Поиск по словарям.

Biologiya (yun. βίος "həyat", yun. λόγος) — canlılar və onların ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi haqqında elm. Biologiya termini 1802-ci ildə fransız təbiətşünası J.B. Lamark və alman tədqiqatçısı Q. Treviranus tərəfindən təklif edilmişdir. Həyatın bütün təzahürləri: canlı varlıqların müxtəlifliyi, quruluşu, funksiyaları və onların təbii qruplaşmaları, yayılması, mənşəyi və inkişafı, bir-biri ilə və cansız təbiətlə həm indiki, həm də keçmişdəki əlaqələri biologiyanın tədqiqat obyekti — predmetidir. Bu elmin kompleksliyinə baxmayaraq, onu vahid və tutarlı bir sahəyə birləşdirən konseptlər vardır. Biologiya hüceyrəni həyatın, genləri irsiyyətin əsas vahidi kimi, təkamülü isə növlərin yaranmasının və nəslinin kəsilməsini sürətləndirən mühərrik kimi qəbul edir. Canlı orqanizmlər homeostaz olaraq adlandırılan stabil və həyati vəziyyəti saxlamaq üçün enerjini çevirərək və lokal entropiyalarını azaldaraq sağ qalan açıq sistemlərdir. Biologiyanın alt sahələri tətbiq olunan tədqiqat metodları və öyrənilən sistem növü ilə müəyyən edilir: nəzəri biologiya kəmiyyət modellərini formalaşdırmaq üçün riyazi metodlardan istifadə edir. Eksperimental biologiya irəli sürülən nəzəriyyələrin doğruluğunu yoxlamaq və həyatın əsas mexanizmlərini və onun sistemin mürəkkəbliyinin tədricən artması yolu ilə təxminən 4 milyard il bundan əvvəl canlı olmayan maddədən necə meydana gəldiyini və necə təkamül etdiyini anlamaq üçün empirik təcrübələr həyata keçirir.

Mikologiya göbələkləri ,onların biokimyəvi və genetik xüsusiyyətlərini ,təsnifatını, insanların həyatındakı rolunu ,insanlar üçün toksigenlik və yoluxma təhlükələrini və onların insanlar üçün tibbi,qida və enterogenlər kimi əhəmiyyətini öyrənən biologiyanın bir sahəsidir. Uzun müddət göbələklər bitkilər aləminə aid edildiyinə görə mikologiya biologiyanın müstəqil bölməsi kimi yox, botanika elmlərinə aid edilirdi. Bu insanlar ilk növbədə imana gəlməlidirhazırda da botanika üçün xarakterik olan elmi ənənələr mikologiyada da gözlənilir.Havanı təmizləyir. Mikologiyanın fitopatologiya sahəsi göbələklərin bitkilərdə yaratdıqları xəstəlikləri öyrənir .Mikologiya ilə məşğul olan mütəxəssis mikoloq adlanır.İlk mikoloqlar Elias Magnus Fries, Christian Hendrik Persoon, Anton de Bary və Lewis David von Schweinitz olmuşlar. Əksər göbələklər toksinlər,antibiotiklər və digər ikincili metabolitləri əmələ gətirirlər.Bəzi göbələklər insanlar və heyvanlarda da xəstəliklər yarada bilərlər.Mikologiyanın patoloji göbələkləri öyrənən bölməsi tibbi mikologiybitgilər 200 ə qədər Novo nəsli kəaulinba adlanır.

Emiliya Cəlil qızı Abbasova — Azərbaycan zooloqu. Biologiya elmləri namizədi (1972). == Elmi fəaliyyəti == E.C.Abbasova 1965-1991-ci illər ərzində Azərbaycanın fitoseiid gənələrini öyrənib. O, bu gənələrin 70-ə yaxın növünü aşkar edib və onlardan 9 növü elm üçün yeni kimi təsvir edib. == Təsnif etdiyi taksonlar == Amblyseius begljarovi Abbasova, 1970 Euseius apsheronica Abbasova & Mekhtieva, 1991 Neoseiulus muganicus (Abbasova, 1970) Neoseiulus sugonjaevi (Wainstein & Abbasova, 1974) Proprioseiopsis bregetovae (Abbasova, 1970) Typhlodromus caucasicus (Abbasova, 1970) Typhlodromus hadzhievi (Abbasova, 1970) Typhlodromus wainsteini (Abbasova, 1970) == Şərəfinə adlandırılmış taksonlar == Amblyseius abbasovae Wainstein & Beglyarov, 1971 == Elmi işləri == Аббасова Э.Д. Фитосейидные клещи (Parasitiformes, phytoseiidae) Азербайджана : диссертация ... кандидата биологических наук : 03.00.00. - Баку, 1971. - 337 с. : ил. Аббасова Э.Д., 1970 а.

Abdulla Mustafa oğlu Ələkbərov (1912 – 1981) — Biologiya elmləri doktoru, professor. == Həyatı == Abdulla Ələkbərov 1912-ci ildə anadan olmuş, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində ali təhsil almışdır. A.Ələkbərov 1946–1967-ci ildə illərdə AMEA-nın Zoologiya universitetində baş elmi işçi vəzifəsində çalışmış, namizədlik və doktorluq dissertasiyalarını Leninqrad Dövlət Universitetində müdafiə etmişdir. Abdulla Ələkbərov 1967-ci ildən ömrünün sonlarınadək Bakı Dövlət Universitetində tədris işləri üzrə prorektor, Biologiya fakültəsinin dekanı, Onurğasızlar və onurğalılar zoologiyası kafedralarının müdiri vəzifələrində çalışmışdır. == Elmi yaradıcılığı == Abdulla Ələkbərovun əsas tədqiqat sahəsi herpetologiyadır. Onun "Azərbaycanın suda-quruda yaşayanları və sürünənləri" (1978) adlı monoqrafiyası (rus dilində) nəşr olunmuşdur. A.Ələkbərov 80-ə qədər elmi məqalənin müəllifidir, 10 nəfər biologiya elmləri namizədi hazırlamışdır. Abdulla Ələkbərov "Qırmızı ulduz", "Şərəf nişanı" ordenləri və bir sıra medallarla təltif olunmuşdur. == Əsas monoqrafiyası == Azərbaycanın suda-quruda yaşayanları və sürünənləri.

Akif Quliyev (20 mart 1942, Kirovabad – 19 iyul 2020) — Azərbaycanlı bioloq alim. 2009-cu il oktyabrın 20-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin fərmanı ilə "Əməkdar elm xadimi"fəxri adı verilib və 2019-cu il noyabrın 25-də Prezident İlham Əliyevin Sərəncəmı ilə Prezidentin fərdi təqaüdünə təltif olunub. 2006-cı ildə BDU-da "İlin müəllimi" adına layiq görülmüşdür. 2011-ci ildə BDU-da "İlin dekanı" adına layiq görülmüşdür. 2011-ci ildə Birləşmiş Millətlərin İctimai Təltiflər üzrə Şurasının Beynəlxalq Mükafat Birliyinin "Şərəf və Vicdan" Avropa Ordeninə layiq görülüb. 2012-ci ildə Türk xalqının Araşdırmalar üzrə Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Akademik adına layiq görülüb. 2012-ci ildə Elmin və pedaqoji əməkdaşlığın inkişafına görə Praqanın Karlova Universitetinin qızıl medalı ilə təltif olunub. 2013-cü ildə universitetin ictimai həyatındakı fəal mövqeyinə görə Fəxri fərmanla təltif edilib. == Həyatı == 20 mart 1942-ci il Gəncə şəhərində anadan olub. 1949–1959-cu illərdə Gəncə şəhər 4 nömrəli orta məktəbində təhsil almışdır.

Məmmədov Etibar Nəsrulla oğlu (26 oktyabr 1966, Düdəngə, İliç rayonu) — Naxçıvan Dövlət Universitetinin Magistratura üzrə dekanı, biologiya üzrə elmlər doktoru, professor. == Həyatı == Etibar Nəsrulla oğlu Məmmədov 26 oktyabr 1966-cı ildə Naxçıvan MR Şərur rayonunun Düdəngə kəndində müəllim ailəsində anadan olmuşdur. 1992-ci ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının (indiki Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti) Baytarlıq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. == Elmi yaradıcılığı == 1993-cü ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Baytarlıq İnstitutunda helmintologiya ixtisası üzrə əyani aspiranturaya daxil olmuşdur. 1996-cı ildə AMEA Zoologiya İnstitutunda "Qoyunların monieziozuna qarşı antihelmint preparatlar və dərman bitkiləri qarışıqlarının işlədilməsi" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək, elmlər namizədi elmi dərəcəsi almışdır. 1996–1999-cu illərdə Azərbaycan Elmi — Tədqiqat Baytarlıq İnstitutunda elmi və aparıcı elmi işçi, 2000–2003-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Baytarlıq Laboratoriyasında şöbə müdiri, 2003-cü ilin yanvar ayından AMEA Naxçıvan bölməsi Bioresurslar İnstitutunun "Zooloji tədqiqatlar" şöbəsində elmi işçi, 2004–2009-cu illərdə isə həmin institutda elmi katib vəzifəsində çalışmışdır. 2009–2013-cü illərdə "Zooloji tədqiqatlar" şöbəsində aparıcı elmi işçi vəzifəsində işləmişdir. 2013-cü il oktyabrın 11-də Azərbaycan MEA Zoologiya İnstitutunda "Naxçıvan Muxtar Respublikasında gövşəyən heyvanların anoplosefalyatozları və onların törədicilərinin, aralıq sahiblərinin bioekoloji xüsusiyyətləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək, biologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almışdır. Hazırda Naxçıvan Dövlət Universitetində Magistratura fakültəsinin dekanıdır. == Əsas elmi nailiyyətləri == Naxçıvan Muxtar Respublikası şəraitində ilk dəfə olaraq iri və xırdabuynuzlu heyvanlarda bütün məhsuldarlıq göstəricilərini aşağı salan helmintozlar-anoplosefalyatozlar yüksək dərəcədə tədqiq edilmişdir.

Hüseyn Əlipənah oğlu Hüseynov - Biologiya elmləri namizədi, professor == Həyatı == Hüseyn Hüseynov 1915-ci ildə anadan olmuşdur. Biologiya elmləri namizədi, professordur. O, 1961-1966-ci illərdə BDU-nun İnsan və heyvan fiziologiyası kafedrasının müdiri, 1972-1975-ci illərdə Biologiya fakültəsinin dekanı olub. 100-dən çox məqalənin, dərslik, dərs vəsaitləri və proqramların müəllifi olmuşdur. Hüseyn Hüseynovun elmi fəaliyyəti, əsasən, Darı-dağ mərgümüş suyunun qan və qanyaranmaya və Azərbaycan florasından alınmış aktiv maddələrin orqanizmin karbohidrat mübadiləsinə təsirinin öyrənilməsi ilə əlaqədardır. Elmi fəaliyyətində Naftalan neftinin müalicəvi təsirinin bioloji mexanizminin tədqiqi sahəsində apardığı elmi işlər əsas yer tutur.

Nazim Məmmədov (azərb. Nazim Akif oğlu Məmmədov‎; 8 oktyabr 1958, Bakı) — professor. Nazim Məmmədov 1958-ci il oktyabr ayının 8-də Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. Atası tibb elmləri doktoru, professor Akif Əliş oğlu Məmmədov (1928-1985) Azərbaycan Tibb İnstitutuda və Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında Biokimya kafedrasının müdiri olmuş, anası Rəna İsgəndər qızı Əliyeva (1932-2016) tibb elmləri doktoru, dosent, pediatriya və virusologiya sahəsində işləyib. Babası İskəndər Əli oğlu Əliyev (1906-1972) 1936-cı ildə Azərbaycan SSR Xalq Yüngül Sənaye naziri və SSRİ Ali Sovetinin deputatı olub. Nənəsi Pəri Əbdülhüseyn qızı Həsənova (1908-1992) Azərbaycanın ilk qadın jurnalistlərindən olub. Pəri Həsənova 1930-cu illərdə "Şərq Qadını" jurnalıda məsul katib olub. Nənəsinin qardaşı Dr. Dadaş Həsənov (Həsənzadə) 1923-1926-cı illərdə Müsavat partiyasının Mərkəzi Komitəsinin (MK) sədri olub. Nazim Məmmədov 1975-ci ildə orta məktəbi, 1981-ci ildə isə Bakı Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsini bitirib.

Rafiq Yunisəli oğlu Qasımov (26 iyun 1931, İrəvan) — biologiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü (1983). Rafiq Qasımov 26 iyun 1931-ci ildə İrəvan şəhərində anadan olub. Bakı Dövlət Universitetini bitirən Qasımov elmi fəaliyyətə 1958-ci ildə SSRİ EA-nın İ. P. Pavlov adına Fiziologiya İnstitutunda kiçik elmi işçi kimi başlayıb. Rafiq Qasımov 1958-ci ildə "Nərəkimilərin bəzi növlərində şərti və şərtsiz reflekslər" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək elmlər namizədi, 1970-ci ildə "Erkən ontogenezdə nərə balıqları davranışının müqayisəli öyrənilməsi" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək biologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülüb. 1974-cü ildə professor elmi rütbəsini alan Rafiq Qasımov 1983-cü ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü seçilib. Rafiq Qasımov 1965–1974-cü illərdə Kür Eksperimental Nərə Balıqartırma zavodunda və Mərkəzi Elmi Tədqiqat Nərə Balıqçılıq Təsərrüfatı İnstitutunun Azərbaycan bölməsində laboratoriya müdiri kimi fəaliyyət göstərib. Eyni zamanda AMEA-nın А. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunda laboratoriya müdiri olmuş və 1974-cü ildən həmin institutda baş elmi işçidir. 2018-ci ildə "Rafiq Yunis-Əli oğlu Qasımov" adlı biblioqrafiya nəşr olunub. SSRİ EA-nın Fiziologiya Bölməsinin "Ali sinir fəaliyyətinin və davranışın genetikası" problemi üzrə komissiya sədrinin müavini (1985–1990); İxtioloji Komissiyanın Əlaqələndirmə Şurasının sədr müavini (1974–1990); İxtioloji Komissiyanın Elmi Şurasının üzvü; "Təkamülün biokimyası və fiziologiyası" jurnalının redaksiya heyətinin üzvü (1986–1992); SSRİ AAK-nın Fiziologiya üzrə Ekspert Şurasının üzvü (1988–1989); Beynin Öyrənilməsi üzrə Beynəlxalq Təşkilatın üzvü (İBRO, 1999–2010); Xəzər dənizinin problemləri üzrə Elmi Şuranın üzvü (1991–1996); Bioloji Ehtiyatlar Komissiyasının üzvü; Böyük Britaniyanın "BP-Azerbaijan" Neft Şirkətində ekologiya üzrə müstəqil ekspert 2010–2014-cü illərdə AMEA-nın A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının üzvü; 2010-cu ildən AMEA-nın Veteranlar Şurasının sədri; Rafiq Qasımov 1989-cu ildə SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin "Bürünc" medalına layıq görülüb. Həmçinin 1996-cı ildə ekologiya sahəsində xidmətlərinə görə H. Ə. Əliyev adına medalla təltif olunub.

Rauf Hacıyev (tam adı: Rauf Vahid oğlu Hacıyev; 21 avqust 1958) — Azərbaycan zooloq alimi, ixtioloq, Bakı Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsinin "Onurğalılar zoologiyası kafedrası"nın professoru, biologiya elmləri doktoru. 21.08.1958-ci ildə anadan olmuşdur. 1965-1975 - Bakı şəhər 175 saylı orta məktəbdə təhsil almışdır. 1975-1980 – Azərbaycan Dövlət Universiteti Biologiya fakültəsi (ali təhsil) 1999-2003 – Bakı Dövlət Universiteti Hüquqşünaslıq fakültəsi (II ali təhsil) 1989- «Эколого-физиологические особенности развития лосося в раннем онтогенезе» (Erkən ontogenezdə Kür qızılbalığının inkişafının ekoloji-fizioloji xüsusiyyətləri) mövzusunda namizədlik dissertasiyasının müdafiəsi 2005- «Осетровые и лососевые Куринско-Каспийского региона, их биологические группы и эколого-физиологические особенности» (Kür-Xəzər regionu qızılbalığının və nərəkimilərin müxtəlif bioloji qruplarının ekoloji-fizioloji xüsusiyyətlərinin tədqiqi ) mövzusunda doktorluq dissertasiyasının müdafiəsi. 1989 – Biologiya elmləri namizədi, 1993 – Dosent, 2005 – Biologiya üzrə elmlər doktoru, 2008 – Professor. Su bioresurslarının mühafizəsi və idarə edilməsinin dövlət sistemi; Balıq populyasiyalarının dinamik nəzəriyyəsi; Balıqların davranışı və miqrasiyası; Balıqların akvakulturası; Su bioresurslarının idarə olunmasının əsasları. Zoologiya, İxtiologiya, balıqçılıq təsərrüfatı və akvakultura, balıqların və digər su bioresurslarının ekologiyası və mühafizəsi, Xəzər dənizinin ekologiyası. 2009 – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı əsasında «"Tərəqqi" medalı» ilə təltif edilib. 2012 – Fransa Respublikası Hökümətinin kənd təsərrüfatı və balıqçılıq sahəsində Zabit dərəcəsində "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib. 2013 – BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) nəzdində “Mərkəzi Asiya və Qafqazda balıqçılıq təsərrüfatı və akvakultura sahəsində regional Komissiya”nın Azərbaycan üzrə milli əlaqələndiricisi təyin edilib.

Tərlan Həzarpaşa oğlu Məmmədov (2 may 1958, Dəvəçi rayonu) — Biologiya elmləri doktoru, Professor, AMEA-nın müxbir üzvü (30.06.2014). Tərlan Məmmədov 2 may 1958-ci ildə Dəvəçi rayonunda anadan olub. Molekulyar biologiya, molekulyar biotexnologiya və biokimya elmi sahələrində fəaliyyət göstərən və mühüm elmi kəsflər və ixtiralar edən dünyanin aparıcı alimlərdən biridir. Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsini bitirdikdən sonra AMEA-da aspiranturaya daxil olub və Biokimya ixtisasi üzrə namizədlik və Molekulyar Biologiya ixtisasi üzrə Doktorluq disertasiyasi mudafiyə edib və sonra Professor dərəcəsini alib. 1998-ci ilə qədər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasinda çalismişdir. 1998-ci ildən hal hazira kimi dünyanın bir necə nüfuzlu elm və təhsil mərkəzlərində və Universitetlərində molekulyar biologiya və molekulyar biotexnologiya sahəsində tədqiqatlar aparir. 1998–2002-ci illərdə Yaponiyanın Tohoku Kənd Təsərrüfatı Elmi Mərkəzində, Kiyoto Universitetində və Kənd Təsərrüfatı Elmləri üzrə Yaponiya Beynəlxalq Tədqiqatlar Mərkəzində çalışmişmişdir. 2002–2009-cu illərdə ABŞ-in Nebraska–Linkoln Universitetinin Professor vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir. 2009–2014-cü illərdə ABŞ-da Molekulyar Biotexnologiya mərkəzində qrup rəhbəri kimi elm və molekulyar biotexnologiya sahəsində fəaliyyətimi davam etdirmişdir. 2014-cü ildə Türkiyənin Akdeniz Universitetinə dəvət olunmuş və hal hazirda Universitetin fəxri professor vəzifəsində çalışır.

Vahid Cəlal oğlu Hacıyev —Azərbaycan bioloqu, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (1989), biologiya elmləri doktoru (1966), professor (1970). Vahid Hacıyev 14 fevral 1928-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. Ailəsi ilə birlikdə Tərtər rayonuna köçən Vahid Hacıyev burada 1943-cü ildə orta məktəbi bitirmişdir. O, 1943–1947-ci illərdə Gəncə şəhərində S. Ağamalı oğlu adına Azərbaycan Dövlət Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun Tarlaçılıq fakültəsində ali təhsil almışdır. Vahid Hacıyev əmək fəaliyyətinə 1947-ci ildə başlamışdır. O, 1947–1949-cu illərdə Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində geobotanik kimi fəaliyyət göstərmiş, burada geobotanikanın nəzəri və praktiki məsələləri ilə, o cümlədən Azərbaycanda otlaqların pasportlaşdırılmasının praktiki sahələri ilə məşğul olur. Vahid Hacıyev 1952–1957-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Botanika İnstitutunda baş elmi işçi kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1957–1958-ci illərdə Botanika Bağında direktor əvəzi, 1957–1972-ci illərdə yenə həmin institutda elmi işlər üzrə direktor müavini olmuşdur. Vahid Hacıyev 1972–1973-cü illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Elmi Tədqiqat Yemçilik, Çəmənçilik və Otlaqlar İnstitutunun direktoru vəzifəsini icra etmişdir. Akademik 1972-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Botanika İnstitutunda Geobotanika şöbəsinin müdiri, 1978–1988-ci illərdə isə institutun elmi işlər üzrə direktor müavini kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Zakir Məmmədov (Məmmədov Zakir Hüseyn oğlu; 1 iyul 1946, İrəvan) — Biologiya elmləri doktoru; professor; Azərbaycan Fizioloqları Cəmiyyətinin və Rusiya Neyroelmlər Cəmiyyətinin üzvü. Zakir Məmmədov 1946-cı ildə İrəvan şəhərində doğulub. Kiyev Politexnik İnstitutunu bitirb. "Neokorteksin bioelektrik aktivliyinin monoamin-erqik tənzimlənməsi" mövzusunda namizədlik, "Neyron və sinapsların plastik xüsusiyyətlərinin modulyasiyasında biogen monoaminlərin ştirakının neyrofizioloji mexanizmləri" mövzusunda isə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. Membran proseslərinin analizinə əsaslanaraq sübüt edilmişdir ki, MA-ergik neyrotransmissi-yanın sinapsxarici komponenti sinir hüceyrələrinin plastik təminatını tənzimləyən əsas faktorlardan biridir. Müəyyən edilmişdir ki, bu proseslərdə aparıcı rolu elektrik qıcığına həssas olan neyronal membranın Ca-keçiriciliyi oynayır. Neyron şəbə-kələri səviyyədə göstərilmişdir ki, iz proseslərinin formalaşmasında MA-ergik neyrotransmissiyanın sinaptik və sinapsxarici komponentlərinin iştirakı komplementar xarakter daşıyır. Alınan nəticələr əsasında təlim və yaddaş proseslərinin aktuallaşmasında MA-ergik neyrotransmissiyanın ikili təbiəti haqqında təsəvvürlər ilk dəfə olaraq irəli sürülmüşdür. AMEA-ın Fəxri fərmanı (№ 19/7-362) Z. Mamedov, D.Ignatiev. Effect of serotonin in EEG of the neocortex.

İlyas Babayev (tam adı: İlyas Rəzzaq oğlu Babayev) (25 avqust 1949) — AMEA Zoologiya İnstitutu "Ornitologiya" laboratoriyasının müdiri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, baş elmi işçi. İlyas Rəzzaq oğlu Babayev 25 avqust 1949-cu ildə Lerik rayonunun Nuravud kəndində anadan olmuşdur. 1957-ci ildə həmin kəndin 8 illik məktəbinin 1-ci sinfinə daxil olub. 1967-ci ildə Lerik rayon orta məktəbini bitirib. 1968-ci ildə Sovet ordu sıralarına çağırılıb. 1970-ci ildə ordu sıralarından tərxis olunub. 1971–1974-cü illərdə Bakı şəhərində tikinti idarələrində fəhlə işləyib. 1972-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsinin axşam şöbəsinə daxil olub. 1974-cü ildən Azərbaycan Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsinin axşam şöbəsindən qiyabi şöbəsinə keçib. 1974-1975-ci dərs ilində Lerik rayonunun Züvüç kənd orta məktəbində, 1975-1976-cı dərs ilindən 1979-cu ilədək isə Lerik rayonunun Nuravud kənd orta məktəbində kimya və biologiya müəllimi işləyib.

Məmmədov İsmayıl Bəqiyyət oğlu (4 aprel 1968, Culfa rayonu) — AMEA Naxçıvan bölməsi Bioresurslar İnstitutunun direktoru, biologiya üzrə elmlər doktoru, dosent. 4 aprel 1968-ci ildə Naxçıvan MSSR Culfa rayonunun Xanağa kəndində anadan olmuşdur. 1991-ci ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının Baytarlıq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1991-ci ilin dekabr ayında Ümumrusuya Heyvandarlıqda Menecerlik Akademiyasında “ İnsan və heyvan fiziologiyası” ixtisası üzrə əyani aspiranturuya qəbul olunmuşdur. 1995-ci ildə Ümumrusuya Heyvandarlıq İnstitutunda “ İnəklərdə böyrəküstü vəzilərin hormonlarının yumurtalıqların ovulyasiyasına təsiri” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək, elmlər namizədi elmi dərəcəsi almışdır. 1995-2003-ci illərdə Naxçıvan Araz Elm İstehsalar Birliyində böyük elmi işçi və elmi işlər üzrə direktor müavini, 2003-cü ildən AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun “Zooloji” tədqiqatlar” şöbəsinin müdiri, 2005-ci ildən bu günə qədər İnstitutunun Elmi işlər üzrə direktot müavini vəzifəsində işləyir. 2015-ci ilin dekabr 5-də Naxçıvan Dövlət Universitetində “Naxçıvan Muxtar Respublikası şəraitində kənd təsərrfatı heyvanlarının və quşların koksidiozları, onların orqanizmində fizioloji göstəricilərə təsiri” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək, biologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 1996-2004-cü lllərdə Naxçıvan Dövlət Universitetinin “ Zoologiya” kafedrasında müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışmışdır. 2003-cü ildən bu günə kimi həmin universitetin “Baytarlıq təbabəti” kafedrasının dosentidir. Naxçıvan Muxtar Respublikası şəraitində ilk dəfə olaraq kənd təsərrfatı və heyvanları və quşlarının koksidiləri elmi əsaslarla hərtərəfli tədqiq edilmişdir.

Əli Əliyev (tam adı: Əli Əliyev Həsən oğlu; 6 fevral 1940, Sədərək, Noraşen rayonu) — bioloq, insan və fiziologiyası sahəsində tanınmış alim, BDU-nun İnsan və heyvan fiziologiya kafedra müdiri. Biologiya elmləri doktoru, professor. 1938-ci ildə Naxçıvan MR-nın Sədərək rayonunda Sədərək qəsəbəsində anadan olub.1957-ci ildə orta məktəbi bitirib.1966-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indi ki Bakı Dövlət Universiteti) biologiya fakültəsini 1970-ci ildə isə aspiranturanı bitirmişdir. BDU-nun İnsan və Heyvan fiziologiyası kafedrasında müəllim, baş müəllim(1972–1982) dosent (1982–1983) professor(1993–1997) olmuşdur.1997-ci ildən həmin kafedranın müdiridir. Təkamülün müxtəlif pillələrində intero-elektrorsepetiv qıcıqların şəkər mübadiləsində plastikliyi və formalaşan mexanizimlərinin araşdırılması, epifiziologiyanın əsasını təşkil edir.120-dən çox elmi məqalənin,5 dərs vəsaitinin, o cümlədən orta məktəblərin 9-cu sinif üçün "Biologiya. İnsan və onun sağlamlığı" dərsliyinin (200 şərikli) müəllifidir. 1 patent ixtira edib. "Qapalı şəraitdə yetişdirilən quşların məhsuldarlığının artırması üsulu" mövzusun üzrə ixtirayə görə (01.2007.0031) 12.02.2007-ci ildə AR Standartlaşdırma, metrologiya və Patent üzrə Dövlət agentliyindən almışdır. "Azərbaycan ərazisində miqrasiya edən quşların yaz və payız köç vaxtlarında işıqlanma qanunauyğunluğu" mövzusunda əsərinə görə müəlliflik hüquqi şəhadətnaməsinə 12.04.2007-ci ildə layiq görülmüşdür (04/c-2600–07-qeydiyyat nömrəsi). Keçmiş SSRİ-nin Fizioloqlar Cəmiyyətinin XIV Qurultayının (1983) təşkilində fəal iştirakçı kimi təşəkkür almış, "XXI əsrin tanınmış alimi" Beynəlxalq diplomu ilə təltif olunmuş, "Vektor" Beynəlxalq Elm Mərkəzi Mükafat Komitəsinin qərarı ilə "Azərbaycanın tanınmış alimləri" Befnəlxalq layihəsinin qalibidir, Elmi uğurlarına görə BDU-nun və ATN-nin tərəfindən "Fəxri fərmanlə" mükafatlandırılmışdır (2007-ci il).

Cəlal Əziz oğlu Əliyev (20 may 1926, Sabirabad rayonu – 18 fevral 2014, Bakı) – azərbaycanlı bioloq-alim, biologiya elmləri doktoru, professor, Bakı Dövlət Universitetinin "Botanika" kafedrasının müdiri (1967–1992) == Həyatı == Cəlal Əliyev 20 may 1926-cı ildə Sabirabad rayonunun Suqovuşan kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. İlk təhsilini kəndində almış, təhsilini davam etdirmək üçün Bakı Əczaçılıq məktəbinə daxil olmuşdur. 1949-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinin əyani şöbəsinə daxil olmuş, 1954-cü ildə bioloq-botanik ixtisası üzrə universiteti bitirmişdir. Tələbə-laborant ikən ilk elmi tədqiqatla məşğul olmuş, elmi ədəbiyyatdan istifadə etmək bacarığı və bitki təyinatında göstərdiyi dəqiqlik yüksək qiymətləndirilmişdir. 1961-ci ildə "Talışın şirin sularının florası, bitkiliyi və onların təsərrüfat əhəmiyyəti" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək biologiya elmləri namizədi, 1969-cu ildə isə "Azərbaycanın su hövzələrinin florası, bitkiliyi və onların təsərrüfat əhəmiyyəti" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək biologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 1970-ci ildə isə professor elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür . Cəlal Əliyev BDU-da laborant, assistent, baş müəllim, dosent və professor, 1967-ci ildən 1992-ci ilədək "Botanika" kafedrasının müdiri vəzifələrində müvəffəqiyyətlə çalışmışdır. 25 ildən artıq kafedra müdiri olmuş və bu dövrdə özünü bacarıqlı və işgüzar rəhbər kimi göstərmiş, yüksək pedaqoji və elmi keyfiyyətlərini gənc nəslin tərbiyəsinə, elmin inkişafına, respublikada yüzlərlə botanik kadrlarının yetişdirilməsinə sərf etmişdir. Görkəmli alimin elmi tədqiqatları, botanika sahəsində yaratdığı yeni istiqamət və yetişdirdiyi elmi kadrlar ona "Cəlal müəllim məktəbi"nin yaranmasına xidmət etmişdir. O, 105 elmi və elmi-metodik məqalənin, 5 dərslik və dərs vəsaitinin, 2 monoqrafiyanin, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında nəşr etdirdiyi 18 məqalənin müəllifidir.

Dialóq (yun. διάλογος – danışıq, söhbət) – dilçilikdə: fikir-replikaların müntəzəm mübadiləsindən ibarət nitq forması; danışanların nitqinin bilavasitə anlaşılması replikaların dil tərkibinə qarşılıqlı təsir göstərir. Dialoq üçün məzmun əlaqəsi (sual-cavab, xəbər-aydınlaşdırma, /əlavə/, etiraz, /razılıq/, dəyərləndirmə; nitq etiketi formulları) və onun stimullaşdırdığı replikaların konstruktiv (leksik-qrammatik) əlaqəsi tipikdir: “Sən harada idin?” – “İşdə ləngidim”. Bu cür əlaqələrin yoxluğu danışanın nitqə deyil, nitqin gerçəkləşdiyi vəziyyətə reaksiyası zamanı (“Harada idin?” – “Qapıdan çəkil, soyuqlayarsan”) və ya müəyyən nitq aktı ilə heç bir əlaqəsi olmayan şəraitdə mümkündür. Dialoq dil ünsiyyətinin ilkin formasıdır. Genetik olaraq şifahi ifadə vasitələrinin qənaəti prinsipi ilə səciyyələnən şifahi danışıq sahəsinə aiddir. Bədii ədəbiyyatda dialoq şəklində nitqin ifadəsi zamanı situasiya rolunu müəllif şərhləri (remarkalar) oynayır. Dialoqun dil və üslubi xüsusiyyətləri yazıçının fərdi üslubuna və janrın normalarına uyğun olur. Dialoqun köməyilə təkcə danışıq nitqi üslublaşdırılmır. Dialoqun zahiri forması (replikaların növbələşməsi), onlarda canlı Dialoq nitqinin tipoloji əlamətlərinin çox hissəsi olmasa da, fəlsəfi-publisistik janr üçün səciyyəvidir (məs., Platonun, Q.Qalileyin dialoqları və “dəyirmi masa” arxasında müasir müzakirələr, müsahibələr, söhbətlər və s.).

Filologiya (q.yun. φιλολογία, "sözə sevgi") — mətn vasitəsilə mədəniyyəti öyrənən linqvistika, ədəbiyyat, mətnşünaslıq və s. elmlərin məcmui adı.

Miofaq — ətyeyən orqanizmlər. R.Ə.Əliyeva, Q.T.Mustafayev. “Ekologiya” (Dərs vəsaiti). Bakı, “Bakı Universiteti” nəşriyyatı, 2004, s. 379 – 424.

Proloq yunanca πρόλογος — müqəddimə: Proloq — Hər hansı mətnin, yazılı mülahizənin girişi; Proloq — pravoslav kitab qiraəti, o Sinaksaridə adlanır; Proloq — çoxgünlük velosiped yarışmasının kiçik start mərhələsi; Proloq dili — məntiqi proqramlaşdırma dili.

Zoologiya — Heyvanlar aləmindən bəhs edən elmdir. Zoologiya heyvanlar aləminin müxtəlifliyini, onların bədən quruluşunu, həyat fəaliyyətini, yaşadığı mühitlə əlaqəsini, fərdi və tarixi inkişaf qanunauyğunluqlarını öyrənir. Heyvanlar aləmində ən ali sistematik vahid tip adlanır. Hazırda heyvanlar 23 tipə ayrılır. Ən böyük məməli heyvan göy balinadır. Onun kütləsi 150 tona çatır. Ən kiçik məməli heyvan isə kiçik ağdişdir. Onun kütləsi isə cəmi 3 qramdır. Ağamalıyev F. Onurğasızlar zoologiyası ali məktəblər üçün dərslik. Bakı, 2012.

Monoloq (yun. μόνος — bir və λόγος — nitq) tək bir personaj tərəfindən təqdim olunan əksər hallarda birbaşa, bəzən də fikirlərini səslə ifadə etmək üçün təqdim olunan nitq. Başqa bir xarakterə və ya auditoriyaya müraciət edilir. Monoloqlar dramatik mediada (pyeslər, filmlər və s.), eləcə də poeziya kimi dramatik olmayan mediada geniş yayılıb. Monoloqlar soliloqlar (özünə ünvanlanmış nitq), apostroflar (nidalı ritorik nitq fiquru) və apartda (ictimaiyyətə yönəlmiş monoloqlar və ya iradlar mənasını verən teatr termini) daxil olmaqla bir sıra digər ədəbi formalarla çox oxşardır. Bununla belə, bu formaların hər biri arasında fərqlər var. Monoloqlar şeirlərə, epifaniyalara və digərlərinə bənzəyir, ona görə ki, bir "səs" nitqini əhatə edir, lakin aralarında fərqlər var. Məsələn, soliloloq bir personajın öz düşüncələrini və hisslərini başqa personajlara müraciət etmədən özü və tamaşaçı ilə əlaqələndirməsini əhatə edir. Monoloq — insanın ucadan söylənilən fikirləridir. Monoloqlar natiqin və ya yazıçının xəyali şəxsə, cansız obyektə və ya ideyaya istinad etdiyi apostroflardan da fərqlənir.

Anemonoides (lat. Anemonoides) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Aiolon Lunell Nemorosa Ruppius ex Nieuwl. === Heterotipik sinonimləri === Anemonanthea Gray Arsenjevia Starod. Oriba Adans. Tamuria Starod.

Molox (mas: מֹלֶךְ; q.yun. Μόλοχ, lat. Moloch) — qədim Finikiyada və Karfagen dinində günəş tanrısı. Bibliyada ammonların tanrısı kimi xatırlanır. Finikiya dilində molek – hökmdar deməkdir. Moloxun şərəfinə hərbi əsirlər, bəzi hallarda azyaşlı əyan uşaqları qurban verilərək yandırırdılar. Cooper, Alan M. Phoenician Religion [first edition] // Jones, Lindsay (redaktor). Encyclopedia of Religion. 10 (2). Macmillan Reference.