Поиск по словарям.

Xarkov (ukr. Харків) — Xarkov vilayətinin inzibati mərkəzi olan Ukraynanın şərq hissəsindəki ən böyük şəhərdir. Əhalinin sayına görə Xarkov Kiyevdən sonra Ukraynada ikinci yeri tutur. Vaxtilə şəhər Moskva və Leninqraddan sonra SSRİ-nin üçüncü ölçü üzrə sənaye, elmi və nəqliyyat mərkəzi idi. Xarkov təxminən 1654-cü ildə qədim rus şəhəri olan Xarkovun yerində yaradılmışdır. 1918-ci ilin fevral-mayında Xarkov Donetsko-Krivorojski Respublikasının paytaxtı rolunu oynayırdı, 1918-ci ilin mart-aprelində Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı olmuşdur, 1919-cu ilin martda — iyununda və 1919-cu ilin dekabrından 1934-cü ilin iyununa qədər Ukrayna SSR-ının paytaxtı olmuşdur. Müasir Xarkov ölkənin ən böyük nəqliyyat qovşaqlarından biri hesab edilir. Onun içərisindən dəmir və şose yolları keçir, həmçinin beynəlxalq aeroport var. Şəhərin özündə küçə ictimai nəqliyyatının şöbələrə ayrılmış şəbəkəsi fəaliyyət göstərir: marşrut taksiləri, avtobuslar, trolleybuslar, tramvaylar. 1975-ci ildən Xarkovda 3 xətdən ibarət olan və şəhərin 9 inzibati ərazisini birləşdirən metropoliten işləyir.

Aleksey Jarkov (rus. Алексей Жарков; 27 mart 1948, Moskva, RSFSR, SSRİ – 5 iyun 2016, Moskva) — Sovet, Rusiya teatr və kino aktyoru. == Həyatı == Aleksey Dmitriyeviç Jarkov 27 mart 1948-ci ildə anadan olub. MXAT məktəb-studiyasında təhsil alıb (1970). Rusiyanın əməkdar artisti (1984), xalq artistidir (1994).69 yaşlı aktyor uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra 5 iyun 2016-cı ildə dünyasını dəyişib.

Andrey Andreyeviç Markov (rus. Андре́й Андре́евич Ма́рков; 2 (14) iyun 1856, Ryazan – 20 iyul 1922[…], Petroqrad) — rus professor, akademik və riyaziyyatçı. Ehtimal nəzəriyyəsi, ədədlər nəzəriyyəsi və riyazi analiz sahəsində işləri var.

Qeorqiy İvanoviç Jarkov (1 (14) sentyabr 1915, Noqinsk, Moskva quberniyası[d] – 22 oktyabr 1981, Moskva) — sovet futbolçusu, məşqçi. Futbolçu kimi hücumçu mövqeyində çıxış etmişdir. Jarkov qardaşlarının ən böyüyüdür (Viktor və Vasili). Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvü olub. == Bioqrafiya == === Futbolçu karyerası === Karyerasına 1930-cu ildə Noqinskin "Krasnoye Znamya" komandasında oynamaq ilə başlayıb. Daha sonra "Dinamo" (1936-1938 (iyun)), "ÇDKA" (1938 (iyul)), "Torpedo" (1939-1940), (1941 (iyul)-1951), "Profsoyuzı-2" (1941 (iyun)) klublarında çıxış edib. SSRİ çempionatlarında 191 qarşılaşma keçirib və 63 qol vurub. 1941-ci ildə isə 6 matça 1 qol vurub. Kombinasiya planının oyunçusu idi. Jarkov həm də yaxşı taktiki qabiliyyətə sahib idi, tərəfdaşlarla məharətlə qarşılıqlı əlaqə qura bilirdi.

Markov Manastırı (mk. və serb. Марков Манастир, Markov Manastir) — Makedoniyanın Skopye şəhərindən 18 km uzaqlıqda yerləşən Markova Suşisa kəndində yerləşən pravoslav qadın monastırı. Monastır hal-hazırda Oxrid arxiyepiskopluğu tərəfindən idarə olunur. Bulqarlar Markov monastırının öz milli tarixi irsinin bir hissəsini kimi qiymətləndirirlər. Monastır bolqarlara, serblərə və makedonlara görə özlərinin milli qəhrəmanı olan Şahzadə Markonun adınadır. Markov monastırı qurulduğu gündən bəri aktiv olmuşdur. == Memarlıq xüsusiyyətləri == Monastırın üstü günbəz ilə örtülmüşdür. Monastır, hər nə qədər Serbiya İmperiyası dövründə inşa edilmişsə də, pravoslav ənənəsini təqib edən freskalar və arxitekturası səbəbiylə Bizans memarlığı və sənəti altında qiymətləndirilir. Kilsənin sahəsi 10 x 16 metrdir.

Qeorqiy İvanoviç Jarkov (1 (14) sentyabr 1915, Noqinsk, Moskva quberniyası[d] – 22 oktyabr 1981, Moskva) — sovet futbolçusu, məşqçi. Futbolçu kimi hücumçu mövqeyində çıxış etmişdir. Jarkov qardaşlarının ən böyüyüdür (Viktor və Vasili). Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvü olub. Karyerasına 1930-cu ildə Noqinskin "Krasnoye Znamya" komandasında oynamaq ilə başlayıb. Daha sonra "Dinamo" (1936-1938 (iyun)), "ÇDKA" (1938 (iyul)), "Torpedo" (1939-1940), (1941 (iyul)-1951), "Profsoyuzı-2" (1941 (iyun)) klublarında çıxış edib. SSRİ çempionatlarında 191 qarşılaşma keçirib və 63 qol vurub. 1941-ci ildə isə 6 matça 1 qol vurub. Kombinasiya planının oyunçusu idi. Jarkov həm də yaxşı taktiki qabiliyyətə sahib idi, tərəfdaşlarla məharətlə qarşılıqlı əlaqə qura bilirdi.

Xarkov teleqülləsi ( ukr. Харківська телевежа ) - 240,7 metr hündürlüklü qüllə Xarkovda yerləşir. Ukraynanın üçüncü ən yüksək qülləsidir. Yalnız Kiyev (385 m ) və Novodnestrovskaya qülləsindən geri qalır(245.5 m ). Xarkov şəhərinin ən yüksək tikilisidir . Teleqüllə Xarkov Meşə Parkının, Aleksey Derevyanko küçəsinin beş yüz metr yaxınlığında yerləşir. Xarkov televiziya qülləsinin yüksəklikləri : 56.2 m - balkon yerli RRL; 76.12 m və 80.2 m - RPA balkonu; 112.2 m və 120.2 m - PTS balkonu; 140.18 m - VHF FM antenaları üçün balkon; 173.49 m - 2 mərtəbədən balkon; 199.19 m - 3 mərtəbədən anteninin balkonu; 216.11 m - balkon antenası 4-cü lay; 235.51 m - yuxarı balkon; 240.7 m - ümumi dizaynın hündürlüyü; 252 m - panel ilə ümumi hündürlüyü . Dəniz səviyyəsindən hündürlüyü - 192 m Qəfəs hissəsinin hündürlüyü 180 m ; Kəmər sınıqları - 144 m, 120 m, 48 m ; Bazanın ölçüləri 25 x 25 m . Teleqüllənin bütün kompleksi 12 dekabr 1981-ci ildə istifadəyə verildi. Televiziya qülləsi UkrNIIproektstalkonstrukiya № 8989KM "Tower N = 240.7 m" dizaynı əsasında 1973-cü ildə inşa edilib, .

Xarkov vilayəti (ukr. Харківська область) — Ukraynanın şərqində yerləşən vilayət.

Boris Çirkov Petroviç (rus. Бори́с Петро́вич Чирко́в; 31 iyul (13 avqust) 1901, Nolinsk, Vyatka quberniyası[d] – 28 may 1982, Moskva, SSRİ, Sovet Rusiyası[d])—rus aktyoru. SSRİ xalq artisti (1950). Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1975). SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1941, 1947, 1949, 1952). Leninqrad Səhnə Sənəti İnstitutunu bitirmişdir (1926). == Yaradıcılığı == Moskvanın müxtəlif teatrlarında işləmişdir. 1928 ildən kinoda çəkilmişdir. "Makssimin gəncliyi" (1935), "Maksimin qayıtması" (1937) və "Vıborq tərəfi" (1939) kinotrilogiyasında yaratdığı romantik təbiətli inqilabçı fəhlə obrazı Çirkova geniş şöhrət qazandırmışdır. "Çapayev" (1934), "Aleksandır Parxomenko" (1942), "Cəbhə" (1943), "Partizanlar Ukrayna meşələrində" (1943), "Qlinka" (1947), "Şərəf məhkəməsi" (1949), "Özgə hesabına dolanan adam" (1953, film tamaşa), "Sadiq dostlar" (1954), "Mənim əziz adamım" (1958).

Xarkov planetariyası — Xarkov kosmik və təhsil mərkəzi. Planetariumun zalında Ukraynada Yerin ən böyük relyef qlobusu var. Xarkov Planetariumu ilk süni Yer peyki buraxıldığı ildə - 1957-ci ildə açılıb. Bina 1912-1915-ci illərdə sinaqoq kimi tikilmiş, 1915-1936-cı illərdə fəaliyyət göstərmişdir. 1920-ci illərdə Xarkovdakı bütün yəhudi icması Mordvinov sinaqoqundan idarə olunurdu. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı binanın dağıdılması aradan qaldırıldıqdan sonra onun T.Şevçenko adına Ukrayna Dram Teatrı bir müddət orada fəaliyyət göstərmişdir.

Metallist — Ukraynanın Xarkov şəhərini təmsil edən futbol klubu. Klub 1925-ci ildə Xarkov Paravozqayırma Zavodunun nəzdində yaradılıb. Komanda 1925-1936-cı illərdə XPZ, 1939-cu ildə "Zenit", 1939-1946-cı illərdə yenidən XPZ, 1946-cı ildə "Traktor", 1946-1956-cı illərdə "Dzerjinets", 1956-1966-cı illərdə "Avanqard" adları ilə çıxış edib. 1967-ci ildən indiki adı ilə fəaliyyət göstərir. 1947-1949-cu illərdə "Dzerjinets" adı ilə və 1956-cı ildə şəhərin digər təmsilçisi "Lokomotiv"in yerinə "Avanqard" adı ilə SSRİ çempionatına qoşulmuşdur. Həmin ildən bəri SSRİ çempionatının müxtəlif dəstələrində oynayan "Metallist" 1988-ci ildə ölkə kubokunu qazanmaqla avrokuboklarda debüt etmək imkanı əldə etmişdir. 2 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib. 1983-cü ildə ölkə kubokun finalçısı olan xarkovlular digər uğurlarını müstəqillik illərində əldə edib. 1992-ci ildən çıxış etdikləri Ukrayna miqyaslı yarışlarda ilk turnirdə kubokun finalına yüksələn "Metallist" ölkədə "bürünc komanda" imici qazanıb. Onlar ardıcıl 6 il Ukrayna çempionatının 3-cüsü olublar.

Metallist — Ukraynanın Xarkov şəhərini təmsil edən futbol klubu. Klub 1925-ci ildə Xarkov Paravozqayırma Zavodunun nəzdində yaradılıb. Komanda 1925-1936-cı illərdə XPZ, 1939-cu ildə "Zenit", 1939-1946-cı illərdə yenidən XPZ, 1946-cı ildə "Traktor", 1946-1956-cı illərdə "Dzerjinets", 1956-1966-cı illərdə "Avanqard" adları ilə çıxış edib. 1967-ci ildən indiki adı ilə fəaliyyət göstərir. 1947-1949-cu illərdə "Dzerjinets" adı ilə və 1956-cı ildə şəhərin digər təmsilçisi "Lokomotiv"in yerinə "Avanqard" adı ilə SSRİ çempionatına qoşulmuşdur. Həmin ildən bəri SSRİ çempionatının müxtəlif dəstələrində oynayan "Metallist" 1988-ci ildə ölkə kubokunu qazanmaqla avrokuboklarda debüt etmək imkanı əldə etmişdir. 2 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib. 1983-cü ildə ölkə kubokun finalçısı olan xarkovlular digər uğurlarını müstəqillik illərində əldə edib. 1992-ci ildən çıxış etdikləri Ukrayna miqyaslı yarışlarda ilk turnirdə kubokun finalına yüksələn "Metallist" ölkədə "bürünc komanda" imici qazanıb. Onlar ardıcıl 6 il Ukrayna çempionatının 3-cüsü olublar.

Müqəddəs Pakrovski kafedralı (ukr. Собор Покрови Пресвятої Богородиці) — Ukrayna Pravoslav kilsəsinin Xarkov Teotokosun şəfaəti adına Xarkov şəhərindəki pravoslav kilsəsi. Kafedral, Pakrovski monastırında yerləşir. Şəhərdə bugünədək qalmış ən qədim binadır (1689). Universitet küç, 8 ünvanında yerləşir. Pakrovski kafedralı XVII əsrin II yarısına aid Ukrayna memarlığının ən qiymətli abidəsidir. Abidə, rus kilsə memarlığına aid qış məbədinin üzərində quraşdırılmış barokko üslubunda tikilmiş üç günbəzli (“üç hamamlı”) kilsədir. Yuxarı kilsə, qalereya - “opasannyam” ilə əhatə olunub, zəng qülləsi olan “gülbişi” ilə birləşir. Naxışlı kərpic platbandslar çox profilli kornişlərə bitişikdir. Bir-birindən böyük, asanlıqla yuxarıya doğru yüksələn binaların harmoniyası qala qülləsini xatırladan zəng qülləsinə bitişikdir.

V.N.Karazin adına Xarkov Milli Universiteti və ya qısaca ХНУ (ukr.

Xarkov uğrunda döyüşlər (ukr. Бої за Харків) — Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Ukraynanın Xarkov şəhəri və ona bitişik ərazilərdə nəzarəti ələ keçirmək məqsədilə apardığı hərbi əməliyyatlar. Fevralın 24-də Moskva vaxtı ilə saat 6:00 radələrində Xarkov da daxil olmaqla, Ukrayna ərazilərində silsilə partlayışlar, o cümlədən Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin strateji obyektlərinə bir sıra raket və bombardman hücumlar baş vermiş, bu aerodromlar və komanda məntəqələri, Xarkov vilayətinin Çuguev şəhərindəki hərbi aerodromun dağıdılmasına səbəb olmuşdur. Təxminən eyni vaxtda ağır texnika və artilleriyadan istifadə etməklə Xarkov vilayəti ərazisində Rusiya-Ukrayna sərhədinin genişmiqyaslı keçidi başlandı. Günorta saatlarında Xarkov metrosu sığınacaq elan edildi və orada hərəkət dayandırıldı. FSB-nin məlumatına görə, saat 13:00-a qədər Ukrayna sərhədçiləri təslim olaraq və ya içəriyə çəkilərək sərhəd rayonlarını tərk ediblər. Saat 16-da Xarkovla dəmir yolu əlaqəsi dayandırıldı və saat 18-də komendant saatı tətbiq olundu. Bir sıra KİV-in məlumatına görə, fevralın 24-də günorta saatlarında rus bölmələri Xarkovu bloklamaq üçün əməliyyata başladılar. Smerch MLRS istifadə edərək şəhərin və onun ətrafının, eləcə də qonşu şəhərlərin atəşə tutulması barədə məlumatlar var idi. Ukraynanın Fövqəladə Hallar üzrə Dövlət Xidməti atışma ilə bağlı məlumatı təsdiqləyib.

Üçüncü Xarkov döyüşü — yazın gəlişi vaxtlarında (19 fevral-29 mart 1943-cü il) ərazinin cənub cəbhəsində-Xarkov və Voronej bölgəsində döyüşlər gedirdi. Qanlı döyüşlər nəticəsində alman qoşunları sovet hücumunu məğlub edərək, Xarkov və Belqorod şəhərlərini işğal etdilər. Alman komandiri Erix fon Manşteyn metodları hələ də bir çox hərbi akademiyada müdafiə nümunəsi olaraq öyrənilir. Sovet komandanlığının ideyası Xarkov — Zaporojye istiqamətində kütləvi tank hücumu etmək idi. Xarkov sənaye bölgəsini işğal etmək planının uğurlu olması, Donbassda hücum üçün əlverişli şərait yaratmağa və cənub-qərb istiqamətində strateji təşəbbüsü həyata keçirməyə imkan yaradardı. Hücumda 38, 60 və 40-cı orduları, həm də ayrı 18-ci tüfəng korpusu və Voronej cəbhəsinin 2-ci hava ordusu iştirak edirdi. Qoşunlar 3-cü tank ordusu, həmçinin 7-ci süvari alayı, üç tüfəng diviziyası, bir raket artilleriya diviziyası və düşmənlə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə üstünlüyə nail olan Ali Komandanlığın ehtiyatından olan digər bölmələr tərəfindən gücləndirildi. Görkəmli sovet komandirləri Georgi Jukov və Aleksandr Vasilevski Ali Komandanlığın nümayəndələri kimi əməliyyatın hazırlanmasında iştirak etmişlər. Əməliyyat Xarkovdakı alayı birləşdirməklə "Ulduz" kodu adı altında qoşunlara qarşı mövqeyli bir hücum etmək planı idi. 1943-cü ilin əvvəlində Alman Ordusu böyük bir böhranla üzləşdi.

İkinci Xarkov döyüşü — Alman qüvvələrinin hücumu sovet qüvvələrinin 12 - 28 May 1942-ci ildə İzyum körpüsündən etdikləri hücumuna qarşı edildi. Alman hücumunun operativ məqsədi Sovet hücumlarının həyata keçirildiyi Donets çayındakı Sovet İlium körpüsünün (Barvenkovo ​​çarxı) aradan qaldırılmasıdır. Qırmızı Ordunun 1941-1942-ci il qış hücumu Alman Mərkəzi Ordu Qrupunu Moskvadan geri çəkdi. Ancaq bu əks-hücumlar zamanı Stavka bütün ehtiyat qüvvələrdən istifadə etdi. Sürpriz əks-hücumla uğursuz olan Qırmızı Ordu Xarkov Hücumu, Stavka tərəfindən strateji təşəbbüsün möhkəmləndirilməsi üçün edilən həmlə idi. 12 may 1942-ci ildə Marşal Semyon Timoşenkonun komandanlığı altında sovet qüvvələri qış hücumu zamanı Almaniyanın 16-cı Ordusuna qarşı ümumi hücuma başladı. Əvvəlcə uğurlu olan hücum Almaniyanın əks-hücumları tərəfindən dayandırıldı. Stalin və bir sıra qərargah zabitləri Alman 6-cı Ordusunun gücünü düzgün qiymətləndirməkdə ciddi səhvlərə yol verdilər. Üstəlik, yeni hazırlanan Qırmızı Ordu qüvvələrinin gücünü həddən artıq qiymətləndirdilər. Bu səhvlər alman qüvvələrini Sovet qoşunlarını cəbhənin qalan hissəsindən təcrid etməyə şərait yaratdı.

Xarkov Tarix Muzeyi» (ukr. Харківський історичний музей імені М. Ф. Сумцова) — Xarkovdakı dövlət muzeyi. 1920-ci ildə Sloboda Ukrayna Muzeyi kimi əyalət incəsənət komitəsinin təşəbbüsü və professor Nikolay Sumtsovun (1854-1922) rəhbərliyi ilə qurulmuşdur. 1922-ci ildə muzey sərgərdan filosof Qriqori Skovorodanın (1722-1794) ildönümündə onun adını alır. Sovet dövründə muzey keçmiş Şəhər İncəsənət və Sənaye Muzeyinin binasında (Sergievskaya meydanı, 2), Pokrovski Monastırının Yepiskop Evində (Universitetskaya küç., 8) və keçmiş Jirardovskaya manufakturasının (Universitetskaya küç., 10) binasında yerləşirdi. 1930-cu illərin əvvəllərində Ukraynanın Sloboda Muzeyi tarixi bir muzeyə çevrilir, strukturu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir və işçi heyəti yenilənir. İncəsənət kolleksiyasının əhəmiyyətli bir hissəsi Ukrayna İncəsənət Qalereyasına köçürülür. 1940-cı illərin əvvəllərində Xarkov Tarix Muzeyi Ukrayna SSR-də ən böyük muzeylərdən birinə çevrilir, kolleksiyalarında 100.000-dən çox eksponat var idi. Böyük Vətən müharibəsi illərində muzeyə böyük ziyan dəyir. Evakuasiya və Xarkovun azad edilməsi zamanı kolleksiyalar demək olar ki, tamamilə məhv edilir.

Xarkov romantizm məktəbi (ukr. Харківська школа романтиків) — 1930–1940-cı illərdə fəaliyyət göstərən Xarkov Universitetinin gənc ukraynalı şairləri, müəllimləri və tələbələri qrupu. "Məktəb" termini onların əsərlərinin tədqiqatçısı və naşiri Aqapi Şamray tərəfindən təklif edilmişdir. Xarkov romantizm məktəbinin əsas nümayəndələri bunlardır: Romantizm dövrünün digər xalqları kimi bu şairlərin fəaliyyəti də milli şüurun oyanması ilə bağlıdır. Odur ki, bunun nəticəsində xalq yaradıcılığına maraq yaranmışdı. Xarkov romantikləri regional xalq sənətini toplamış, yayımlamış və təqlid etmişdilər. Onlar xalq mahnıları, nağıllar, əfsanələr əsasında mövzular tərtib etmiş, tarixi motivlərə müraciət etmişdilər. Bu marağın nəticəsidir ki, Xarkov romantikləri xalqı öz sələflərindən (İvan Kotlyarevski, Qriqori Kvitka-Osnovyanenko) fərqli görürdülər. Onlar xalqa yuxarıdan, təbiətin sadəlövh övladı kimi yox, mənəvi canlanma, güc, poetik ilham mənbəyi kimi baxırdılar. Bu yeni baxışı hətta Ukrayna xalqının milli dirçəlişinin mümkünlüyünə inanmayan kiril-metodistlər ilə (Panteleymon Kuliş, Taras Şevçenko) qarşıdurmasından qorxan qrup üzvləri də bölüşürdülər (məsələn, Amvrosiy Metlinski).

Xor sinaqoqu (ukr. Харківська хоральна синагога, ivrit adı — Beyt Menaxem) 1912—1913) — Xarkovdakı mərkəzi sinaqoq və memarlıq abidəsi. Binanın memarları Y. Q. Qevirts, V. A. Feldman, M. F. Piskunovdur. XVIII əsrin sonlarından klassik malikanədə sinaqoqun yerində. 1867-1910-cu illərdə ibadət evi var idi. Yeni sinaqoq üçün müsabiqə İmperator Sankt-Peterburq Memarlar Cəmiyyəti tərəfindən təşkil olunub. Birinci mükafat Sankt-Peterburq memarı Ya.Q.Gevirtsin layihəsinə layiq görülüb, 1909-cu ildə “Zodçiy” jurnalında dərc edilib. pravoslav Müqəddəs Nikolay kilsəsindən 100 kulaç (213 m) məsafədə (Puşkinskaya küçəsinin qarşısında Nikolayevskaya meydanının küncündə yerləşir). Tikintiyə Xarkov memarı M. F. Piskunov rəhbərlik etmişdir. Sinaqoq 1923-cü ildə “yəhudi işçilərin tələbi ilə” bağlandı.

2024-cü il Xarkov hücumu — Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Ukraynanın Xarkov şəhərini ələ keçirmək uğrunda 2024-cü ilin 10 may tarixindən etibarən başladığı hərbi əməliyyatlar. Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski bildirib ki, ölkənin Xarkov vilayətinin sərhəd zonasında şiddətli döyüşlər gedir. Prezidentin 12 may tarixli açıqlamasında deyilir; Müdafiə döyüşləri davam edir, sərhəd zolağımızın əhəmiyyətli bir hissəsində şiddətli döyüşlər gedir. Elə kəndlər var ki, əslində boz zonadan hərbi əməliyyatlar zonasına çevrilib və işğalçı onların bəzilərində möhkəmlənməyə, digərlərindən isə sadəcə olaraq daha da irəliləmək üçün istifadə etməyə çalışır. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Strateji Kommunikasiya İdarəsi ehtiyatların Xarkov istiqamətinə köçürüldüyünü açıqlayıb. 11 may tarixində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı Aleksandr Sırski Xarkov vilayətində çətin vəziyyət olduğunu açıqlayıb və əlavə edib ki, qoşunları gücləndirmək üçün əvvəllər yaradılmış ehtiyatlar Xarkov istiqamətinə köçürülüb. Xarkov Vilayət Hərbi Administrasiyasının rəisi Oleq Sinequbovun verdiyi məlumata görə mayın ilk həftəsindən etibarən 7 mindən çox şəhər sakini vilayətdən təxliyə edilib. Rusiya tərəfinin artan hücumları fonunda şəhəri tərk edən mülki insanların sayı günü-gündən çoxmaqdadır. Rusiyanın nəzarətində olan mətbu orqanların verdiyi məlumata görə 13 may, 2024-cü il tarixində Rusiya Silahlı Qüvvələri Ukraynanın Xarkov vilayətinin 4 qəsəbəsində nəzarəti ələ keçirib. RSQ-nin instensiv hücumları nəticəsində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin mənsubları Qatişçe, Krasnoye, Morohovets və Oleynikovo yaşayış məntəqələrindən geri çəkilməyə məcbur qalıblar.

Xarkov Milli Radioelektronika Universiteti və ya qısaca: XMRU (ukr. Харківський національний університет радіоелектроніки) – Ukraynada IV səviyyəli akkreditasiyalı ali təhsil müəssisəsidir. XMRU, Ukraynada informasiya texnologiyaları, radio mühəndisliyi və elektronika ilə əlaqəli demək olar ki, bütün ixtisasları olduğu bir universitetdir. Universitetin maddi-texniki bazası 10 təhsil binasını və 8 tələbə yataqxanasını əhatə edir. Universitetin strukturuna aşağıdakılar daxildir: Lisansüstü Təhsil Mərkəzi, Uzaqdan Təhsil Mərkəzi, İnformasiya və Hesablama Mərkəzi, Magistratura və Doktorluq Bölümü, 30 tədqiqat mərkəzi, pilot zavod. Universitetdə təxminən 8000 tələbə təhsil alır. Onlardan 1000 yaxın tələbə 50 ölkədən olan xarici tələbələrdir. Təlim Rus, Ukrayna və ingilis dilində aparılır. XMRU-in elmi nailiyyətləri ilə həm Ukraynada, həm də xaricdə tanınır, universitetdə məşhur elm adamlarının rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən 30 elmi məktəb var. XMRU-in elmi nailiyyətləri həm Ukraynada həm də xaricdə tanınır, universitetdə məşhur elm adamlarının rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən 30 elmi məktəb var.

Boris Lyatoşinski adına Xarkov Musiqi Məktəbi (ukr. Харківське музичне училище імені Бориса Лятошинського) — Ukraynanın Xarkov şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi (I–II səviyyəli akkreditasiya). == Tarixi == 8 sentyabr 1883-cü ildə İmperator Rus Musiqili Cəmiyyətinin Xarkov şöbəsinin əsasında açılmışdır Təsisçi və ilk direktoru İlya Slatin olmuşdur. 16 yanvar 1909-cu ildə "Yujni kray" qəzetində məktəbdə 445 şagirdin təhsil aldığı yazılmışdır. XX əsrdə (inqilabdan sonra) təhsil ocağın adı və statusu bir neçə dəfə dəyişdirilmişdir: Musiqi Akademiyasının əsas şöbəsi (1921-ci ilə qədər), Musiqi Texnikomu (1921–1923), Musiqi İnstitutu (1923–1924), yenidən Musiqi Texnikomu (1925–1928), Muzprofshkola (1928–1930), Musiqi və Teatr Texnikomu (1930–1934), institut hüququ olan Musiqi və Dram Kolleci (1934–1935) və 1936-cı ildən yenidən Musiqi Məktəbi. 1968-ci ilin sentyabr ayında məktəbə Ukrayna bəstəkarı Boris Lyatoşinskinin adı verildi. == Məktəbin direktorları == 1883–1921: İlya Slatin 1921–1922: Lüdviq Fannenştil 1922–1923: Semyon Boqatıryov 1925–1928: Aleksandr Altşuller 1949–1955: Tamara Veske 1955–1966: Qriqori Ostapenko 1966–1972: Anna Semenenko 1972–1974: Lidiya Potyomkina 1975–1977: Boris Mixeyev 1978–1984: Yuri Şerbinin 1984–1997: Marqarita Malomuj 1997 — hh: Yelena Yefremenko == Məşhur pedaqoqları == Andreys Yuryans == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Харківському музичному училищу ім. Б. М. Лятошинського — 120 років / За ред. О. Єфременко. — Харків: Оригінал, 2003.

Barkod (ing. barcode) — marketlərdən aldığımız malın üstündəki etiketdə qalınlıqları fərqli şaquli cizgilər və bəzi rəqəmlər. Kassirlər bu malın etiketli tərəfini bir şüşənin üstündən keçirdir və ya etiketə bir işıq tutaraq qiymətlərini avtomatik olaraq hesablayıb kassaya yazırlar. Barkodlar əvvəllər marketlər üçün əməliyyatları sürətləndirmək və anbarlara daha güclü nəzarət etmək üçün hazırlanmışdı. Ancaq sistem o qədər müvəffəq oldu ki, sürətlə hər cür satılan əşyaya tətbiq edilməyə başlandı. İndi super marketdən aldığınız və üstündə barkod olan hər hansı bir məhsulu əlinizə götürün və etiketə baxaraq izah edəcəklərimizi dinləyin. Gördüyünüz kimi bir barkodda iki qisim var. 1- Makinanın oxuduğu şaquli cizgilər qismi, 2- İnsanların oxuya bildiyi 12 ədəd rəqəm. İlk altı rəqəm əşyanın identifikasiya nömrəsidir, istehsalçılar illik bir ödəniş qarşılığında bu kodları verən beynəlxalq bir təşkilatdan öz məhsullarına ala bilər. İkinci qrupdakı ilk beş rəqəm material nömrəsidir.

Dankov — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər, Lipetsk vilayətinə daxildir.

Krakov (pol. Kraków [ˈkrakuf]), tam rəsmi adı — Krakov kral paytaxt şəhəri (pol. Stołeczne Królewskie Miasto Kraków) — Polşanın ikinci ən böyük şəhər. 2014-cü ilin hesablamalarına görə şəhərində özündə 760.000, ətraf ərazilərlə birlikdə isə 1,8 milyon əhali yaşayır. Krakov Polşanın elm, incəsənət və mədəniyyət mərkəzi, eləcə də ölkənin keçmiş krallarının köhnə paytaxtı və bir çox tarixi hadisələrin şahidi olduğuna görə Polşanın qəlbi hesab olunur. Şəhər öz gözəlliyi ilə turistləri də özünə cəlb edir. Dünyanın ən qədim ticarət mərkəzlərindən biri olan Cloht Hall burada yerləşir.

Narkoz(q.yun. νάρκωσις — uyuşmaq) — yuxunun baş verdiyi, şüurun itirilməsi, skelet əzələlərinin rahatlaşması, bəzi reflekslərin azalması və ya sıradan çıxması, ağrı həssaslığının yox olması ilə müşayiət olunan, mərkəzi sinir sisteminin süni şəkildə induksiya edilmiş geri qaytarıla bilən süni vəziyyətidir. Bütün bunlar, müəyyən bir xəstənin fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq və tibbi prosedurun növündən asılı olaraq anestezioloq tərəfindən seçilən optimal doza və birləşməsi olan bir və ya daha çox ümumi anesteziyanın tətbiqi ilə baş verir. Narkoz vəziyyəti şüurun itirilməsi, həssaslığın (ilk növbədə ağrı) və refleks reaksiyalarının yatırılması və skelet əzələlərinin tonusunun azalması ilə mərkəzi sinir sisteminin geri dönən depressiyası ilə xarakterizə olunur. Narkoz üçün vasitələr həyəcanın mərkəzi sinir sisteminə neyronlararası (sinaptik) ötürülməsini maneə törədir. Eyni zamanda, afferent impulsların ötürülməsi pozulur, kortikal-subkortikal əlaqələr, ara, orta və onurğa beyni funksiyası dəyişir, bu da anesteziyanın inkişafına səbəb olur. Mərkəzi sinir sistemi və müxtəlif morfofunksional təşkilatın müxtəlif səviyyələrdə sinaptik formalaşması anestezik agentləri eyni dərəcədə həssas deyil. Bu, narkoz üçün dərmanların təsirinin mərhələlərini izah edir. "Narkoz" termini bədənin ümumi anesteziyasına aiddir. Yerli (yerli) ağrısızlaşdırma haqqında danışarkən, "yerli anesteziya" və ya lokal anesteziya termini istifadə olunur.

Xarkov (ukr. Харків) — Xarkov vilayətinin inzibati mərkəzi olan Ukraynanın şərq hissəsindəki ən böyük şəhərdir. Əhalinin sayına görə Xarkov Kiyevdən sonra Ukraynada ikinci yeri tutur. Vaxtilə şəhər Moskva və Leninqraddan sonra SSRİ-nin üçüncü ölçü üzrə sənaye, elmi və nəqliyyat mərkəzi idi. Xarkov təxminən 1654-cü ildə qədim rus şəhəri olan Xarkovun yerində yaradılmışdır. 1918-ci ilin fevral-mayında Xarkov Donetsko-Krivorojski Respublikasının paytaxtı rolunu oynayırdı, 1918-ci ilin mart-aprelində Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı olmuşdur, 1919-cu ilin martda — iyununda və 1919-cu ilin dekabrından 1934-cü ilin iyununa qədər Ukrayna SSR-ının paytaxtı olmuşdur. Müasir Xarkov ölkənin ən böyük nəqliyyat qovşaqlarından biri hesab edilir. Onun içərisindən dəmir və şose yolları keçir, həmçinin beynəlxalq aeroport var. Şəhərin özündə küçə ictimai nəqliyyatının şöbələrə ayrılmış şəbəkəsi fəaliyyət göstərir: marşrut taksiləri, avtobuslar, trolleybuslar, tramvaylar. 1975-ci ildən Xarkovda 3 xətdən ibarət olan və şəhərin 9 inzibati ərazisini birləşdirən metropoliten işləyir.

Karlov — soyad. Yevgeni Karlov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. Andrey Karlov — Rusiya Federasiyasının Türkiyə Respublikasındakı səfiri.

Oçakov (ukr. Очаків, rus. Очаков) və ya Özü (osman. اوزی Özî/Özü, krımtat. Özü) — Ukraynanın cənubundakı Nikolayev vilayətində kiçik bir şəhər. Şəhərin adı Dnepr çayının şərəfinə qoyulub. Şəhərin əsası 1492-ci ildə Krım tatarları tərəfindən qoyulub. Özü də Ağkərman şəhərinə uyğun gələn Qarakərman adlanırdı. 1493-cü ildə rus kazakları tərəfindən işğal olunan Ozü 1502-ci ildə Osmanlılar tərəfindən geri alındı. Strateji əhəmiyyətinə görə, Ozü uzun müddət Polşa-Litva Birliyi, Zaporojya Schi və Osmanlı İmperiyası arasında onu əldə etmək və ya saxlamaq üçün rəqabətin keçirildiyi bir yer olmuşdur.

Harov — Azərbaycan Respublikasının Xocalı rayonunun Harov kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Dağətəyi ərazidədir. Yaşayış məntəqəsi Cənubi Azərbaycanın Horov kəndindən gəlmiş ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Tədqiqatçılara görə, İran dillərindəki hor (isti) və ov (su) sözlərindən düzəlmiş bu toponim "isti su" mənasındadır. 1992-ci ildən 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olub. 2005-ci ildə Dağlıq Qarabağda keçirilən əhalinin siyahıyaalmasına əsasən Harov kəndinin əhalisinin faktiki sayı 289 nəfər, qeydiyyatdakı əhalinin sayı 300 nəfər təşkil edirdi. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 Noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq Harov kəndi Rusiya Sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 19 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə qaytarılmışdır.

Çalov — ekskavatorun və digər yerqazan maşınlarda kasa formalı, dişlərlə təmin olunmuş işçi üzvdür. Çalovda nəzərdə tutulmuş dişlər yerə bataraq onun qazılmasına imkan verir. Dişlər yüksək möhkəmliyə malik olurlar, bu çalovun yeyilməsinə və bununla onun uzunömürlülüyünə bir başa təsir edir. Ekskavatorlarda verilən tapşırığa uyğun olaraq çalovların sürətli dəyişdirilməsini təmin etmək üçün tez dəyişilən sistemlərdən istifadə edilir.

Marko — ad. Marko Delvekkio — İtaliya futbolçusu. Marko Di Matteo — CAR-lı oxatan. Marko Messias — Portuqaliyalı ağır atlet. Marko Yuliano — İtaliya futbolçusu. Marko di Vayo — İtaliya futbolusu.

Sarov (Tərtər) — Azərbaycan Respublikasının Tərtər rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Sarov (Goranboy) — Azərbaycan Respublikasının Goranboy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Maralyansarov — Azərbaycan Respublikasının Tərtər rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Yakov — ad. Yakov Cuqaşvili Yakov Sverdlov — rus inqilabçısı, sovet siyasətçisi və dövlət xadimi. Yakov Nikoladze Yakov Kozin — Yakov Kostyukovski — sovet və rus şairi, dramaturq və ssenaristi.

Canköy (ukr. Джанкой, krımtat. Canköy, Джанкой) — Krımın şimalındakı şəhər. Krım Respublikasının ayrıca inzibati vahidini - respublika əhəmiyyətli Canköy şəhərini təşkil edən, onun tərkibinə daxil olmayan Canköy rayonunun mərkəzidir. == Etimologiyası == Çox vaxt "Cankoy" adı Krım-tatar dilində can kəndi və ya sevimli kənd (dzhan - can, koy - kənd) kimi tərcümə olunur. Eyni zamanda, Krım toponimikası mütəxəssisləri Dzhankoy adını Krım tatar dilinin çöl ləhcəsində yeni kənd olan dzhan'koydan götürən etimologiyanı daha ağlabatan hesab edirlər[8].ndə can kəndi və ya sevimli kənd (can - can, koy - kənd) kimi tərcümə olunur. Eyni zamanda, Krım toponimikası mütəxəssisləri Canköy adını Krım tatar dilinin çöl ləhcəsində yeni kənd olan -canköydan götürən etimologiyanı daha məntiqli hesab edirlər. == Coğrafiyası == Respublikanın şimalında paytaxt Simferopoldan 90 kilometr məsafədə yerləşir. Canköy stansiyası Xarkov-Sevastopol və Xerson-Kerç xətlərinin kəsişməsində yerləşən dəmir yolu qovşağıdır. Stepnaya çayı şəhərin mərkəzindən axır, şəhərin yeganə su axınıdır.

Carmo - İraqın Süleymaniyyə şəhəri yaxınlığında, dəniz səviyyəsindən 800 metr yüksəklikdə yerləşən Zaqros dağlarının qərb yamaclarında erkən Neolit dövrünə aid (e.ə. VII minilliyin I yarısı) aid yaşayış məskəni. Carmo qədim yaşayış məskəni İraqın qədim tarix üzrə departamenti tərəfindən aşkar edilmişdir. Arxeoloq R.Breydvudun rəhbərliyi ilə Amerika Birləşmiş Ştatlarının Çikaqo Universitetinin arxeoloji ekspedisiyası burada qazıntılar (1948, 1950-1951, 1954-1955) aparmışdır.. R.Breydvud Carmoda aşkar olunan maddi mədəniyyət nümunələri əsasında ilk dəfə İraq ərazisində Neolit inqilabı prosesini tədqiq etmiş və Yaxın Şərqdə istehsal təsərrüfatının meydana gəlməsi mərkəzlərindən biri olan Zaqros mədəni birliyi haqqında fərziyyə irəli sürmüşdür. Sahəsi təqribən 1,3 hektar olan ərazidə 6-dan 16-yadək mədəni təbəqə aşkar edilmişdir. Məskəndə eyni zamanda 25-ə qədər ev olmuşdur. Çox zaman iri çaydaşından ibarət bünövrə üstündə tikilən divarlar gillə bərkidilmiş yastı saman kərpiclərdən hörülürdü. 5-ci təbəqədə digər evlərdən aralı yerləşən ev 10 kvadrat metr sahəsi olan yaşayış otağından və bir neçə təsərrüfat tikilisindən ibarət idi. Tikililərdən birində bacası olan dairəvi tağlı soba yerləşirdi.