Поиск по словарям.

Teoman xan (çin. - 頭曼 ; e. ə. III əsr) — Hunların bilinən ilk hökmdarı. Mete xaqanın atasıdır. E.ə. III əsr ərəfələrində yaşayan Teoman ilk böyük Hun hökmdarıdır. Fərqli Türk boyları arasında birliyi təmin edərək, mərkəzi bir idarə qurmuş və beləcə e.ə. 220-ci ildə ilk Hun xaqanı olaraq iş başına keçmişdir. Türk boyları o zamana qədər ən yaxınlıqdakı Çin İmperatorluğuna bir çox axın reallaşdırmışdı, hər nə qədər bu axınlar Çinlilər üçün təhdid kimi görünsə də, Türk boyları heç bir zaman birlikdə hərəkət etmədikləri üçün böyük bir Hun axını olmamışdı.

Çit tuman — Azərbaycanın milli rəqsi. Çit tuman qrup halında ifa olunan mahnı və rəqsdir. Onu qadınlardan, çox vaxt cavan qadınlardan ibarət olan bir qrup oynajır. Rəqsin qəti müəyyənləşdirilmiş quruluş və ya şəkili olmayıb, hərə öz bacarığına görə oynamağa çalışıb, lakin hərəkətlərin xarakteri hamıda təqribən eyni olub. Rəqs XX əsrin ikinci yarısında Naxçıvanda yaranıb və yaxın vaxtlara qədər burada ifa edilib. İndi bu rəqs barəsində yalnız arabir eşitmək olur.

Duman, çən və ya sis — havada xırda su buxarı hissəciklərinin kondensasiya məhsullarının toplanması, daha doğrusu su buxarının Yer səthinə yaxın hava qatında kondensasiya və ya sublimasiyaya uğraması ilə meydana çıxan atmosfer hadisəsi. Atmosferin Yer səthinə yaxın hava qatında mikroskopik su damlalarının və ya buz kristallarının toplanması ilə müşayiət olunur. Havanın temperaturu −10°-dən yüksək olduqda xırda su damlaları, -10…-15°-də su damlalarının və buz kristallarının qarışığı, −15°-dən aşağı temperaturda işıq şüaları altında parlayan buz kristalları şəklində müşahidə olunur.

Tufan(və ya fırtına) – adətən siklon keçən zaman baş verən, xeyli davamlı, çox güclü, quruda çox böyük dağıntıya və dənizdə güclü dalğalanmaya səbəb olan atmosfer hadisəsidir. Çox vaxt ildırım, göy gurultusu və güclü leysanla müşayiət olunur, bəzən dolu düşür. Yağmursuz tufanlar da çox olur. Bofort cədvəlində gücü 9 bal, sürəti isə 30m/san olan külək tufan adlanır. Tropik qurşaqlarda, xüsusən Böyük Antil adalarında və Karib dənizi üzərində baş verən tufana tropik siklonu deyilir. Belə siklon isə okeanlarda qasırğa törədir. Su nəhəng xortumlar və ya qıflar şəklində qalxaraq bir-birinin dalınca burulğanlı hərəkət etməyə başlayır. Tufanla qarşılaşmış yelkənli gəmilər hər hansı bir limana yaxın olmayacaq qədər açıqdadırlarsa, o zaman tufaba hazırlıq görməlidirlər. Şiddətli küləyə qarşı görüləcək ən təsirli tədbir qayığın yelkənini kiçilməkdir. Bu halda şiddətli küləyin qayığı aşırmaq təhlükəsi azalmış olacaqdır.

Tumar — türk, altay və orta asiya türk birlikləri xalq mədəniyyətində və xalq inancında tilsim. Tomar olaraq da deyilər. Bəzi xəstəlikləri, pislikləri və nəzəri uzaqlaşdırmaq üçün boya asılan və ya üstdə daşınan yazılı kağız. Ümumiyyətlə ola biləcək bir xəstəlikdən qorunmaq məqsədi ilə və ya müalicə üçün daşınar. Əksəriyyətlə üçbucaq formasındadır. Dəri, meşin, gümüş və qızıl örtüklər içinə qoyularaq boyuna asılır ya da qola ilişər. Dörd bucaqlı olan və xamaylı (xamayıl) adıyla bilinən növü bütün İslam dünyasında məşhur şəkildə istifadə edilir. Muskalara surə, ayə, hədis və ya bir dua yaxud da Allahın adları yazılar. Bundan başqa mələklərin, peyğəmbərlərin, hətta əfsanəvi şəxslərin adları və aydın olmaz sehrli sözlər, işarələr, ulduz işarələri, rəqəmlər, insan və heyvan şəkilləri ilə qəribə hərf şəkilləri belə yazılıb çəkilmişdir. İslam inancı isə köməyin yalnız Allahdan dilənməsi vurğulamışdır və tilsimlere çox da çox icazə verilməmişdir.

Turan (fars. توران‎) — Mərkəzi Asiyada tarixi bir ərazidir. Termin İran mənşəlidir. Əsl turanlılar Turun nəslindən gələn Türk bir qəbilədir. Turanın adı buranın ilk xaqanı olan Tur Kağanın adı ilə bağlı ola bilər (Tur xan-x=Turan) Turan adına Avesta və Firdovsinin Şahnamə əsərində rast gəlmək olur. Tarixi İran-Turan müharibələrində Əfrasiyab (Alpərtonqa) Turan imperatoru (xaqanı) olaraq nəql edilir. Turan sözü XIX əsrdən etibarən ideoloji bir terminə çevrildi. Bu idealogiya Türk tarixində siyasi, hərbi və mədəni sahələrə öz təsirini göstərib. == İstinadlar == == Mənbə == "Qırğız tarixi. Ensiklоpediya" Bişkek 2003 "Mаmlekettik til cаnа entsiklоpediya bоrbоru" "İ.Аrаbаev аtındаğı Kırgız mаmlekettik Pedаgоgikаlık universiteti" "Bаşkı red.

Taman xaqan — Qərbi Göytürk xaqanlığının hökmdarı. Taman yarımadası — Rusiyanın cənub hissəsində, Krasnodar diyarının ərazisində yerləşir. Taman (liman) — Taman yarımadasında, Krasnodar diyarının Temryukski rayonunun Taman kəndindən uzaq olmayan Volna kəndində liman.

Dieqo Kosta- Braziliya əsilli ispan futbolçu.İspaniya millisinin və Atletiko Madridin heyətində çıxış edir.

Lorenzo Kosta (it. Lorenzo Costa; 1460, Ferrara – 5 mart 1535, Mantova[d], Mantova əyaləti), və ya Lorenzo Kosta Böyük (il Vecchio) — İtalyan rəssam, Ferrara rəssamlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi. == Həyatı == Ferrarada Kozimo Turanın şagirdi olmuşdu. 1483-cü ildə Bolonyaya köçərək, Françesko França ilə əməkdaşlıq etməyə başlamış və orada işləmişdi. Bolonyada olduğu dövrdə, Lorenzo Françanın üslubunu və texnikasının təsiri altına düşmüşdü. Kosta 1506-cı ildə Izabella d'Estenin dəvəti ilə Mantuyaya köçür və İzabellanın saray rəssamı olur. Lorenzo, Kastello di San Corcioda yerləşən Izabellanın Kabineti üçün A.Mentenyanın stilinə əsaslanaraq iki tablo çəkmişdi — "Harmoniya Krallığında Izabella d'Este" (ital. Isabella d'Este nel regno di Armonia, 1506, Luvr) və "Komusun Krallığı" (ital. Regno di Como, 1511, Luvr). Mantenya da əvvəllər həmin kabinet üçün rəsmlər yaratmışdı.

Kosta Rika - Latın Amerikasında dövlət. Paytaxtı San-Xose şəhəridir.Ərazisi- 51,1 min kv.km; əhalisi -4 760 min nəfərdir (2014-cü ilin təxmini). Suveren dövlət vahid prezident konstitusiya respublikasıdır. Uzun müddət davam edən və sabit demokratiyası və əksəriyyəti ingilis dilində danışan yüksək təhsilli işçi qüvvəsi ilə tanınır. Ölkə büdcəsinin (2016) təxminən 6,9% -ni təhsilə xərcləyir, bu isə dünya üzrə orta hesabla 4,4% -dir. Bir vaxtlar kənd təsərrüfatından çox asılı olan iqtisadiyyatı, maliyyə, xarici şirkətlər üçün korporativ xidmətlər, əczaçılıq və ekoturizm kimi sektorları əhatə etmək üçün şaxələnmişdir. Bir çox xarici istehsal və xidmət şirkətləri Kosta Rikanın Sərbəst Ticarət Bölgələrində (FTZ) fəaliyyət göstərir və burada investisiya və vergi güzəştlərindən faydalanırlar. == Ümumi məlumat == Mərkəzi Amerikada Kosta-Rika adlı ispan dilindən tərcümədə "varlı sahil" mənasını bildirən bu balaca respublikaya belə adı 1502-ci ildə Xristofor Kolumb vermişdir. Yerli əhalinin qızıl zinət əşyalarının miqdarından heyrətə gələn ispanlar güman edirlər ki, bu ölkə qızılla zəngindir. Lakin onlar yanılırdılar.

Kosta Maqriyev (oset. Мæргъиты Иосифы фырт Къоста; 15 iyul 1922, Znaur rayonu, Cənubi Osetiya Muxtar Vilayəti – 15 yanvar 2018) — Cənubi Osetiya şairi və tərcüməçisi. Gürcüstan SSR Nazirlər Sovetinin "Beşillik Plan Salnaməsi" mükafatı laureatı. Cənubi Osetiyanın əməkdar mədəniyyət işçisi. == Bioqrafiyası == 1922-ci ildə Mimilotkau kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Prinev kəndindəki yeddi illik məktəbi bitirdikdən sonra Avnev kəndindəki orta məktəbdə təhsilini davam etdirir. Orta təhsilini 1941-ci ildə tamamlayır. Böyük Vətən müharibəsi başlayandan sonra Qırmızı Ordu sıralarına çağırılır. 1941-ci ilin sonuna qədər İrəvanda və Bakıda hərbi aerodromlarda xidmət edir, sonra Kurqanın ayrı-ayrı artilleriya kəşfiyyat diviziyasına göndərilir. Kursk döyüşündə iştirak edir.

Kosta Rika - Latın Amerikasında dövlət. Paytaxtı San-Xose şəhəridir.Ərazisi- 51,1 min kv.km; əhalisi -4 760 min nəfərdir (2014-cü ilin təxmini). Suveren dövlət vahid prezident konstitusiya respublikasıdır. Uzun müddət davam edən və sabit demokratiyası və əksəriyyəti ingilis dilində danışan yüksək təhsilli işçi qüvvəsi ilə tanınır. Ölkə büdcəsinin (2016) təxminən 6,9% -ni təhsilə xərcləyir, bu isə dünya üzrə orta hesabla 4,4% -dir. Bir vaxtlar kənd təsərrüfatından çox asılı olan iqtisadiyyatı, maliyyə, xarici şirkətlər üçün korporativ xidmətlər, əczaçılıq və ekoturizm kimi sektorları əhatə etmək üçün şaxələnmişdir. Bir çox xarici istehsal və xidmət şirkətləri Kosta Rikanın Sərbəst Ticarət Bölgələrində (FTZ) fəaliyyət göstərir və burada investisiya və vergi güzəştlərindən faydalanırlar. == Ümumi məlumat == Mərkəzi Amerikada Kosta-Rika adlı ispan dilindən tərcümədə "varlı sahil" mənasını bildirən bu balaca respublikaya belə adı 1502-ci ildə Xristofor Kolumb vermişdir. Yerli əhalinin qızıl zinət əşyalarının miqdarından heyrətə gələn ispanlar güman edirlər ki, bu ölkə qızılla zəngindir. Lakin onlar yanılırdılar.

Kosta Levanoviç Xetaqurov (15 oktyabr 1859 - 1 aprel 1906) — osetin şairi, dramaturqu, publisisti, rəssamı. Osetin ədəbiyyatının banisi. == Həyatı == Kosta Xetaqurov 15 oktyabr 1859 -cu ildə Nar aulunda çar zabiti Levan Elizbaroviç Xetaqurovun ailəsində anadan olmuşdu. Anasını çox erkən yaşlarında itirmiş, ögey anasının yanında təlim-tərbiyə almışdı. Kosta Xetaqurov 1 aprel 1906-cı ildə vəfat edib. == Yaradıcılığı == == Əsərləri == «Osetin lirası» (Ирон фæндыр) toplusu Məhkəmə önündə (poema) Fatima (poema) Ağlayan qayalar (poema) Xetaq (poema) Tur ovu (povest) Dünya (pyes) Şəxs (etnoqrafik oçerk) «Bəli, mən qocayam…» (1886) «Bəli, mən onu sevirəm…» (1889) == Ədəbiyyat == Полное собрание сочинений Хетагурова, 1951 год — Госиздат СО АССР. Габараев С. Ш. Мировоззрение Коста Хетагурова. — М.: Соцэкгиз, 1959. — 244 с. Джатиев Тотырбек, Либединская Лидия. За вас отдам я жизнь: Повесть о Коста Хетагурове.

Lorenzo Kosta (it. Lorenzo Costa; 1460, Ferrara – 5 mart 1535, Mantova[d], Mantova əyaləti), və ya Lorenzo Kosta Böyük (il Vecchio) — İtalyan rəssam, Ferrara rəssamlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi. == Həyatı == Ferrarada Kozimo Turanın şagirdi olmuşdu. 1483-cü ildə Bolonyaya köçərək, Françesko França ilə əməkdaşlıq etməyə başlamış və orada işləmişdi. Bolonyada olduğu dövrdə, Lorenzo Françanın üslubunu və texnikasının təsiri altına düşmüşdü. Kosta 1506-cı ildə Izabella d'Estenin dəvəti ilə Mantuyaya köçür və İzabellanın saray rəssamı olur. Lorenzo, Kastello di San Corcioda yerləşən Izabellanın Kabineti üçün A.Mentenyanın stilinə əsaslanaraq iki tablo çəkmişdi — "Harmoniya Krallığında Izabella d'Este" (ital. Isabella d'Este nel regno di Armonia, 1506, Luvr) və "Komusun Krallığı" (ital. Regno di Como, 1511, Luvr). Mantenya da əvvəllər həmin kabinet üçün rəsmlər yaratmışdı.

Otasilio Kosta (port. Otacílio Costa) — Braziliyanın Cənub regionunun Santa-Katarina ştatında yerləşən bələdiyyədir. 2008-ci il məlumatlarına əsasən bələdiyyənin əhalisi 15693 nəfərdir. Ərazisi 924,2 km²-dir. Əhalinin sıxlığı 17,7 nəfər/km²-dir. Bələdiyyə 10 may 1982-ci ildə yaradılmışdır.

Paloma Kosta (port. Paloma Costa) — Braziliyalı hüquq tələbəsi, sosioekoloq, velosiped fəalı, iqlim müəllimi və gənclərin səfərbərçisi. O, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Katibi Antoniu Quterreş tərəfindən İqlim Böhranı ilə Mübarizə və İqlim Dəyişikliyinin Qarşısının alınması üzrə Qlobal Fəaliyyət üzrə Gənclər Məsləhətçi Qrupuna təyin edilmiş yeddi gənc iqlim liderindən (18-28 yaş) biridir. == Fəaliyyəti == 2019-cu ildə Paloma Kosta Qreta Tunberq ilə birlikdə Nyu-Yorkda İqlim Fəaliyyəti Sammitinin açılışında çıxış edir. Çıxışı bəziləri tərəfindən dindən kənar kimi qiymətləndirilən "Bizə duaya ehtiyacımız yoxdur, hərəkətə ehtiyacımız var" ifadəsi tənqidlərə səbəb olur. Müsahibədə Kosta bildirir ki, “dünyada heç bir pul müqabilində” Amazonda meşələrin qırılmasına yardım edən bir şirkətdə işləyəcək. Üstəlik, mal əti tədarük zənciri ilə meşələrin qırılması arasındakı əlaqəni öyrənən kimi ət yeməyi dayandırmaq qərarına gəlir. O, həmçinin deyir ki, bacardıqca gündəlik gediş-gəlişi üçün velosipedindən istifadə edir, həmçinin bəzən əyləncələrə gedir. O, Angela Merkel və Mişel Baçelet ilə qısa söhbət etdiyini, öz ölkəsinin Jair Bolsonaru administrasiyasının heç bir nümayəndəsinin onuna söhbətləşmək istəmədiyini bildirir. Kosta Çili universitetində keçmiş mübadilə tələbəsidir və Çili Ali Məhkəməsində təlim keçmişdir.

Rosa Kosta (12 dekabr 1964) — İspaniyanı təmsil edən bədii üzgüçü. == Karyerası == Rosa Kosta İspaniyanı 1984-cü ildə Los-Anceles şəhərində baş tutan XXII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib. Rosa Kosta solo turnirdə təsnifat mərhələsində 17-ci pillənin sahibi olub.

Enton Çarlz “Toni” Kosta (ing. Antone Charles "Tony" Costa; 2 avqust 1944, ABŞ, Massaçusets, Uolpol – 12 may 1974, ABŞ, Massaçusets, Kembric) – 1969-cu ildə Truro şəhərində və ətrafında silsilə qətllər törətməklə məşhurlaşan amerikalı bir dülgər. == 1969-cu ildəki cinayətləri == Rayon prokuroru Edmund Dinisin mediaya verdiyi şərhdə “Hər qızın ürəkləri bədənlərindən çıxarılıb və qəbirlərində deyildi...” iddiası beynəlxalq diqqəti cəlb etdi. Dinis, həmçinin bədənlərdə diş izlərinin tapıldığını iddia etdi. Bu iddialar yerli və beynəlxalq KİV-lərin Massaçusets ştatı, yerli Provinstauna axın etməsinə səbəb oldu.Kosta yeddi qadını öldürməkdə şübhəli bilinirdi: Bonni Vilyams, Barbarı Spoldinq, Sidni Monson, Suzen Perri, Patrisiya Uolş və Meri Enn Vısotski. Lakin yalnız iki nəfəri öldürməkdə ittiham olundu: Uolş və Vısoski. 8 fevral 1969-cu ildə Patrisiya Uolş və Meri Enn Vısotskinin cəsədlərini axtararkən polis Suzan Perrini tapır. Perri əvvəlki əmək günündən bəri itkin düşmüşdü.Perrinin cəsədi səkkiz hissəyə bölünmüşdü. Meri Enn Vısotskinin cəsədi tapılanda onun başı və bədəni ayrıca basdırıldı. Çox keçmədən Uolş və Vısotskinin cəsədinin qalan hissəsi Kostanın marixuana yetişdirmək üçün istifadə etdiyi meşə sahəsində tapıldı.

Rui Koşta (29 mart 1972, Amadora[d], Lissabon dairəsi[d]) — Portuqaliyalı keçmiş futbolçu. Hazırda "Benfika" klubunun prezidenti. Koşta karyerasının böyük hissəsini Portuqaliyanın "Benfika" və İtaliyanın "Milan" və "Fiorentina" klublarında keçirib. Portuqaliya milli futbol komandasında 94 oyun keçirib. Dünya futbolunun ən yaxşı yarımmüdafiəçilərindən biri və Portuqaliyanın bütün dövrlər üzrə ən yaxşı oyunçularından biri kimi qəbul edilir.. Koşta adətən hücumameyilli yarımmüdafiəçi kimi oynayırdı və xüsusilə əla texnikası, oyun quruculuğu qabiliyyəti, meydanı əla görmə və yarımmüdafiədən qol vurmaq bacarığı ilə tanınırdı. == Karyerası == Rui Koşta karyerasına "Benfika" klubunda başlayıb.

Kota Hirano(yap. 平野 耕太) — yapon manqaka. Tokionun Adaçi rayonunda anadan olub. Hellsingvə Drifters manqaları ilə məşhurdur.

Kota Kinabalu (malay Kota Kinabalu, keçmiş adı Cesselton) — Malayziyanın Sabah ştatının inzibati mərkəzi. Bu şəhər həmçinin Sabah ştatının Qərb Sahili vilayətinin inzibati mərkəzidir. Şəhər Kalimantan adasının şimal-şərqində yerləşir. Kota Kinabalunun əhalisi 2010-cu il siyahıyaalmasına əsasən 628,725 nəfərdir.Kota Kinabalu həm Malayziyada , həm də beynəlxalq miqyasda KK kimi tanınır. Şəhər böyük balıq ovu yeri olmaqla yanaşı, Sabah və Kalimantana səyahət edən turistlər üçün populyar ərazilərdən biridir. Kinabalu Milli Parkı şəhərdən 90 kilometr aralıda yerləşir və şəhərin ətrafında bir çox digər turizm obyektləri mövcuddur. Kota Kinabalu Şərqi Malayziyada böyük sənaye və ticarət mərkəzlərindən biridir. Bu iki amil Malayziyada Kota Kinabalunu ən sürətlə inkişaf edən şəhərlərindən birinə çevirib. == Etimologiyası == Kota Kinabalu şəhərin şimal-şərqində təxminən 50 km aralıda yerləşən Kinabalu dağının şərəfinə adlandırılıb. Kinabalu adı "'ölülərin hörmətli yeri" mənasını verən Aki Nabalu adından törəyib.

Uman (ukr. Умань) — Ukraynanın Çerkassi vilayətində şəhər. == Qardaş şəhərlər == İsrail, Aşkelon Rumıniya, Botoşani Polşa, Qnezno, Kurnik, Lansut == Qalereya == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Uman informational portal (ukr.) Evening Uman. Uman informational portal and newspaper (ukr.) Uman photos. Uman biggest photos collection portal (ukr.) Uman videos.

Kota Yoşihara (d. 2 fevral 1978) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 1 oyun keçirib.

Advektiv duman – ilıq və rütubətli havanın soyumuş Yer səthi üzərində hərəkəti nəticəsində əmələ gələn dumandır. Advektiv duman okeanlarda isti cərəyanın soyuq cərəyanla qarşılaşdığı yerlərdə daha çox müşahidə olunur..

Ayça Ayşin Turan — Türk aktrisa. == Həyatı == Ayça Ayşin Turan 1992-ci il oktyabr ayının 25-də İstanbulda dünyaya göz açmışdır. Kiçik yaşlarından aktyorluğa olan xüsusi marağı onu Türkiyənin məşhur seriallarına qədər gətirib çıxarmışdır. Hazırda tələbədir. 2011-ci ildə yayımlanan və yayımlandığı müddətdə izlənmə rekordu qıran, məşhur türk serialı "Dinlə Sevgili"də Gülfəm rolunu canladıran Ayça Ayşin Turan bu rolu ilə məşhurlaşmışdır. 2013-cü ildə "Qaragül" serialında Türkiyənin məşhur aktyorları və o cümlədən böyük sənətçi Özcan Dəniz ilə bir araya gələrək daha da şöhrət qazanmış və izləyicilərin sevimlisinə çevrilmişdir. == Mənbə == Ayşin Turan kimdir?

Küman — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 190 nəfərdir. == Toponimiyası == Oykonim minilliyin ortalarından kaymakların (kimakların) tərkibində olmuş koman/ kuman türk tayfasının adını əks etdirir. Komanlar rus mənbələrində 1078-ci ildən poloves adı ilə məlumdur. X əsrdə Volqanı keçərək Qara dəniz sahillərinə köçmüşlər. Komanların bir qismi qıpçaqların tərkibində Azərbaycana gələrək burada məskunlaşmışlar.

Tümen (rus. Тюмень, sib. Çimke-tora) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Tümen vilayətinə daxildir.

Tümən (qoşun) — 10.000 nəfərdən ibarət qoşun hissəsi. Tümən (ərazi) — 10.000 nəfərdən ibarət əhalisi olan vilayət. Tümən (pul vahidi) — İranın XVII əsrdən 1932-ci ilə qədər rəsmi pul vahidi, 10.000 dinardan ibarət olub. Təbriz tüməni — == Həmçinin bax == Tümen – Sibirdə şəhər.

Kani Tumar (fars. كاني طومار‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Bükan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 291 nəfər yaşayır (56 ailə).

Aorta — (yun. άορτή – qaldırmaq) – Böyük qan dövranının ən böyük qoşa olmayan arterial damarları. Onurğalılarda qan-damar sisteminin əsas arteriyası. Aorta divarlarının elastikliyi qan cərəyanının fasiləsizliyini və bədənin bütün orqan və toxumalarının arterial qanla təchiz olunmasını təmin edir. Quşlarda və məməlilərdə Aorta qan dövranının əsas damarıdır. O, ürəyin sol mədəciyindən başlayır, lap başlanğıc hissədə genişlənmə əmələ gətirərək (Aorta soğanağı), yuxarı qalxır (qalxan Aorta), arxaya və sola (məməlilərdə), yaxud arxaya və sağa (quşlarda) dönür (Aorta qövsü) və bədənin aşağı hissəsinə doğru istiqamətlənir (enən və ya onurğa Aortası). Sürünənlərdə Aortanın 2 qövsü var: ürəyin sol mədəciyindən çıxan – sağ arterial və sağ mədəcikdən çıxan sol – venoz. Onlar birləşərək, qarışıq qanı olan ümumi onurğa Aortasını əmələ gətirir. Suda-quruda yaşayanlarda ürəyin yeganə mədəciyindən sərbəst yığıla bilmək qabiliyyətinə malik arterial konus, ondan isə bir (quyruqsuzlarda) və ya iki (quyruqlularda) cüt Aorta qövsü çıxır və birləşərək onurğa Aortasını əmələ gətirir. Balıqlarda və girdəağızlılarda mədəcikdən, yaxud ürəyin arterial konusundan arterial qövs sistemindən venoz qanı qəlsəmələrə (balıqlarda) və ya qəlsəmə kisəciklərinə (girdəağızlılarda) daşıyan qarın Aortası çıxır.

Aosta — İtaliyanın Aosta Valley muxtar vilayətinin paytaxtı.