Simsiz lokal şəbəkə

Bu notbuk kompüteri PC Card simsiz kartından istifadə edərək simsiz giriş nöqtəsinə qoşulub.
Wi-Fi şəbəkəsinə nümunə.

Simsiz lokal şəbəkə[1][2] (ing. wireless local area network; qısaca "Wireless LAN" və ya "WLAN") — ev, məktəb, kompüter laboratoriyası, yataqxana və ya ofis binası kimi məhdud ərazidə yerli şəbəkə (LAN) yaratmaq üçün simsiz rabitədən istifadə edərək iki və ya daha çox cihazı birləşdirən simsiz kompüter şəbəkəsi. Bu istifadəçiləri əhatə dairəsində hərəkət etmək və şəbəkəyə bağlı qalmaq imkanı ilə təmin edir. Simsiz lokal şəbəkə həmçinin şəbəkə keçidi vasitəsilə internetə daha genişmiqyaslı qoşulma potensialına malikdir.

IEEE 802.11 standartlarına əsaslanan simsiz lokal şəbəkələr dünyada ən çox istifadə edilən kompüter şəbəkələridir. Bunlar adətən Wi-Fi adlanır və bu, "Wi-Fi Alliance"a məxsus ticarət nişanıdır. Onlar notbuk kompüterləri, printerləri, smartfonları, veb televizorları və oyun cihazlarını simsiz ruter ilə birləşdirən ev və kiçik ofis şəbəkələri üçün istifadə olunur. Restoranlarda, kafelərdə, otellərdə, kitabxanalarda və hava limanlarında ruter vasitəsilə təmin edilən qaynar nöqtələr istehlakçılara portativ simsiz cihazlarla internetə daxil olmaq imkanı verir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Havay Universitetinin professoru Norman Abramson dünyanın ilk simsiz kompüter rabitəsi şəbəkəsi olan "ALOHAnet"i yaratmışdı. Sistem 1971-ci ildə fəaliyyətə başlayıb. Bu, telefon xətlərindən istifadə etmədən Oahu adasında yerləşən mərkəzi kompüter ilə əlaqə saxlamaq üçün dörd adada yerləşdirilən yeddi kompüteri əhatə edirdi.[3]

Simsiz lokal şəbəkə avadanlığı ilkin dövrdə o qədər baha olurdu ki, o, sadəcə kabel çəkilişinin çətin və ya qeyri-mümkün olduğu yerlərdə kabelli lokal şəbəkəyə alternativ kimi istifadə olunurdu. Erkən inkişafa sənaye üçün xüsusi həll yolları və mülkiyyət protokolları daxil edilmişdi. Buna baxmayaraq 1990-cı illərin sonunda bunları texniki standartlar - ilk növbədə IEEE 802.11-in müxtəlif versiyaları əvəz etmişdir.

Avropada bunun alternativi kimi Avropa Telekommunikasiya Standartları İnstitutu tərəfindən HiperLAN/1 tətbiq edilməyə başlanmış, 1996-cı ildə onun təsdiq edilmiş ilk versiyası istifadəyə verilmişdir. Bunun ardınca ATM təsirləri ilə HiperLAN/2 funksional spesifikasiyası buraxılmış, 2000-ci ilin fevralında tamamlanmışdır. Hər bir halda, heç bir Avropa standartı 802.11 kommersiya uğuruna nail ola bilməmişdir.

1997-ci ildə yaradılmış "HomeRF" qrupu yaşayış məntəqələrində istifadə edilməsi üçün hazırlanmış texnologiyanı təşviq etməklə məşğul idi, lakin 2003-cü ilin yanvarında ləğv edilmişdir.[4]

Wi-Fi və WiMAX

[redaktə | mənbəni redaktə et]

WiMAX və Wi-Fi bəzi oxşarlıqları vardır. Beləki, hər iki texnologiyanın standartının adı (IEEE 802 standarı) bu texnologiyalara əsaslanmışdır. Həmçinin də hər iki texnologiya internetə bağlantının simsiz qoşulmasını təmin edir. Amma buna baxmayaraq bu texnologiyalar tamamilə müxtəlif məsələlərin həllinə yönəlmişdir.

Simsiz rabitə standartlarının müqayisəli cədvəli
Texnologiya Standart İstifadə Keçirmə qabiliyyəti Əhatə radiusu Tezlik
Wi-Fi 802.11a WLAN 54 Mbit/s-ə qədər 100 metrə qədər 5,0 QHs
Wi-Fi 802.11b WLAN 11 Mbit/s-ə qədər 100 metrə qədər 2,4 QHs
Wi-Fi 802.11g WLAN 54 Mbit/s-ə qədər 100 metrə qədər 2,4 QHs
Wi-Fi 802.11n WLAN 300 Mbit/s-ə (450–600 Mbit/s-ə qədər yüksəlir) qədər 100 metrə qədər 2,4–2,5 və ya 5,0 QHs
WiMax 802.16d WMAN 75 Mbit/s-ə qədər 6–10 kilometr 1,5–11 QHs
WiMax 802.16e Mobile WMAN 40 Mbit/s-ə qədər 1–5 kilometr 2,3–13,6 QHs
WiMax 802.16m WMAN, Mobile WMAN 1 Qbit/s-ə (WMAN) qədər, 100 Mbit/s-ə (Mobile WMAN) qədər n/d (hazırlamış standart) n/d (hazırlamış standart)
Bluetooth v. 1.1 802.15.1 WPAN 0,7 Mbit/s-ə qədər 10 metrə qədər 2,4 QHs
Bluetooth v. 2.0 802.15.3 WPAN 3 Mbit/s-ə qədər 100 metrə qədər 2,4 QHs
Bluetooth v. 3.0 802.11 WPAN 3 Mbit/s-dən 24 Mbit/s-ə qədər 100 metrə qədər 2,4 QHs
UWB 802.15.3a WPAN 110–480 Mbit/s 10 metrə qədər 3,1–10,6 QHs
ZigBee 802.15.4 WPAN 20–250 kbit/s-ə qədər 1–100 m 2,4 QHs (16 kanal), 915 MHs (10 kanal), 868 MHs (bir kanal)
İnfra-qırmızı port IrDa WPAN 16 Mbit/s-ə qədər 5–50 santimetrə qədər, birtərəfli bağlantı — 10 metrə qədər

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "SİMSİZ LOKAL ŞƏBƏKƏLƏRİNDƏ VERİLƏNLƏRİN ÖTÜRÜLMƏSİ PROSESİNİN ANALİZİ". Azərbaycan Elm Mərkəzi. 2023-08-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-29.
  2. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2023-08-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-08-29.
  3. ↑ "History of Wireless". Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health. 2007-02-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-02-17.
  4. ↑ Wayne Caswell. "HomeRF Archives". November 17, 2010. May 29, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 16, 2011.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]