Поиск по словарям.

Bazar (fars. بازار‎) – satıcı və alıcıların alış-veriş etdiyi məkan, ticarət obyekti. Bazarın ən sadə və həm də ən mühüm tərkib hissəsi əmtəələrin alqı-satqı əməliyyatıdır. Bu prosesdə əmtəə və pul satıcı ilə alıcının münasibətə girmələri üçün iqtisadi vasitələrdir, bazarın mövcudluğunun zəruri şərtlərdir (komponentlərdir). Deməli, bazarın mövcudluğu üçün onun subyektləri (alıcı və satıcı) və vasitələri (pul və əmtəə) olmalıdır. Lakin alqı-satqı əməliyyatının baş verməsi üçün hər iki bazar subyektinin marağı (mənafeyi) olmalıdır. Onları bazara gətirən də elə budur, mənafelərdir. Deməli, bazar mənafeləri reallaşdıran iqtisadi mexanizmdir ki, onun da bir çox ünsürləri mövcuddur. == Tarix == Tarixən əvvəl, yerli bazarlar yaranır və onların inkişafı region bazarlarının meydana gəlməsinə səbəb olur. Regionlararası iqtisadi əlaqələrin yaranması və genişlənməsi milli bazarın formalaşmasına gətirib çıxarır.

Azad bazar və ya sərbəst bazar — iqtisadiyyatda iştirakçıların sayı məhdud olan qiymətlərin hər hansı xarici amillərdən asılı olmadan yalnız tələb və təklifə uyğun olaraq müəyyən edildiyi bazar. Bu cür bazarda cəmiyyətin bütün üzvləri istənilən təsərrüfat fəaliyyəti ilə tam sərbəst şəkildə məşğul ola bilərlər. Bu bazarda istehsal amillərinin mütləq mobilliyi, kapitalın yerdəyişməsinin qeyri-məhdud sərbəstliyi, bazarın hər bir iştirakçısının bazar haqqında mütləq tam informasiyaya malik olması, eyniadlı məhsulların mütləq mənada yekcins olması inhisarçılıq, monopsoniya, dövlət tənzimləməsinin olmaması, qiymətlərin azad rəqabətin gedişində kortəbii şəkildə müəyyənləşməsi səciyyəvi haldır. Azad rəqabətin heç bir iştirakçısı qeyri-iqtisadi metodlarla başqa iştirakçının qərarına bilavasitə təsir göstərə bilməz.

Aşağı bazar küçəsi – Şuşanın tarixi mərkəzində yerləşən üç əsas magistral küçədən biridir. Aşağı və Rasta bazar küçələrinin kəsişməsi nəticəsində şəhərin əsas ticarət və ictimai mərkəzi olan Meydan formalaşır. Şəhərin ən qədim və mühüm ticarət küçəsi olan Aşağı bazar küçəsi Aşağı meydan və Meydanı birləşdirir. == Tarixi == Şuşa şəhərinin inkişafının ən erkən dövrlərindən etibarən Qarabağ xanlığının paytaxt sakinləri qaladan kənarla geniş ticarət əlaqələri yaratmışdılar. Şəhərin aşağı hissəsində karvansaraların olması artıq həmin dövrlərdə kənardan şəhərə ticarət məqsədilə gələnlərin olmasından xəbər verir. Lakin, Pənahəli xanın dövründə Şuşa ticari əhəmiyyətdən daha çox müdafiə xarakterli qala-şəhər kimi nəzərdə tutulduğuna görə, şəhərdə ticarətin inkişafına bir o qədər də əhəmiyyət verilmirdi. E. Avalov qeyd edir ki, Şuşanın ticarət mərkəzinin tarixi qeyd edilməmiş baş planda əks etdirilmiş memarlıq-planlaşdırma kompozisiyası da həmin dövrdə ticarətin səviyyəsini əks etdirir. Buna görə də kiçik həcmli ticari əlaqələr mühitində Aşağı bazar kimi kiçik ticarət küçəsi yetərli idi. == Xüsusiyyətləri == Aşağı bazar küçəsi XIX əsrin I yarısına kimi Şuşanın əsas kompozisiya-planlaşdırma strukturunun mərkəzində məhz bu küçə dayanırdı. Şuşa şəhərinin tarixi qeyd edilməmiş baş planına görə, XIX əsrin əvvəllərində bu küçə şəhərdə yeganə dəqiq planlaşdırılmış ticarət magistralı olmaqla, hər iki tərəfində qırmızı xətt boyunca ticarət sıraları yerləşirdi.

Sıratağlı dini-memarlıq kompleksi, Bazar meydanı və ya Xanəgah kompleksi — İçəri Şəhərdə yerləşən və ölkə əhəmiyyətli abidə olan sıratağlı dini-memarlıq kompleksi. Qız Qalasının şimal tərəfində 1964-cü ildə aparılan arxeoloji qazıntı işləri zamanı maraqlı quruluşa malik sıratağlı abidə aşkar olunmuşdur. == Quruluşu == Abidənin hər tərəfdən səki və sütunlu tağlarla əhatə olunması Məscidül-Həramı xatırladır. Aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində bu ərazidən 52 qəbir aşkar olunmuşdur. Qəbirlərin əksəriyyəti "əmanət meyitlər"dir. Abidə ərazisində və tağlar altında olan qəbirlər yəqin ki, başqa yerdən gətirilən "əmanət meyitlər"ə məxsus olmuşdur. Müsəlman adətlərinə görə bəzi şəxslər öldükdən sonra müqəddəs yerlərdə basdırılmalarını vəsiyyət edirdilər. Nəzərdə tutulmuş müqəddəs yer çox uzaq olduqda meyiti əmanət olaraq yaxın yerlərdə basdırırdılar. Həyətin ortasında, qəbirlərin yanında silindrik formalı bir quyu və ondan bir qədər aralı cənub-şərq tərəfdə səkkizguşəli böyük bir sütun aşkar olunmuşdur. Sütün daşla hörülmüş səkkizguşəli, üç pilləli səki üzərində dayanmışdır.

Bazar adası — Şimal Torpağı arxipelaqı ərazisinə daxildir. İnzibati cəhətdən Krasnoyarsk diyarının Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisinə yerləşir. Oktyabr İnqilabı adasından 3,5 km şimal-şərqdə, Cverdlov burnu ilə Naçalnıy burnu arasında qərarlaşır. Ovalvari formaya malikdir. Şimaldan cənuba 800 metr, şərqdən qərbə isə 250 km uzunluğa malikdir. Bazar adasından 1,7 km aralıda adsız bir ada yerləşir.

Bazar-Cümə — İranın Gilan ostanında yerləşən şəhər. Bazar-Cümə əhalisinin əksəriyyətini giləklər təşkil edir.

Bazar ertəsi – dünyanın bir çox ölkələrində yeni həftənin başlandığı gün. ISO 8601 beynəlxalq standartına görə yeddi günlük həftənin birinci günüdür. Rəsmi sənədlərdə bazar ertəsi bəzən qısaldılmış şəkildə b.e. də yazılır. Türk dillərində " ertə " " gün başlanğıcı", " sabah " anlamında olduğundan " bazar ertəsi " -" bazardan sonrakı " gün deməkdir. Azərbaycanda bu gün rəsmi sənədlərdə və rəsmi dildə bazar ertəsi adlansa da, cəmiyyətdə daha sadə, sıra sayına görə birinci gün deyilir. Bazar ertəsi həftədə bazar günü ilə çərşənbə axşamı arasında yerləşir. Bir çox ölkələrdə həftənin birinci günü bazar ertəsidir. Həm yeni iş, həm də yeni dərs günü bazar ertəsi ilə başlayır. Ancaq islam ölkələrində və İsraildə həftə bazar günü ilə başlayır.

Bazar gücü (ing. market power) — mikroiqtisadiyyatda və sənaye bazarları nəzəriyyəsində firmanın məhsul və ya xidmətin qiymətini marjinal xərclərdən yuxarı qaldırmaq qabiliyyəti. Mükəmməl rəqabət şəraitində bazar gücü tamamilə yoxdur. Fərdi istehlakçılar və firmalar əmtəə və ya xidmətin qiymətini verilmiş kimi qəbul edirlər, yəni qiymət ekzogen olaraq verilir. Qiymət marjinal xərcə bərabər olduğundan firmalar sıfır iqtisadi mənfəət əldə edirlər. Qeyri-kamil rəqabət şəraitində firmalar sövdələşmə gücü və qiymətlərə təsir etmək imkanı əldə edirlər. Nəticədə qiymət marjinal xərcləri üstələyir və firmalar sıfırdan fərqli iqtisadi mənfəət əldə edirlər. Qiymətin marjinal xərcdən artıq olması bazar gücünün bir ölçüsüdür. == Bazar gücünün səbəbləri == Sövdələşmə qabiliyyəti mükəmməl rəqabət üçün ilkin şərtlərdən hər hansı birinin pozulması nəticəsində yarana bilər. Bazar təklifi məhdud sayda firmalar tərəfindən formalaşır və ya bazar tələbi məhdud sayda alıcılar tərəfindən təqdim olunur.

Bazar – dünyanın bir çox ölkələrində həftənin sayca yeddinci ( bəzilərində birinci ) günü. Bazar günü həftədə şənbə günü ilə bazar ertəsi günü arasında yerləşir. ISO 8601 beynəlxalq standartına görə yeddi günlük həftənin yeddinci günüdür. Rəsmi sənədlərdə cümə bəzən qısaldılmış şəkildə b.- da yazılır. Beşgünlük iş həftəsi qəbul edilmiş ölkələrdə bazar günü ikinci istirahət günüdür. == Adı == Günün adı qədimdən məhz bu gün kənd bazarlarının keçirilməsi ilə yaranıb. == Dinlərdə == === Islam === İslam dinin rəsmi din edildiyi ölkələrdə və İsraildə bazar gene adı iş günüdür. Yəhudi xalqının inancına görə yeni il bazar günüdən başlaya bilməz, çünki, bu halda yanvar ayının 13-ü cümə gününə düşür ki, bu isə çox uğursuz hal sayılır. Bu gün azərbaycan dilində həm rəsmi, həm qeyri-rəsmi şəkildə bazar günü adlanır. === Xristian === Bəzi konservativ xristian Avropa dövlətlərində bazar günü işləmək və mal almaq günah sayılır.

Erməni Bazar — Azərbaycan Respublikasının Yevlax rayonunun Xaldan kənd Sovetində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 25 may 1991-ci il tarixli, 123-XII saylı Qərarı ilə Yevlax rayonunun Xaldan kənd Sovetinin Erməni Bazar kəndi Xaldan kəndi ilə birləşdiyinə görə rayonun yaşayış məntəqələri siyahısından çıxarılmışdır.

Qanlı Bazar (türk. Kanlı Pazar) - 16 fevral 1969 tarixində İstanbul Taksim meydanında ABŞ-nin 6 Flotunu etiraz etmək üçün 76 gənclik təşkilatının toplandığı sırada meydana gələn hadisələrdir. Tarixçi Feroz Əhməd isə hadisəsi "mütəşəkkil bir faşist şiddət nümunəsi" olaraq xarakterizə etmişdir. 6 Flotun İstanbula gəlişini etiraz edən Ankara, İzmir, Trabzon və İstanbuldakı kiçik diametrli göstərilərin ardından, şagird və işçi təşkilatları 16 Fevralda İstanbulda İmperializm və istismara qarşı bir gediş və Mitinq etmə qərarı aldı. 76 gənclik təşkilatının qatılacağı nümayiş üçün qubernatorluqdan lazım olan icazə də alınmışdı. Nümayiş edilmədən əvvəlki günlərdən gərginlik artmışdı, çünki 14 fevraldakı Cümə namazından sonra Kommunizmlə Mübarizə Dərnəyi ilə sağ tərəfin yoxlamasında olan Milli Türk Tələbə Birliyinin liderliyində "Bayrağa hörmət" mitinqi təşkil edildi. Bu mitinqdə kommunistlərə qarşı döyüş açıldığı elan edilərək xalqa iki gün sonra təşkil ediləcək olan 6 Flotu Etiraz Gedişində kommunistlərə lazım olan dərsi vermək üzrə toplanma çağırışı edildi. 16 fevral günü, nümayişçilər Bölünməyə doğru gedişə keçmək üzrə Beyazıtda toplanarkən, "kommunistlərə lazım olan dərsi vermə" çağırışına uyğun gələn sağ fikirli kəslər də Bölünmə Meydanına gəldilər. Burada toplu qılınan namazın ardından daşlı və çubuqlu bir şəkildə gözləməyə qoyuldular. Bəyazit Meydanında toplanan gənclik təşkilatları gedişə keçdilər.

Qara bazar — bazarda mal və xidmətlərin qanunsuz dövriyyəsi baxımından kölgə iqtisadiyyatının sosial institutu. Bu bazarda əməliyyatlar ümumiyyətlə iştirakçıların qiymət yoxlamaları və ya vergidən qaçması nəticəsində meydana gəlir.

Qırmızı Bazar — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Qırmızı Bazar qəsəbə inzibati ərazi dairəsində kənd. 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq Qırmızı Bazar qəsəbəsi Rusiya Sülhməramlı Qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 2023-cü il sentyabrın 19-20-də Azərbaycan Ordusunun Qarabağda keçirdiyi antiterror əməliyyatı nəticəsində Qırmızı Bazar qəsəbəsi Azərbaycanın nəzarətinə qayıtmışdır. Qəsəbə keçmişdə bazar yeri olmuşdur. Yerli məlumata görə, 1924-cü ildə ilk dəfə burada 1 May Həmrəylik günü keçirilmiş və həmin vaxtdan da bu yer Qırmızı Bazar adlanmısdır. Tədricən Mavaş, Sixtoraşen, Bilbilyak, Şixer və Tağaverd kəndlərindən köçüb gələnlər məskunlaşdıqdan sonra daimi yaşayış məntəqəsinə çevrilmişdir. Qırmızı Bazar 1947-ci ildə şəhər tipli qəsəbə statusu alıb. Ərazi vahidi olaraq DQMV-də Martuni rayonuna tabe idi. SSRİ dağıldıqdan sonra Azərbaycan höküməti tərəfindən DQMV ləğv olundu, Qırmızı Bazar qəsəbəsi isə yeni yaradılmış Xocavənd rayonunun tabeliyinə verildi.

Azad bazar və ya sərbəst bazar — iqtisadiyyatda iştirakçıların sayı məhdud olan qiymətlərin hər hansı xarici amillərdən asılı olmadan yalnız tələb və təklifə uyğun olaraq müəyyən edildiyi bazar. Bu cür bazarda cəmiyyətin bütün üzvləri istənilən təsərrüfat fəaliyyəti ilə tam sərbəst şəkildə məşğul ola bilərlər. Bu bazarda istehsal amillərinin mütləq mobilliyi, kapitalın yerdəyişməsinin qeyri-məhdud sərbəstliyi, bazarın hər bir iştirakçısının bazar haqqında mütləq tam informasiyaya malik olması, eyniadlı məhsulların mütləq mənada yekcins olması inhisarçılıq, monopsoniya, dövlət tənzimləməsinin olmaması, qiymətlərin azad rəqabətin gedişində kortəbii şəkildə müəyyənləşməsi səciyyəvi haldır. Azad rəqabətin heç bir iştirakçısı qeyri-iqtisadi metodlarla başqa iştirakçının qərarına bilavasitə təsir göstərə bilməz.

Örtülü bazar — dükanları günbəz və tağtavanla örtülərək vahid bina şəklində əlaqələndirilən memarlıq-ticarət kompleksi. Orta əsrlərdə meydana gəlmişdir. Cənubi Azərbaycanın Ərdəbil və Təbriz şəhərlərində örtülü bazar nümunələri qalmışdır. Şərqdə örtülü bazarların ən məşhuru İstanbuldakı "Qapalı çarşı"dır.

Ümumi Bazar (ÜB) — iqtisadi inteqrsiyanın başqa bir səviyyəsi olub, mal və xidmətlərin sərbəst hərəkəti ilə bərabər, kapital və istehsalda göstərilən xidmətlərin sərbəst hərəkətini təmin etməkdən ötrü maneələrin və tariflərin aradan qaldırımasıdır. Ümumi bazar "vahid bazar"a keçid mərhələsidir. Belə ki, vahid bazara keçən ölkələrdə bütün istehsal amillərinin maneəsiz hərəkəti təmin edilir. Həm də burada fiziki (sərhədlər), texniki (standartlar) və maliyyə (vergilər) faktorları maksimum səviyyədə uyğunlaşdırılır. Qeyd olunmalıdır ki, gömrük ittifaqı qurulmadan ümumi bazara keçid mümkündür. Yəni iqtisadi inteqrasiyanın 3-cü mərhələsində ümumi bazarda yaradıla bilər. İkisinin eyni anda tətbiq edildiyi zaman iqtisadi inteqrasiyanın 4-cü səviyyəsi olan iqtisadi ittifaq formalaşır.

İçəri bazar (Qax qala qapıları və divarları) — Qax şəhərinin mərkəzində yerləşir. XVIII əsrin I yarısında inşa olunmuş, XIX əsrdə ruslar tərəfindən təmir edilmişdir. Əvvəllər xalq arasında İçəribazar adlanan (indi İcəribazar küçəsidir) məhəlləni əhatə edən qala divarları və bürclərlə əhatələnmiş qala qapılarından ibarətdir. Bəstəkar Müslüm Maqomayevin atasının emalatxanası bu məhəllədə yerləşir.

Nizami küçəsi və ya Şeytan bazar küçəsi — Şuşa şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşməkə Meydandan başlayan və Rasta bazar küçəsinin davamı olan tarixi küçədir. Qarabağ xanının vəziri və şair Molla Pənah Vaqifin malikanəsi bu küçədə olmuşdur. Şuşanın əsas ticarət küçəsi olan Rasta bazar küçəsi Meydanda Hacı Əmiraslanın karvansarası ilə kəsişərək cənuba doğru Şeytan bazar adı ilə davam edir. Bu küçədə Molla Pənah Vaqifin dövrümüzə çatmamış malikanəsi olmuşdur. Şeytan bazar küçəsi Rasta bazar küçəsi uzunluğunun (təxminən 300 m) 1/3 qədər uzunluğa malik olmaqla, müstəqil küçədən çox, küçə hissəsi təsiri bağışlayır. Şeytan bazar küçəsinin salınması zamanı kifayət qədər sakit relyefdə horizontal qatdan istifadə edilmişdir. Küçə bir qədər şimal-cənub maililiyinə malikdir, cənub qurtaracağında bu xüsusiyyət daha çox hiss olunur. Rasta və Aşağı bazar küçələri kimi, Şeytan bazar küçəsində də inşaat işləri sərt qırmızı xətt üzrə aparılmışdır. Küçənin qərb tərəfi cənub qurtaracağı istisna olmaqla eyni formalı plana malik olan kvadrat şəkilli karvansara ilə tutulmuşdur. Karvansaraylar bir-birindən kiçik küçə ilə ayrılır.

Şüşəli bazar — XX əsrin 50-ci illərində Bakının Yasamal rayonunda tikilmiş ticarət obyektidir. 2012-ci ilin aprel ayında bağlanıb. Şüşəli bazar Sovet dönəmində Bakı şəhərinin ən məşhur bazarlarından biri olub. 2005-ci ildə bazar fəaliyyətini dayandırıb, satıcılar və işçilər buranı tərk edib. 2010-cu ildə obyekt hasara alınıb. 2012-ci ilin aprel ayında isə Şüşəli Bazar dağıdılıb. Hal-hazırda keçmiş bazarın sahəsində təmir işləri gedir.

Bazar dəyəri — sövdələşmənin tərəfləri ağlabatan hərəkət etdikdə, bütün lazımi məlumatlara malik olduqda və hər hansı əhəmiyyətli əməliyyatın qiymətinə təsir göstərmədikdə, rəqabət şəraitində sərbəst bazarda mal və ya xidmətin satıla biləcəyi ən çox ehtimal olunan qiymət, nə vaxtdır: əqd tərəflərindən biri qiymətləndirmə obyektini özgəninkiləşdirməyə, digər tərəf isə icranı qəbul etməyə borclu deyildir. əqd tərəfləri əqdin predmetini yaxşı bilirlər və hər biri öz mənafeyinə uyğun hərəkət edir; qiymətləndirmə obyekti oxşar qiymətləndirmə obyektləri üçün xarakterik olan kütləvi təklif vasitəsilə açıq bazarda təqdim edilir; əqdin qiyməti qiymətləndirmə obyekti üçün ağlabatan mükafatdır və hər iki tərəfdən əqd iştirakçılarına münasibətdə əqdin bağlanmasına məcbur edilməmişdir; qiymətləndirmə obyekti üzrə ödəniş nağd şəkildə nəzərdə tutulur. == Xərc növləri == Qiymətləndirmə fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik aşağıdakı dəyər növlərini müəyyən edir: bazar qiyməti; investisiya dəyəri; ləğvetmə dəyəri; kadastr dəyəri. === Bazar dəyəri === Bazar dəyəri qiymətləndirici tərəfindən, xüsusən də aşağıdakı hallarda müəyyən edilir: əmlak dövlət ehtiyacları üçün götürüldükdə; səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı ilə və ya cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) qərarı ilə cəmiyyət tərəfindən alınmış cəmiyyətin yerləşdirilmiş səhmlərinin dəyəri müəyyən edilərkən; girov predmetinin dəyəri müəyyən edilərkən, o cümlədən ipoteka olduqda; nizamnamə (pay) kapitalına qeyri-pul töhfələrinin dəyəri müəyyən edilərkən; iflas proseduru zamanı borclunun əmlakının dəyəri müəyyən edildikdə; əvəzsiz alınan əmlakın dəyəri müəyyən edilərkən.

Bazar – dünyanın bir çox ölkələrində həftənin sayca yeddinci ( bəzilərində birinci ) günü. Bazar günü həftədə şənbə günü ilə bazar ertəsi günü arasında yerləşir. ISO 8601 beynəlxalq standartına görə yeddi günlük həftənin yeddinci günüdür. Rəsmi sənədlərdə cümə bəzən qısaldılmış şəkildə b.- da yazılır. Beşgünlük iş həftəsi qəbul edilmiş ölkələrdə bazar günü ikinci istirahət günüdür. == Adı == Günün adı qədimdən məhz bu gün kənd bazarlarının keçirilməsi ilə yaranıb. == Dinlərdə == === Islam === İslam dinin rəsmi din edildiyi ölkələrdə və İsraildə bazar gene adı iş günüdür. Yəhudi xalqının inancına görə yeni il bazar günüdən başlaya bilməz, çünki, bu halda yanvar ayının 13-ü cümə gününə düşür ki, bu isə çox uğursuz hal sayılır. Bu gün azərbaycan dilində həm rəsmi, həm qeyri-rəsmi şəkildə bazar günü adlanır. === Xristian === Bəzi konservativ xristian Avropa dövlətlərində bazar günü işləmək və mal almaq günah sayılır.

Bazar konyunkturası — bazarda inkişaf edən və tələb və təklif səviyyələri, bazar aktivliyi, qiymətlər, satış həcmi, faiz dərəcələrinin dəyişməsi, valyuta məzənnələri, əmək haqqı, dividendlər, habelə istehsal və istehlak dinamikası ilə xarakterizə olunan iqtisadi vəziyyət. Bazar amillərin fəaliyyətindən asılıdır, bunlardan əsasları: istehlakçıların pul gəlirləri, malların qiymətləri, qiymətli kağızlara tələb və təklifin nisbəti, onların gəlirliliyi. Bazar şərtləri malların kommersiya dəyərini və rəqabət qabiliyyətini, alqı-satqının mümkünlüyünü və iqtisadi məqsədəuyğunluğunu, potensial və faktiki ixrac edən (idxal edən) ölkələrin və qarşı tərəf firmaların seçimini bu girişin üsulları, bazara daxil olmaq üçün əlverişli məqamın axtarışını, forma və formaları müəyyən edir. Bazar konyukturasının dəyişməsi ilk növbədə iqtisadiyyatın xarakteri və inkişaf səviyyəsi ilə müəyyən edilir, lakin buna bir sıra malların istehsalı və istehlakının mövsümi xarakteri kimi amillər də təsir edir. Bazar şəraitinə təsir edən bütün amillər daimi və müvəqqəti (təsirlərinin tezliyinə görə), bazarın inkişafını stimullaşdıran və ya onu məhdudlaşdıran amillərə bölünür. Bazar şəraiti, onda baş verən dəyişiklikləri kəmiyyətcə qiymətləndirməyə və onların inkişaf meyllərini müəyyən etməyə imkan verən göstəricilərdən istifadə etməklə öyrənilir. Belə göstəricilər adətən aşağıdakı qruplara sistemləşdirilir: dinamikası istehsalın, əsas istehsalçı firmaların, yeni əmtəələrin meydana çıxması, potensialın istifadəsi, bu sənayeyə qoyulan investisiyaların dinamikası, sifariş portfelinin hərəkəti, istehsal xərclərinin dinamikası, məşğul və işsizlərin sayı. , tətillərin istehsalın həcminə və əmək haqqı fondunun artmasına təsiri, qiymətli kağızların qiymətlərinin hərəkəti və s.; tələb və təklifin dinamikası və strukturu, elmi-texniki tərəqqi nailiyyətlərinin səviyyə istehlakına və malların keyfiyyətinə olan tələblərə təsiri, topdan və pərakəndə ticarətin dinamikası, bazar tutumu (malların həcmi); müəyyən müddət ərzində onun üzərində satılan ), kredit satış məbləğləri, inventar hərəkətləri, malların aralığı, yaşayış minimumu indeksləri və s.; beynəlxalq ticarətin vəziyyəti, onun dinamikası, əsas ölkələr — ixracçılar və idxalçılar, ticarət və satışdan sonrakı xidmətin yeni forma və üsulları və s.; aparıcı ölkələrdə topdansatış qiymətlərinin dinamikası - bu məhsulun istehsalçıları və istehlakçıları, ixrac qiymətləri; qiymətlərə təsiri inflyasiya, xammal və enerji resurslarının qiymətlərinin dəyişmə dinamikası, valyuta məzənnələrinin dəyişməsi, inhisarların qiymətlərin səviyyəsinə təsiri, qiymətlərin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi və s.

Meydanda dükan (slovak. Obchod na korze; 1965) — İkinci Dünya müharibəsi illərində Slovakiyada aparılan ariizasiya proqramı haqqında Çexoslovakiya filmi. Filmin rejissorları slovak Yan Kadar və çex Elmar Klosdur, ssenarist slovak Ladislav Qrosmandır. Çəkilişlər Praqada yerləşən "Filmové Studio Barrandov" adlı studioda aparılırdı, açıq hava çəkilişləri isə Slovakiyanın şimal-şərqindəki Sabinov şəhərində baş tutmuşdur. Filmdə əsas rolları Yozef Kroner (dülgər Tono Brtko) və Polşa aktrisası İda Kaminska (qoca dul yəhudi Rozaliya Lautmann) oynuyurlar. 1965-ci ildə film "Ən yaxşı xarici dildə film" nominasiyasında Oskar qazandı və bir il sonra İda Kaminska "Ən yaxşı ikinci plan aktrisası" nominasiyasında Akademiya mükafatına namizəd oldu. Film eyni zamanda Qızıl Qlobus mükafatını aldı və Kann Film Festivalında xüsusi mükafata layiq görüldü. İkinci Dünya Müharibəsi illərində, slovak dülgər Tono Brtkoya ariizasiya proqramı çərçivəsində bacanağı (yerli Glinkov partiyasının fəalı) tərəfindən düymə satan qoca dul yəhudi Rozaliya Lautmanna məxsus kiçik dükan verilir. Tononun həyat yoldaşı mağazanın ailələrinə qazanc gətirəcəyini və tezliklə əri ilə zəngin olacağına ümid edir. Tono yaxşı başa düşür ki, bacanağı ona tamamilə yoxsul mağaza dürtüb və ondan heç bir qazanc görə bilməzlər.

"Üç dükan" məhəlləsi — Ərdəbil şəhərində yerləşən əski altı məhəlldən biridir.

"Üç dükan" məhəlləsi — Ərdəbil şəhərində yerləşən əski altı məhəlldən biridir.

Bazar iqtisadiyyatı — dünyada mövcud olan iqtisadi sistemlərdən ən geniş yayılmışı. Bazar iqtisadiyyatı məfhumundakı "bazar" iqtisadiyyatın sifətini, necəliyini, onun bazar təbiətli olmasını bildirir. Bazar təbiətli olmaq o deməkdir ki, iqtisadiyyat bazar üçün işləyir, bazar mexanizmi və bazar qanunları ilə tənzim olunur. Tarixən bazar bazar iqtisadiyyatından əvvəl meydana gəlmişdi. Ancaq o bazar iqtisadi sistemində fəaliyyət göstərir və buna görə də əvvəl bazar iqtisadiyyatının mahiyyəti, əsasları ilə bağlı məsələləri nəzərdən keçirmək lazımdır. Bazar istehsalçı və istehlakçıların qarşılıqlı fəaliyyətini təmin edən mexanizmdir, onların mövcudluq üsuludur. Bazar əsasən tədavül sferası, alqı-satqı ilə bağlıdır. Bazar iqtisadiyyatı daha geniş, əhatəlidir. O, istehsalı, bölgünü, mübadiləni və istehlak sahələrinin hamısını əhatə edir, onların tam halında mövcudluğunu təmin edir. İqtisadi bir sistem kimi bazar iqtisadiyyatının tam formalaşması kapitalizm cəmiyyətində baş vermişdir.

Bazar kapitalizasiyası ing. market capitalization) — obyektin cari bazar (birja) qiymətinə əsasən hesablanmış dəyəri. Bu maliyyə göstəricisi bazar alətlərinin, subyektlərinin və bazarların ümumi dəyərini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Xüsusilə, aşağıdakılar fərqlənir: Qiymətli kağızın bazar kapitalizasiyası müəyyən bir emissiya edilmiş qiymətli kağızın bazar dəyəridir. Ən çox istifadə edilən kotirovka birjadadır; Səhmdar cəmiyyətinin bazar kapitallaşması həmin səhmdar cəmiyyətin bütün səhmlərinin təxmini dəyəridir. Bu, səhmdar cəmiyyətin səhmlərinin sayının və onların cari qiymətinin hasilidir. Fond bazarının bazar kapitalizasiyası həmin bazarda satılan qiymətli kağızların ümumi bazar dəyəridir. == Kapitalizasiya səviyyələri == Rusiyada 2012-ci ildə fond bazarının kapitalizasiyası ÜDM- in 45%-ni təşkil edib. Bəzi digər ölkələrdə bu rəqəm daha yüksək ola bilər (mötərizədə ÜDM məlumatları alıcılıq qabiliyyəti pariteti ilə avroya çevrilir ): ABŞ : 10,7 trilyon avro (ÜDM-in 108%-i), Avropa İttifaqı : 6,0 trilyon avro (ÜDM-in 59%-i) [10,98 trilyon 108 ÜDM-in %-i], Yaponiya: 2,4 trilyon avro (ÜDM-in 75%-i) [3,46 trilyon, 108 ÜDM-in %-i].