Sidik-cinsiyyət aparatı

Sidik-cinsiyyət aparatı (lat. apparatus urogenitalis) — daxili üzvlərin təşkil elədikləri üç aparatdan biri olub, orqanizmin sidik və cinsiyyət üzvlərindən təşkil olunur. Sidik üzvləri cinsiyyət üzvləri ilə birlikdə təsvir edilir, çünki bunlar anatomik genez cəhətcə bir-biri ilə sıxı rabitədədir.

Sidik üzvlərinin vəzifəsi bədəndən suyun və duzların artığını və maddələr mübadiləsindən sonra hasil olan azotlu maddələri sidik (lat. urina) halında xaric etməkdir. Sidik və cinsiyyət üzvlərinin anatomik rabitəsi onların ifrağ etdikləri maddələrin ümumi axacaq vasitəsilə xaricə çıxmasından ibarətdir. Bu rabitə ədaha əsasən kişilərə xasdır.

Sidik üzvlərinin əsas hissəsini bel nahiyəsində yerləşmiş bir cüt böyrək (lat. renes) təşkil edir. Böyrəklərdə ifrağ olunan sidik sidik axarları (lat. ureters) vasitəsilə kiçik çanaqda sidikliyə (lat. vesica urinaria; yun. cystis) toplanır. Buradan isə digər bir axacaq — sidik kanalı (lat. urethra) sidiyi xaricə çıxarır. qadınlarda bu kanal qısa və sadə qurluşa, kişilərdə isə uzun və mürəkkəb qurluşa malik olur. Kişilərdə sidikdən başqa bu kanal vasitəsilə toxum da xaricə çıxır.

Cinsiyyət üzvləri — lat. organa genitalia nəsil törətmə vəzifəsini daşıyaraq iki qruoa bölünür:

• Daxili cinsiyyət üzvləri
• Xarici cinsiyyət üzvləri

Daxili cinsiyyət üzvləri: Xaya • Xaya artımı • Xayalıq • Xaya qişaları • Toxumdaşıyıcı axacaq • Toxum ciyəsi • Toxum kisəcikləri • Spermatozoid • Prostat

Xarici cinsiyyət üzvləri: Penis • Sidik kanalı soğanağı • Meri-Kuper vəziləri • Qasıq dağcığı • Kişi sidik kanalı

Daxili cinsiyyət üzvləri: Yumurtalıq • Yumurta • Yumurtalıq artımları • Uşaqlıq borusu • Uşaqlıq • Uşaqlıq yolu

Xarici cinsiyyət üzvləri: Qasıq dağcığı • Böyük cinsiyyət dodaqları • Kiçik cinsiyyət dodaqları • Qızlıq pərdəsi • Klitor • Dəhliz soğanağı • Uşaqlıq yolu dəhlizi • Bartolin vəziləri • Qadın sidik kanalı

• Bourgery JM. Traité complet de l’Anatomie de l’Homme. Paris: Delaunay; 1839. Vol. 5 Splanchnology; pp. 169–179.
• Gray H (1918) Gray’s anatomy. Anatomy of the human body. XI Splanchnology, 2H The Large Intestine 1918.
• Atlas of Human Anatomy. vols. 1–3. vol. 1, Osteology, Arthrology and Syndesmology, Myology (317 pp.); vol. 2, Splanchnology, Ductless Glands, Heart (229 pp.); and vol. 3, Nervous System, A ngiology, Sense Organs (326 pp.). Ferenc Kiss and Janos Szentágothai. Pergamon, London; Macmillan, New York, ed. 17, 1964. Illus.
• M.B. DeJarnette. Technic and Practice of Bloodless Surgery. 1939, p. 51
• Prof. K.Ə. Balakişiyev, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı — 1979