Smartfon

Smartfon (ing. smartphone — ağıllı telefon) — mobil telefon funksiyalarını və hesablama funksiyalarını bir vahiddə birləşdirən portativ kompüter cihazı. Onlar köhnə dizayn fiçerfonlardan daha təkmil aparat imkanları, daha geniş proqram təminatı, internetə çıxış, multimedia funksionallığı, səsli zənglər və mətnli mesajlar kimi əsas telefon funksiyalarına malikdir. Smartfonlarda adətən bir sıra metal oksid yarımkeçirici (MOS) inteqral sxem (IC) çipləri olur. Bunlara əvvəlcədən quraşdırılmış və üçüncü tərəf proqram təminatı (məsələn, maqnitometr, yaxınlıq sensoru, barometr, giroskop, akselerometr və s.) həmçinin simsiz rabitə protokollarını (məsələn, Bluetooth, Wi-Fi və ya peyk naviqasiyası) dəstəkləyir. Bu yaxınlarda smartfon istehsalçıları etibarlı mobil şəbəkənin olmadığı ucqar bölgələrdə istifadə üçün peyklə mesajlaşma əlaqəsini və peyk təcili xidmətlərini cihazlara inteqrasiya etməyə başlamışdılar.

2000-ci illərin sonlarında "iPhone"un populyarlığının artmasından sonra smartfonların əksəriyyəti fiziki klaviaturalar deyil, multitaç jestlərini dəstəkləyən böyük, həcmi sensor ekranları olan nazik, şiferə bənzər forma faktorlarını təqdim etmiş və istifadəçilərə online mağazadan əlavə proqramlar endirmək və ya onları satın almaq, bulud anbar və sinxronizasiya, virtual köməkçilər, həmçinin mobil ödəniş xidmətlərindən istifadə etmək imkanı təklif etmişdir. Smartfonlar əsasən fərdi cib kompüteri (PDA) cihazlarını, əl kompüterlərini, portativ media pleyerləri (PMP)^[1] və daha az dərəcədə əl videooyun konsollarını və xüsusi elektron oxucu cihazlarını əvəz etmişdir.

Təkmilləşdirilmiş avadanlıq və daha sürətli simsiz rabitə (LTE kimi standartlara görə) smartfon sənayesinin böyüməsini gücləndirmişdir. 2022-ci ildə dünya üzrə 1,43 milyard smartfon tədarük edilmişdir. 2020-ci ilə qədər dünya əhalisinin 75,05%-i smartfon istifadəçiləri idi.^[2]

İlkin smartfonlar ilk növbədə mobil telefoniya dəstəyi ilə müstəqil PDA cihazlarının funksionallığını birləşdirməyə cəhd göstərmiş və korporativ bazara yönəldilmişdir. Hər bir halda onların böyük həcmi, qısa batareya ömrü, yavaş analoq mobil şəbəkələri və simsiz məlumat xidmətlərinin yetişməməsi məhdudiyyətlər yaradırdı. Bu problemlər MOY-tranzistorlarının alt mikron səviyyələrinə qədər eksponensial miqyası və miniatürləşdirilməsi (Mur qanunu), təkmilləşdirilmiş litium-ion batareyası, daha sürətli rəqəmsal mobil məlumat şəbəkələri (Edholm qanunu) və mobil cihaz ekosistemlərinin məlumat təminatçılarından asılı olmayaraq inkişaf etməsinə təkan verən daha yetkin proqram platformaları ilə həll edilmişdir.

2000-ci illərdə "NTT DoCoMo"nun i-mode platforması, "BlackBerry", "Nokia"nın "Symbian" platforması və "Windows Mobile" bazarda maraq qazanmağa başlamışdı. Bu modellərdə "QWERTY" klaviaturaları və ya rezistiv taçskrin daxiletməsi olur, e-poçt və simsiz internetə çıxışı vurğulayırdılar.

Dünyadakı ilk məşhur smartfon "Apple" şirkətinə məxsus "iPhone 1" smartfonudur. "iPhone 1" 2007-ci ildə "Apple" şirkətinin direktoru Stiv Cobs tərəfindən Amerikada təqdim edilmişdir. Bu, telefon klaviaturası olmayan və taçskrinə malik olan ilk telefondur. Multimedia, simsiz internet, 3-cü nəsil proqram təminatına sahib olan "iPhone 1" bütün bu xüsusiyyətləri ilə ilk smartfon olaraq tarixə keçmişdir. Qısa bir müddətdə bir sıra yeni smartfonlar təqdim edən "Apple" şirkəti hal-hazırda smartfon bazarında öz liderliyini qorumaqdadır.^[3]

• Elektron kitab (qurğu)

• Vikianbarda Smartfon ilə əlaqəli mediafayllar var.