Lüğətlərdə axtarış.

İnfrastruktur (lat. infra — aşağı, alt və lat. structura — tikinti, məkan) — sistemin fəaliyyəti üçün bir-biri ilə bağlı olan struktur və obyektlərin məcmusu. Məsələn, təhsildə - tədrisi təşkil edən idarə və təşkilatlar; hərbidə - hərbi qüvvələr və onların fəaliyyətini təşkil edən idarə və təşkilatların birgə sistemi. hər hansı bir istehsalatın onun normal fəaliyyətini təmin edən köməkçi sahələr sistemi; infraquruluş – sənayeyə və aqrar istehsalına xidmət edən təsərrüfat sahələri kompleksi. Əliquliyev R.. Şükürlü S., Kazımova S. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.

Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı (ing. Asian Infrastructure Investment Bank) — Çin hökumətinin təşəbbüsü ilə yaradılmış beynəlxalq maliyyə institutu. Mənzil-qərargahı Çin Xalq Respublikasının Pekin şəhərində yerləşir. == Tarixi == Bankın yaradılması ilə bağlı ilk sənəd 24 oktyabr 2014-cü ildə imzalanmışdır. Həmin gün Asiya qitəsinin 21 ölkəsi bu nəhəng investisiya bankının yaradılması məqsədilə memorandum imzalayıblar. == "Maddələr Sazişi" == Bankın əsas təsis sənədi olan "Maddələr Sazişi"dir. 2015-ci ilin 27-28 aprel tarixlərində Pekin şəhərində və 20-22 may tarixlərində Sinqapurda gələcək təsisçi üzvlərinin nümayəndələrinin müvafiq olaraq keçirilmiş 4-cü və 5-ci iclaslarında yekdilliklə razılaşdırılmış "Maddələr Sazişi"i 29 iyun 2015-ci il tarixində Pekində təsisçi üzv statusuna malik olan 57 ölkədən 50-si tərəfindən imzalanmışdır. == Nizamnamə kapitalı == Əsasən Asiya regionunda infrastrukturun inkişaf etdirilməsini dəstəkləyəcək bankın nizamnamə kapitalı 100 milyard ABŞ dolları məbləğində müəyyən edilmişdir. Bunun da təxminən 75 faizini Asiya ölkələri təmin edəcəkdir. Ölkələrin payı onların iqtisadiyyatının həcminə uyğun müəyyən edilir.

Maliyyə bazarının infrastruktur təşkili (ing. financial market infrastructure), maliyyə bazarı infrastrukturu, təşkilat və ya maliyyə bazarı infrastruktur obyekti – fəaliyyəti maliyyə aktivləri / öhdəlikləri ilə əməliyyatlar aparmaq və ya bu əməliyyatların həyata keçirilməsi üçün zəruri olan xidmətlərin göstərilməsi ilə əlaqəli olan maliyyə sektorunun köməkçi təşkilatı (köməkçi maliyyə institutu, financial auxiliaries). Köməkçi funksiyanın icrası, infrastruktur təşkilatının müstəqil olaraq maliyyə alətləri ilə əməliyyatlar aparması, yəni maliyyə vasitəçisi kimi çıxış etməməsi demək deyil. == Maliyyə bazarının infrastruktur təşkilatlarının növləri == Maliyyə bazarının infrastruktur təşkilatlarına aşağıdakıları təmin edən təşkilatlar daxildir: maliyyə alətləri ilə ticarət (birjalar və birjadan kənar elektron ticarət platformaları), təmizlənmə, qarşı tərəfin kredit riskindən qorunma, ödəmələrin hesablanması və ya uçotu, qiymətli kağızların uçotu, mallar üçün müqavilələr daxil olmaqla maliyyə alətləri, maliyyə türevləri ilə reçetesiz satılan müqavilələrin uçotu. Cədvəl. 2017-ci il üçün Rusiyada maliyyə bazarının infrastruktur təşkilatları Maliyyə bazarının infrastruktur təşkilatları, təşkilatı, funksiyası və quruluşu ilə fərqlənə bilər, eyni zamanda fərqli təşkilati və hüquqi formalara sahib ola bilərlər. İnfrastruktur təşkilatları kommersiya və ya qeyri-kommersiya ola bilər. İnstitusional çərçivədən asılı olaraq, eyni və ya fərqli ərazilərdə müxtəlif yollarla lisenziyalaşdırıla, tənzimlənə və nəzarət edilə bilər. == Terminin yaranması == "Maliyyə bazarının infrastruktur təşkili" konsepsiyası ilk dəfə 2012-ci ilin aprelində yayımlanan Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı və Qiymətli Kağızlar Komissiyaları Təşkilatının Ödəmə və Hesablaşma Sistemləri Komitəsinin "Maliyyə bazarı infrastrukturunun əsasları" (CPSS-IOSCO) beynəlxalq hesabatında istifadə edilmişdir. Hesabatda aşağıdakı təşkilatlar üçün beynəlxalq fəaliyyət standartları təsvir edilmişdir: sistematik əhəmiyyətli ödəmə sistemləri (systemically important payment system), mərkəzi qiymətli kağız depozitarisi (central securities depository), qiymətli kağızlarla hesablaşma sistemləri (securities settlement system), mərkəzi tərəflər (central counterparty), ticarət anbarı (trade repository).

Kritik infrastrukturlar — 2001-ci ildə ABŞ-də qəbul edilmiş Vətənpərvərlik Qanununda "kritik infrastruktur" anlayışı aşağıdakı kritik infrastruktur sektorlarını və resurslarını əhatə edir: kimya sənayesi fövqəladə xidmətlər informasiya texnologiyaları; poçt; telekommunikasiya; nəqliyyat sistemləri (avtobus, təyyarə, gəmi, avtomobil sistemləri, dəmiryolu sistemləri və boru kəməri sistemləri daxil olmaqla). == Regional kritik infrastrukturun qorunması proqramları == Avropa Birliyi – kritik infrastrukturun qorunması üzrə Avropa Proqramı Komissiya tərəfindən hazırlanmışdır. Üzv Dövlətlər tərəfindən təkliflərə əsaslanan Avropa kritik infrastrukturların siyahısı təklif edilmişdir. Almaniya – alman kritik infrastrukturun qorunması proqramı Federal Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən koordinasiya edilir. Həmin proqrama Alman Federal İnformasiya Təhlükəsizliyi İdarəsi və ya Vətəndaş Müdafiəsi və Fəlakətə Yardım Federal İdarəsi kimi xüsusi qurumlarından bəziləri müvafiq məzmun verir, məsələn, İT sistemləri. Birləşmiş Krallıq – Böyük Britaniyada Milli İnfrastrukturun Müdafiəsi Mərkəzi Böyük Britaniyanın milli infrastrukturunu təşkil edən, terrorizm və digər təhlükələrə qarşı zəifliyini azaltmağa kömək edən müəssisələrə və təşkilatlara məlumat, personal və fiziki təhlükəsizlik məsləhətləri verir. Amerika Birləşmiş Ştatları – ABŞ 1996-cı ildən etibarən Kritik İnfrastruktur Müdafiə Proqramına malikdir. 2014-cü ildə NIST Cybersecurity Framework ilk dəfə nəşr edilib və tezliklə məşhur təlimat dəstinə çevrilmişdir. == Ədəbiyyat == İmamverdiyev Y. N, "İnformasiya təhlükəsizliyi terminlərinin izahlı lüğəti", 2015,"İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı,160 səh.

Qazaxıstan Respublikasının Sənayə və İnfrakstruktur İnkişafı Nazirliyi (qaz. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі) — Qazaxıstan Respublikasının mərkəzi icra orqanı. Nazirlik, Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 06.08.2014-cü il tarixli 875 saylı fərmanına uyğun olaraq funksiya və səlahiyyətlərin ona verilməsi ilə yaradıldı: Elektrik enerjisi, atom enerjisi sahəsində dövlət siyasətinin formalaşdırılması və həyata keçirilməsi sahəsində funksiya və səlahiyyətlər istisna olmaqla, Qazaxıstan Respublikası Sənaye və Yeni Texnologiyalar Nazirliyi; Arxiv işləri və sənədləşdirmə sahəsində funksiya və səlahiyyətlər istisna olmaqla, Qazaxıstan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Agentliyi; sənaye təhlükəsizliyi sahəsində - Qazaxıstan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyindən; Qazaxıstan Respublikasının Nəqliyyat və Kommunikasiya Nazirliyi; Qazaxıstan Respublikasının Milli Kosmik Agentliyi. Aset İsekeşev, Qazaxıstan Respublikası Baş nazirinin müavini - Qazaxıstan Respublikası Sənaye və Yeni Texnologiyalar naziri vəzifəsindən azad edilərək, yeni departamentin naziri təyin edildi. 26 dekabr 2018-ci il tarixində Qazaxıstan Respublikası İnvestisiya və İnkişaf Nazirliyi Qazaxıstan Respublikasının Sənaye və İnfrastruktur İnkişaf Nazirliyi olaraq yenidən təşkil edildi. İnvestisiyaların cəlb edilməsinə dair dövlət siyasətinin formalaşdırılması sahəsindəki funksiya və səlahiyyətlər Qazaxıstan Respublikasının Milli İqtisadiyyat Nazirliyinə, investisiyaların cəlb edilməsi ilə bağlı dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi sahəsində funksiyalar və səlahiyyətlər Xarici İşlər Nazirliyinə verilmişdir Qazaxıstan Respublikasının işləri. İnvestisiya Komitəsi Qazaxıstan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin səlahiyyətinə verildi. 12 mart 2010-cu il tarixində Enerji və Mineral Ehtiyatlar Nazirliyindən elektrik enerjisi, dağ-mədən və nüvə sənayesindəki funksiyaları ilə qeyri-neft sektoruna nəzarət etmək üçün Sənaye və Yeni Texnologiyalar Nazirliyinə çevrildi. 6 avqust 2014-cü il tarixində Nəqliyyat və Rabitə Nazirliyinin, Milli Kosmik Agentliyin, Rabitə və İnformasiya Agentliyinin funksiyaları İnvestisiya və İnkişaf Nazirliyi olan bir quruma verildi. 26 dekabr 2018-ci il tarixində, funksiyaları Milli İqtisadiyyat Nazirliyinə və Daxili İşlər Nazirliyinə verildikdən sonra Nazirlik Sənaye və İnfrastruktur İnkişaf Nazirliyi olaraq yenidən təşkil edildi.

BOINC (Berkeley Open Infrastructure for Network Computing - Berkli Universitetinin şəbəkə hesablamaları üçün açıq platforması) — paylanmış hesablamaların aparılması üçün açıq tipli (GNU LGPL licenziyası altında yayılır) proqram platformasıdır. BOINC sistemi SETI@home layihəsinin yaradıcısı Devid Andersonun rəhbərlik etdiyi komanda tərəfindən Kaliforniya (Berkli şəh. ABŞ) universitetində hazırlanıb. Bu sistemin yaradılmasına əsas səbəb radioteleskopdan gələn məlumatların emalı üçün kifayət qədər hesablama gücünün olmaması idi. Ona görə də, sistemi yaradanlar hesablama resurslarını və bir neçə elmi layihələrin cəmiyyətlərini birləşdirmək qərarına gəliblər. Qeyd olunan bu böyük məsələnin həlli üçün də BOINC program platforması yaradılıb. BOINC paylanmış hesablamaların aparılması üçün kliyent-server arxitekturasını istifadə edən bir sistemdir.