Lüğətlərdə axtarış.

Əbu Abdillah Məhəmməd ibn Cabir bin Sinan ər-Rakkı əl-Hərrani (858, Harran[d], Şanlıurfa ili – 930, Səmərra, Səlahəddin mühafəzəsi) — Assur (Suriyalı) astronom. == Həyatı == əl-Battani, Harranın Battan qəsəbəsində doğuldu (859-929). Əsl adı Məhəmməd min Cabir ibn Sinan ər-Rakki el-Harranidir. Əbu Abdullah ləqəbi və Battani adıyla məşhur olmuşdur. Dünyanın gəlmiş keçmiş ən məşhur 20 astronomundan biri qəbul edilir.Battani, elmdəki məqsədini bu əsas üzərinə bina edər: “İnsan, Allahın (cc) varlığını, birliyini, qüdrətini və əsərlərinin mükəmməlliyini başda astronomiya olmaq üzrə, elmlər sayəsində öyrənə bilər. Məsələn bu görünən ulduzlar, üstündə yaşadığımız bu dünya və dünyanın hərəkətləri Allahın (cc) varlıq və birliyinin açıq bir dəlilidir.” === Günəş sistemini təsbiti === Battaninin işlərinin hamısı astronomiyayla əlaqədardır. Battani bu günki Həlbin 160 km şərqində Fərat çayı sahilindəki Rakka şəhərində bir rəsədxana (müşahidə evi) tikmiş; Günəş və Ayın görünər diametrlərində il boyunca meydana gələn dəyişiklikləri ölçmədə, əvvəlki elm adamlarının etdiyi işlərə əlavələr etmiş; Günəş, Ay və planetlərin hərəkətlərini, orbitlərini daha doğru bir şəkildə təyin etməyə çalışmışdır. Günəşin Dünyadan ən uzaq oldugu nöqtədəki hərəkətini kəşf etmiş, Dünyanınkına görə Günəşin orbit meyilini və Dünyanın çevrə oxundakı dəyişmə dəyərlərini tapmışdır. Özündən beş əsr sonra gələn Kopernikin 23A° 35ı olaraq tapdığı Dünyanın ekliptik mayilliyini o, 23A° olaraq hesablamış, bu gün məlum olan bucaq ölçüsünü təxminən yarım dəqiqəlik bir fərqlə tapmağı bacarmışdır. === Günəş və Ay tutulmaları === Battani, öz inkişaf etdirdiyi günəş saatı zatü’l-halaq, divara təsbit edilmiş böyük kadran və daha sonraları triguetum (zatü’ş-şubeteyn) adı veriləcək alət ilə, Rakkada, bəzi fəza hadisələrinin yanında, Günəş və Ay tutulmalarını rəsəd etmiş və əldə etdiyi məlumatlarla Ay və planet hərəkətləri haqqındakı məlumatları düzəltmiş, yeni Ayın görülmə şərtlərini təyin etməyə yarayan bir üsul inkişaf etdirmişdir.

Əbu Abdillah Məhəmməd ibn Cabir bin Sinan ər-Rakkı əl-Hərrani (858, Harran[d], Şanlıurfa ili – 930, Səmərra, Səlahəddin mühafəzəsi) — Assur (Suriyalı) astronom. == Həyatı == əl-Battani, Harranın Battan qəsəbəsində doğuldu (859-929). Əsl adı Məhəmməd min Cabir ibn Sinan ər-Rakki el-Harranidir. Əbu Abdullah ləqəbi və Battani adıyla məşhur olmuşdur. Dünyanın gəlmiş keçmiş ən məşhur 20 astronomundan biri qəbul edilir.Battani, elmdəki məqsədini bu əsas üzərinə bina edər: “İnsan, Allahın (cc) varlığını, birliyini, qüdrətini və əsərlərinin mükəmməlliyini başda astronomiya olmaq üzrə, elmlər sayəsində öyrənə bilər. Məsələn bu görünən ulduzlar, üstündə yaşadığımız bu dünya və dünyanın hərəkətləri Allahın (cc) varlıq və birliyinin açıq bir dəlilidir.” === Günəş sistemini təsbiti === Battaninin işlərinin hamısı astronomiyayla əlaqədardır. Battani bu günki Həlbin 160 km şərqində Fərat çayı sahilindəki Rakka şəhərində bir rəsədxana (müşahidə evi) tikmiş; Günəş və Ayın görünər diametrlərində il boyunca meydana gələn dəyişiklikləri ölçmədə, əvvəlki elm adamlarının etdiyi işlərə əlavələr etmiş; Günəş, Ay və planetlərin hərəkətlərini, orbitlərini daha doğru bir şəkildə təyin etməyə çalışmışdır. Günəşin Dünyadan ən uzaq oldugu nöqtədəki hərəkətini kəşf etmiş, Dünyanınkına görə Günəşin orbit meyilini və Dünyanın çevrə oxundakı dəyişmə dəyərlərini tapmışdır. Özündən beş əsr sonra gələn Kopernikin 23A° 35ı olaraq tapdığı Dünyanın ekliptik mayilliyini o, 23A° olaraq hesablamış, bu gün məlum olan bucaq ölçüsünü təxminən yarım dəqiqəlik bir fərqlə tapmağı bacarmışdır. === Günəş və Ay tutulmaları === Battani, öz inkişaf etdirdiyi günəş saatı zatü’l-halaq, divara təsbit edilmiş böyük kadran və daha sonraları triguetum (zatü’ş-şubeteyn) adı veriləcək alət ilə, Rakkada, bəzi fəza hadisələrinin yanında, Günəş və Ay tutulmalarını rəsəd etmiş və əldə etdiyi məlumatlarla Ay və planet hərəkətləri haqqındakı məlumatları düzəltmiş, yeni Ayın görülmə şərtlərini təyin etməyə yarayan bir üsul inkişaf etdirmişdir.