Поиск по словарям.

"Saatlar" (ing. The Hours) — Stiven Doldrinin filmi, Maykl Kanningemin eyniadlı romanın ekranizasiyası. == Məzmun == Hekayə 3 qadının həyatından bir günü — onların oyanışından axşama gədər olan müddəti təsvir eləyir. Onların həyatı 100 illiklər bölür: Nikol Kidman depressiyalardan əziyyət çəkən və buna görə özünəqəsd etmək istəyən Britaniyalı yazıçı Virciniya Vulfu oynayır; Culianna Mur 1951-ci ildən Los-Ancelesdə yaşayan, eyni həyat tərzindən bezən Lora Braun adlı evdar qadın rolunu oynayır, Meril Stripin qəhrəmanı — homoseksual nəşr evinin redaktorudur. O 2001-ci ildən Nyu-Yorkda yaşayır, bütün bunlardan belə o əvvəlki sevgilisi — QİÇS xəstəliyindən əziyyət çəkən, Lora Braunun oğlu Riçarda baxır. Bütün bu, il baxışdan bir-birindən fərqli həyatlar əslində Virciniya Vulfun "Missis Dellouey" romanında qarşılıqlı əlaqəyə malikdirlər: Vulfun günü onla başlayır ki, o öz romanı ilə işləməyə başlayır, Lora Braun özünün "ideal malikanəsində" bu romanı oxuyur və nəhayət, Missis Delouey — bu Meril Stripin oynadığı qəhrəmana verildiyi addır. Bütün bu hadisələr finalda qəribə şəkildə və bununla belə təəccüblü, parlaq süjetə çevrilir: 3 qəhrəmanın taleləri zamansal və məkan fərqlərinə baxmayaraq identik saplarla bağlanılır. == Rollarda == == Mükafatlar == Film aşağıda adı çəkilən mükafaları qazanmışdı: == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Часы — Internet Movie Database saytında. Часы AllMovie saytında "Рецензия в журнале [[Искусство кино (журнал)|«Искусство кино»]]" (ingilis). 2008-10-03 tarixində arxivləşdirilib.

Şamlar nekropolu — Şahbuz rayonunda, Şamlar yaşayış yerinin şimal-şərqində dəmir dövrünə aid arxeoloji abidə. Şimal-qərbdən və şimal-şərqdən hündür dağlarla, cənub-şərqdən isə quru çay vadisi ilə əhatələnir. Yerli əhali arasında "Mehbalı yeri", "Dölçək" adları ilə də tanınır. Nekropolun aşağı hissəsində sel sularının açdığı yarğanda boz rəngli gil qablar tapılmışdır. Qazıntı zamanı nekropoldan üç bütöv gil qab aşkara çıxarılmışdır. Onlardan biri kasa tipli, qara rəngli iri qab olub, xaricdən yüngülcə cilalanmış, gövdəsi qabarıq zolaqla əhatələnmişdir. Qablar (xüsusilə piyalələr) kiçik həcmli olub qabarıq gövdəlidir; üzərində çəhrayı ləkələr var. Tapıntılar tipoloji cəhətdən Şamlar yaşayış yerindən toplanmış gil məmulatı ilə oxşardır. Abidənin e.ə. X–IX əsrlərə aid olması ehtimal edilir.

Adamlar-2014-ci ildə qurulmuş vokalist, gitaraçı Tolga Akdoğan, gitaraçı Gürhan Öğütücü, baş gitaraçı Berat İşçioğlu və nağaraçı Bartu Özbatur'dan ibarət rok musiqi qrupudur. == Karyera == İlk olaraq Tolga Akdoğan "Adamlar" adı ilə əlavə layihə olaraq musiqi hazırlamağa başladı. Sonralarda o kariyerasına bu adla davam etmək qerarına gəldi. Albom prosesi albomdakı mahnıları toplamaq ideyası ilə başladı. Beləliklə albomun hazırlanması prossesi başladı. Bu müddət ərzində qrupda fəaliyyət göstərəcək üzvlər müəyyənləşdirilib. Heyət Tolga Akdoğan, Berkan Tilavel, Burak Güngörmüş, Gürhan Öğütücü və sonradan gələn Burak Irmak ilə tamamlanıb. 2014-ci ilin sentyabr ayında Eski Dostum Tankla Gelmiş adlı ilk albomlarını hazırlamışdırlar. Tərz olaraq əyləncəli sözlərə və musiqilərə sahib olan bu albom dinləyiciləri tərəfindən maraqla qarşılanıb. 2016-cı ilin oktyabr ayında ikinci albomları olan Rüyalarda Buruşmuşuz dinləyicilərə təqdim olunub.

Elamlar — Elam dövlətinin əsasını qoyan tayfa birliyi. Elam ərazisində Ön Asiyanın ən qədim mədəniyyətlərindən biri yaradılmışdı. Elam İranın cənubunda yerləşirdi və qərbdə İkiçayarası ilə həmsərhəd olmuşdu. Elamdan axan ən böyük çaylar Kərha və Karun qədim zamanlar Fars körfəzinə, indi isə Şətt ül-Ərəb çayına tökülür. İkiçayarasını keçən Dəclə və Fərat çayları birləşib Şətt ül-Ərəb çayını təşkil edirlər. Kərha və Karun çayları arası antik dövrdə Suziana adlanırdı. Suziana münbit və məhsuldar torpaqlara malik olmuşdur. Suziana düzənliyi hər tərəfdən dağ silsiləsi ilə əhatə olunmuşdur. Şimal qərbdə Puşti kuh dağ silsiləsi uzanır. Bu dağlar Kərha çayı vadisini İkiçayarasından təcrid edirdi.

Lamalar (lat. Lama glama) – dəvə və vikunya ilə birlikdə dəvəkimilər fəsiləsinə cins. Yalnız Cənubi Amerikada yayılmışdır. Lamalar və vikunyalar bəzən köhnə dünyadakı qohumlarından hürgücünün olmaması və daha qısa boyu ilə fərqlənən Yeni Dünya dəvələri qrupunda birləşdirilir. Lamalar cinsinin nümayəndələri uzunluqları 120 ilə 220 sm, çəkisi 55 ilə 150 kq arasında dəyişir. == Növləri == Cinsə iki növ daxildir: Quanako (Lama guanacoe) Lama (Lama glama) == Tarix == Onların ilk təsviri 1553-cü ildə Sesa de Leonun "Peru Salnamesi" kitabında verilmişdir. Onlara bir vəhşi növ olan quanako (Lama guanicoe) və ayrıca əhlilləşdirilmiş bir növ lama (Lama glama) daxildir. Əhlilləşdirilmə prosesi təxminən 5000 il əvvəl başlamışdır. Vikunyalar da daxil olmaqla qarışıq xüsusiyyətlərə sahib heyvanlara tez-tez rast gəlinir. Çoxdan yük və minik heyvanı kimi istifadə olunu.

Məaflar — Azərbaycan xanlıqlarında seçkin zümrələrdən biri, ictimai asayiş qoruyucuları. Məaf ərəbcə vergidən azad olunmuş anlamındadır. Məaf terminin türkcə sinonimi tarxandır. == Tarixşünaslıqda məaflar haqqında fərqli mülahizələr == Bir çox tədqiqatçılar maafları feodal sinfinə aid edirdilər. Məsələn, Azərbaycan kəndinin istər çar Rusiyası işğalından əvvəlki, istərsə də sonrakı dövrünün tarixini tədqiq edən Ə.Ubaydulin maafları feodal sinfinə aid edərək yazırdı: «Feodal pilləsinin ən aşağı mərhələsində maaflar dayanırdılar. Onları Azərbaycanın bəzi yerlərində tərxan da adlandırırlar». İ.P.Petruşevski isə maafları kəndlilər sinfinə daxil edir: «XVIII əsr Azərbaycan kəndliləri içərisində eyni cür hüququ olmayan bir neçə qrup var idi. Onlardan, ilk növbədə, maafları qeyd etməliyik». Digər bir əsərində isə İ.P.Petruşevski maafları feodal sinfinə aid edir: «Öz ictimai vəziyyətlərinə görə bəylərdən və bəzi köçərilərdən aşağıda duran, öz vilayətlərində hərbi qulluqda və feodal dəstələrində (çərik) olmaqdan başqa torpaq sahiblərinə heç bir vergi verməyən və mükəlləfiyyət daşımayan kiçik torpaq sahibləri maaflar adlanırdılar». Ümumiyyətlə, qafqazşünasların əsərlərində, mənbələrdə, bu məsələyə baxışda fərqli fikirlər mövcuddur.

Saamilər — yerli Fin-uqor xalqı. Arktika sahəsi olan Sampidə yaşayırlar. Bu gün həmin ərazi Norveç, İsveç və Finlandiyanın uzaq şimal hissələrini, Rusiyanın Kola yarımadasını, cənubi və orta İsveç ilə Norveç arasındakı sərhəd zonasını əhatə edir. == Tarix == Norveç-əhalisi ərazisinə görə az,qeyri-bərabər paylanmış, lakin eyni zamanda çox fərqli,onun irsi xəzinəsinin bir hissəsini təşkil edən ölkə. Norveçin əhalisi 4,7 mln., 90%-i norveçlilərdən, digəri isə az sayda immiqrantlardan (isveçlər, almanlar, ingilislər və digər), kvenlərdən, digər milli azlıqlardan və həm Norveçin milli azlığı sayılan, həm dəki yerli əhalisi sayılan Saamilər. Günəşin və küləyin övladları adlanan Saamilər faktiki olaraq 4 ölkənin aborigen əhalisidir: Norveç, İsveç, Finlandiya, Rusiya. Sonuncu Buz dövrü ərzində Skandinaviya yarımadasının ərazisi buzla örtülü idi. Təxminən 10 min il əvvəl sahil ərazilərinin buzları əriməyə başladı. Quşlar, heyvanlar və xüsusən marallar buzlaqlar ətrafında qida tapmağa müvəffəq oldular. Və heyvanların ardınca bu yerlərə insanlar gəldilər.

Sadaklar — Azərbaycanda (Qafqaz Albaniyasında) yaşamış və Alban tayfa ittifaqında daxil olan türk mənşəli tayfalardan biri. Moisey Kalankatlı Qafqaz Albaniyasının bir tayfasının adını Savdey kimi çəkir Müəllifin yazdığından belə çıxır ki, bu tayfa I əsrdən bu ərazidə yaşamışdır. Azərbaycan tədqiqatçılarının bəziləri[kimlər?] bu tayfanı Qafqazmənşəli, bəziləri[kimlər?] isə türkmənşəli sayırlar. Əslndə Kalankatlının Savdey kimi göstərdiyi (əslində Kalankatlının etnonimi necə yazması məlum deyil. Erməni kilsə xadimləri[kimlər?] alban dilində yazılmış bütün əsərləri məhv edərkən[nə vaxt?] Kalankatlının əsərinin də orijinalını məhv etmişlər və biz bu əsərin qrabarcaya tərcüməsindən istifadə edə bilirik) bu etnonim sadak türk tayfasının adının qrabarca təhrifidir. Sadak türk tayfası qədim tarixə malikdir. Orta Asiyada bu tayfa e.ə. 519-cu ilə aid Bisutun qaya yazısında saklarla yanaşı xatırlanır. Daha sonra belə tayfa hunların arasında məlum olur. Qiyasəddin Qeybullayev qeyd edir ki, ehtimal ki, Azərbaycandakı sadaklar e.ə.

Sakolar (lat. Pitheciidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin primatlar dəstəsinin quruburunlar yarımdəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.

Sakslar və ya Saksonlar — qədim german tayfaları, III–IV əsrlərdə iki hissəyə ayrılmış və bir hissəsi cənuba – Almaniyaya, digər hissəsi isə qərbə getmişlər. Onlar eyni zamanda tarixdə skiflər və sarmatlar adlanmışlar. Saksların adlarından Almaniyada Saksoniya tarixi ərazisi adlanır. Britaniyada sakslar anqllar və yutlarla birlikdə ingilis etnosunun yaradılmasında iştirak etmişlər. == Ədəbiyyat == Шор Т. У. Глава II. Саксы и их племена. Происхождение англо-саксонской расы|оригинал. Лондон,1906. Шэрон Тёрнер. История англо-саксов с древнейших времён до нормандского завоевания. Книга Вторая.

Salarlar — Çin Xalq Respublikasında yaşayan Türk xalqlarından biri. Sayları 104.503 nəfərdir . == Din == Salırlar Sünni müsəlmanlarıdırlar, Hənafi-Məturudi məzhəbinə aiddirlər. Salırlar öz ənənəvi yaşayış yerlərindən də başqa böyük şəhərlərdə Döngən kimi tanınan müsəlman Çinlilərlə bir arada yaşayırlar. İslam təhsili Sanlanbahai bölgəsində Jiezi kəndində Gaizi Mişit adı verilən bir mədrəsədə alırlar.

Salplar (lat. Desmomyaria və ya Salpae) — Tunikalılar yarımtipinə aid sinif. Adətən okean səthi sularında qidalanırlar (bir neçə yüz metr dərinliyə qədər). Bitki planktonu ilə qidalanırlar. Bəzi balıqların və dəniz tısbağalarının qidasını təşkil edir.

Saqaylar (xak. саға́й) — xakasların etnoqrafik qrupu. Əsasən Abakan çayının vadisində Uybat çayından başlayaraq yuxarı qollarına qədər olan ərazidə yaşayırlar. Onlar xakas dilinin saqay dialektində danışanlar. İndiki mərhələdə saqay subetnosu üstünlük təşkil edir, onlar xakasların ümumi sayının 70%-dən çoxunu təşkil edirlər. Ehtimal olunur ki, onlar ilk dəfə Fəzlullah Rəşidəddinin monqol istilaları haqqında yazılarında xatırlanır. Tədqiqatçılar saqayları kereyt tayfa birliyinə daxil olan sakay tayfası ilə eyniləşdirməyi mümkün hesab edirlər. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Потапов, Леонид Павлович, Из поездки к «сагайцам» // Краткие сообщения Института этнографии им. Н.Н. Миклухо-Маклая АН СССР. — Вып. IV. — М.-Л.: Издательство АН СССР, 1948.

Sarallar — Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunun tabeliyində kənd. == Tarixi == Qarapapaqlar bugünkü Azərbaycan türklərinin əsas hissəsini təşkil edir. Qafqaza ilk dəfə XI əsrdə ayaq basan Qıpcaqların soyundan olan bu boy, Gürcü Çarının dəvəti ilə burada yaşamağa başlamışdır. Sonrakı illərdə daim Oğuzlarla savaş şəraitində yaşamış, bir neçə əsr içində onlarla qarışmışdır. Azərbaycanda qurulan Ağqoyunlu, Qaraqoyunlu, Səfəvi dövlətlərinin tərkibində yer alıb. XVI əsrdən etibarən formalaşan Azərbaycan xalqının özəyini təşkil edib. XIX əsrdə rus çarizminə qarşı mübarizə aparan qaçaqların bir çoxu Qarapapaq tayfasından çıxmışdir. XX əsrin əvvəllərində Qarapapaqlar, təkbaşına təşkilatlanaraq erməni daşnaqlarına və rus işğalçılarına qarşı müharibə aparmış. Nəticədə, Cənub-Qərbi Qafqaz Türk Cumhuriyyətini qurmuşlar. Daha sonra ləğv olunaraq Azərbaycan Demokratik Respublikasinin terkibinə qatılmışdır!

Sart (özb. Savdogar) — Orta Asiyada köçərilərin və yarıköçərilərin oturaq, daha çox şəhər əhalisinə verdikləri ad. Sartlar ənənəvi olaraq ticarətlə və başqa şəhər peşələri, özbəkcə savdogarlıq, ilə məşğul olurdular. Sartlar əsasən Özbəkistanda və qismən Tacikistanda, Qızğızıstanda və Qazaxıstanın cənubi şəhərlərində yaşayırdılar. SSRİ vaxtında sartlar daha çox özbəklər kimi qeydiyatdan keçirdilər.

Sarılar (Əhər) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Əhər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Sarılar (Germi) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Sarılar yaşayış yeri – Naxçıvan Muxtar Respublikası Şərur rayonunun Şahbulaq kəndinin şimal qərbində arxeoloji abidə.

Sasanilər İmperiyası (pəhl. Ērānšahr) — 226-cı ildən 651-ci ilə qədər zaman-zaman müasir İran, İraq, Əfqanıstan, Pakistan, Türkmənistan və Azərbaycan ərazilərini əhatə etmiş tarixi dövlət. Fars mənşəli Sasanilər sülaləsinin əsasını 226-cı ildə I Ərdəşir (Ərdəşir Babəkan) Parfiyanın sonuncu şahı olan V Artaban məğlub etdikdən sonra qoymuşdur. Bununla da Parfiyada Arşakilər sülaləsinin hakimiyyətinə son qoymuş Sasanilər dövləti yaranmışdı == Tarixi == 224-cü ildə İranın cənubunda yerləşən Pars vilayətinin Sasan nəslindən olan hökmdarı I Ərdəşir Papakan Parfiya hökmdarı V Artabanı məğlubiyyətə uğratdı. Bununla da Arşakilər sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu. 226-cı ildə I Ərdəşir (226–241) özünü Ktesifon şəhərində İran şahənşahı elan etdi. Hakimiyyət Sasanilər sülaləsinin əlinə keçdiyindən bu dövlət də Sasanilər dövləti adlandırılmağa başlandı. Ktesifon şəhəri Mədain adlandırıldı və yenə də paytaxt şəhər oldu. Sasanilər Roma imperiyasına qarşı münasibətlərdə keçmiş Parfiya dövlətinin siyasətini davam etdirirdilər. I Ərdəşir Ermənistan və Azərbaycan torpaqlarından başqa keçmiş Əhəməni torpaqlarını da birləşdirmişdi.

Saxalar (saxa сахалар) və ya Yakutlar — türk xalqı, Rusiya Federasiyasının subyekti olan Saxa Respublikasının yerli əhalisi. Saxaların dindarlarının bir qismi xristian-provoslav olsa da əsasən ənənəvi şamanizmə etiqad edirlər. Özlərini Saxa adlandıran Yakutlar Rusiya Federasiyasında muxtar quruma malikdirlər. Sahəsi 3103200 km², əhalisi 949280 nəfər(2002-ci il siyahıya almasına əsasən) olan Saxa Respublikasında türk xalqlarının toplam sayı 456564 nəfər və ya 48,1%-dir (2002-ci il siyahıya almasına əsasən) və onların da 432290 nəfəri və ya Saxa Respublikasının əhalisinin 45,54%-i saxalardır (2002-ci il siyahıya almasına əsasən).

Skatlar - Batomorpha dəstəüstü. Skatların çoxu dib həyatı keçirir. Bununla əlaqədar olaraq bədənləri bel qarın istiqamətində yastılaşıb. 5 cüt olan qəlsəmə yarıqları qarın tərəfdə yerləşir. Bu balıqlarda spirakulum dəliyi yaxşı inkişaf edib, o nasos vəzifəsini yerinə yetirərkən suyu qəklsəmələrə ötürür. Skatların dişləri yastı və kütdür, bədəni çılpaq və ya üzəri sərt törəmələrlə örtülüdür. Yaxşı inkişaf etmiş döş üzgəcləri başı da əhatə edir. Bir çox növlərin bel və quyruq üzgəcləri çox kiçilib, anal üzgəci tamamilə yoxdur. Əsas hərəkət orqanı döş üzgəcləridir: bu üzgəclərin dalğavari hərəkəti balığın hərəkətini təmin edir. Dib heyvanları olduqları üçün bədənləri bel-qarın istiqamətində yastılaşmışdır.

Svanlar — azsaylı Kartvel dilli xalq, Kartvel dil ailəsinə daxil olan svan dilində danışırlar, mütləq əksəriyyəti Gürcüstanda yaşamaqdadır. Gürcüstanda siyahıyaalınmalar zamanı ümumi kartvel adı ilə gürcülərlə birlikdə göstərilirlər. Gürcülər ana dilləri olan gürcücədə onları svanebi (სვანები) adlandırırlar. Svanlar özlərini şan, yaşadıqları ölkəni isə Şvanar adlandırırlar.

İmam (ərəb. إمام‎ — başçı) — islamda məscidə, dini ayinlərə rəhbərlik edən ruhani şəxs. "İmam" sözü həm də "nümunəvi şəxs" kimi izah oluna bilər. İslamda məcburi olan ümumi cümə namazı zamanı imam seçilir və o namaza rəhbərlik edir. Bu ayinin yerinə yetirilməsi zamanı 8 yaşına çatmış istənilən şəxs imam ola bilər. Türkiyədə imamı namaz qılanlar özləri seçir, hakimiyyət isə onun statusunu təsdiqləyir. Adətən imamlar ilahiyyat təhsili alanlar arasından seçilir. İmamın geyimindəki fərqlər — ağ əmmamə və paltarın ağ ətəkləridir. == Şiəlikdə imam == On iki imam teologiyasına görə (şiəlikdə) on iki imam Məhəmməd peyğəmbərin birbaşa mənəvi varisləri olmuşlar. İlk imam peyğəmbərin kürəkəni, dördüncü xəlifə İmam Əlidir.

Saray — Saray böyük iqamətgahdır, xüsusən də kral iqamətgahı və ya dövlət başçısının və ya yepiskop və ya arxiyepiskop kimi digər yüksək vəzifəli şəxslərin evidir. Bu söz Romada İmperator iqamətgahlarının yerləşdiyi Palatine təpəsinin Latın adı palatiumdan götürülüb. == Etimologiya == Saray sözü qədim fransızca palais (imperator iqamətgahı), Romanın yeddi təpəsindən birinin adı olan Latın Palatium sözündən gəlir. Palatin təpəsindəki orijinal "saraylar" imperiya hakimiyyətinin oturacağı, Kapitoliya təpəsindəki "kapitol" isə Romanın dini nüvəsi idi. Şəhər yeddi təpəyə qədər böyüdükdən çox sonra Palatine arzu olunan yaşayış sahəsi olaraq qaldı. İmperator Sezar Avqust orada, yalnız Senat tərəfindən verilən zəfər əlaməti olaraq ön qapının yanında əkilmiş iki dəfnə ağacı ilə qonşularından ayrılan məqsədyönlü təvazökar bir evdə yaşayırdı. Onun övladları, xüsusən də Neron "Domus Aurea" (Qızıl Ev) ilə binanı və onun ərazisini təpənin zirvəsinə qalxana qədər dəfələrlə genişləndirdilər. Palatium sözü təpənin üstündəki məhəllə deyil, imperatorun iqamətgahı mənasına gəldi. "Hökumət" mənasını verən saray, Paul Deacon-un c yazısında qeyd edilə bilər. AD 790 və 660-cı illərin hadisələrini təsvir edir: "Qrimuald Beneventuma yola düşərkən sarayını Lupusa həvalə etdi" (Historia Langobardorum, V.xvii).

Dolma və ya sarma — Geniş yayılmış xörək növlərindən biri olan dolmanın Azərbaycan mətbəxinə 30-dan çox növü məlumdur. == Dolmanın etimologiyası == Dolma sözü dilimizdə iki sözdən əmələ gəlib. Birinci dolmaq, doldurmaq felindəndir ki, bu da içərisi doldurulan pomidor, istiot, badımcan, heyva, soğan və s. dolmalardır ki, bu ad onların hazırlanma texnologiyaları ilə üst-üstə düşür. İkinci söz "dolamaq" felindəndir ki, bu da yarpağı içliyə dolamaqdan irəli gəlir. Bunlar kələm, üzüm yarpağı, fıstıq (pip) yarpağı, əvəlik yarpağı və s. bu kimi yarpaqlardan hazırlanan dolmalardır. Bu tip dolmalara Türkiyə türkcəsində "sarma" da deyirlər ki, bu da "dolmaq" feli ilə dilimizdə də eyni məna daşıyan "sarımaq", yəni bükmək felindədir. Qeyd edək ki, Azərbaycanın regionlarında eyni adlı dolmalar müxtəlif üsulla bişirilə bilir. Məsələn, kələm dolması Gəncədə sadə bişirilirsə, Şəkidə ona şəkər, Naxçıvanın bəzi kəndlərdə şabalıd qatılır .

== Kamlar == Kamlar-moren sahələrinin flüvioqlyasial relyef forması olub, planda oval, girdə və ya qeyri- düzgün, lakin dəyirmi formalı, çeşidlənmiş laylı qum-çınqıl materiallarından təşkil olunmuş, nisbi yüksəkliyi 6-12, nadir hallarda qruplar şəklində yerləşərək “kam relyefi”ni əmələ gətirirlər. Kamlar arası çökəkliklərdə göl və bataqlıqlar yerləşir. Kamlar Kareliyada, Leninqrad, Moskva, Tver vilayəti ərazilərində geniş yayılmışdır.

Saklar — müasir türk xalqlarının bir çoxunun, eləcə də Azərbaycan türklərinin etnogenezində birbaşa iştirak etmiş ən qədim Türk tayfalarından biri. == Etimologiyası == Qədim Çin yazılı mənbələrində «sak» etnonimi «sai» adlanırdı. Nikolay Aristov da «sak»/»saka» və onun təhrif edilmiş törəməsi sayılan «skif» kəlməsinin ilkin variantının məhz «sa» sözü olduğunu, «k» şəkilçisinin isə cəmlik bildirdiyini qeyd etmişdir. Onun fikrincə, «bir vaxtlar Qərbi Tyan-Şan ərazilərində yaşayan «saka», «sa» və ya «se» adlanan türk tayfası sonralar Hindistana köç etmiş və burada yerli əhaliyə qarışaraq itmişdir. Lakin onun izləri qara kırğızların sayak, qırğızların soltı və Yeniseydəki saqay tayfalarının adlarında qalmaqdadır. Soltı qırğızların bir nəsli isə «çaqa» adlanır». Qafqazın əski türklərin vətəni olduğunu bildirən Pavel Nazarova görə, «skif» kəlməsi qədim türklərin antik adıdır. Tədqiqatçı yazır ki, «yəhudilər, yunanlar, romalılar «türk» sözünü deyil, «skif» sözünü işlədirdilər və bu kəlmə (skit, skut, aşkuz, aşkez) «As kişi», yəni «As (Az) adamı» ifadəsinin təhrif olunmuş formasıdır. Herodotda skif sözləri - «jun» (yun), oyr (ər), «asxi» (acı) sadalanır və onlar türkcədir. Bizans müəllifləri isə bu sıraya «balıq» kəlməsini də əlavə edirlər».

Say — əşyanın sırasını və ya miqdarını bildirən əsas nitq hissəsi. "Neçə?", "nə qədər?", "neçənci?" suallarından birinə cavab verir. Məsələn: iki (uşaq), beş (kitab), birinci (sinif) və s. Sıra sayları — əşyanın sırasını bildirən, neçənci?, bəzən də hansı? sualına cavab olan saylardır. Sıra sayları samitlə bitən müəyyən miqdar saylarının sonuna -ıncı⁴, saitlə bitənlərin sonuna -ncı⁴ şəkilçisi artırmaqla düzəlir. Məs: beş-inci, altı-ncı və s. Əvvəl, axır, son, filan tipli sözlər də -ıncı⁴ şəkilçi qəbul edərək sıra məzmunu ifadə edə bilir. Məs: axır-ıncı (adam), əvvəl-inci (şəkil) və s. Sıra sayları bəzən "hansı?" sualına da cavab verir.

Saç və ya tük — məməlilərin və onların əcdadlarının (terapsidlər) qoruyucu örtüyünün tərkib hissəsi. Filogenetik olaraq dəri örtüklərinin epidermisinin törəməsidir. Heyvanlarda tükdən hazırlanmış sıx örtük xəz və ya yun adlanır. Saçlar statik elektrik toplamaq imkanına malikdir. == Quruluşu == Saçın xarici örtüyü bir-birinin üstünə yığılan keratin pulcuqlardan yaranıb. Saçların görünən hissəsi sterjen adlanır. Dərinin altında qalan saçın hissəsi isə saç kökü (və ya saç soğanağı) adlanır. Soğanaq follikul adlanan tüklü torbayla əhatə olunmuşdur. Saç tipi follikulun formasından asılıdır: düz saçlar dəyirmi, azacıq qıvrım olan oval, buruq-buruq olan isə böyrəkvarı follikuldan artırlar. Hər tük üç qatdan ibarətdir.

Şato (Çincə: 沙陀 pinyin: shā tuó, Sha-t'o) — Qərb Göytürk Xaqanlığının ərazisində yaşayan türk tayfaları. Bu ad onlara Şato səhrasında yaşadıqları üçün verilmişdir. == Tarixi == Miladdan sonra VII əsrdə Fərqanədə qədim Usunların ərazisində yaşayan Şato tayfaları bir əsr sonra artıq Yanmin əyalətini tutaraq Barkul gölü ətrafında yerləşmiş, daha sonralar Şensi, Qansu və Şansi əyalətlərinə köçmüş, sonrakı əsrlərdə isə Quzey Çini zəbt etmişlər. Qumilyov yazır ki, şatolar Şərqi Cunqariya ərazisində, Burkul gölünün ətrafında yaşayırdılar. Tan imperiyasına tabe idilər. == Hakimləri == Şato tayfasının hakim ailəsi Çuye (朱邪) adlanırdı. Çuye Ake Çuye Quçu - İşbara xaqanla birlikdə Tan imperiyasına qarşı üsyana qoşulmuşdu.651-ci ildə məğlub edilmişdi. Çuye Cinşan - 661-ci ildə Yağlakarlara qarşı səfərbərliyə qoşulduğu üçün Moliçun qarnizonu komandanı təyin olunmuşdu. 702-ci ildə Çinmanzu qubernatoru və Çanqyeçunqonq knyazı idi. 712-ci ildə hələ sağ idi.