Поиск по словарям.

Dağüstü – Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Buduq bələdiyyəsinin tərkibindədir. Dağüstü oyk., mür. Quba r-nunun Buduq i.ə.v.-də kənd. Yan silsiləsinin (Böyük Qafqaz) yamacındadır. Oykonim "dağ üstündə salınmış kənd" mənasında olub, kəndin yerləşdiyi coğrafi mövqeyi bildirir. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 114 nəfər əhali yaşayır.

Dağüstü qəbiristanlığı və ya Pirvənzərə qəbiristanlığı — Azərbaycanın Bakı şəhərində 1930-cu illərin əvvəllərinə qədər mövcud olan müxtəlif məzhəbli qəbiristanlıq . Qəbiristanlıq Bakı təpəsinin üstündə, Çəmbərəkənd kəndinin cənub-şərqində, Pirvənzərə kimi tanınan yerdə yerləşirdi. Şəhər mühəndisi polkovnik Nikolay fon der Nonne tərəfindən tərtib olunmuş 1899-cu il Bakı şəhərinin planında qəbiristanlıq bir neçə ərazilərə bölünürdü: müsəlman, erməni həvari, pravoslav, katolik, lüteran, yəhudi və molokan. Qəbiristanlıq ərazisində bir neçə kilsə də vardı. 1930-cu illərin ilk yarısında qəbiristanlıq söküldü və onun yerində Sergey Kirov adına park salındı. 1990-cı ildə qəbiristanlığın köhnə müsəlman hissəsində, Qara Yanvar faciəsi qurbanlarının cəsədləri və sonra Qarabağ münaqişəsi zamanı həlak olanlar dəfn edilmişdir. Bu gün bu sahə Şəhidlər Xiyabanı olaraq tanınır. 1882-ci il tarixli Bakının "Kaspi" qəzetinin avqust sayında qeyd olunurdu ki, yaşayış binalarının yaxınlığında qəbiristanlığın yerləşməsi əhaliyə zərərlidir.. Qəzet xüsusilə qeyd etdi ki, qəbiristanlıq, xüsusən də rus qəbiristanlığı, xarici şəhər evlərinin damlarından başlayır və qəbiristanlığa girmək üçün ilk evin əsas pilləsindən sonuncu pilləsinə kimi gedib, məzarları adlamaq üçün kifayətdir və ya, bu evlərin hər birinin damından kiçik bir addım attıb, qəbiristanlığa girmək olar. Bir çox sakinlər qəzetin müxbirlərinə məlumat vermişdilər ki, qızmar havada cəsədlərin parçalanmasından güclü qoxu gəlirdi.

Döyüşçü (film, 2011)

Qoçüstü- Naxçıvan şəhərinin şərqində, Naxçıvançayın sağ sahilində 11-18-ci əsrlərə aid yaşayış yeri. Hаzırdа yаşаyış yеrinin ərаzisi "Yеni Nахçıvаn"ın müаsir tikintiləri ilə örtülmüşdür. Yаşаyış yеrində mədəni təbəqə tikinti işləri görülərkən dаğıdılmışdır. 1994-cü ildə yаşаyış yеrinin ərаzisində V.B.Bахşəliyеv və Ə.İ.Nоvruzlu tərəfindən аpаrılаn kəşfiyyаt işləri nəticəsində оrtа əsrlərə аid gil qаblаr аşkаr еdilmişdir. Tikinti zаmаnı əmələ gəlmiş kəsiklərdə mədəni təbəqə 0,5-1 m qаlınlığındа sахlаnmışdı. Mədəni təbəqə kül qаrışıq tоrpаq lаylаrdаn ibаrət idi. Təbəqədə çiy və bişmiş kərpic qırıqlаrınа təsаdüf еdilirdi. Əldə еdilmiş tаpıntılаrа əsаsən Qоçüstü yаşаyış yеrini ХI-ХVIII əsrlərə аid еtmək оlаr.

Yolüstü — Azərbaycan Respublikasının Salyan rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Əhalisi 1587 nəfərdir.[mənbə göstərin] 17 sentyabr 2012-ci ildə 360 şagird yerlik Yolüstü kənd tam orta məktəbi fəaliyyətə başlamışdır. Kənddə Yolüstü kənd məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.

Damüstü reklam qurğular — Açıq hava reklamının bir növü. Damüstü reklam, quraşdırıldığı yerə görə (damda), ilkin və ikincidərəcəli auditoriyanı cəlb etmək üçün əvəzedilməz imic konstruksiyasıdır. Bundan əlavə, damüstü qurğu, potensial istifadəçilərə təsir göstərmək üçün yeni imkanlar açır. Bu növ qurğular hətta 10 km uzaqlıqdan belə insanların diqqətini cəlb edir. Damüstü qurğular.

Doşulu — Azərbaycan Respublikasının Cəbrayıl rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. 1993-ci ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 15 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. Doşulu oyk., düz. Cəbrayıl r-nunun Balyand i.ə.v.-də kənd. Dağətəyi ərazidədir. Yerli əhalinin verdiyi məlumata görə, vaxtilə Cənubi Azərbaycandan gəlmiş Doşu və Gəybəy adlı iki qardaş burada məskunlaşaraq indiki Doşulu və şəybəy yaşayış məntəqələrinin əsasını qoymuşlar. Oykonim Doşu (Ģ.a.) və -lu (mənsub.şək.-si) komponentlərindən düzəlib, "Doşuya məxsus kənd, doşulular" deməkdir. Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq idi.

Döyüşçü — Azərbaycan rəssamı Mirzə Qədim İrəvaninin çəkdiyi rəsm. Rəsm Bakıda, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində saxlanılır. Zirehli geyimdə təsvir edilmiş "Döyüşçü" yaşıl oturacaq üzərində əyləşmiş vəziyyətdə təsvir edilmişdir. Onun sərt xəttlərlə vurğulanmış üz cizgiləri az ifadəlidir. Böyük oval gözləri geniş qara qaşlarla əhatələnib, böyük qıvrım bığı isə dodağını kölgədə qoyur. Baş geyimi dəmir dəbilqə və çiyinlərə qədər düşən dəmir tordan ibarətdir. Qoşqu şəklində olan ağ parça tirmədir. Bu cür parça dəbilqənin başda möhkəm oturması üçün istifadə edilirdi. Dizlik və sinəlik sadə oyma naxışlarla bəzədilmişdir. Metalın traktovkası cüzi kölgələnməyə malik boz rəngdədir.

Muzdlu döyüşçü (ing. Mercenary; rus. Наёмник) — Hər hansısa müharibəyə mənfəət əldə etmək üçün qatılan döyüşçü. Muzdlu döyüşçülər iştirak etdikləri döyüşlərin siyasi və ya iqtisadi nəticələri ilə maraqlanmayaraq onlara vəd edilən mükafatın əldə olunmasına maraqlı olurlar. Fərdi şəkildə muzdlu döyüşçülər olduğu kimi bu işlə qrup, tayfa və ya təşkilat formasında məşğul olma hallarıda tarixdə görülmüşdür. Bir çox Yunan muzdlu döyüşçü Yunan-İran müharibələri zamanı Əhəmənilər İmperiyası tərəfindən döyüşmüşdür.

Qoçüstü nekropolu, Qoçüstü yaşayış yeri yaxınlığında orta əsrlərə aid arxeoloji abidə. Оrtа əsrlərə аid qəbirlər şərq-qərb istiqаmətinə yönəlmişdir. Qəbirlərdən bəzisinin üzərinə bоz və çəhrаyı dаşlаrdаn yоnulmuş qоç fiqurlаrı qоyulmuşdur. Qоç fiqurlаrı hələ kеçən əsrdə qırılıb dаğıdılmış, bir qismi isə nаməlum аdаmlаr tərəfindən аpаrılmışdır. 1926-cı ildə Nахçıvаndа оlаn V.M. Sısоеv burаdа sаlаmаt qаlаn bir qоç fiquru hаqqındа məlumаt vеrmişdir. Yеrli əhаlinin məlumаtınа görə sоn vахtlаrа qədər həmin dаş qоçun yеrləşdiyi ərаziyə və dаş qоçа sitаyiş оlunmuşdur. Uşаğı оlmаyаn qаdınlаr niyyət еdib bu dаş qоçun аltındаn kеçmişlər. Hаzırdа nеkrоpоlun ərаzisi tаmаmilə dаğılmışdır.

Azenkur döyüşü - ( Azincourt), Fransanın Kale şəhərindən 60 km cənubda yerləşir. Burada 25 oktyabr 1415-ci ildə Yüzillik müharibənin ən böyük döyüşlərindən biri baş verdi. İngilis kralı V Henrixin qoşunları(3-5 min oxçular və 1 min piyada cəngavər 10 min piyada fransız cəngavəri və arbaletçisinə qarşı), bacarıqlı manevr edərək və ustalıqla sapan silahlardan yararlanaraq, qətiyyətlə rəqibə hucum etdilər. Ş. d' Albrenin başçılığı ilə fransızlar, müdafiə taktikasını seçərək, pərakəndə hərəkət edirdilər, piyada cəngavərlər süvarilərin hucumunu dəstəkləmədi: o, ingilislərin özünü qorumaq üçün çevrələrinə düzdükləri daşınan hasarlarda asanlıqla dəf edildi. Döyüş fransızların ağır məğlubiyəti ilə bitdi. Onlar 4 min ölü və 1,5 min yaralı itki verdilər. Döyüşün uğurundan yararlanan ingilislər bütün Şimali Fransanı və Parisi tutdular. Döyüşdə fransız elitasını - fransız zadəgan kəsiminin böyük hissəsini məhv edən ingilislər, Fransanın böyük ərazisini işğal edərək, uzun müddətə öz üstünlüklərini təmin etdilər. Советская военная энциклопедия. Военное издательство Министерства обороны СССР. Москва-1976 год.

Ağaiani döyüşü — Kaxetiya çarlığının zadəganları ilə Səfəvi imperiyası orduları arasında 1625-ci ildə baş vermiş döyüş. 1606-cı ildə I Abbas Kartli zadəganlarının və Teymurazın anası olan Ketevanın istəyi ilə ikisi də mülayim gənclər kimi görünən II Luarsab və I Teymurazı səfəvilərin vassalı olan Kartli və Kaxetiya krallıqlarına hökmdar təyin etdi. Ancaq 1612-ci ildə Teymuraz və Luarsabın Qarabağ valisi də daxil olmaqla, Səfəvi zadəganlarını edam etməsi ilə Gürcüstan ilə Şah arasındakı münasibətlər pozuldu. 1613-cü ildə Şah onları Mazandarandakı ov mərasiminə qatılmağa dəvət edərkən, onlar ya həbs ediləcəklərindən, ya da edam ediləcəklərindən qorxduqlarına görə getmədilər. 1614-cü ilin yazında müharibə başladı. Səfəvi orduları 1614-cü ilin mart ayında iki bölgəni işğal etdi və iki müttəfiq kral Osmanlı vassalı olan İmeretiyə sığındı. Səfəvi saray tarixçisi İsgəndər bəy Münşinin bildirdiyinə görə, I Abbas ən güvəndiyi iki təbbəəsi və qulamının ona olan xəyanətindən dolayı qəzəblənmişdi. 30.000 Kaxetiya kəndlisini Səfəvi imperiyasına sürgün etdi və kral II Aleksandrın nəvəsi İsa xanı Kartli taxtına təyin etdi. İsa xan İsfahandakı sarayda müsəlman olaraq böyüdülmüşdü və Şaha sadiq olacağı düşünülürdü. I Abbas qaçaq kralları ona verməzsə, İmeretini yandırmaqla təhdid etdi, İmereti, Meqrelya və Quriya hökmdarları bu tələbi birlikdə rədd etdilər.

Ağaçayırı müharibəsi — 16 avqust 1488-ci ildə Osmanlı İmperiyası ilə Məmlük dövləti arasında Çukurova bölgəsində baş verən müharibə. Davud Paşa səfərdən qayıtdıqdan sonra, İstanbulda yeni bir Məmlük yürüşü üçün hazırlıqlara başlanıldı. Padşah, bu dəfə Osmanlı donanmasına da göndərməyi qərara alınmışdı. Hətta II Bəyazid Osmanlı donanmasının Şərqi Aralıq dənizində rahat hərəkət etməsi üçün Venesiya dövlətindən icazə istəsə də, buna müvəffəq olmamışdır. yürüş hazırlığını tamamlayan Osmanlı ordusu, vəzirliyə yüksələn Rumeli bəylərbəyi Xədim Əli Paşanın komandanlağı ilə İstanbuldan hərəkət etdi. Tabeçiliyinə yeni Rumeli bəylərbəyi Xəlil Paşa ilə Anadolu bəylərbəyi Sinan Paşa da verilmişdi. 60 min nəfərlik bir qüvvə ilə Çukurova gedən Xədim Əli Paşaya yolda Qaraman bəylərbəyi Yaqub Paşa da qoşuldu. Bundan başqa, Hersekzadə Əhməd Paşa da, 100 gəmidən mütəşəkkil donanma ilə Şərqi Aralıq dənizi sahillərinə hərəkət eləmişdi. Xədim Əli Paşa, Ereğlidən sonra, Külek boğazını keçərək Adanaya çatdı. Tarsus şəhəri ilə buranı yaxşıca mülki etdikdən sonra, Ayaş qalası üzərinə yeridi.

Goranboy əməliyyatı və ya Ağdərə əməliyyatı — 1992-ci ilin yayında Azərbaycan Ordusu tərəfindən keçirilmiş irimiqyaslı hərbi hücum. Məqsəd Dağlıq Qarabağda nəzarəti ələ keçirmək və oradakı qanunsuz separatçılıq əməllərinə son qoymaq olmuşdur. Hücum istənilən şəkildə alınmış, bütöv 6 ildə Dağlıq Qarabağda Azərbaycan Ordusunun uğurlu irəliləyişinin pik nöqtəsi hesab olunur. Bu, həmçinin, yeni, daha gərgin bir mərhələnin başlanğıcı idi. Hücumda 8.000-dən çox qoşun, əlavə 4 batalyon, 90 tank və 70 piyada döyüş maşını, Mi-24 zirehli hərbi döyüş vertolyotundan istifadə edilmişdir. [mənbə göstərin] Azərbaycanın ilkin uğurlu hücumlarından sonra, yenidən yaradılmış erməni qrupları əks-hücuma keçmiş və itirdikləri ərazilərin əksəriyyətini geri qaytarmışdır. 12 iyun, 1992-ci il tarixində, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi sədri Əbülfəz Elçibəyin prezident seçilməsindən sadəcə 5 gün sonra, Azərbaycan hərbi qüvvələri Dağlıq Qarabağ mərkəzində Əsgəran bölgəsi istiqamətində şərqdən genişmiqyaslı hücum başlayır. Ümumi 4.000 qoşundan ibarət 2 qrup Əsgərana şimal və cənub istiqamətində hücum edir. Şiddətli döyüşlərin nəticəsində azərbaycanlılar Əsgəran rayonunda bəzi yaşayış məntəqələrini ələ keçirirlər: Naxçıvanlı, Dovşanlı, Pircamal, Dəhrəz, Ağbulaq. 13 iyun, 1992-ci ildə Azərbaycan hərbi qüvvələri Dağlıq Qarabağın şimalında 3 gün davam edəcək erməni könüllü dəstələrinin müdafiə etdiyi Goranboy rayonu istiqamətində (Azərbaycan SSR dövründə Şaumyan rayonu) irimiqyaslı hücuma keçdi.

Ağsu döyüşü — Qafqaz İslam Ordusu qüvvələri ilə Stepan Şaumyanın başçılıq etdiyi Bakı Xalq Komissarları Sovetinin ordu hissələri arasında 1918-ci il iyulun 5–6-da Ağsu ətrafında baş vermiş döyüş. Döyüşdə Qafqaz İslam Ordusunun 10-cu və 13-cü piyada alayları, 10-cu alayın tabeliyinə verilmiş Azərbaycan süvari bölmələri iştirak edirdilər. İyulun 6-da düşmən qüvvələrinin müqavimətini qıran 13-cü alay Ağsuya daxil oldu və hücumunu Şamaxı yoxuşuna qədər davam etdirdi. 10-cu alay isə Ağsunun şimalından irəliləyərək, qaçan düşmənə ciddi zərbə endirdi. Gürçüvanı azad edərək, orada mövqe tutdu. Döyüşün gedişində 1 səhra topu, 1 cəbhəxana arabası, 5 pulemyot, 30-a qədər müxtəlif silah və daşnakların talan etdiyi yerli əhalinin əmlakı ilə dolu 15-ə qədər araba ələ keçirildi. Ağsu döyüşü Qaraməryəm döyüşündə qazanılmış qələbəni möhkəmləndirdi.

Bakı döyüşü (ing. Battle of Baku, rus. Битва за Баку) — 1918-ci ildə Nuru paşanın rəhbərlik etdiyi Osmanlı və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qüvvələrindən ibarət Qafqaz İslam Ordusu ilə Daşnak-Sentrokaspi qüvvələri arasında olmuş döyüş. Sonradan döyüşə Böyük Britaniya, Ermənistan qüvvələri də qoşulmuş və bu döyüş Qafqaz kampaniyasının son döyüşü olmuşdur. Lakin Bakı döyüşü ilə gərginlik bitməmiş və hadisələr Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi ilə davam etmişdir. Bolşeviklərin əsas dayaqlarından biri keçmiş çar ordusunun inqilabi təbliğatın təsirinə düşmüş əsgər və matrosları idi. Dəfələrlə onları silahları təhvil vermədən sovet hissələrinə qoşulmağa çağıran bolşeviklər bir çox hallarda öz istəklərinə nail olurdular. Rusiyaya qayıtmaq istəyənlərə silahları Azərbaycanın milli hissələrinə deyil, məhz sovet qoşunlarına təhvil vermək çağırışları da öz işini görürdü. Hələ Birinci Dünya müharibəsi getdiyi dövrdə çar hökuməti tərəfindən yaradılan erməni hərbi hissələri Türkiyə ordusuna qarşı vuruşmaq üçün ən müasir silahlarla təmin olunurdu. 1918-ci il martın əvvəllərində S. Şaumyan Moskvaya göndərdiyi teleqramda yazırdı kı, Bakı Sovetinin qoşunları 7 min bolşevik və 4 min erməni silahlısından ibarətdir.

Balaklava döyüşü — 1854-cü ildə Krım müharibəsi zamanı Rusiya ilə müttəfiq qoşunlar arasında baş vermiş döyüş.. Krım müharibəsi zamanı 1854-cü ilin payızında rus qoşunları ilə ingilis-fransız-türk qoşunları arasında Balaklava adlı yerdə döyüş qaçılmaz idi. İttifaq qoşunlarının əsas məqsədi Sevastopolu tutmaq idi. Ruslar isə Liprandinin komandanlığı ilə buna mane olmalı idi. Döyüş 25 oktyabr 1854-cü ildə olmuşdur. Döyüşün əvvəlində Rusiya imperiyasının süvariləri osmanlıları məğlub edib, limana gedən yolu açmışdı. Orada rus süvarilərinin qarşısını almaq üçün az sayda türk qoşunu və Britaniya Kral Donanmasına aid 93-cü piyada alayı saxlanmışdı. Onlar iki sütunlu xətt yaradıb, şiddətli süvari hücumunun qarşısını ala bilmişdilər. 93-cü alayın əsgərləri qırmızı rəngli hərbi forma geyindiklərindən bu çarpışma "İncə qırmızı xətt" adıyla anıldı. Geri çəkilməyə məcbur olan 3500 rus atlısı "Ağır süvari briqadası"na tərəf yönəldi.

Balakən döyüşü (rusca:Битва при Белоканах) — 1803-cü ilin 9 (21) mart tarixində rusların Car-Balakən yürüşü çərçivəsində baş vermiş döyüş. Döyüş rus ordusu ilə Car-Balakən camaatlığı arasında baş tutmuşdur. Rusları gürcülər, Car-Balakəni isə İlisu sultanlığı və müttəfiq dağlılar dəstəkləmişdir. General Sisianov general Qulyakova Qanıxçay sahilləri boyunca irəliləməyi, burada dağlıların vəziyyəti ilə bağlı kəşfiyyat materialları toplamağı, habelə gələcəkdə bölgədə rus işğlalını asanlaşdırmaq üçün gücləndirilmiş istehkamların tikilməsi üçün yerlər seçməsini əmr etmişdi. Düşmənlə qarşılaşma və onların məğlub edilməsi halında, ruslar şahzadə Aleksandrın onlara verilməsini, həmçinin rus ordusunun Cara və Balakənə daxil olmasını istəməli idi. 6 (18) mart tarixində Anaqa kəndi yaxınlığında Qanıxçayı keçən Qulyakov ordusu ilə birlikdə Balakənə doğru yola çıxdı. Rusların yürüşü başlayan kimi yerli əhali sahilboyu kəndləri tərk etdi və Qulyakov yerli sakinləri danışıqlara məcbur edə bilmək üçün Balakənə doğru irəliləməyə məcbur oldu. Bələdçinin olmadığı, güclü yağışla müşayət olunan yürüş zamanı rus ordusu bataqlıqlardan keçməyə məcbur oldu. Nəhayət, 9 (21) mart tarixində Balakənə yaxınlaşdılar. Kəşfiyyata göndərilən polkovnik Drenyakinin dəstəsi Balakən qalasına yaxınlaşdığı zaman qalanın çox güclü divarlara malik olduğunu, ətrafının bataqlıqlar və qamışlarla əhatələndiyi üçün keçilməsinin qeyri-mümkün olduğunu gördü.

Barin döyüşü — 1137-ci ildə Qüds kralı Foulques tərəfindən komandanlıq edilən xaçlı ordusu Mosul və Hələb atabəyi Nurəddin Zəngi tərəfindən darmadağın edildi. Bu məğlubiyyətlə xaçlılar Barin qalasını daimi olaraq itirdi. 1137-ci ilin əvvəllərində Nurəddin Zəngi Homsun təxminən 15 km şimalındakı Barin qalasını mühasirəyə aldı. Kral Foulques və qərərgahı mühasirəni aradan qaldırmaq üçün qalaya doğru irəliləməyə başlayarkən ordusu Nurəddin Zənginin ordusunun hücumuna məruz qaldı və dağıldı. Döyüşün baş vermə şəraiti barədə o qədər də məlumat yoxdur. Nə Surlu Uilyamın əsərlərində, nə də ərəbdilli mənbələrdə döyüş barədə ətraflı məlumat yoxdur. Lakin xaçlıların ordusunun darmadağın edildiyi məlumdur. Darmadağından sonra Foulques və sağ qala bilmiş döyüşçülər Barin qalasına qaçdılar. Nurəddin Zəngi yenidən qalanı mühasirəyə aldı. Ərzaq bitdikdən sonra atlarını yeməyə məcbur olan xaçlılar sonra razılığa gəlməyə vadar edildilər.

Bağrevənd döyüşü — 25 aprel 775-ci ildə Bağrevənd düzündə Abbasilər xilafətinə qarşı üsyan etmiş erməni knyazlarının qoşunları ilə xəlifə ordusu arasında döyüş. Döyüş Abbasilərin sarsıdıcı qələbəsi, əsas erməni liderlərinin ölümü ilə nəticələnmişdir. Xüsusilə Mamikonyanlar sülaləsinin gücü demək olar ki, tamamilə məhv olmuşdur. Döyüş ermənilərin Bizans imperiyasının ərazilərinə genişmiqyaslı köçünün başlanğıcına səbəb olmuşdur. Abbasilər xilafətinin qurulmasından sonra xəlifə Mənsur (754–775-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) müxtəlif erməni naxararlarına (knyaz) verilən subsidiyaları ləğv etmiş və əlavə olaraq onlara ağır vergilər qoymuşdur. Əksəriyyəti xristian erməni əhalisinə qarşı dini təqib halları ilə birlikdə bu tədbirlər 774-cü ildə böyük bir üsyanın qalxmasına səbəb olmuşdur. Üsyana Artavazd Mamikonyan başçılıq edirdi, lakin əksər naxarar ailələrinin birbaşa və ya üstüörtülü dəstəyini əldə etmişdir. Onların arasında ən diqqət çəkəni indiyə qədər ərəbpərəst Baqratunilər idi, lakin Artsruni və Süni sülalələri bitərəf qalmışdı. Üsyan bütün Ərməniyyəyə yayılmış və ərəb vergi yığanlara qarşı hücumlar adi hal almışdı. Yerli ərəb valisi Həsən ibn Qəhtəbə üsyançıları dayandıra bildirmişdi.

Bədr döyüşü — Müsəlmanların, Məkkəli Müşriklərlə ilk döyüşü. Müsəlmanlar baxımından döyüşün ən əhəmiyyətli səbəbi, Qureyşlilərin özlərini hicrət ə məcbur etmələr və hicrətdən sonra geridə buraxdıqları mallarını yağmalamalarıydı. Məkkəli Qureyşlilər baxımından baxıldığında, müsəlmanların, Məkkəli Qureyşlilərin karvanlarını yağmalamalarıydı, çünki Məkkədəki hər ailənin karvanlarda bir payı var idi. Bu da Məkkəli Qureyşlilər arasında döyüş üçün səbəb meydana gətirməyə kifayət idi. Hicrətdən sonra Müsəlmanlar, geridə buraxdıqları mallarının yağma edilməsinə cavab olaraq Qureyş karvanlarına hücumlar təşkil etdilər. Bu hücumların birində müsəlmanlar, içində min dəvə və beş yüz min dirhəm dəyərində mal olan bir karvanı hədəf almaq istədilər. İslam Peyğəmbəri Məhəmməd, bu səfər üçün ordunu topladı. Bədrə gedərkən Ravhâ qəsəbəsində bir quyu yanında namaz qıldı, bu məkanda Məscidi-i B'iri Ravhâ inşa edilmişdir. Toplanan 313 nəfər Peyğəmbər əmrində Bədr yaxınlarına gələrək karvanı gözləməyə başladı. Ancaq karvanın başçısı Əbu Süfyan, Müsəlmanların karvanı gözlədiyini öyrəndi və Məkkəyə xəbər göndərdi.

Cam döyüşü — Şeybanilər sülaləsi və Səfəvi sülaləsi arasında genişmiqyaslı hərbi-siyasi qarşıdurmanın mühüm döyüşlərindən biri. Döyüş 24 sentyabr 1528-ci ildə Xorasanın (Səfəvi dövləti) Cam vilayətinin bir hissəsi olan Səbzavar və Xosrovjerdin şimalındakı Zurabadda baş vermişdir. 1512-ci ildən başlayaraq Şeybanilər artıq Mavəraünnəhrdə özlərini möhkəmləndirmiş və paytaxt Buxarada dövlətlərini qurmuşdular. 1520-ci ildən başlayaraq Səfəvi dövləti ilə vaxtaşırı Xorasan uğrunda mübarizə aparırdılar. 1526-cı ildə özbəklər bir daha Amudərya çayını keçərək Xorasana daxil oldular. Firdovsi türbəsinin yerləşdiyi Tus şəhərini mühasirəyə aldılar və ələ keçirdilər. Qısa müddətdən sonra Xorasanın əhəmiyyətli hissəsini tutdular və 1527-ci ildə yenidən Səfəvilərin qoşunlarını məğlub edərək Gürganı işğal etdilər. Bundan sonra Şeybanilər şərqə doğru istiqamət götürdülər və Ubeydulla xanın rəhbərliyi altında Heratı yeddi ay mühasirəydə saxladılar. Ubeydulla xan Səfəvilərin yaxınlaşan böyük ordusundan xəbər tutaraq, şimala çəkilmək məcburiyyətində qaldı. 1528-ci ildə sünni Şeybanilər İslam şiə təriqətinin qalası olan Səfəvi dövlətinə və Səfəvi sülaləsinə qarşı "müqəddəs qəzavat" elan etdilər.

Debaltsev döyüşü (rus. Бои в районе Дебальцева; ukr. Бої за Дебальцеве) — Debaltsev şəhəri uğrunda Ukrayna ordusu və rus meyilli qüvvələr arasında davam edən döyüş. Donbass müharibəsinin tərkib hissəsi olan Debaltsev döyüşü müharibənin əsas həll edici mərhələlərindən biri sayılır. Tərəflər Luqansk və Donetsk vilayətlərini bir-birinə birləşdirən strateji əhəmiyyətli şəhəri ələ keçirmək üçün 17 yanvar tarixindən etibarən döyüşməkdədir. Yanvar ayında üstünlük Ukrayna ordusu tərəfində olsa da 10 fevral tarixindən etibarən üstünlük rus meyilli qüvvələrin nəzarəti atlına keçməyə başlamışdır. 18 fevral tarixinə olan məlumat əsasən isə şəhərin 80% lik hissəsi rus meyilli qüvvələrin nəzarəti altındadır. Dinc əhali şəhərdən çıxarılıb. 18 fevral 22:00 (Bakı vaxtı ilə) tarixinə olan məlumata əsasən şəhər rusmeyilli qüvvələrin nəzarəti altına keçib.

Dəmirköprü döyüşü — 637-ci ildə Xalid bin Vəlid İslam ordusu ilə Bizans (Rum) ordusu arasında, bu gün Hatay eli Antakya mahalı adlanan yerin yaxınlığında baş vermiş döyüşdür. Adını döyüşün olduğu yer olan Üsyankar Çayı üzərindəki bir körpüdən almışdır. Döyüş, İslam ordusunun zəfəri və Antakyanın təslim olmasıyla nəticələnmişdir. İslam ordusu bu zəfərin ardından cənuba doğru gedərək Lazkiye və Tartus kimi Şərq Aralıq dənizi şəhərlərini də ələ keçərmişdir. Beləliklə şimal Suriyanı tam hakimiyyətinə alan İslam orduları, daha şimalda Anadoluya doğru böyümə imkanı tapmış, Xalid bin Vəlid əraziləri Kahramanmaraşa qədər uzanmışdır.

Dəndənəkan döyüşü — 1041-cı il mayın 23-də Mərv yaxınlığında Dəndənəkan adlı yerdə Səlcuqlarla Qəznəvilər arasında baş verən savaş. I Məsud 50 minlik qoşun, 300 döyüş fili ilə səlcuqlara qarşı çıxdı. Döyüş zamanı səlcuqlar geri çəkildilər. Əhali ağır vergilərə görə Qəznəvi döyüşçülərinə kömək etmədi. 1040-cı il mayın 23-də Mərv yaxınlığında Dəndənəkan adlı yerdə Səlcuqlarla Qəznəvilər arasında qanlı döyüş baş verdi. Səlcuq ordusu milli döyüş üsulundan istifadə edərək, qollara ayrıldı. Bir qol vuruşandan sonra geri çəkilir, onu başqası əvəz edirdi. Qəznəvi ordusunda vuruşan 300 oğuz türkü səlcuqların tərəfinə keçdi. Oğuzlar qalib gəldilər. Oğuz qəbilələrinin döyüşdən bir gün sonra çağrılmış qurultayında Toğrul bəy (1040–1063) sultan elan edildi.

Dəndənəkan döyüşü — 1041-cı il mayın 23-də Mərv yaxınlığında Dəndənəkan adlı yerdə Səlcuqlarla Qəznəvilər arasında baş verən savaş. I Məsud 50 minlik qoşun, 300 döyüş fili ilə səlcuqlara qarşı çıxdı. Döyüş zamanı səlcuqlar geri çəkildilər. Əhali ağır vergilərə görə Qəznəvi döyüşçülərinə kömək etmədi. 1040-cı il mayın 23-də Mərv yaxınlığında Dəndənəkan adlı yerdə Səlcuqlarla Qəznəvilər arasında qanlı döyüş baş verdi. Səlcuq ordusu milli döyüş üsulundan istifadə edərək, qollara ayrıldı. Bir qol vuruşandan sonra geri çəkilir, onu başqası əvəz edirdi. Qəznəvi ordusunda vuruşan 300 oğuz türkü səlcuqların tərəfinə keçdi. Oğuzlar qalib gəldilər. Oğuz qəbilələrinin döyüşdən bir gün sonra çağrılmış qurultayında Toğrul bəy (1040–1063) sultan elan edildi.