudolf Yulius Emanuel Klauzius
Doğum adı	Rudolf Gottlieb
Doğum tarixi	2 yanvar 1822
Doğum yeri	Almaniya, Köslin
Vəfat tarixi	24 avqust 1888 (66 yaşında)
Vəfat yeri	Bonn
Dəfn yeri	Köhnə Bonn qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı	Almaniya
Elm sahəsi	Fizika
Elmi dərəcəsi	Fəxri doktor
İş yerləri	İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutu (1855–)[1], Vürtsburq Universiteti (1867–)[1], Bonn Universiteti (1869–)[1], Sürix Universiteti
Təhsili	Humboldt adına Berlin Universiteti (1840–)[1]
Tanınır	Termodinamika Entropiya
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1868–)[1], Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası (1880–), İsveç Kral Elmlər Akademiyası, Peterburq Elmlər Akademiyası, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası (1873–), Macarıstan Elmlər Akademiyası, Niderland Kral İncəsənət və Elmlər Akademiyası[d], Dei Linçei Akademiyası (1880–), Prussiya Elmlər Akademiyası[d], Göttingen Elmlər Akademiyası[d] (1866–), Bavariya Elmlər Akademiyası[d] (1871–), ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1883–)
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Emanuel Klauzius 1822-ci ildə Almaniyanın Köslin şəhərində anadan olmuşdur. Klauzius ilk təhsilini atasının məktəbində almışdır. Məktəbi bitirdikdən sonra Klauzius gimnaziyada təhsil alır. Gimnaziyanı bitirdikdən sonra Ali Təhsilini Berlin Universitetində alır. Klauzius ilk dəfə olaraq Termodinamikanın ikinci qanununu kəşf etmiş və bunu 1854-cü ildə qəzetlərin birində nəşr etdirmişdir.^[5] 19 may 1865-ci ildə Fransız Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilir. 1868-ci ildə İngiltərə Kral Cəmiyyətinin üzvü seçilir. 1869-cu ildə Bonn Universitetinin professoru olur. 1870-ci ildə Hüygens medalına layiq görülür. Həmin ildə Klauzius Fransa–Prussiya müharibəsində iştirak etmiş və ağır yaralanmışdır. Müharibədə göstərdiyi fəallığına görə Klauzius "Dəmir xaç" ordeninə layiq görülmüşdür. 1878-ci ildə İsveç Kral Elmlər Akademiyasının üzvü seçilir. 1879-cu ildə İngiltərə Akademiyasında "Kopli" medalına layiq görülür. 1882-ci ildə Virzburq Universitetinin elmlər doktorluğuna layiq görülür. 1883-cü ildə isə Klauzius "Ponsele" mükafatına layiq görülür. Klauzius fizika elminə ilk dəfə 1865-ci ildə Entropiya anlayışını gətirmişdir. Həmçinin termodinamikanın ikinci və üçüncü qanunları haqda çoxlu işlər görmüş, "Kainatın termodinamik istilik ölümü" anlayışını qurmuşdur. Emanuel Klauzius 1888-ci ildə yaşadığı Bonn şəhərində vəfat edir. Ayda yerləşən "Klauzius" krateri onun şərəfinə adlandırılmışdır.

Klauzius fizika və riyaziyyata aid elmi işlərini müxtəlif jurnallarda dərc etmişdir:

• «Journal de Crelle»,
• «Philosoph. Magaz.»,
• «Journal Matem. Liouville»,
• «Comptes Rendus» - Paris Elmlər Akademiyası

Ayrıca dərc edilmiş jurnallar:

• «Ueber das Wesen der Wärme verglich. mit Licht und Schall» (Sürix, 1857);
• «Die Potentialfunction und das Potential» (Leypsiq, 1859; 4-cü buraxılış, 1885).

Emanuel Klauzius Adelheyd Rimpham ilə ailə həyatı quraraq ondan altı uşağı olmuşdur. Lakin Rimpham 1975-ci ildə sonuncu dəfə hamilə qalan zaman doğum müddətində vəfat etmişdir. Klauzius bu hadisədən sonra müəllim kimi çalışmasına baxmayaraq elmi işlərə az vaxt sərf edirdi. Emanuel Klauzius ölümünə iki il qalmış yenidən ailə həyatı qurmuş və həyat yoldaşı Sofiya Sakdan övladı olmuşdur.

Vikianbarda Rudolf Klauzius ilə əlaqəli mediafayllar var.

Vikisitatda Rudolf Yulius Emanuel Klauzius ilə əlaqədar sitatlar var.

• Revival of Kinetic Theory by Clausius