Cestoda
Lentşəkilli qurdlar (lat. Cestoda) — heyvanlar aləminin yastı qurdlar tipinə aid heyvan sinfi. Parazit həyat tərzi özünü daha kəskin göstərir. Yetkin halda onurğalı heyvanların bağırsağında rast gəlinir. Cavan mərhələlərdə isə onurğasız və onurğalı heyvanların bədən boşluğunda və müxtəlif orqanlarına parazitlik edir.
== Quruluşu və fiziologiyası ==
Bədən adətən uzununa dartılmış formada olub, lentşəkillidir. Uzunluğu 1mm-dən 10 m arasında dəyişir. Rəngi ağ və ya sarımtıl rəngdədir. Lentşəkilli qurdların bədəni başcıq, boyuncuq və buğumlardan ibarətdir. Başcıq üzərində əzələli sormaclar və qarmaqlar vardır.
Daucus carota var. carota
Yabanı yerkökü (lat. Daucus carota) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin yerkökü cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Yabanı yerkökü kökümeyvəlilər içərisində ən çox yayılmış tərəvəzdir. Ondan təzə halda aşpazlıqda, qurudulmaq, şirə hazırlamaq, tərəvəz konservləri və karotin istehsalı üçün istifadə olunur.
Yerkökünün üzəri nazik qabıq təbəqəsi ilə örtülüdür. Qabığın altında qidalı maddələrlə zəngin ətli hissə yerləşir. Kök mərkəzində özək vardır. Özəyin zərif və ya kobud olması yerkökünün keyfiyyətliliyini göstərir. Tərkibində az miqdarda şəkər olan özəyin dadı yerkökünün ətli hissəsinə nisbətən pis olur.
Yerkökünün tərkibində orta hesabla 4–12% şəkər, 0,53–2,23% zülal, 0,1–0,7% yağ, 0,54–3,50% sellüloza, 0,4–2,9% pektin maddəsi, 2,3–5,6% azotsuz ekstraktlı maddə, o cümlədən dekstrin və nişasta, 0,6–1,7% kül olur.
Aglaia costata
Aglaia costata (lat. Aglaia costata) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin meliekimilər fəsiləsinin aqlaiya cinsinə aid bitki növü.
Aquila hastata
Clanga hastata (lat. Clanga hastata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin xallı qartal cinsinə aid heyvan növü.
Barringtonia costata
Barringtonia acutangula (lat. Barringtonia acutangula) — barrinqtoniya cinsinə aid bitki növü.
== Arealı ==
Barringtonia acutangula növü Əfqanıstandan Avstraliyaya qədər yayılmışdır.
== Sinonim ==
== İstinadlar ==
Barringtonia acutangula:''The Plant List saytında takson barədə məlumat.
Brickellia hastata
Brickellia hastata (lat. Brickellia hastata) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin brickellia cinsinə aid biki növü.
Buddleja hastata
Buddleja crispa (lat. Buddleja crispa) – buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja acosma Marquand
Buddleja agathosma Diels
Buddleja agathosma var. glandulifera Marquand
Buddleja caryopteridifolia W. W. Sm.
Buddleja caryopteridifolia var. eremophila (W. W. Sm.) Marquand
Buddleja caryopteridifolia var. lanuginosa Marquand
Buddleja crispa var. farreri (Balf. f. et W. W. Sm.) Hand.
Covanni Vastola
Covanni Vastola (20 aprel 1938 – 20 yanvar 2017, Ravenna, Emiliya-Romanya) — Yarımmüdafiəçi kimi çıxış etmiş peşəkar İtaliya futbolçusudur. Vastola 20 yanvar 2017-ci ildə 78 yaşında vəfat etmişdir.
Cuspidia castrata
Cuspidia (lat. Cuspidia) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid biki cinsi.
== Növləri ==
Cuspidia cernua (L.f.) B.L.BurttSinonimAspidalis Gaertn.
Aspidalis araneosa Gaertn.
Agriphyllum echinatum Desf.
Berkheya cernua R.Br.
Cuspidia araneosa (Meerb.) Gaertn.
Cuspidia castrata Cass.
Garcinia costata
Garcinia costata (lat. Garcinia costata) — kluzikimilər fəsiləsinin qarsiniya cinsinə aid bitki növü.
Ipomoea costata
Ipomoea costata (lat. Ipomoea costata) — sarmaşıqkimilər fəsiləsinin i̇pomeya cinsinə aid bitki növü.
Jatropha hastata
Jatropha integerrima (lat. Jatropha integerrima) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin yatrofa cinsinə aid bitki növü.
Mesrop Maştots
Mesrop Maştots (erm. Մեսրոպ Մաշտոց; 361 və ya 362 – 17 fevral 440, Üçkilsə) — qədim erməni din xadimi və dilçisi, erməni əlifbasını 405-ci ildə Sasanilər dövründə tərtib etmişdir. Mesrop Maştots Erməni Qriqoryan Kilsəsi tərəfindən dəstəklənməsindən sonra İncil başda olmaqla, həmin dövrə aid bir çox dini və elmi ədəbiyyatı erməni əlifbası əsasında yazmışdır.
Michelia costata
Barringtonia acutangula (lat. Barringtonia acutangula) — barrinqtoniya cinsinə aid bitki növü.
== Arealı ==
Barringtonia acutangula növü Əfqanıstandan Avstraliyaya qədər yayılmışdır.
== Sinonim ==
== İstinadlar ==
Barringtonia acutangula:''The Plant List saytında takson barədə məlumat.
Mikania hastata
Mikania hastata (lat. Mikania hastata) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin mikaniya cinsinə aid biki növü.
Pastora Soler
Pilar Sançes Luke (isp. Pilar Sánchez Luque; 28 sentyabr 1978, Koriya-del-Rio), daha çox Pastora Soler kimi tanınır (isp. Pastora Soler) — İspaniya müğənnisi, Avroviziya 2012 mahnı müsabiqəsində İspaniyanın təmsilçisi.
Poa costata
Poa pratensis (lat. Poa pratensis) — qırtıckimilər fəsiləsinin qırtıc cinsinə aid biki növü.
== Sinonim ==
Paneion pratense (L.) Lunell
Poa agassizensis B.Boivin & D.Löve
Poa alpigena subsp. sobolevskiana (Gudoschn.) Tzvelev
Poa anceps (Gaudin) Hegelm.
Poa anceps var. breviculmis Hook.f.
Poa angustifolia Elliott [Illegitimate]
Poa angustifolia subsp. anceps (Gaudich.) K.Richt.
Poa angustifolia var. anceps (Gaudin) K. Richt.
Verbena hastata
Verbena hastata (lat. Verbena hastata) — minaçiçəyikimilər fəsiləsinin minaçiçəyi cinsinə aid bitki növü.
Clanga hastata
Clanga hastata (lat. Clanga hastata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin xallı qartal cinsinə aid heyvan növü.
Astola adası
Astola adası, həmcinin "Cəzirə Xaft Talar" (urdu جزیرہ ہفت تلار) və ya "Yeddi təpə adası" — Ərəbistan dənizində, Pakistana məxsus olan, sahildən 25 km cənubda və Pasni şəhərindən 39 km cənub-şərqdə yerləşən ada. Ada Bəlucistan vilayətinin Pasni şəhəri, Qvadar dairəsi ərazisinə daxildir. Limandan adaya motorlu qayıqlarla 5 saata getmək mümkündür.
== Coğrafiyası ==
Astola Pakistanın sahilində yerləşən ən böyük adadır. Onun uzunluğu 6,7 km, maksimsl evi isə 2,3 km təşkil edir. Adanın sahəsi 6,7 km²-dir. Ən hündür nöqtəsi 75 metrdir.
Ada ərazisi bir platodur. 7 təpədən ibarətdir. Yerli adı olan "Xaft Talar" elə "yeddi təpə" mənasını verir.
Carota sylvestris
Yabanı yerkökü (lat. Daucus carota) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin yerkökü cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Yabanı yerkökü kökümeyvəlilər içərisində ən çox yayılmış tərəvəzdir. Ondan təzə halda aşpazlıqda, qurudulmaq, şirə hazırlamaq, tərəvəz konservləri və karotin istehsalı üçün istifadə olunur.
Yerkökünün üzəri nazik qabıq təbəqəsi ilə örtülüdür. Qabığın altında qidalı maddələrlə zəngin ətli hissə yerləşir. Kök mərkəzində özək vardır. Özəyin zərif və ya kobud olması yerkökünün keyfiyyətliliyini göstərir. Tərkibində az miqdarda şəkər olan özəyin dadı yerkökünün ətli hissəsinə nisbətən pis olur.
Yerkökünün tərkibində orta hesabla 4–12% şəkər, 0,53–2,23% zülal, 0,1–0,7% yağ, 0,54–3,50% sellüloza, 0,4–2,9% pektin maddəsi, 2,3–5,6% azotsuz ekstraktlı maddə, o cümlədən dekstrin və nişasta, 0,6–1,7% kül olur.
Caucalis carota
Yabanı yerkökü (lat. Daucus carota) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin yerkökü cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Yabanı yerkökü kökümeyvəlilər içərisində ən çox yayılmış tərəvəzdir. Ondan təzə halda aşpazlıqda, qurudulmaq, şirə hazırlamaq, tərəvəz konservləri və karotin istehsalı üçün istifadə olunur.
Yerkökünün üzəri nazik qabıq təbəqəsi ilə örtülüdür. Qabığın altında qidalı maddələrlə zəngin ətli hissə yerləşir. Kök mərkəzində özək vardır. Özəyin zərif və ya kobud olması yerkökünün keyfiyyətliliyini göstərir. Tərkibində az miqdarda şəkər olan özəyin dadı yerkökünün ətli hissəsinə nisbətən pis olur.
Yerkökünün tərkibində orta hesabla 4–12% şəkər, 0,53–2,23% zülal, 0,1–0,7% yağ, 0,54–3,50% sellüloza, 0,4–2,9% pektin maddəsi, 2,3–5,6% azotsuz ekstraktlı maddə, o cümlədən dekstrin və nişasta, 0,6–1,7% kül olur.
Daucus carota
Yabanı yerkökü (lat. Daucus carota) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin yerkökü cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Yabanı yerkökü kökümeyvəlilər içərisində ən çox yayılmış tərəvəzdir. Ondan təzə halda aşpazlıqda, qurudulmaq, şirə hazırlamaq, tərəvəz konservləri və karotin istehsalı üçün istifadə olunur.
Yerkökünün üzəri nazik qabıq təbəqəsi ilə örtülüdür. Qabığın altında qidalı maddələrlə zəngin ətli hissə yerləşir. Kök mərkəzində özək vardır. Özəyin zərif və ya kobud olması yerkökünün keyfiyyətliliyini göstərir. Tərkibində az miqdarda şəkər olan özəyin dadı yerkökünün ətli hissəsinə nisbətən pis olur.
Yerkökünün tərkibində orta hesabla 4–12% şəkər, 0,53–2,23% zülal, 0,1–0,7% yağ, 0,54–3,50% sellüloza, 0,4–2,9% pektin maddəsi, 2,3–5,6% azotsuz ekstraktlı maddə, o cümlədən dekstrin və nişasta, 0,6–1,7% kül olur.
Lentşəkilli qurdlar (Cestoda)
== Ümumi xarakteristika ==
Lentvarı qurdlar (Cestoda) yetkin formada insan və məməlilərin orqanizmində parazitlik edir. Bu sinfə 3000 növ helmint daxildir. Ən geniş yayılmış növləri donuz soliteri (Taenia solium), öküz soliteri (Taeniarhynchus saginatis), exinokokk (Echinococcus granulosus), enli lentqurd (Diphyllobothrium latum) və başqaları aiddir. Azərbaycanda insanda, çöl və ev heyvanlarında, quşlarda, balıqlarda 216 növ lentşəkilli qurd, Xəzər dənizində 260 növ sestod təyin edilmişdir.
Sestodlar insan və heyvanlarda bir çox ağır xəstəliklər törədir. Bəzi sestodlar üçün (məsələn, donuz soliteri) insan həm aralıq, həm də definitiv sahibdir. Dünyada 8 növ, Azərbaycanda 1 növ (Amphilina foliacea) nərəkimilərin bədən boşluğunda yaşayır.
Atriplex hastata subsp. patula
Atriplex patula (lat. Atriplex patula) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sirkən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Atriplex agrestis Schur
Atriplex amana Post
Atriplex angustifolia Sm.
Atriplex erecta Huds.
Atriplex hastata subsp. patula (L.) E.Pons
Atriplex hastata var. patula (L.) Farw.
Atriplex hastilifolia Rchb. ex Steud.
Atriplex macrodira Guss.