Perimetr
Perimetr (yun. περίμετρον — çevrə, yaxud yun. περιμετρέο — ətrafı ölçürəm) — fiqurun sərhəddinin ümumi uzunluğu (əsasən müstəvi üzərində). Uzunluq kəmiyyətləri ilə ölçülür.
Bəzən həndəsi fiqurun sərhədini də perimetr adlandırırlar.
== Həndəsi fiqurların perimetr düsturları ==
Müxtəliftərəfli üçbucaq: a+b+c;
Bərabəryanlı üçbucaq: 2a+b;
Bərəbərtərəfli (düzgün) üçbucaq: 3a;
Düzbucaqlı və paraleloqram: 2(a+b);
Kvadrat və romb: 4a;
Müxtəliftərəfli trapesiya: a+b+c+d;
Bərabəryanlı trapesiya: 2a+b+c.
== Nümunə ==
Çoxbucaqlının perimetri onun tərəfləri cəminə bərabərdir.
dairənin perimetri (onun çevrəsinin uzunluğu) ;;;
P
=
2
π
r
=
π
d
,
{\displaystyle P=2\pi r=\pi d,}
-yə bərabərdir, burada
π
{\displaystyle \pi }
=3.14159… -sabit,
r
{\displaystyle r}
— dairənin radiusu;
d
{\displaystyle d}
— dairənin diametridir.
Üçbucaqla əlaqəli düsturlarda (məsələn üçbucağın sahəsinin Heron düsturu ilə hesablanması zamanı) yarımperimetr anlayışından da istifadə edirlər.
Spidometr
Spidometr (ing. speed — sürət+yun. μέτρον — ölçü) — nəqliyyat vasitəsinin hərəkətinin ani sürətini təyin edən ölçü cihazı.
== Tarix ==
Sürətölçən 1888-ci ildən əvvəl Josip Belušić tərəfindən icad edilmişdir. 1888-ci ildə Vyanada ixtirasını patentləşdirmiş və 1889-cu ildə Parisdəki Exposition Universelle-də təqdim etmişdir.
İlk dəfə cihaz 1923-cü ildə "Oldsmobile" avtomobillərinə əlavə olundu. Bu günə qədər spidometrlər əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalmamışdır.
== Təsnifat ==
Xronometrik — odometr və saat mexanizminin kombinasiyasıdır.
Mərkəzəqaçma qüvvəsi ilə işləyən — yayla saxlanan tənzimçi şpindellə birlikdə fırlanır və tərəflərə mərkəzə qaçma qüvvəsi təsir göstərir, yerdəyişmə məsafəsi sürət ilə mütənasibdir.
Vibrasiyalı — sürətli dönmə qabiliyyəti olan maşınlarda istifadə olunur.
